ΔΕΝ ΦΤΑΙΕΙ ΜΟΝΟ Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΩΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Πολλά βλέπουν τα μάτια μας με τις πυρκαγιές που απανθρακώνουν τη χώρα μας και ακόμα περισσότερα ακούν τα αυτιά μας. Μεταξύ τους είναι κάποια βασικά αφηγήματα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Όπως το ότι φταίει η κλιματική αλλαγή για όλα -ή τουλάχιστον τα περισσότερα.

Έτσι, η επικοινωνία μας με κάποιον επιστήμονα έγινε επιβεβλημένη.

Η μελέτη που έχει κάνει, σε συνεργασία με τον Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ), για το αλληλένδετο της κλιματικής αλλαγής και του τουριστικού τομέα της Ελλάδας ήταν η αφορμή για να ενοχλήσω τον Δρ. Άγγελο Σωτηρόπουλο.

Μιλήσαμε το πρωί της Δευτέρας 24/7, με τη Ρόδο να καίγεται για 7η μέρα.

Εύλογα η συζήτηση μας με τον φυσικό, εμπειρογνώμονα περιβάλλοντος ακολούθησε άλλη ‘διαδρομή’.

Μίλησε για το πού οφείλονται όσα ζούμε και αυτό το καλοκαίρι και μας ενημέρωσε πως αυτά που ζούμε τώρα -σε ακραία ζέστη– δεν είναι τίποτα, μπροστά σε όσα έρχονται στο άμεσο μέλλον.

Ανά τακτά χρονικά διαστήματα επανέλαβε πως “δεν είμαι απαισιόδοξος. Την πραγματικότητα αναφέρω”. Και λέει αλήθεια. Γεγονός που μάλλον δεν θα σε κάνει να αισθανθείς καλύτερα.

Ποια όμως, είναι η αλήθεια

Θα αρχίσουμε από την πρόσφατη επισήμανση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC/GIEC) του ΟΗΕ πως η Μεσόγειος είναι ‘’Vulnerability Hot Spot’’ της κλιματικής αλλαγής.

Η περιοχή που φιλοξενεί περισσότερους από 510.000.000 ανθρώπους, ζεσταίνεται κατά 20% πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

“Είναι κάτι που είχε αναφερθεί για πρώτη φορά σε μελέτη που είχε δημοσιευθεί το 2008 και νωρίτερα ακόμα. Την έχω μπροστά μου. Έχει όλες τις πληροφορίες, συν γραφήματα” που κάνουν πιο ευκολονόητη τη συνθήκη.

Τι ακολούθησε;

“Τίποτα”.

Και κάπως έτσι αντί να δράσουμε εγκαίρως και να αποφύγουμε καταστάσεις, τώρα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που θα ζήσουμε στο εγγύς μέλλον, όπως είναι

*η έλλειψη νερού (“μέχρι το 2050, η ζήτηση νερού προβλέπεται να διπλασιαστεί ή και να τριπλασιαστεί”),

*τα υψηλά κόστη ενεργειακής κατανάλωσης “αφού θα θέλουμε περισσότερη ενέργεια για ψύξη το καλοκαίρι και για τη θέρμανση του χειμώνα, άρα θα αυξηθεί και το ενεργειακό αποτύπωμα”,

*η διάβρωση του εδάφους “που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ζωές, μέσω κατολισθήσεων”

*τα κόστη για υποδομές που θα προστατεύσουν τους τουριστικούς προορισμούς (αντιπυρικά έργα, περιορισμό ερημοποίησης και υποδομές δασοπροστασίας –”τώρα πληρώνουμε αυτά τα χρήματα σε αποζημιώσεις”),

*η ετήσια άνοδο της θερμοκρασίας (“αν τώρα είναι στους 46 βαθμούς Κελσίου, σε λίγα χρόνια μπορεί να ξεπεράσει τους 50C ανά διαστήματα και να ζήσουμε συνθήκες Αφρικής”),

*η επιδείνωση του προβλήματος που καταστρέφει την υπάρχουσα βιοποικιλότητα (“Μέρος της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα ενδεχομένως δεν αντέχουν σε παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες”) και

*οι περισσότερες ενεργειακές ανάγκες “που δεν μπορούμε να καλύψουμε στους 45 βαθμούς”.

“Όποιος έχει επιβαρυμένη υγεία και είναι «αδύναμος κοινωνικά» θα κινδυνεύει, σε θερμοκρασίες της τάξεως και άνω των 45 βαθμών τη θερινή περίοδο’’.

Οι συνθήκες θα είναι πολύ αφόρητες για να βγαίνουμε έξω από τα σπίτια μας -όπως βλέπουμε και φέτος-, όπου δεν θα μπορούμε να ζούμε ποιοτικά χωρίς κλιματιστικό. Γεγονός που θα έχει ως συνέπεια το αυξημένο κόστος.

“Με βάση τις προβλέψεις, οι ακραίες θερμοκρασίες είναι πολύ κοντά. Και δεν αφορούν μόνο την ακραία ζέστη, αλλά και το ακραίο ψύχος (κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια τι και πως θα είναι). Εν μέσω αυτών, θα υπάρχουν πλημμύρες, με βροχοπτώσεις που θα είναι ικανές να προκαλέσουν διάβρωση εδαφών και κατολισθήσεις, μαζί με καταστροφή υποδομών.

Μεταξύ πολλών άλλων, θα κινδυνεύσουν και χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι κομμάτι του τουρισμού μας.

Και όλα αυτά γίνονται γιατί η φύση προσπαθεί να ισορροπήσει αυτά που της έχουμε κάνει.”

“Κλιματικές αλλαγές έχουν γίνει και στο παρελθόν, με αποτέλεσμα τη μαζική εξαφάνιση ειδών”

Όπως λέει ο κύριος Σωτηρόπουλος “για 4.5 εκατομμύρια έτη η Γη λειτουργεί με συγκεκριμένο τρόπο και στόχο την ισορροπία. Για αυτό και αν κάπου κάνει πολύ κρύο, κάπου αλλού κάνει πολύ ζέστη χοντρικά μιλώντας.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη μάς έχει κάνει σαν μια “χύτρα”’: είναι ακόμα πιο έντονη η ζέστη και ακόμα πιο έντονα τα καιρικά φαινόμενα.

Κλιματικές αλλαγές έχουν γίνει και στο παρελθόν. Επαναλαμβάνονται κάθε κάποια εκατομμύρια χρόνια. Είχαμε και παλαιότερα αύξηση μέσης θερμοκρασίας κατά 7 βαθμούς ή μείωση κατά 5.

Όλες οι κλιματικές αυτές αλλαγές, συνδέθηκαν με μαζικές εξαφανίσεις ειδών. Πρόκειται για φυσικό φαινόμενο”.

Είναι αλήθεια λοιπόν, πως έχει αρχίσει ήδη η 6η μαζική εξαφάνιση που είναι και η πρώτη ανθρωπογενής;

“Ναι. Ο πλανήτης προσπαθεί να βρει την ισορροπία του. Το πρόβλημα δεν το έχει εκείνος, αλλά εμείς. Θα γίνει ανυπόφορος και αυτό θα δημιουργήσει πραγματική απειλή. Δεν θα αρκεί να έχεις κλιματιστικό και τα χρήματα να καλύψεις το ενεργειακό κόστος” ούτε ένα σπίτι να σε προστατέψει “από τις έντονες βροχοπτώσεις και κατολισθήσεις’’.

Σε ό,τι αφορά την αλλαγή στις προβλέψεις που να θερμαίνεται η Γη κατά 1.5 βαθμό Κελσίου από το 2040 έως το 2050, με τις νέες προβλέψεις να αναφέρουν μια δεκαετία νωρίτερα, δεν έγινε στατιστικό λάθος.

Επειδή είναι η πρώτη φορά που καταστρέφουμε εμείς τον πλανήτη “δεν υπάρχει απαραίτητη γνώση για να δούμε πώς ακριβώς θα γίνει το κλίμα σε 2-3 ή 10 χρόνια. Πρόκειται για μοντέλα που λειτουργούν με δεδομένα” που δεν είναι ακόμα διαθέσιμα στην επιστήμη. Οι επόμενοι θα έχουν πιο ξεκάθαρη άποψη.

“Μιλάμε για τη μεγαλύτερη απειλή του πλανήτη κι εμείς τη χειριζόμαστε σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Δίνουμε λίγα λεφτά εδώ, κάνουμε έναν πόλεμο παραπέρα. Ουδείς ασχολείται ουσιαστικά, σε παγκόσμιο επίπεδο”.

Τονίζει ότι η κλιματική κρίση είναι ουσιαστικά πρόβλημα που προκαλούν κυρίως οι μεγάλες χώρες παραγωγοί (βλ. G8) που παράγoυν τουλάχιστον το 70% της αέριας ρύπανσης, μαζί με τις χώρες που καταναλώνουν από αυτούς, εκ των οποίων πολλές είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης: συμβάλλουν εμμέσως στην κλιματική αλλαγή, με την κατανάλωση ενέργειας και αγαθών από μη βιώσιμες χώρες”.

Ποιος ασχολείται στην Ελλάδα;

“Τα δεδομένα δείχνουν πως ούτε στη χώρα μας έχει ασχοληθεί κάποιος σοβαρά με την κλιματική αλλαγή. Υπάρχει ένα Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας που είναι υποστελεχωμένο ή κακοστελεχωμένο για άλλους.

Δεν υπάρχει πολιτική ηγεσία που να έχει τρέξει τα πράγματα όπως πρέπει, σε κάθε επίπεδο. Να διαχειριστεί και να μανατζάρει ένα σύστημα και Υπάρχει άνε Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας που τώρα στελεχώνεται.

Δεν υπάρχουν τα απαραίτητα χρήματα για όσα πρέπει να γίνουν, όπως δεν υπάρχει και διάθεση”.

Αν μπορούσαμε να κάνουμε ένα πράγμα, ποιο θα ξεχώριζε;

“Δυστυχώς, δεν σωζόμαστε με μια μόνο αλλαγή και μάλλον για αυτό έχουν επικεντρώσει στον συντονισμό της Πολιτικής Προστασίας, αφού δεν μπορούν να κάνουν όλα τα άλλα.

Χρειάζονται ομάδες εργασίας, με μικρά πρότζεκτ που θα έχουν στο επίκεντρο ένα αντικείμενο. Να υπάρχει ένα σαφές σχέδιο δράσης, με σαφή χρηματοδότηση. Να υπάρχει συντονισμός και συνεργασία με όλους τους παράγοντες τουρισμού, προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις και να δοθούν στοχευμένα χρηματοδοτήσεις για αναβάθμιση.

Ρεαλιστικά, όλα αυτά δεν θα γίνουν ποτέ”.

Δεν φταίει για όλες τις πυρκαγιές η κλιματική αλλαγή και το χάος με το 112

Όπως εξηγεί ο καθ’ ύλην αρμόδιος “αν δείτε πού εκδηλώνονται οι πυρκαγιές και φέτος, θα διαπιστώσετε ότι καίγονται περιαστικές περιοχές με συμφέροντα και συγκρούσεις σε σχέση με τη χρήση της γης. Πέρυσι κάηκε η Δαδιά. Πρόπερσι η Βαρυμπόμπη. Φέτος η Ρόδος. Οι περιοχές χρειάζονται ουσιαστική προστασία τόσο από φυσικές καταστροφές όσο και από τον άνθρωπο.

Αντί να μιλάμε για πρόληψη, μιλάμε για εκκενώσεις 19.000 τουριστών, εν μέσω πανικού και ανοργανωσιάς που προκάλεσαν τα αλλεπάλληλα μηνύματα του 112, τα οποία εστάλησαν ακόμα και σε περιοχές που δεν κινδύνευαν”.

Αν συνεχιστεί αυτή η ασυδοσία “σύντομα υπάρχει ο κίνδυνος να αρχίσει ο κόσμος να μην ακούει τα καλέσματα του 112 (κάτι που κανείς δεν θέλει). Επιπροσθέτως, κάποιοι κάτοικοι ήδη δεν φεύγουν από τις εστίες τους γιατί ξέρουν πως δεν υπάρχει άλλος να τις προστατέψει. Είναι οι μόνοι που μπορούν να τις προφυλάξουν”.

Ο κύριος Σωτηρόπουλος τονίζει ότι “δεν έχουμε προσαρμοστεί καθόλου σε αυτό που έρχεται”, πριν προσθέσει πως “ό,τι καίγεται σε δασική έκταση, χρειάζεται τουλάχιστον 50 χρόνια για να πεις πως θα υπάρξει ένα αξιοπρεπές δάσος -σαν και αυτό που χάθηκε. Πρόκειται για εκτάσεις που θα στερηθούν οι επόμενες γενιές.

Όταν έχεις ένα φυσικό τοπίο, οφείλεις να το προστατέψεις πάση θυσία, όπως προστατεύεις τους ανθρώπους και τις περιουσίες τους.

Η φύση είναι η μόνη που μπορεί να μας βοηθήσει να επιβιώσουμε της κλιματικής αλλαγής.

Με τις πυρκαγιές ουσιαστικά πεθαίνουν άνθρωποι. Απλά δεν φαίνεται.

“Με όσα εισπνέουμε και ‘κάθονται’ στα πνευμόνια άνθρωποι αποκτούν ευαισθησία στο αναπνευστικό. Είτε πλήττονται άμεσα (καίγονται οι πνεύμονες τους), είτε αυξάνεται ο κίνδυνος να εμφανίσουν καρκίνους στα επόμενα χρόνια.

Επίσης, μειώνεται η ποιότητα της ατμόσφαιρας γύρω από τις πόλεις -όταν γύρω από αυτές καίγονται τα πάντα. Τα δάση είναι η καταβόθρα της ρύπανσης. Όταν καίγονται, αλλάζει το μικροκλίμα, έχεις περισσότερη ρύπανση και περισσότερα επεισόδια στην υγεία των πολιτών.

Συν τοις άλλοις, όταν καίγεται ένα δάσος, συνδέεται άμεσα με την υγεία των ανθρώπων. Όχι έμμεσα. Όταν χάνεται ένα δάσος, χάνεται τροφή, οικοσυστημικές υπηρεσίες και βασικές πρώτες ύλες.

Κάτι άλλο που θα ήθελα να διευκρινίσω, είναι πως οι πυρκαγιές που ξέσπασαν την πρώτη εβδομάδα φέτος, δεν είχαν σχέση με την κλιματική αλλαγή.

Έχουμε ένα μελτεμάκι που φυσάει από τα αρχαία χρόνια, τέτοια περίοδο, της τάξης των 6-7 μποφόρ. Το βράδυ πέφτει στα 5. Αυτές είναι συνήθεις μεσογειακές συνθήκες. Επίσης, τη συγκεκριμένη περίοδο δεν είχαμε ακραίες θερμοκρασίες για παρατεταμένο διάστημα. Ξεκίνησαν από το Σάββατο 22/7 και συνεχίστηκαν την εβδομάδα που ακολούθησε.

Αυτό που συνέβη με όλες τις πυρκαγιές από τη Δευτέρα 17/7 και έως το Σάββατο 22/7 ήταν ότι δεν είχαμε τα απαραίτητα πυροσβεστικά μέσα, όπως και προφανώς δεν είχαμε πρόληψη.

Τα αφήνουμε όλα στο έλεος και μας νοιάζει μόνο να εκκενώσουμε.

Προφανώς και πρέπει να προφυλαχθεί η ανθρώπινη ζωή, αλλά όσα κάνουμε στη διαχείριση δυστυχώς δεν αποτελούν βιώσιμη λύση. Πρέπει να φυλάσσονται τα πάντα συμπεριλαμβανομένου των οικοσυστημάτων.

Με μαθηματική ακρίβεια, κάποια στιγμή δεν θα έχουμε δάση. Θα έχουν καεί όλα.

Το πρόβλημα είναι τεράστιο και πρέπει να αλλάξουν οι προτεραιότητες της πολιτείας, μαζί με τον τρόπο που λειτουργεί”.