Τρόφιμα: Θολός ο ορίζοντας αποκλιμάκωσης των τιμών

Στις 8/8 αναμένονται τα νέα στοιχεία του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή όπου αναμένεται να αποτυπωθεί το κλίμα των τιμών, για τον Ιούλιο, ειδικά στον κλάδο διατροφής, που είναι και αυτός που συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον.

Το ζήτημα άλλωστε αναδεικνύεται σε μείζον καθώς πολλά νοικοκυριά, παρά τα μέτρα της κυβέρνησης, (market pass, διατήρηση του πλαφόν στο ποσοστό κέρδους στην αλυσίδα εμπορίας καυσίμων και στα σούπερ μάρκετ, τους ελέγχους) αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης.

Επίσης, με τη μετακίνηση, λόγω διακοπών μεγάλου μέρους του πληθυσμού σε νησιωτικές ή άλλες τουριστικές περιοχές, και τις προμήθειες για βασικά είδη να μεταφέρονται, σε καταστήματα εκτός κέντρου, όπου σε πολλές περιπτώσεις οι τιμές είναι ανεβασμένες, λόγω και των αυξημένων κοστολογίων, το ζήτημα εντείνεται.

Βέβαια, με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της NielsenIQ σε ό,τι αφορά τις τιμές μετά από την αύξηση ρεκόρ που σημειώθηκε στο τελευταίο τρίμηνο του 2022, στο +13,5%, καταγράφεται μια μικρή αποκλιμάκωση στο ποσοστό αύξησης, παρόλο που συνεχίζει να διατηρείται σε διψήφια επίπεδα (+11,1%, το χρονικό διάστημα από αρχές Απριλίου ως 18 Ιουνίου).

Σημειώνεται, ότι, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ, ανέβασε ταχύτητα η ακρίβεια στα τρόφιμα τον Ιούνιο καθώς από ένα ρυθμό αύξησης της τάξης του 11,6%, το Μάιο, εκτινάχθηκε στο 12,2%. Βέβαια, ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού, σε επίπεδο Γενικού Δείκτη, σημείωσε αποκλιμάκωση τον Ιούνιο εφέτος καθώς αυξήθηκε 1,8% από 2,8% τον Μάιο και έναντι αύξησης 12,1% τον Ιούνιο πέρυσι. Αποκλιμάκωση, η οποία οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στη μεγάλη πτώση των τιμών σε ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

Οι τιμές παραγωγού

Στο μεταξύ, η εικόνα μεταξύ των κοστολογίων παραγωγής και των τιμών δημιουργούν εύλογες απορίες. Δηλάδή, παρά το ότι στην παραγωγή οι δείκτες κόστους πέφτουν. δε συμβαίνει το ίδιο με τις τιμές. Με βάση αναφορές στελεχών της αγοράς, έως και 10% είναι οι ανατιμήσεις σε βασικά είδη το τελευταίο διάστημα.

Εν τω μεταξύ μείωση 11,7% σημείωσε ο γενικός δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία (σύνολο εγχώριας και εξωτερικής αγοράς τον Ιούνιο φέτος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Ιουνίου 2022, έναντι αύξησης 39,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022 με το 2021.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η μείωση στο κόστος παραγωγής των εγχώριων βιομηχανιών (που προήλθε κυρίως από την πτώση του δείκτη των προϊόντων διύλισης πετρελαίου κατά 44,8%, ενώ αντίθετα ο δείκτης της βιομηχανίας τροφίμων αυξήθηκε 14,2%), οφείλεται στις εξής μεταβολές των δεικτών των επιμέρους αγορών:

α. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εξωτερικής αγοράς κατά 23,2%, και

β. Στη μείωση του δείκτη τιμών παραγωγού εγχώριας αγοράς κατά 7,3%.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο γενικός δείκτης παρουσίασε αύξηση 0,8% τον Ιούνιο 2023 σε σύγκριση με τον δείκτη του Μαΐου 2023, έναντι μείωσης 0,6% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση των δεικτών το 2022.

Καιρός και διεθνείς συνθήκες

Με βάση, όσα έχει αναφέρει, πριν λίγες μέρες το Bloomberg, πάντως, οι ακραίες καιρικές συνθήκες αποτελούν μόνο μία από τις απειλές που αντιμετωπίζουν τα τρόφιμα και οι προμήθειες σε όλο τον κόσμο, με τις ακραίες θερμοκρασίες να καταστρέφουν τις φάρμες από τις ΗΠΑ μέχρι και την Κίνα.

Όπως σημειώνει το πρακτορείο Bloomberg, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ρυζιού στον πλανήτη, απαγόρευσε ορισμένες αποστολές σε άλλες χώρες. Από την πλευρά της, η Ρωσία εγκατέλειψε τη συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά, ενώ το φαινόμενο El Niño, “απειλεί” να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη ζημιά στις καλλιέργειες.

Οι παραπάνω παράγοντες, φαίνεται πως εντείνουν την ανησυχία για την επισιτιστική ανασφάλεια και τις τιμές, αυξάνοντας και τον κίνδυνο να παραμείνει ο πληθωρισμός για πολύ καιρό ακόμα. “Εξακολουθούμε όλοι να αγωνιζόμαστε υπό το καθεστώς του πληθωρισμού” ανέφερε, χαρακτηριστικά, ο Τιμ Μπέντον, ειδικός σε θέματα ασφάλειας τροφίμων στο Chatham House στο Λονδίνο. “Και παρόλο που ο πληθωρισμός μειώνεται, φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι οι τιμές πέφτουν. Σημαίνει ότι αυξάνονται πιο αργά”.

Οι προκλήσεις

Όπως αναφέρεται, χαρακτηριστικά, η υπερβολική ζέστη που επικρατεί σε μεγάλες περιοχές της Ασίας, της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής είναι η πιο πρόσφατη πρόκληση σε μια δύσκολη χρονιά για τους αγρότες, καθώς έπρεπε να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές από ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως οι παρατεταμένες ξηρασίες, οι έντονες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες. Η ζέστη στη Νότια Ευρώπη είναι τόσο έντονη, που οι αγελάδες παράγουν λιγότερο γάλα και οι ντομάτες καταστρέφονται. Είναι ενδεικτικό, ότι και η ελαιοπαραγωγή στην Ελλάδα δοκιμάζεται, λόγω ζέστης. Κι αυτόν όταν οι τιμές ήδη έχουν φτάσει στα ύψη για το λάδι.

Επίσης, τα σιτηρά θα είναι πιο περιορισμένα, λόγω της μάχης με την ξηρασία. Στην Ασία, οι σοδειές του ρυζιού στην Κίνα κινδυνεύουν, ενώ οι συνθήκες στις ΗΠΑ για την καλλιέργεια των δημητριακών τον Ιούνιο ήταν οι χειρότερες εδώ και τρεις δεκαετίες. Οι τιμές του ρυζιού στην Ασία έφτασαν πρόσφατα σε υψηλό δύο ετών, καθώς οι εισαγωγείς έφτιαξαν αποθέματα. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την ομάδα αγροτών τους περιορισμούς και σε άλλες ποικιλίες ρυζιού.

Στη Σικελία οι καλλιέργειες ντομάτας έχουν αρρωστήσει, καθώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες προκαλούν έλλειψη ασβεστίου στα φυτά. “Είναι σαν καμένα μέχρι κάτω”, δήλωσε ο Πάντι Πλάνκετ, στέλεχος του εισαγωγέα Natura, τονίζοντας ότι δεν έχει ξαναδεί κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με το Bloomberg, στοιχεία του υπουργείου Τροφίμων της Ινδίας αναφέρουν ότι οι λιανικές τιμές του ρυζιού στο Δελχί έχουν αυξηθεί φέτος σχεδόν κατά 15%, ενώ η μέση τιμή σε ολόκληρη τη χώρα έχει ανέβει κατά 9%.

Πέρα από τον καιρό…

Εκτός, πάντως, από τα καιρικά φαινόμενα, η άνοδος των επιτοκίων προσθέτει άλλο ένα παράγοντα επιβαρυντικό στις τιμές, έστω και αν υπάρχει μια τάση για “συγκράτησή” τους. “Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 σημειώνεται μία σταδιακή βελτίωση του κλίματος στην αγορά παρά τις συνεχιζόμενες δυσκολίες λόγω της μειωμένης διαθέσιμης δαπάνης των νοικοκυριών και της αύξησης των επιτοκίων” αναφέρει χαρακτηριστικά η Vivartia, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες της χώρας στον κλάδο τροφίμων, στην ανακοίνωσή των αποτελεσμάτων για το 2022, πριν λίγες μέρες, ενώ ο Αριστοτέλης Παντελιάδης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου METRO ΑΕΒΕ κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του 2022, στα μέσα Μάη, προέβλεψε ότι η πτώση τιμών θα έλθει το τελευταίο τρίμηνο φέτος. Πάντως, ο ίδιος σημείωσε ότι ναι μεν “δεχόμαστε ανατιμήσεις”, αλλά πλέον δεν είναι “σοκαριστικές”. Προέβλεψε μάλιστα ότι στο τελευταίο τρίμηνο εφέτος θα έχουμε μια άλλη εικόνα, καθώς η πτώση των τιμών έχει ήδη αρχίσει.

Ωστόσο, υπάρχει και ο παράγων αισχροκέρδεια. Με βάση την Έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, που επικαλείται και το ΔΝΤ, διαπιστώνει ότι ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης από τις αρχές του 2022 οφείλεται κατά 45% στα υψηλότερα επιχειρηματικά κέρδη, κατά 40% στις τιμές εισαγωγών και κατά μόλις 25% στην αύξηση των μισθών, ενώ η φορολογία είχε αρνητική επίδραση.

Το φαινόμενο έχει χαρακτηριστεί ως greedflation (πληθωρισμός ‘απληστίας’) και θέτει νέα διλήμματα στην αντιμετώπισή του.

Η στάση των καταναλωτών

Στο φόντο αυτό συνεχίζεται το κυνήγι των προσφορών στα σούπερ μάρκετ την ώρα που οι όγκοι αγορών μειώνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της NielsenΙQ, περίπου το ένα τρίτο των πωλήσεων στα ελληνικά σουπερμάρκετ το πρώτο εξάμηνο του έτους αφορούσε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, ενώ το 70% των επώνυμων προϊόντων ήταν σε προσφορά ή μέρος προωθητικής ενέργειας. Ακόμη και έτσι οι καταναλωτές ξόδεψαν περισσότερα και αγόρασαν λιγότερα σε σχέση με πέρσι.

Αναλυτικά στο 24,8% διαμορφώθηκε το ποσοστό των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στις πωλήσεις των σουπερμάρκετ κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους καταγράφοντας το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στην ιστορία των μετρήσεων. Την ίδια ώρα σχεδόν το 70% των πωλήσεων των επώνυμων προϊόντων αφορούσε είδη που βρισκόντουσαν σε κάποια προωθητική ενέργεια, καθώς οι καταναλωτές κυνηγούν πλέον σχεδόν αποκλειστικά τις προσφορές.

Ακόμη και έτσι το πρώτο εξάμηνο του έτους το καλάθι των αγορών από σουπερμάρκετ μειώθηκε, αλλά το κόστος αυξήθηκε για τους καταναλωτές, σύμφωνα με τα στοιχεία της NielsenΙQ. Ειδικότερα, η αξία των πωλήσεων το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αυξήθηκε κατά 8,7% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2022.

Την ίδια ώρα όμως ο όγκος των πωλήσεων μειώθηκε κατά 2,5%, το οποίο σημαίνει πως η ανάπτυξη του τζίρου προέρχεται καθαρά από την αύξηση των τιμών.

Την μεγαλύτερη αύξηση σε πωλήσεις κατέγραψαν τα τρόφιμα, τόσο τα φρέσκα (+9,2%) όσο και τα τυποποιημένα (+9,4%), με τα bazaar προϊόντα να εμφανίζουν την πιο μετριοπαθή ανάπτυξη, στο +2,7%, ενώ την ίδια στιγμή οι μεγάλες FMCG κατηγορίες της οικιακής χρήσης, καθώς και της προσωπικής φροντίδας παρουσιάζουν σημαντική αύξηση πωλήσεων σε αξία, στο +10,6% και +7,8% αντίστοιχα.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις