Αλκίνοος Ιωαννίδης στο NEWS 24/7: “Το μεγαλύτερο απωθημένο μου είναι να καταλάβω τη μουσική”

Το φετινό καλοκαίρι ήταν ιδιαίτερο για τον Αλκίνοο Ιωαννίδη. Μια έντονη περιοδεία και ένα μεγάλο ταξίδι. Όταν κάναμε αυτή τη συνέντευξη ετοίμαζε τις βαλίτσες του για την Κύπρο. Όχι για κάποια συναυλία του, αλλά έναν “κανονικό” επαναπατρισμό τριαντατέσσερα χρόνια μετά. Μισός Κύπριος γαρ με το “πληγωμένο αυτό νησί να έχει επηρεάσει βαθιά και καθοριστικά για την ύπαρξή του, όπως παραδέχεται και ο ίδιος.

Τη Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου ο Αλκίνοος και η μπάντα του (Σταύρος Λάντσιας, Μιλτιάδης Παπαστάμου, Γιώτης Κιουρτσόγλου, Μιχάλης Καπηλίδης) θα “σταθμεύσουν” στο πιο κεντρικό σημείο της Αθήνας, στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, για μια μεγάλη συναυλία. “Η χαρά της συνάντησης, μεταξύ μας και με το κοινό, ολοένα μεγαλώνει. Κάθε συναυλία είναι μια ολόφωτη γιορτή μέσα στη σκοτεινιά της εποχής μας. Ίσως από ανάγκη, ίσως από πείσμα. Περάσαμε και περνούμε όλοι δύσκολα, εδώ και καιρό. Μόνο τους τελευταίους δεκαπέντε μήνες, από τότε δηλαδή που ξαναρχίσαμε να παίζουμε με την παρέα, έχουν συμβεί χίλια-δυο. Όμως, όλα αυτά κάνουν την ανάγκη της συνύπαρξης, της μοιρασιάς και της επικοινωνίας ακόμα πιο επιτακτική. Βαθαίνουμε στα τραγούδια, σαν να θέλουμε να συναντηθούμε όλοι μαζί κάτω από την επιφάνεια, σε έναν πυρήνα που παραμένει ζωντανός και φεγγοβόλος” μου λέει.

Τα όσα λέει είναι, όπως πάντα, ειλικρινή και ουσιαστικά, χωρίς περιττές φιοριτούρες. Και όπως πάντα, δε διστάζει να τοποθετηθεί πάνω σε νευραλγικά θέματα της επικαιρότητας.

Η μουσική και τα τραγούδια

Τι θα ακούσουμε στις 11 Σεπτεμβρίου στην Τεχνόπολη;
Κυρίως τραγούδια από τη δισκογραφία μου, μαζί με κάποιες διασκευές, με εξαιρετικό ήχο και ψυχωμένα παιξίματα από τη μπάντα. Είναι όλοι τους σπουδαίοι μουσικοί και είναι προνόμιο το να παίζει κανείς μαζί τους.

Τι είναι αυτο που εξακολουθεί να σε κρατά τόσο ζωντανό στη σκηνή;
Οι άνθρωποι, οι λέξεις, οι μουσικές, οι σύντομες μα καθοριστικές επισκέψεις στο ουσιαστικό μας μέρος, η αγκαλιά, η μοιρασιά, το γέλιο. Η συνύπαρξη. Η πίστη ότι, δεν μπορεί, κάτι καλύτερο μπορούμε να φτιάξουμε μαζί. Είναι κι αυτή η μαγική τέχνη, το τραγούδι, που εκμηδενίζει την απόσταση ανάμεσα στους ανθρώπους, στους τόπους και στους χρόνους. Η επικοινωνία εκτός τραγουδιού μού είναι πιο δύσκολη. Μέσα στο τραγούδι όμως, όλα κυλάνε, όλα καταξιώνονται. Δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς αυτό.

Πολιτική ευθύνη έχουμε μόνο οι πολίτες. Δε δικαιούμαστε να την απαιτούμε πια από τους πολιτικούς, την έχουν αποποιηθεί με τη συγκατάθεση και την επιβράβευσή μας εδώ και χρόνια.

Τα δικά σου τραγούδια ασχολούνται πολύ με τον χρόνο που περνά, αλλά και με τη διαδρομή μας στη ζωή. Αυτό συνιστά μια βαθύτερη ανάγκη σου;
Αυτό είμαστε, ο χρόνος μας στη ζωή, το πέρασμά μας από τον κόσμο, το αποτύπωμά μας στον άλλον άνθρωπο, το αποτύπωμα των άλλων σε μας. Οι πράξεις, τα όνειρα, οι ελπίδες, οι έρωτες, οι προσπάθειες, οι ανημπόριες μας, οι αγώνες μας, το σύντομο και μαζί αιώνιο πέρασμά μας. Δε βρίσκω κάτι να τραγουδήσω έξω από αυτό.

Απωθημένα έχεις στη μουσική;
Το μεγαλύτερο απωθημένο μου είναι να την καταλάβω. Πράγμα αδύνατον, όχι μόνο λόγω της δικής μου ανεπάρκειας, αλλά και λόγω της φύσης της. Ειδικά το τραγούδι, με απασχολεί πολύ. Με μαγεύει η απλότητα και η δύναμη της ιερής αυτής τέχνης και αισθάνομαι ευλογημένος που την υπηρετώ.

Τα τελευταία χρόνια μελετώ, σκέφτομαι και γράφω πάνω στη φύση του τραγουδιού. Καμιά φορά, μιλάω για τις σκέψεις μου και για όσα με απασχολούν. Πρόσφατα, ήμουν στην Αμερική, σε κάποια πανεπιστήμια εκεί. Σε κάθε διάλεξη έλεγα πολλά, μετά όμως επέστρεφα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, άκουγα ένα τραγούδι και καταλάβαινα πόσο λίγα είναι τα πολλά λόγια μπροστά στο ίδιο το δώρο του τραγουδιού.

“Κι ας μη νικήσουμε ποτέ, θα πολεμάμε πάντα”

Δύσκολη και η φετινή χρονιά.. Τέμπη, ναυάγιο στην Πύλο, πυρκαγιές κλπ κλπ. Πώς βιώνουμε τις τραγωδίες μας σαν λαός; Κάποτε τις τραγουδούσαμε…
Και τώρα αυτό κάνουμε. Δεν βάζουμε σε λόγια τα γεγονότα, όμως η κάθε νότα, η κάθε λέξη που τραγουδάμε μαζί με το κοινό, καθρεφτίζει αυτό που ζούμε, αυτό που είμαστε και αυτό που θέλουμε να γίνουμε. Δεν χρειάζεται πάντοτε να κυριολεκτούμε.

Σήμερα που κάνουμε αυτή την συνέντευξη, ενώ καίγεται η μισή χώρα και μετράμε απανθρακωμένα ανθρώπινα σώματα, πρέπει να βγω και να τραγουδήσω. Όχι από υποχρέωση, αλλά σαν χρέος απέναντι στο δρόμο που διάλεξα. Τα τραγούδια που θα πω λοιπόν απόψε μπορεί να μην αναφέρονται ευθέως στη φωτιά, στο πένθος για τη φύση και για τον άνθρωπο ή στην αδιαφορία των κρατούντων. Θέλοντας και μη όμως, θα μυρίζουν πυρκαγιά.

Είμαστε ο χρόνος μας στη ζωή, το πέρασμά μας από τον κόσμο, το αποτύπωμά μας στον άλλον άνθρωπο, το αποτύπωμα των άλλων σε μας. Δε βρίσκω κάτι να τραγουδήσω έξω από αυτό.

Ο κόσμος μοιάζει να μην τιμωρεί κανέναν τελικά. Το είδαμε και πρόσφατα στις εκλογές… Πού οφείλεται αυτό πιστεύεις; Δεν υπάρχει πολιτική ευθύνη ή τόσο εύκολα ξεχνάμε;
Πολιτική ευθύνη έχουμε μόνο οι πολίτες. Δεν δικαιούμαστε να την απαιτούμε πια από τους πολιτικούς, την έχουν αποποιηθεί με τη συγκατάθεση και την επιβράβευσή μας εδώ και χρόνια. Οφείλουμε να την αποκτήσουμε τουλάχιστον εμείς. Δυστυχώς, ούτε αυτό δείχνει να συμβαίνει.

Με τον Πολιτισμό απαξιωμένο, την Παιδεία διαλυμένη, την Υγεία κατεστραμμένη, το βιοτικό επίπεδο καταβαραθρωμένο, θρηνώντας νεκρούς και πενθώντας την αξιοπρεπή ζωή που ευχόμασταν για τα παιδιά μας, το μόνο που κάνουμε είναι να χειροκροτάμε όσους μας έφεραν εδώ. Έχουμε καταρρεύσει σαν πρόσωπα και σαν πολιτεία. Θα χρειαστεί μεγάλος αγώνας για να ξαναστηθεί η κοινωνία στα πόδια της. Θα τον δίνουμε καθημερινά, όσο απογοητευτικά κι αν είναι τα προγνωστικά. «Κι ας μη νικήσουμε ποτέ, θα πολεμάμε πάντα», που έλεγε και ο γείτονάς μου Βασίλης Μάγγος.

Εσύ αισθάνεσαι ελεύθερος να εκφραστείς; Ειδικά τώρα με όλη αυτή τη συντηρητικοποίηση της Βουλής…
Δεν μου είναι ποτέ εύκολο το να εκφράζομαι δημόσια. Είναι στιγμές όμως που το να σιωπώ μού φαίνεται ακόμη δυσκολότερο. Πληρώνουμε όλοι το τίμημα της άποψης και της στάσης μας με χίλιους τρόπους, μπορούμε όμως ακόμα να μιλάμε ή να γράφουμε χωρίς να μας σκοτώνουν, να μας κλείνουν στη φυλακή ή να μας εξορίζουν. Έχοντας φίλους που ζουν σε χώρες πολύ πιο καταπιεστικές, αλλά και από το όχι πολύ μακρινό παρελθόν μας εδώ, ξέρω ότι αυτή η ελευθερία δεν είναι κάτι το αυτονόητο που απαραίτητα θα συνεχίζεται για πάντα. Οφείλουμε να τη διαφυλάξουμε πάση θυσία.

Το φετινό καλοκαίρι υπήρξαμε μάρτυρες λογοκρισίας στις παραστάσεις της Επιδαύρου κυρίως. Μπορεί κάποιος να υποδείξει σε έναν καλλιτέχνη πώς να κάνει τη δουλειά του; Σε ρωτώ γιατί ξέρω πως έχεις τελειώσει τη δραματική του Εθνικού.
Επίσημη λογοκρισία θα υπήρχε αν απαγορεύονταν οι εν λόγω παραστάσεις από κάποιον, ή αν παρενέβαιναν οι θεσμοί ή το κράτος στο κείμενο. Αυτό ευτυχώς δε συνέβη, τουλάχιστον απ’ όσο ξέρω. Υπήρξε όμως ασύμμετρη, ισοπεδωτική αντίδραση από κοινό και κριτικούς, η οποία δεν είχε να κάνει αποκλειστικά με την ποιότητα των παραστάσεων, τις οποίες δεν παρακολούθησα ώστε να έχω άποψη. Φέτος είδα εκεί μόνο τα «Βατράχια», που με συγκίνησαν πολύ για πολλούς λόγους.

Αγαπώ το θέατρο της Επιδαύρου, έχω παίξει σε αυτό κάποιες φορές, είδα παραστάσεις, το έχω ζήσει. Μια φορά, βγαίνοντας με τον θίασο από το καμαρίνι για να περπατήσουμε ως τη σκηνή του, με το που εμφανίστηκε επιβλητικό μπροστά μας, ένα νέο παιδί από τον Χορό ψιθύρισε μέσα στην απόλυτη σιωπή «Δε θα πεθάνουμε ποτέ.» Είναι ένας ιερός τόπος. Ιερός όμως τόπος χωρίς ελευθερία δεν υπάρχει. Αν δεν αισθάνεσαι ότι σου δίνει το δικαίωμα να είσαι ο εαυτός σου, δεν έχει νόημα η ιερότητά του. Γιατί είναι υποχρέωση του καλλιτέχνη να καταθέτει αυτό που είναι, το είναι του ολόκληρο. Την ελευθερία βέβαια, συνοδεύει πάντα ο σεβασμός. Αυτά τα δύο πάνε μαζί. Στη λεπτή ισορροπία μεταξύ ελευθερίας και σεβασμού ακροβατεί η Τέχνη, όπως και ο άνθρωπος. Κακές παραστάσεις, πειραματικές ή mainstream, έχουμε κάνει όλοι.

Καταλαβαίνω τον θεατή που φεύγει στη μέση μιας παράστασης, όχι όμως αυτόν που φεύγει βρίζοντας στη διαπασών. Δεν με ενδιαφέρουν όσοι από συντηρητισμό εξαγριώνονται. Με ενδιαφέρουν όμως όλοι οι άλλοι, που, όταν αισθάνονται ότι οι καλλιτέχνες δεν σεβόμαστε τον εαυτό μας, το κοινό και την τέχνη που υπηρετούμε, ακόμα και με σκληρό για μας τρόπο, το δηλώνουν και μας επαναφέρουν. Επίσης ελεύθερα και με σεβασμό.

Σου λείπει η Κύπρος; Θα επέστρεφες σε αυτήν;
Παρόλο που είμαι μισός Κύπριος, αφού η μητέρα μου είναι Σαλονικιά, αγαπώ την Κύπρο βαθιά και καθοριστικά για την ύπαρξή μου. Δεν αισθάνομαι ότι έφυγα ποτέ. Τριάντα τέσσερα χρόνια τώρα, επιστρέφω μέσα μου καθημερινά στο πληγωμένο μου νησί. Αυτές όμως τις μέρες επαναπατρίζομαι κυριολεκτικά. Το κάνω με βαθιά συγκίνηση, τόσο για όσα ξαναβρίσκω εκεί, όσο και για τους φίλους, την κοινότητα και τα τοπία που αφήνω στο Πήλιο, το οποίο όμως θα επισκέπτομαι όσο ο αγώνας των Σταγιατών συνεχίζεται.

Ούτως ή άλλως, στην Ελλάδα θα βρίσκομαι πολύ συχνά, οπότε πιστεύω πως δε θα μου λείψει. Η φύση της εργασίας μου άλλωστε, όπως και ο χαρακτήρας μου, δεν επιτρέπουν κάποιον πραγματικά μόνιμο τόπο διαμονής. Χαίρομαι πάντως που επιστρέφω στην ιδιαίτερη πατρίδα μου φέρνοντάς της την οικογένεια που δεν είχα όταν έφευγα. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό για τα παιδιά μου να τη γνωρίσουν και να τη ζήσουν, πριν ανοίξουν τα φτερά τους και αφήσουν το σπίτι. Εύχομαι να τα στερεώσει όπως στερέωσε και μένα. Άλλες προσδοκίες δεν έχω από αυτήν. Μόνο ευγνωμοσύνη.