Ευκλείδης Τσακαλώτος: “Κατάγματα στη δημοκρατία ή γιατί οι θεσμοί μας ενδιαφέρουν”

Δικαιοσύνη που ασθμαίνει. Αστυνομία που δεν μπορεί να σταματήσει 200 Κροάτες ναζί σεσημασμένους χουλιγκάνους. Ανεξάρτητες αρχές που έχουν σιγήσει. Η μία και μόνη που αντιστάθηκε στην αποψίλωση του κράτους δικαίου στο χειρότερο σκάνδαλο της μεταπολίτευσης, τις υποκλοπές, απειλείται με συγχώνευση διότι ο επικεφαλής της έκανε τη δουλειά του. Έκανε αυτό που λέει το Σύνταγμα δηλαδή. Τίποτε περισσότερο.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, μια κυβέρνηση που εκλέχθηκε το 2019 με σύνθημα την αποτελεσματικότητα, τον θεσμικό εκσυγχρονισμό και την ασφάλεια, εκπλήσσει με τις τραγικές επιδόσεις της και στα τρία.

Πηγαίνετε σε μια τυχαία περιοχή της Ελλάδας που κάηκε και μιλήστε για αποτελεσματικότητα του κράτους. Μιλήστε για θεσμικό εκσυγχρονισμό και κράτος δικαίου με έναν πολίτη που σέρνεται χρόνια στα διοικητικά, τα ποινικά ή τα πολιτικά δικαστήρια για υποθέσεις προηγούμενης δεκαετίας.

Μιλήστε με έναν επενδυτή, μιας και υποτίθεται οι επενδύσεις είναι το φόρτε της κυβέρνησης της ΝΔ, για το πόσο οι τραυματικές θεσμικές ελλείψεις της χώρας μας, επηρεάζουν την παρουσία του. Τα σημαντικότερα κριτήρια με βάση τα οποία αξιολογείται και αναβαθμίζεται η επενδυτική βαθμίδα είναι θεσμικά και όχι καθαυτά οικονομικά.

Ρωτήστε τέλος έναν αγρότη παραγωγό της ελληνικής υπαίθρου πώς αντιμετωπίζει το ότι δεν έχει εργατικά χέρια να δουλέψουν, όταν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου εξατμίζεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια σε κέντρα κράτησης προκειμένου η κυβέρνηση να έχει να λέει ότι είναι η ασπίδα της Ευρώπης.

Αυτή είναι η κατάσταση. Και τα τελευταία χρόνια το κακό έχει παραγίνει. Οι δημοκρατικοί θεσμοί υποφέρουν και μαζί τους υποφέρουν και οι πολίτες.

Έχουμε χρέος να ασχοληθούμε αυτοτελώς με τους θεσμούς. Όσο σημασία έχει ο αγώνας για την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων που θεριεύουν, άλλο τόσο σημασία έχει και η υπόθεση των θεσμών και της δημοκρατίας. Οι δημοκρατικοί θεσμοί δεν είναι ουδέτεροι. Στον αδυσώπητο κοινωνικό ανταγωνισμό, όταν υπάρχουν θεσμοί, οι αδύναμοι έχουν μια ελπίδα παραπάνω. Οι λειτουργούντες θεσμοί, μια δικαιοσύνη που αποδίδεται στην ώρα της, μια αστυνομία που σέβεται τον εαυτό της και τους πολίτες, ανεξάρτητες αρχές που ελέγχουν την κυβέρνηση αντί να την καθαγιάζουν, όλα αυτά και πολλά άλλα, βοηθάνε πρωτίστως τον αδύναμο. Όλους τους βοηθάνε δηλαδή, αλλά είναι οι ανίσχυροι που βρίσκονται πιο εκτεθειμένοι στην αδικία όταν οι θεσμοί δεν λειτουργούν.

Για το λόγο αυτόν, οι θεσμοί μας ενδιαφέρουν. Το λέω εμφατικά διότι υπάρχει στην Αριστερά μια παράδοση ενός αναγωγισμού που όλα τα εναποθέτει στην οικονομία. Όμως, η μάχη της δημοκρατίας είναι ζωτικής σημασίας. Είναι ζωτική κυρίως σε μια στιγμή όπου στην Ευρώπη η Άκρα Δεξιά καραδοκεί και εμφανίζεται με ηγεμονικούς όρους στην πολιτική σκηνή.

Και η ΝΔ – όσο κι αν δεν χαρακτηρίζεται συνολικά ακροδεξιά – έχει στο εσωτερικό της παραδοσιακά το μείζον τμήμα της ελληνικής ακροδεξιάς, από τη μεταπολίτευση και ύστερα, και καταφέρνει μια χαρά να το ενσωματώνει.

Ειδικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εμφανίστηκε μάστορας σε αυτή τη ζεύξη του ακραίου κέντρου με την ακροδεξιά.

Προσέξτε την απάντηση που δίνουν οι θρασύτεροι των κυβερνώντων όταν τους λέει κανείς ότι επί των ημερών τους οι θεσμικές ανεπάρκειες έχουν γίνει πιο τραυματικές. Λένε: «41%». Με άλλα λόγια: «δεν έχουν σημασία αυτά. Ο λαός μας ψήφισε και επομένως λίγο μας ενδιαφέρει η κριτική σας».

Αυτή η λογική εκλογικού αυταρχισμού («electoral authoritarianism» την ονομάζει η σύγχρονη πολιτική επιστήμη) βρίσκεται στον πυρήνα όλων των ανελεύθερων δημοκρατιών της Κεντρικής Ευρώπης. «Μας ψηφίζετε, κάνουμε ό,τι θέλουμε και μη ζητάτε τα ρέστα». Αυτή είναι η πεμπτουσία του προβλήματος της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Κάθε φορά που της ασκείται κριτική για τις απαράδεκτες πρακτικές της στον τομέα του κράτους δικαίου, μας απαντάει γυρνώντας μας την πλάτη και μας λέει
«Δεν τα καταφέρατε. Γιατί μιλάτε;»

Ε λοιπόν, θα μιλάμε για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Θα μιλάμε για τους θεσμούς, ξέροντας και τα όριά τους. Θα μιλάμε για τις υποκλοπές που διέλυσαν οποιαδήποτε έννοια ιδιωτικότητας στην Ελλάδα του 21ου αιώνα. Θα ασκούμε διπλή κριτική στην κυβέρνηση που όταν την εγκαλούμε για τις απαράδεκτες πρακτικές της, μας κατηγορεί για «εθνοπροδότες» – θυμηθείτε λίγο τι έκανε με τη Θράκη ανάμεσα στις δύο εκλογές.

Κλείνω: ο αγώνας για την θεραπεία των θεσμικών καταγμάτων που υπέστη η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια θα είναι μακρύς. Το 2024, η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία κλείνει μισό αιώνα ζωής. Έχει σημασία να μη γεράσει η δημοκρατία μας. Αν γεράσει, κερδίζουν οι εχθροί της.

*Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι οικονομολόγος, υποψήφιος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις