ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΗ ΜΠΟΤΣΟΓΛΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ
"Η αδιάλλακτη ειλικρίνεια της ενσυναίσθησης” στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο είναι μια από τις πιο σημαντικές αναδρομικές του φετινού καλοκαιριού.
Ο Χρόνης Μπότσογλου ήταν ένας καλλιτέχνης με την νταβιντσιακή έννοια του όρου. Πρώτα δημιουργός και μετά ο άνθρωπος. Ο ίδιος άλλωστε πίστευε πώς ακόμα και αν για ένα διάστημα σταματούσε να ζωγραφίζει, δεν έχανε ποτέ την ζωγραφική του υπόσταση.
Αυτό δεν χρειάζεται να έχεις εξοικειωμένο μάτι για να το καταλάβεις στην αναδρομική του έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο που διοργανώνει το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. Ακόμα και να μην έχεις αντικρίσει ξανά το έργο του, η έκθεση με τίτλο “Η αδιάλλακτη ειλικρίνεια της ενσυναίσθησης” σε βάζει μ’ έναν πολύ άμεσο τρόπο στον πλανήτη του Χρόνη Μπότσογλου.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1941. Από πολύ μικρός κατάλαβε ότι θα γίνει καλλιτέχνης. Έγραφε αλλά και ζωγράφιζε κοπιάροντας με ακρίβεια φωτοτυπικού, φωτογραφίες που έβρισκε στο σπίτι του. Θα κάνει την διαδρομή που έκαναν πολύ ομότεχνοί του τη δεκαετία του ‘60. Μπαίνει στην Σχολή Καλών Τεχνών στο εργαστήρι του Γιάννη Μόραλη και μετά θ’ ακολουθήσει το δρόμο του Παρισιού.
“Μεγαλώνει” μαζί με τους Φωτόπουλο, Ψυχοπαίδη και Θεοφυλακτόπουλο, επηρεάζεται και δεν το κρύβει από τους Βαν Γκογκ, Τζιακομέτι και Μπέικον. Τον ελκύει γρήγορα ο ρεαλισμός μέχρι να προχωρήσει σε πιο δύσβατα και προσωπικά μονοπάτια. “Ο Μπότσογλου ζωγραφίζει όπως γράφει, πικρά, επώδυνα, τίμια. Και δεν γυρίζει ποτέ προς τα πίσω. Γιατί να αρνηθεί κάτι που έζησε κάποια στιγμή και το μετέγραψε με ειλικρίνεια; Είτε πρόκειται για τους πίνακές του είτε για γλυπτά, σχέδια, χαρακτικά, σελίδες του ημερολογίου του, γραπτά του για την τέχνη, όλα είναι ορατά και αναγνώσιμα μέχρι σήμερα, παρόμοια με το φορτίο ενός ανθρώπου που δεν ξέρει να λέει άλλο από την αλήθεια”, γράφει στον κατάλογο της έκθεσής, η επιμελήτρια Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau.
100 έργα βρίσκονται στην Άνδρο που καλύπτουν τις χρονολογίες από το 1953 έως το 2018. Οι ενότητες δεν είναι ακριβώς χρονολογικές. Στον πρώτο όροφο του Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης θα βρείτε τα “Τοπία”. Αργεί αρκετά να το κάνει αφού τα έργα ανήκουν στην έβδομη δεκαετία της ζωής του. Εμπνέεται από τον Cézanne και θα βρει το δικό του όρος Σαιντ-Βικτουάρ στο Πετρί της Λέσβου. Από τα παράθυρα του οικογενειακού σπιτιού, έρχεται αντιμέτωπος με τους γύρω λόφους και γίνεται αρχιτέκτονας του βράχου. Έχει πολύ ενδιαφέρον η τοποθέτηση των έργων στο μόνο χώρο του μουσείου που έχει φυσικό φως και πώς τα τοπία του Μπότσογλου δένουν αρμονικά με το φυσικό σκηνικό γύρω από τη χώρα της Άνδρου.
Τέσσερις ενότητες θα συναντήσετε στον μεσαίο όροφο του Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Τα “Νεανικά Έργα” που μας γυρνάνε πίσω στην εφηβική ηλικία των 15 ετών και έναν Μπότσογλου που παρά το γεγονός δεν μεγαλώνει σε μια ευκατατάστη οικογένεια, δέχεται μια θετική πίεση από το περιβάλλον του να συνεχίσει να ασχολείται με τις τέχνες.
Στην ενότητα “Έρως” βλέπουμε πως σε ηλικία 60 χρονών καταπιάνεται σε ανάγλυφα έργα και σε χαρτί με την καθαρή σε γραμμές ερωτική ζωγραφική.
Στο “Πέρασμα από τον ρεαλισμό στον υπαρξισμό” παρατηρείται έντονα η κρίση που περνά ο καλλιτέχνης από την απογοήτευση του με την πολιτική στα τέλη της δεκαετίας του ‘70. Θα βρει καταφύγιο όμως σε ένα ετοιμόρροπο ελαιοτριβείο στη Λέσβο, όπου ζει εκεί μια ασκητική ζωή όπου με όχημα την ζωγραφική θα περιγράψει μ’ έναν οπτικά εύγλωττο τρόπο το μονοπάτι που ακολουθεί ο ευθραυστός άνθρωπος που θέλει να προστατευθεί.
Τέλος, τα “Πορτρέτα”. Ο Μπότσογλου έλεγε ότι “ζωγραφίζω ανθρώπους επειδή είναι το ωραιότερα πράγμα που υπάρχει”. Νομίζω, αυτή την αγάπη θα τπώς όσο διατρέχετε την έκθεση είναι κάτι που θα το διαπιστώσετε σίγουρα.
Η Νέκυια, η ραψωδία λ, της Οδύσσειας θεωρείται κομβικό σημείο στην παγκόσμια τέχνη. Ο Οδυσσέας αναζητά μέσω της νεκρομαντείας στον Άδη τον μάντη Τειρεσία ώστε να τον ρωτήσει αν θα επιστρέψει στην Ιθάκη. Στην αναζήτηση αυτή θα συναντήσει πολλούς από τους συνοδοιπόρους του, κατοίκους πια του Κάτω Κόσμου.
Η Νέκυια, του Χρόνη Μπότσογλου είναι ένα πολύπτυχο από 26 έργα (είχε ζητήσει να πουληθούν όλα μαζί) που έχει απεικονίσει τα πρόσωπα που ήταν αγαπητά. Κεντρικό ρόλο (όπως και σε όλη τη δουλειά του) έχει η μητέρα του που πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής της με τη βαριά νόσο του αλτσχάιμερ. Ο Μπότσογλου την επισκεπτόταν συχνά και τη ζωγράφιζε διαρκώς Είναι, μάλιστα, συγκλονιστικό το γλυπτό της μητέρας του που εκτίθεται μαζί με 13 κομμάτια από τη Νέκυια στο υπόγειο του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης.
Στην τελευταία αίθουσα έχουμε τις αναφορές στις κύριες επιρροές του Χρόνη Μπότσογλου. Ο ίδιος δε δίστασε να αποκαλύψεις και ν’ αναδείξει τους ανθρώπους που τον επηρέασαν: Γιαννούλης Χαλεπάς, Γιώργος Μπουζιάνης, Vincent van Gogh, Chaïm Soutine, Alberto Giacometti και Francis Bacon.
“Είναι δυνατόν να με ρωτάς αν είμαι ο σημαντικότερος ζωγράφος εν ζωή την ώρα που υπάρχει ο Μπότσογλου;” Η απορία άνηκε στον ζωγράφο Μάκη Θεοφυλακτόπουλο που έφυγε πριν από λίγες μέρες από κοντά μας. Και οι δύο θα καταγραφούν στην ιστορία ως διαμορφωτές της εικαστικής κουλτούρας που διαπέρασε την σύγχρονη Ελλάδα.
Σε κάθε πινελιά του Μπότσογλου φαίνεται ότι από πίσω κρύβεται ένας άνθρωπος μ’ ένα χάρισμα που δεν το κράτησε για τον εαυτό του. Μέσα από πίνακες, γλυπτά αλλά και κείμενα που θα βρείτε στην έκθεση υπάρχουν όλα εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν έναν πραγματικά “αναγεννησιακό άνθρωπο” που έτυχε να γεννηθεί στη χώρα μας.
