Hot Spot Χίου: Οδοιπορικό στη ‘μαύρη τρύπα’ του Αιγαίου

«Στον καταυλισμό της Σούδας που βρίσκεται μέσα στην πόλη της Χίου θα πας κατόπιν συνεννόησης με το Δήμο. Το Hot Spot στην περιοχή του παλιού εργοστασίου της ΒΙΑΛ το διαχειρίζεται το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και πρέπει να ζητήσεις άδεια για να μπεις. Αν σου απαντήσουν, θα απαντήσουν αρνητικά. Πολλοί δημοσιογράφοι, βουλευτές, κομματικοί προσπάθησαν να μπουν και δεν τα κατάφεραν. Έχει γίνει κάτι σαν “μαύρη τρύπα” η ΒΙΑΛ. Μπορείς όμως να έρθεις σε επαφή με Χιώτες που εργάζονται εκεί».

Η θετική απάντηση πράγματι δεν ήρθε από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής αλλά από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Ασύλου (EASO) που άμεσα ανταποκρίθηκε στο αίτημα του NEWS247 για συνέντευξη με τη συντονίστρια της ομάδας του στο Κέντρο Καταγραφής και Ταυτοποίησης της ΒΙΑΛ στη Χίο. Καθώς το υπουργείο μας αρνήθηκε τόσο τη συνέντευξη με τον διοικητή του Κέντρου όσο και την είσοδο σε αυτό, η Ilaria Siggia βγήκε μέχρι την καντίνα που έχει εγκατασταθεί ακριβώς απ’ έξω για να μας παραχωρήσει τη συνέντευξη σε ένα πλαστικό τραπέζι με δύο καρέκλες που έχουν τοποθετηθεί εκεί δίπλα για τους πελάτες. Η πρώτη επαφή με εργαζόμενο εντός της ΒΙΑΛ όμως, είχε ήδη γίνει τηλεφωνικά από την Αθήνα.

«Θα σου πω δυο πράγματα και τα υπόλοιπα από κοντά. Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις το όνομά μου διότι τα πράγματα είναι άγρια πλέον στη Χίο και έχω προσωπικά στοχοποιηθεί. Βρίσκεται σε εξέλιξη ένας εκφασισμός του νησιού. Βλέπουμε τους φίλους μας, τους συγγενείς μας, τους παλιούς μας συμμαθητές να επιδίδονται σε μια ακροδεξιά ρητορική και δεν το πιστεύουμε. Για τη ΒΙΑΛ πρέπει να ξέρεις δεν υπάρχει καθαριότητα, ούτε υγιεινή. Η περιοχή έχει πρόβλημα με το νερό και μια αφαλάτωση που έβαλε το υπουργείο δεν λειτούργησε ποτέ. Γενικά, οι υποδομές δεν λειτουργούν, οι άνθρωποι κάνουν την ανάγκη τους στα χωράφια. Κι εμείς στα χωράφια πάμε όταν δεν έχει νερό, ενώ οι κοπέλες κατεβαίνουν στο καφενείο του χωριού. Το hot spot στήθηκε “στο πόδι” τον περασμένο Φεβρουάριο από το στρατό μέσα σε λίγες μέρες, γι’ αυτό έχει όλα αυτά τα προβλήματα. Και ακόμα δεν υπάρχει ένας συντονιστής να το λειτουργήσει, αλλάζουν οι διοικητές κάθε είκοσι μέρες. Έχει προσληφθεί προσωπικό μέσω προγράμματος κοινωφελούς εργασίας, έρχονται οι άνθρωποι και δεν κάνουν τίποτα γιατί κανείς δεν τους αναθέτει αρμοδιότητες. Ήρθαν ψυχολόγοι και παραιτήθηκαν διότι οι ήταν άπραγοι. Αλλά άσε την ψυχολογική υποστήριξη που για μένα σε τέτοιους χώρους, με τέτοιο πληθυσμό, είναι απαραίτητη. Ας πούμε για το φαγητό που είναι εκτός γεύσεων αυτών των ανθρώπων, έρχεται κατεψυγμένο από τη Αθήνα και το ζεσταίνουν σε φούρνους μικροκυμάτων. Οι άνθρωποι λοιπόν βγαίνουν στα χωράφια, κλέβουν φρούτα, κοτόπουλα, ψήνουν, κάνουν αυτοσχέδιες κουζίνες. Η δε ασφάλεια είναι ανύπαρκτη. Η αστυνομία είναι ωσεί παρών. Δεν υπάρχει σχέδιο εκκένωσης ούτε σχέδιο πυρόσβεσης, αν κάτι συμβεί. Επιπλέον, ο κόσμος πηγαινοέρχεται από τη Σούδα στη ΒΙΑΛ και το αντίστροφο χωρίς κανέναν έλεγχο. Έλεγχος υπάρχει φαίνεται μόνο για τους δημοσιογράφους…»

Τις συνθήκες ασφαλείας σχολιάζει και η Ilaria Siggia, η οποία από τον περασμένο Απρίλιο που βρίσκεται στη ΒΙΑΛ έχει γίνει μάρτυρας πολλών περιστατικών, από συμπλοκές μεταξύ προσφύγων έως «αγανακτισμένους κατοίκους» που μπλόκαραν την μεταφορά των κοντέινερ που θα στέγαζαν τα γραφεία της EASO: «Έχουμε λάβει επιπλέον μέτρα ασφαλείας, έχουμε μια ιδιωτική εταιρία ασφάλειας που φυλάσσει την περιοχή που εργαζόμαστε ως EASO. Η αστυνομία είναι διαρκώς παρούσα και έχουμε επίσης δημιουργήσει ένα διαδικτυακό γκρουπ όπου συζητάμε ζητήματα ασφάλειας και ενημερωνόμαστε σε πραγματικό χρόνο για ό,τι συμβαίνει. Η ασφάλεια είναι πάντα μια ανησυχία γιατί έχουμε βιώσει μια σειρά από δύσκολες καταστάσεις στη ΒΙΑΛ, αλλά τη δεδομένη στιγμή φαίνεται ότι τα πράγματα είναι πιο διαχειρίσιμα. Όπως μπορείς να δεις, δεν είναι ένα κλειστό καμπ, οι άνθρωποι μπαινοβγαίνουν, υπάρχει λεωφορείο και οι πρόσφυγες που μένουν στη Σούδα έρχονται εδώ για να καταγραφούν».

Μετά την ολοκλήρωση της συνέντευξης η Ilaria Siggia επιστρέφει στον χώρο καταγραφής, εντός του παλιού εργοστασίου, όπου έχει τη βάση της η αστυνομία και οι διάφορες υπηρεσίες.  Εξωτερικά υπάρχουν δυο περιφραγμένοι χώροι με κοντέινερ για τη φιλοξενία προσφυγών. Την καντίνα πλησιάζουν δύο νεαρά κορίτσια από την Ερυθραία. Η εικοσιτριάχρονη Ντάλια και η εικοσιδιάχρονη Κία ήρθαν στη Χίο με ένα μήνα διαφορά και βρίσκονται στη ΒΙΑΛ ήδη οκτώ και επτά μήνες αντίστοιχα. Μιλούν αρκετά καλά αγγλικά και οι δύο.

– Πώς είναι η ζωή εδώ;

– Δύσκολη. Είμαστε μόνες μας, χωρίς οικογένεια και φοβόμαστε.

– Έχετε γνωρίσει κόσμο στον καταυλισμό;

– Έχουμε κάνει κάποιους φίλους από την Ερυθραία και την Αιθιοπία. Από τους υπόλοιπους δεν ξέρουμε και πολλούς. Τσακώνονται μεταξύ τους, φέρνουν μαχαίρια… Όταν αρχίζουν να τσακώνονται είναι πολύ επικίνδυνο για εμάς.

– Που μένετε;

– Σε ένα κοντέινερ από πίσω. Θέλεις να έρθεις να δεις; Δεν είναι πολύ καλό το σπίτι μας αλλά είναι καλύτερο από κάποια άλλα.

Οι άθλιοι του 21ου αιώνα

Η περίφραξη είναι διάτρητη. Περνάμε από μια τρύπα στο χώρο φιλοξενίας. Σε σημεία υπάρχουν βρύσες με τρεχούμενο νερό. Όσες λειτουργούν, είναι σε χαμηλή πίεση, προφανώς για να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα η κατανάλωση, λόγω της έλλειψης νερού στην περιοχή. Οι τουαλέτες είναι σε άθλια κατάσταση. Ακαθαρσίες παντού. Με δυσκολία στέκεσαι ακόμα και στην εξωτερική πόρτα. Κι όμως, από μέσα βγαίνουν μικρά παιδιά. Στις ντουζιέρες, λιμνάζοντα νερά. Είναι φανερό ότι η αποχέτευση δεν λειτουργεί. Οι πόρτες δεν κλειδώνουν. Όπως θα εξηγήσει αργότερα στο NEWS247 η υπεύθυνη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Barbara Colzi, «στη ΒΙΑΛ έχουμε αρκετά περιστατικά σεξουαλικής βίας διότι τα ντους και οι τουαλέτες δεν έχουν πόρτες και είναι εύκολο για κάποιον να εισβάλει. Τώρα λοιπόν, οι συνεργάτες μας από την οργάνωση Samaritan’s Purse, εγκαθιστούν πόρτες στα ντους για να υπάρχει καλύτερη προστασία…».

Στη ΒΙΑΛ έχουμε αρκετά περιστατικά σεξουαλικής βίας διότι τα ντους και οι τουαλέτες δεν έχουν πόρτες και είναι εύκολο για κάποιον να εισβάλει

Η Ντάλια και η Κία μένουν σε ένα μικρό κοντέινερ με ακόμα τέσσερις συγκάτοικους, ανάμεσά τους κι ένας νεαρός που υποστηρίζει ότι οι γονείς του δολοφονήθηκαν από την κυβέρνηση της Ερυθραίας. «Εσύ δουλεύεις για το λαό ή για την κυβέρνηση; Λες ότι είσαι δημοσιογράφος, έχεις ταυτότητα μαζί σου; Αν δουλεύεις για το λαό να γράψεις ότι πεθαίνουμε εδώ κάθε μέρα…»

Το μικρό δωμάτιο έχει ένα κρεβάτι, στρώματα γύρω γύρω στο πάτωμα και στο κέντρο ένα τραπεζάκι γι’ αυτό που μεταξύ τους αποκαλούν “coffee ceremony”. Δίπλα ένα αυτοσχέδιο μικροσκοπικό μαγκάλι, το οποίο ανάβουν -όπως λένε- όταν κάνει πολύ κρύο. Σήμερα έφαγαν μπιφτέκι με ζυμαρικά. «Το καλύτερο από τα φαγητά που μας δίνουν τρώγεται με δυσκολία. Είναι κατεψυγμένο, δεν ξέρω για πόσο καιρό, και το βάζουν έτσι με το πλαστικό μέσα στο φούρνο. Πιάσε το, είναι ζεστό. Εσύ βάζεις το πλαστικό στο φούρνο;».

Μεταφερόμαστε στο διπλανό κοντέινερ όπου ζουν οι φίλοι τους από την Αιθιοπία. Είκοσι άτομα συνολικά σε ένα χώρο που δεν ξεπερνά τα 15 τετραγωνικά. Ο Άμπι είναι είκοσι ετών, βρίσκεται στη Χίο οκτώ μήνες και δεν έχει δώσει ακόμα συνέντευξη για άσυλο. Όπως λέει, όταν τακτοποιηθούν τα χαρτιά του θέλει να σπουδάσει πολιτικές επιστήμες. Προς το παρόν, περιμένει να έρθει η σειρά του μαζί με την Ντάλια, την Κία και τους άλλους συμπατριώτες του. «Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορείς να ζήσεις εδώ. Τη νύχτα κάνει κρύο, δεν μπορούμε να κοιμηθούμε. Αυτό δεν δουλεύει. Οκτώ μήνες που είμαι εδώ δεν δούλεψε ποτέ (δείχνει το air condition). Οι συνθήκες υγιεινής είναι απαράδεκτες, δεν μπορείς να πας στην τουαλέτα. Πιστεύω είδες την τουαλέτα, τα ντους…  Σχεδόν κάθε μέρα τρώμε μακαρόνια με τυρί, σκέτα χωρίς σάλτσα. Αγοράσαμε αυτό το ηλεκτρικό σκεύος από τη χώρα και μαγειρεύουμε μόνοι μας. Το ίδιο φαγητό είναι, μακαρόνια, αλλά δεν είναι κατεψυγμένα και έχουν λίγο σάλτσα, λίγο γεύση».

Σε διαβεβαιώ ότι δεν μπορείς να ζήσεις έτσι. Στην Αιθιοπία είχαμε καλύτερη ζωή αλλά δεν ήμασταν ασφαλείς. Ούτε εδώ είμαστε ασφαλείς. Πού να πάμε;

«Απ’ έξω τσακώνονται» συνεχίζει ο Άμπι. «Η αστυνομία κάποιες φορές παρεμβαίνει, κάποιες άλλες όχι. Πήγες στη Σούδα; Εκεί υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έμειναν χωρίς στέγη. Οι ίδιοι οι Έλληνες πολίτες έκαψαν τις σκηνές τους. Ούτε στη Σούδα υπάρχει ασφάλεια, ούτε εδώ υπάρχει ασφάλεια γιατί οι διάφορες φυλές τσακώνονται μεταξύ τους. Δεν ξέρω για ποιο λόγο. Ακόμα και δύο άτομα να ξεκινήσουν έναν  μικρό καβγά μεταξύ τους, θα έρθουν κι άλλοι, κι άλλοι… Σε διαβεβαιώ ότι δεν μπορείς να ζήσεις έτσι. Στην Αιθιοπία είχαμε καλύτερη ζωή αλλά δεν ήμασταν ασφαλείς. Ούτε εδώ είμαστε ασφαλείς. Πού να πάμε; Εγώ το μόνο που θέλω είναι να σπουδάσω, δεν έχω πρόβλημα με τη χώρα σας, δεν με πειράζει αν θα μείνω στην Ελλάδα ή πάω σε κάποια άλλη χώρα. Το μόνο που θέλω είναι να φύγω από αυτό το μέρος. Οι Σύριοι έρχονται και φεύγουν για την Αθήνα, εμείς οι μαύροι ερχόμαστε και μένουμε εδώ».

Οι καθυστερήσεις στο άσυλο που φέρνουν εντάσεις

Η συντονίστρια της EASO έχει προηγουμένως εξηγήσει στο NEWS247 το χρονοβόρο των διαδικασιών ασύλου. Αρμοδιότητα των ειδικών αυτής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας είναι να διενεργούν τις συνεντεύξεις και να γράφουν γνωμοδοτήσεις προς την ελληνική υπηρεσία ασύλου, η οποία παίρνει και τις αποφάσεις. Σε περίπτωση αρνητικής απόφασης, οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο κάνουν έφεση, γεγονός που παρατείνει ακόμα περισσότερο τις διαδικασίες. Για τους Σύριους, οι ειδικοί της EASO πρέπει μέσω της συνέντευξης να διαπιστώσουν γιατί έφυγαν από τη χώρα τους και αν η Τουρκία μπορεί να θωρηθεί ασφαλής χώρα γι’ αυτούς. Για τις υπόλοιπες χώρες εξετάζουν το ίδιο το αίτημα χορήγησης ασύλου και αυτή η συνέντευξη μπορεί να διαρκέσει περισσότερο, με αποτέλεσμα ένας ειδικός να μην μπορεί να κάνει πάνω από μία – δύο συνεντεύξεις την ημέρα. «Είναι μεγάλη η πρόκληση διότι πρέπει να διατηρούμε μια καλή ισορροπία μεταξύ ποσότητας και ποιότητας. Είναι απαρέγκλιτο για εμάς να εξετάζουμε διεξοδικά κάθε υπόθεση, διότι είναι στην πλειοψηφία τους πολύ δύσκολες υποθέσεις που αφορούν σε άτομα ευάλωτα που έχουν βιώσει δύσκολες καταστάσεις», εξηγεί ενώ παράλληλα εμφανίζεται αισιόδοξη ότι «οι διαδικασίες θα επιταχυνθούν, χωρίς να διακινδυνέψουμε την ποιότητα» και ότι «αν δεν αυξηθούν οι ροές σε έξι μήνες θα έχουμε ολοκληρώσει τις συνεντεύξεις». Διευκρινίζει δε ότι οι δυνατότητες θα αυξηθούν τόσο από ελληνικής όσο και από ευρωπαϊκής πλευράς. «Φυσικά στην αρχή υπήρχε ένα ζήτημα δυνατοτήτων, ειδικά από ελληνικής πλευράς, καθώς δεν είχαν αρκετό προσωπικό. Τώρα έχουν 18 υπαλλήλους στη Χίο και θα ενισχυθούν με ακόμα 14, αν δεν κάνω λάθος, τον Δεκέμβρη. Εμείς ως EASO είχαμε τους πρώτους μήνες 25 ειδικούς. Τώρα έχουμε 14 αλλά αναμένω να ενισχυθούμε μέχρι τον Ιανουάριο».

Αν δεν αυξηθούν οι ροές σε έξι μήνες θα έχουμε ολοκληρώσει τις συνεντεύξεις

Εργαζόμενος στην υπηρεσία ασύλου που μίλησε στο NEWS247 υπό το καθεστώς της ανωνυμίας εξήγησε πώς αυτές οι καθυστερήσεις προκαλούν εντάσεις και καυγάδες όχι μόνο μεταξύ διαφορετικών εθνικοτήτων αλλά και μεταξύ ατόμων της ίδιας εθνικότητας. «Μέχρι το Σεπτέμβρη, ανεπίσημα, καταγράφαμε μόνο Σύριους, ελπίζοντας ότι θα λειτουργήσει η συμφωνία και θα επιστρέψει ένας μεγάλος αριθμός στην Τουρκία. Όμως η συμφωνία δεν λειτούργησε, αφού συνολικά έχουν επιστρέψει από τη Χίο στην Τουρκία λιγότερα από 100 άτομα. Αρχές Οκτωβρίου δόθηκε οδηγία για Αφγανούς, Ιρακινούς, Ιρανούς και μερικές ακόμα εθνικότητες να τους διαχειριζόμαστε όπως τους Σύριους, με αποτέλεσμα να έρχεται π.χ. ένας Αφγανός σήμερα και να κλείνει ραντεβού για συνέντευξη νωρίτερα από τον συμπατριώτη του που είναι εδώ μήνες. Αυτή η κατάσταση προκαλεί εντάσεις όχι μόνο μεταξύ διαφορετικών εθνικοτήτων αλλά και μεταξύ ανθρώπων της ίδιας εθνικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις συναντήσεις που κάνουμε με εκπροσώπους τους, το νούμερο ένα ζήτημα που θέτουν είναι η πληροφόρηση. Ας μην έχουν νερό, ας μην έχουν φαγητό, ας μην έχουν τουαλέτα, αυτό που τους ενοχλεί περισσότερο είναι ο εγκλωβισμός χωρίς αύριο. Χωρίς καμία πληροφόρηση. Θεωρούν ότι τους λέμε ψέματα, ότι τους κοροϊδεύουμε. Μια συνάδελφος τις προάλλες έλεγε χαρακτηριστικά, “έτσι που τους έχουμε τόσους μήνες εδώ μέσα, και να μας σκοτώσουν αναμενόμενο θα είναι”. Υπάρχουν μέρες που κλαίμε όλοι εδώ μέσα με αυτά που βλέπουμε. Κανένας απ’ έξω όμως δεν μπαίνει στη θέση αυτών των ανθρώπων. Κανένας δεν βλέπει τον άνθρωπο, που έχει σπουδάσει σε μια χώρα που είναι δύσκολο να πας στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, να αποκτήσεις ένα μορφωτικό και ένα βιοτικό επίπεδο, κανένας δεν βλέπει τον άνθρωπο που πήρε την οικογένειά του και ήρθε εδώ να ζήσει σε αυτές τις άθλιες συνθήκες».

Ας μην έχουν νερό, ας μην έχουν φαγητό, ας μην έχουν τουαλέτα, αυτό που τους ενοχλεί περισσότερο είναι ο εγκλωβισμός χωρίς αύριο

Από το «γύρευε τη δουλειά σου» στην ακροδεξιά ρητορική

«Οι Χιώτες γενικά είναι άνθρωποι που δεν πολυβασανίζονται με τα προβλήματα των άλλων. “Γύρευε τη δουλειά σου” είναι μια φράση που θα ακούσεις πολύ εδώ» συνεχίζει ο συνομιλητής μας τονίζοντας ότι όταν ξέσπασε η προσφυγική κρίση ο ίδιος δεν πίστευε τη θετική ανταπόκριση του κόσμου. Πώς όμως ένα νησί που αγκάλιασε το 2015 συνολικά 120.000 πρόσφυγες και μετανάστες, δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με 6.500 περίπου ανθρώπους που έχουν περάσει συνολικά από τη Χίο, από τον Μάρτιο του 2016 έως σήμερα; «Τα τοπικά μίντια έπαιξαν σημαντικό ρόλο» απαντά.  «Όταν  υπεγράφη η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας άρχισε η παραφιλολογία για τις “κακές ΜΚΟ που θέλουν να κρατάνε εδώ τους πρόσφυγες για να τρώνε λεφτά” και για τους “κακούς πρόσφυγες που κλέβουν και σπάνε αυτοκίνητα”.  Έσπαγε ένα αυτοκίνητο και αμέσως κατηγορούσαν τους πρόσφυγες ενώ τελικά τη ζημιά την  είχε κάνει Έλληνας. Παράλληλα με τα τοπικά μίντια δίνει γραμμή ο Μητροπολίτης, λέγοντας ότι δεν υπάρχουν πρόσφυγες αλλά μόνο λαθρομετανάστες. Ρόλο στην ακροδεξιά ολίσθηση του νησιού έχει παίξει και ο Αντιπεριφερειάρχης, που έχει πει τη γνωστή φράση ” καλός Τούρκος, ο νεκρός Τούρκος“. Και εν τέλει, ο ίδιος Δήμαρχος, ο οποίος όταν ο κόσμος είχε συγκεντρωθεί στο λιμάνι και ήταν από τη μια Χρυσαυγίτες από την άλλη πρόσφυγες, είπε το χαρακτηριστικό, ” ή μαζί μου ή με αυτούς“, εννοώντας ότι αν δεν έρθετε μαζί μου σας παραδίδω στους ακροδεξιούς. Εν ολίγοις, ο Δεσπότης, ο Αντιπεριφερειάρχης και ο Δήμαρχος διεκδικούν την ηγεσία του ακροδεξιού κινήματος, από κοντά όμως πάνε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Για να μην πούμε για τον τοπικό ΣΥΡΙΖΑ που έβγαλε ανακοίνωση εξισώνοντας τη Χρυσή Αυγή με τους Αλληλέγγυους».

Κρατική απουσία και χρυσαυγίτικη παρουσία

Την αντιστροφή του κλίματος ως προς το προσφυγικό στο νησί, που σήμερα φιλοξενεί από 2100 έως 2300 ανθρώπους σύμφωνα με το Λιμενικό Σώμα και την Ύπατη Αρμοστεία, έχει βιώσει στο πετσί του τους τελευταίους μήνες ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Χαλκειός, ενός χωριού 700 περίπου κατοίκων που είναι το κοντινότερο στο Κέντρο Καταγραφής και Ταυτοποίησης της ΒΙΑΛ. Ο Κώστας Φουτράκης, πρώην ναυτικός στο επάγγελμα, έχει από τον περασμένο Μάρτη βρεθεί υπόλογος στους συγχωριανούς του για τα προβλήματα που έφερε στην περιοχή η κακοδιαχείριση του hot spot αλλά και μάρτυρας της ανάδυση ακροδεξιών στοιχείων στις τοπικές κοινωνίες, τα οποία ανέλαβαν ρόλους… διαχειριστών των προβλημάτων.

«Είναι η ανασφάλεια που έχει κυριεύσει πλέον τον κόσμο εδώ. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού αισθάνονται ανασφάλεια, θα δεις μετά που θα πάμε στο χωριό, διπλή και τριπλή κλειδαριά και φώτα αναμμένα όλο το βράδυ. Γι’ αυτό έχω ζητήσει και από την αστυνομία να περνά κάθε μια ώρα, για να φαίνεται στους κατοίκους ότι υπάρχει αστυνόμευση», λέει ο ίδιος στο NEWS247 εξηγώντας ότι η ανασφάλεια αυτή εκκίνησε από πραγματικά περιστατικά αλλά παραμένει ακόμα και σήμερα που η κατάσταση έχει εξομαλυνθεί, προκαλώντας υπέρμετρες αντιδράσεις.

«Στα τέλη του 2015, όταν το Δημοτικό Συμβούλιο πήρε τη απόφαση να παραχωρήσει στο υπουργείο τη ΒΙΑΛ για να γίνει hot spot, κάναμε εδώ πέρα μια διαβούλευση. Ήρθε ο Αήμαρχος, Αντιδήμαρχοι, ο αρχηγός της Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής, ο Αντιπεριφερειάρχης, εκπρόσωποι της Ύπατης Αρμοστείας, όλοι οι εμπλεκόμενοι. Η αστυνομία μας διαβεβαίωσε ότι “δεν θα αφήσουμε εδώ να γίνει χάος” και όλοι μαζί συμφωνήσαμε να γίνουν μια σειρά από πράγματα, να μπουν λεωφορεία, να κατασκευαστεί πιάτσα ταξί, να υπάρχουν μέσα ανταλλακτήρια, να γίνει ένα μαγαζί να ψωνίζουν οι πρόσφυγες, μια παιδική χαρά να παίζουν τα παιδάκια. Είπαμε όλα αυτά τα πράγματα, αλλά δεν πήγε κανενός το μυαλό ότι οι άνθρωποι αυτοί θα εγκλωβιστούν εδώ πέρα και θα αρχίσουν να βγαίνουν μέσα στα χωράφια να κάνουν ζημιές».

«Το hot spot λειτούργησε Φεβρουάριο. Από τις 20 του Μάρτη που υπεγράφη η συμφωνία ΕΕ – Τουρίας και κλείσανε οι πόρτες, ξεκίνησαν τα προβλήματα» συνεχίζει ο κύριος Φουτράκης. «Ανοίξανε τρύπες, βγήκανε έξω και δεν ξέρανε που να πάνε σε αναζήτηση τροφής και ό,τι άλλο ψάχνανε. Τότε δεν υπήρχαν λεωφορεία, όπως τώρα, που τους πάνε στη χώρα, δεν υπήρχε τίποτα. Μπήκαν λοιπόν στα χωράφια κι έπαιρναν πορτοκάλια, μανταρίνια, κρεμμύδια, σκόρδα, κουκιά που είχαν σπείρει οι άνθρωποι. Καταστράφηκαν τα πάντα. Αφού περνούσαν 500 άνθρωποι εδώ πέρα, ένα να πάρει ο καθένας, τελείωσε το πράγμα. Φέτος δεν έχει σπείρει κανένας και αυτό που προσωπικά με στεναχωρεί περισσότερο είναι ότι υπάρχουν κάτοικοι που δεν έχουν άλλη πηγή εισοδήματος».

Σύμφωνα με αστυνομικούς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και συνομίλησε το NEWS247, στο νησί παρατηρήθηκε μια αύξηση της παραβατικότητα τους καλοκαιρινούς μήνες. Στο Χαλκειός η παραβατικότητα αυτή αφορούσε κυρίως σε μικροκλοπές ειδών υγιεινής από σπίτια ή ζαρζαβατικών από χωράφια. «Η τοπική κοινωνία ενοχλήθηκε με το σκεπτικό ότι “εγώ εδώ είχα την ησυχία μου και εσύ ήρθες να τη διαταράξεις”. Και πεινασμένος να είσαι δεν θα σου πω “καλώς ήρθες να μου σπάσεις την πόρτα”».

Οι κάτοικοι ζητούσαν να γίνει ομάδα περιφρούρησης. Λέω να κάνουμε συνέλευση να δούμε πώς θα το κάνουμε. Πάω σε μια αίθουσα όπου μαζεύονται συγχωριανοί και μαζεύονται και μέλη της Χρυσής Αυγής

Αυτή ακριβώς την ενόχληση ήρθαν να εκμεταλλευτούν τα μέλη της Χρυσής Αυγής, σύμφωνα με τα όσα περιέγραψε στο NEWS247 o πρόεδρος του χωριού Χαλκειός. «Οι κάτοικοι ζητούσαν να γίνει ομάδα περιφρούρησης. Λέω να κάνουμε συνέλευση να δούμε πώς θα το κάνουμε. Πάω σε μια αίθουσα όπου μαζεύονται συγχωριανοί και μαζεύονται και μέλη της Χρυσής Αυγής. Στην αρχή της συζήτησής μου λέω, “εγώ εδώ πέρα ήρθα για να μιλήσω με τους χωριανούς πώς θα κάνουμε την ομάδα περιφρούρησης, δεν μιλάω με αυτούς”. Φύγανε εκείνη την ώρα αλλά κάποιοι χωριανοί αντέδρασαν. Αυτοί οι άνθρωποι λέει “έχουν πείρα, εμείς τους θέλουμε, ποιος είσαι εσύ που θα τους διώξεις”. Τελικά την κάνανε την ομάδα περιφρούρησης με τους Χρυσαυγίτες. Εγώ δεν πάω μαζί τους. Βγαίνω μόνος μου κάθε απόγευμα, θέλω να έχω τα μάτια μου εκεί και να ξέρω τι συμβαίνει διότι πολλά ακούγονται. Για να καταλάβεις, Μεγάλη Παρασκευή δεν πήγα στην Εκκλησία, επειδή ήταν μέρες που ακουγόντουσαν διάφορα και καθόμουν εκεί να δω τι συμβαίνει. Ε, τίποτα δεν συνέβη. Γιατί πολλά γίνανε να ξέρεις από δικούς μας και λέγανε ότι τα κάνανε πρόσφυγες…»

Ο κύριος Φουτράκης εκφράζει την προσωπική εκτίμηση ότι πολλές πολιτικές δυνάμεις σέρνονται ανεύθυνα στη Χρυσή Αυγή διότι θεωρούν ότι αυτό είναι το σκαλοπάτι για την ανατροπή της Κυβέρνησης. Από όλα όσα συζητάμε ωστόσο, θεωρεί πιο σημαντική την ίδια την ανυπαρξία της Κυβέρνησης στη διαχείριση του προβλήματος. «Δεν είναι δυνατόν να περνάς την πόρτα και ο φύλακας να μην ελέγχει ποιος μπαίνει ποιος βγαίνει. Η αστυνομία λέει δεν έχει κόσμο. Μα δεν έχουν καν μια ενδοεπικοινωνία να ειδοποιήσουν αν συμβεί κάτι έκτακτο. Αν πάρει μια φωτιά εκεί μέσα, δουλεύουν 200 άτομα, μένουν άλλα 1000, να μην φωνάξεις “παιδιά όλοι στην έξοδο”; Δεν θέλω να κινδυνολογώ αλλά κάποια στιγμή θα γίνει το κακό. Και μετά βλέπεις τον κόσμο να γκρινιάζει για τις ΜΚΟ. Δεν έχουν μπει εκεί μέσα να δουν ότι μόνο οι ΜΚΟ τους δίνουν ένα μπουκάλι νερό. Οι ΜΚΟ τους δίνουν νερό, τους δίνουν φάρμακα, αφού το κράτος δεν το κάνει. Δεν έχουν βάλει έναν διοικητή εκεί μέσα, κάθε εβδομάδα αλλάζει, δεν ξέρω αν τον γνώρισες, ένα ψηλό παιδί, ήρθε την περασμένη εβδομάδα και του λέω “πότε φεύγεις;”, μου λέει “την Παρασκευή”, του λέω “θα ‘ρθω να μιλήσουμε”, ε δεν πήγα, τι να πάω να κάνω; Δευτέρα θα πάω να δω ποιος καινούριος ήρθε. Δεν μπορείς να ορίσεις έναν συντονιστή; Για την πιο απλή απόφαση δεν αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη. Ξέρεις πόσα χαρτιά τους έχω περάσει εκεί πέρα μέσα; Από τον έναν περνάνε στον άλλον. Έτυχα σε περίπτωση που έτρεχαν δυο βρύσες και δεν μπορούσε να πάρει απόφαση να φωνάξει έναν υδραυλικό να τις φτιάξει. Φώναξε έναν από τη Νορβηγική ΜΚΟ, που είναι η πιο δραστήρια εκεί μέσα, να φωνάξει υδραυλικό να τον πληρώσει. Πόσο στοιχίζει να αλλάξεις μια βρύση; Δέκα ευρώ; Ας τους δώσουν ένα κονδύλι για ζημιές να το διαχειριστούν. Δηλαδή πρέπει να πάρεις τον υπουργό ή τον γενικό γραμματέα για να πάρεις άδεια να αλλάξεις δυο βρύσες ή ένα καζανάκι; Δεν λειτουργεί το σύστημα έτσι. Και λέει “θα κάνω άλλο καταυλισμό”. Mα πως; Αφού δεν έχεις πείσει! Αν γινόταν αυτός ο καταυλισμός σωστά, με την περιφρούρησή του, με την καλή λειτουργία του, θα ήταν διαφορετική η στάση του κόσμου».

Λέει “θα κάνω άλλο καταυλισμό”. Mα πως; Αφού δεν έχεις πείσει! Αν γινόταν αυτός ο καταυλισμός σωστά, με την περιφρούρησή του, με την καλή λειτουργία του, θα ήταν διαφορετική η στάση του κόσμου

Εκρήξεις και αδράνεια

Προς το παρόν, η στάση του κόσμου μοιάζει να ολισθαίνει ολοένα και περισσότερα στα άκρα. Χαρακτηριστική η τελευταία «έκρηξη» που έφερε τη Χίο στο επίκεντρο της προσοχής με τα εκτεταμένα επεισόδια  στον προσφυγικό καταυλισμό της Σούδας στις 16 και 17 Νοεμβρίου. Οι ρίψεις πυροτεχνημάτων και ο πετροπόλεμος μεταξύ προσφύγων και «ομάδας πολιτών» αλλά και οι πέτρες και οι μολότοφ που «άγνωστοι» εκσφενδόνισαν εντός του καταυλισμού, καταστρέφοντας και καίγοντας σκηνές με γυναικόπαιδα, έκαναν το γύρο των εθνικών και διεθνών μίντια, κάνοντας σαφή την έκρυθμη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το νησί και φέρνοντας για ακόμα μια φορά στο προσκήνιο το ζήτημα της ακαταλληλότητας της συγκεκριμένης δομής φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών που διαχειρίζεται ο Δήμος Χίου με την Υποστήριξη της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Μιας δομής που δημιουργήθηκε στην τάφρο του παλιού κάστρου της πόλης το Νοέμβριο του 2015 και είναι πλέον εκτεθειμένη τόσο στις καιρικές συνθήκες, όσο και στους «αγανακτισμένους πολίτες». Ο ίδιος ο Δήμος έχει εισηγηθεί την κατάργηση της Σούδας, προτείνοντας από τον περασμένο Απρίλιο τη δημιουργία νέας δομής σε μια περιοχή εκτός πόλης που παλιότερα λειτουργούσε ως ΧΑΔΑ (Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων).

Στη συνέχεια όμως υπαναχώρησε στην πρότασή του αυτή και πλέον αρνείται να συνεργαστεί με το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, τόσο για τη δημιουργία νέας δομής φιλοξενίας προσφύγων όσο και για τη δημιουργία ενός κλειστού κέντρου για παραβατικούς μετανάστες. Στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο η άρνηση αυτή εκφράστηκε σε καταψήφιση της πρότασης του υπουργείου, σε σύμπλευση μάλιστα με τη μείζονα αντιπολίτευση του Πολύδωρα Λαμπρινούδη. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος για το προσφυγικό, Γιώργος Καραμανής, δεν ήταν παρών σε αυτή τη συνεδρίαση, καθώς έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ της δημιουργίας νέας δομής στην περιοχή του ΧΑΔΑ. «Βρισκόμαστε νομίζω σε μια φάση αντίδρασης. Σίγουρα η συμφωνία είναι καλή για την Ευρώπη γιατί σταμάτησε τις ροές, για τα νησιά όμως δεν είναι καλή. Κι εμείς έχουμε εκλεγεί για το νησί, δεν έχουμε εκλεγεί για την Ευρώπη, οπότε πρέπει να διεκδικήσουμε το καλύτερο για το νησί μας. Αντικειμενικά μιλώντας και ενώ συνεχίζω να υποστηρίζω ότι πρέπει να πάμε στον ΧΑΔΑ διότι αυτή τη στιγμή το σπίτι μας καίγεται και πρέπει να σβήσουμε τη φωτιά, δεν έχουν υποστηριχθεί τα νησιά για να παίξουν το ρόλο που αποφασίστηκε ότι θα παίξουν».

Αυτή τη στιγμή το σπίτι μας καίγεται και πρέπει να σβήσουμε τη φωτιά

Ερωτηθείς για τα αιτήματα του Δήμου ο κύριος Καραμανής απαντά. «Μιλώ προσωπικά διότι δεν ξέρω αν αυτή τη στιγμή όλος ο Δήμος έχει μια κοινή άποψη. Για μένα πρώτο αίτημα είναι να διερευνηθεί η δυνατότητα μέσω της συμφωνίας να αλλάξουν κάποιοι όροι προκειμένου να ελαφρυνθούν τα νησιά. Δεύτερο και βασικό είναι ότι αυτή η συμφωνία είναι επιβαρυντική για τα νησιά. Πρέπει και να διορθώσουμε τη ζημιά που έχει ήδη γίνει αλλά και να υποστηριχθούν τα νησιά μέχρι να δούμε ότι εξομαλύνεται η ζωή σε αυτά. Η πρόταση που έχουμε από την κυβέρνηση είναι να δοθούν 3,2 εκατομμύρια για να κατασκευαστεί ένας καταυλισμός, ο οποίος θα παρέχει πιο ανθρώπινες συνθήκες για τους πρόσφυγες. Το πρόβλημα όμως δεν τελειώνει μέσα στον καταυλισμό, πρόβλημα υπάρχει σε όλο το νησί. Δεν σημαίνει ότι επειδή φτιάχνουμε έναν καταυλισμό τελειώνουν οι υποχρεώσεις μας. Πέφτουν εκατομμύρια για το προσφυγικό και για τους πρόσφυγες. Το προσφυγικό όμως αγγίζει πλέον και τους πολίτες, πρέπει κάπως να υποστηριχθούν και οι πολίτες».

Αν δεν δούμε την υποστήριξη προς την τοπική κοινωνία, τι περιμένουμε, ότι θα δημιουργήσουμε άλλον έναν καταυλισμό και θα λύσουμε τα προβλήματά μας; Κι αυτό σας το λέω εγώ που θεωρώ ότι πρέπει να γίνει ο καταυλισμός

Στην ερώτηση αν θεωρεί ότι η τοπική κοινωνία θα μπορούσε να αποδεχθεί καλύτερα την κατάσταση, εφόσον είχε οικονομικό όφελος από το προσφυγικό, ο αντιδήμαρχος διευκρινίζει ότι σε καμία περίπτωση δεν προτείνει την εξαγορά της τοπικής κοινωνίας. «Πρώτον, υπάρχει τεράστιο έλλειμμα πληροφόρησης. Το θεωρώ αδιανόητο ότι έχουμε φτάσει Νοέμβριο να συζητάμε ακόμα για τους όρους της συμφωνίας που υπεγράφη τον Μάρτιο. Υπάρχουν δημοτικοί σύμβουλοι, οι οποίοι σήμερα καταλαβαίνουν τι έλεγε η συμφωνία και αντιδρούν. Αυτό έπρεπε να έχει γίνει τον Μάρτιο, να το συζητήσουμε τον Απρίλιο και τον Μάιο να έχουμε λάβει τις αποφάσεις μας. Παράλληλα, υπάρχει έλλειμμα πληροφόρησης προς τους πολίτες και όλο αυτό μας έχει οδηγήσει εδώ που είμαστε σήμερα. Δεν είναι ένας καταυλισμός στην έρημο της Σαχάρα, που δεν επηρεάζει κανέναν και άντε πάμε να τον κάνουμε. Πρέπει να δουλέψουμε και με την τοπική κοινωνία παράλληλα. Ζητάμε η Κυβέρνηση, η ΕΕ, η Ύπατη Αρμοστεία που διαχειρίζεται τα κονδύλια να καταλάβουν ότι έχουν να κάνουν και με επιβαρυμένη τοπική κοινωνία. Δεν γίνεται να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μόνο από την πλευρά των προσφύγων».

«Θα σας φέρω μερικά παραδείγματα» συνεχίζει ο κύριος Καραμανής. «Υπάρχει έλλειψη νερού στο νησί και συγκεκριμένα στην περιοχή της ΒΙΑΛ είναι μεγάλη η επιβάρυνση. Μέσα στη ΒΙΑΛ υπάρχει μια αφαλάτωση, μπήκε από το υπουργείο μεταναστευτικής πολίτικής αλλά δεν λειτουργεί, δεν γνωρίζω για ποιο λόγο. Ζητήσαμε από την ΔΕΥΑΧ, την υπηρεσία του δήμου που έχει το νερό, να μας παραχωρηθεί έστω για 2-3 μήνες προκειμένου να την λειτουργήσουμε εμείς και να βελτιωθεί η ποιότητα του νερού στην περιοχή που εξυπηρετεί και τους πρόσφυγες και τους κατοίκους. Το ζητήσαμε πριν από δυο μήνες και ακόμα δεν έχει γίνει για γραφειοκρατικούς λόγους. Αν δεν δούμε την υποστήριξη προς την τοπική κοινωνία, τι περιμένουμε, ότι θα δημιουργήσουμε άλλον έναν καταυλισμό και θα λύσουμε τα προβλήματά μας; Κι αυτό σας το λέω εγώ που θεωρώ ότι πρέπει να γίνει ο καταυλισμός»

«Ήρθε προχθές ηλικιωμένος κάτοικος της Σούδας και διαμαρτυρήθηκε γιατί του σπάσαν το αυτοκίνητο. Συνελήφθη ο πρόσφυγας. Ποιος θα πληρώσει τη ζημιά; Μου λέει παίρνω μια σύνταξη 500 ευρώ, η ζημιά είναι 2000, ποιος θα πληρώσει; Σπάνε ένα τζάμι τα παιδάκια που παίζουνε μπάλα, ποιος θα το πληρώσει; Στην περιοχή του ΧΑΔΑ, μπορεί να μην υπάρχει γειτονιά κοντά, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ότι θίγονται, με ποια λογική θα πάω εγώ να πω “μην φοβάσαι, αν γίνει κάτι θα το καλύψουμε”; Ξέρετε, όταν με ρώτησαν από το υπουργείο γύρω στον Ιούλιο ποια είναι η εκτίμησή μου για το ύψος των ζημιών τους είπα 40.000-50.000 ευρώ το πολύ. Είχαν πέσει εκατομμύρια για το προσφυγικό εκείνη την περίοδο και για 50.000 ευρώ είχαμε εκατοντάδες κατοίκους να διαμαρτύρονται. Για ζημιές των 100 και των 200 ευρώ. Αυτό όμως λειτούργησε αθροιστικά. Όταν έχεις 100 ανθρώπους με παράπονο θα επηρεάσουν άλλους 100, 200, 300 και ξαφνικά θα έχουν όλοι παράπονο».

 Όταν έχεις 100 ανθρώπους με παράπονο θα επηρεάσουν άλλους 100, 200, 300 και ξαφνικά θα έχουν όλοι παράπονο

«Δόθηκε ένα σεβαστό ποσό για να φτιαχτεί η ΒΙΑΛ» καταλήγει ο αντιδήμαρχος. «Πώς γίνεται να λειτουργεί χωρίς σύστημα πυρασφάλειας και με τόσα άλλα προβλήματα που προκύπτουν και από την έκθεση του τεχνικού ασφαλείας του Δήμου; Πώς ξεκίνησε να λειτουργεί ένας τέτοιος χώρος χωρίς να υπάρχει ο άνθρωπος που θα έφτιαχνε το σπασμένο σωλήνα της αποχέτευσης ή το κονδύλι. Έσπασε ο σωλήνας, και επί τρεις μήνες τρέχανε τα λύματα μέσα στην ιδιοκτησία του ανθρώπου. Φτάσαμε σε σημείο να απειλήσουμε ότι θα μηνύσουμε τον υπουργό για να φτιαχτεί ένας σωλήνας. Καταλαβαίνετε τώρα γιατί η τοπική κοινωνία δεν θέλει άλλη μία δομή;».

*Τα στοιχεία των εργαζομένων στη ΒΙΑΛ είναι στη διάθεση του NEWS247