ΣΤΙΧΟΙΜΑ: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΠΑΡΗΓΑΓΕ ΚΑΝΙΒΑΛΟΥΣ ΠΟΥ ΣΠΡΩΧΝΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΛΟΙΑ

Με αφορμή την αυριανή τους συναυλία στο Θέατρο Βράχων, το mail των Στίχοιμα γέμισε με ερωτήσεις και απορίες χρόνων (δικές μου). Με την ψυχή στο στόμα, τρέχοντας κάπου ανάμεσα σε πρόβες και αληθινή ζωή, μου έκαναν τη χάρη να απαντήσουν σχεδόν σε όλες. Από το τι σημαίνει η “Βαστίλη” για τους ίδιους μέχρι τι ακριβώς συνέβη τη μέρα που βρέθηκαν μπροστά σε μια ανακρίτρια για ένα απ’ τα τραγούδια τους.

Ένα μεγάλο συγκρότημα, που δεν μιλάει συχνά, με προτεραιότητά του να βάζει φωτιά στη σκηνή. Όπως ακριβώς θα γίνει κι αύριο.

Έχουν περάσει έντεκα χρόνια από όταν έβγαλες τη “Βία”. Έχει αλλάξει καθόλου το πώς βλέπεις σήμερα την “ένοπλη τρομοκρατία”, τα “πλαστικά εκρηκτικά και μια μπαταρία” κλπ ως αντίδραση; Απ’ την άλλη να φανταστώ ότι την ανεργία ή το εκπαιδευτικό σύστημα τα θεωρείς ακόμη βία. Ότι δεν έχει αλλάξει κάτι εκεί.
Κάθε εγκατεστημένη εξουσία εξασφαλίζει τη συνέχεια της ύπαρξης της και μέσω της βίας. Τα καθεστώτα, οι ολιγαρχίες και οι τύραννοι, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να αναχαιτίζονται, αλλά σε καμία περίπτωση δεν απομακρύνονται με άλλον τρόπο, πέραν της βίας. “Όπου ποθεί λευτεριά, παίρνει σπαθί”, έχει γράψει ο Κ. Βάρναλης σε έναν στίχο του.

Επίσης, Μαρίνα, αυτό το απίστευτο ριφάκι στην εισαγωγή από ποιο κομμάτι είναι;
Το sample του βία προέρχεται από τον Buddy Guy. Έναν από τους καλύτερους κιθαρίστες όλων των εποχών και σίγουρα ο καλύτερος εν ζωή.

Και επ’ ευκαιρία, θες να μας πεις δυο λόγια για το πώς δουλεύεις; Τι μπορεί να σε εμπνεύσει, πότε καταλαβαίνεις ότι “εδώ έχω κάτι καλό”, τι ώρες προτιμάς, ποιον εμπιστεύεσαι για δεύτερη γνώμη (τρίτη μάλλον, γιατί φαντάζομαι δεύτερη θα είναι ο Βαλάντης).
Δεν έχω συγκεκριμένη πατέντα που δουλεύω, μου αρέσει να κάνω μουσική με αυθορμητισμό, συνεπώς ανάλογα με τη διάθεση, χρησιμοποιώ και τα ανάλογα μέσα. Λόγω του ότι το hip hop βασίζεται πολύ στο sampling, μου αρέσει να συνδυάζω ένα πολύ ωραίο δείγμα μαζί με όργανα ή φωνές από πάνω. Η έμπνευση μου είναι η μπάντα μου και τα συναισθήματα μου. Καταλαβαίνω ότι κάτι μου αρέσει, όταν το κάνω export και το ακούω στα ακουστικά μου μέσα στο τρένο. Παλιότερα μου άρεσαν οι νυχτερινές ώρες γιατί είχε μια σχετική ηρεμία, αλλά πλέον λειτουργώ με τη διάθεση και το ένστικτο. Πολλές φορές αράζω με φίλους, συναδέλφους παραγωγούς που σέβομαι και εκτιμώ, και βάζουμε ο ένας στον άλλον beats ανταλλάσσοντας γνώμες. Αλλά στο τελικό αποτέλεσμα εμπιστεύομαι μόνο και αποκλειστικά τον Βαλάντη.

Από ποιους έχεις επηρεαστεί μουσικά;

Νομίζω ότι έχω επηρεαστεί από το μεγαλύτερο μουσικό φάσμα ειδών που υπάρχουν (πλην κάποιων ειδών για ευνόητους λόγους). Θα ξεχωρίσω ψυχεδελικό ροκ και όλες τις κατηγορίες του metal, καθώς ροκ και pop της δεκαετίας του ’80-’90. Αναφορικά όμως με τo groove, θα πω blues jazz και soul.

Ποιου είναι πιο μοναχική η δουλειά; Ενός που γράφει στίχους ή ενός που κάνει samples, μουσικές κλπ;
Και οι δυο κάνουμε κάτι το οποίο απαιτεί μια στοιχειώδη απομόνωση. Είναι μέρος του μηχανισμού μας. Η πιο μαγική στιγμή όμως είναι όταν τα υλικά που φέρνει ο καθένας μας συνενώνονται, και γεννιέται ένα καινούριο μας κομμάτι. Μεταφορικά, αλλά και στην πραγματικότητα.

Ποιο τραγούδι δυσκόλεψε περισσότερο τη συνεργασία σας σε καλλιτεχνικό επίπεδο;
Αυτό συμβαίνει συνέχεια, σε πολλά κομμάτια. Αλλά πιο πολύ διαφωνούμε στις λεπτομέρειες, κι όχι στη βάση του κάθε κομματιού.

Διάβασα ότι σας δίωξαν νομικά για το “Για έναν Μεγάλο Εθνάρχη”, για τους στίχους του, που τότε φωτογράφιζαν τον Χριστόδουλο. Θέλετε να μου πείτε λίγο για το τι ακριβώς έγινε; Πώς έληξε τελικά; Νομίζω είχαν κάνει μήνυση και στον Πανούση που έπαιξε το κομμάτι στο ραδιόφωνο.
Με αφορμή ένα δημοσίευμα της εποχής σε εφημερίδα του Καρατζαφέρη που παρουσίαζε το κομμάτι αυτό ως βλάσφημο, κάποιοι πιστοί κατέθεσαν μήνυση εναντίων αυτών που το έγραψαν. Αντί για εμάς όμως κλήθηκαν τα Ημισκούμπρια, κατά πάσα πιθανότητα ως το μοναδικό hip hop συγκρότημα που γνώριζαν εκείνην την εποχή. Κάποια στιγμή επικοινώνησαν μαζί μας από το Πταισματοδικείο Αθηνών, λέγοντάς μας πως μια μήνυση που είχε γίνει αρχικά στα Ημισκούμπρια, τελικά προοριζόταν για εμάς.

Καταθέσαμε στην ανακρίτρια -που γέλαγε και η ίδια με την υπόθεση- και τελικά δε μας ασκήθηκε δίωξη.

Μαρίνα, σε παλιότερη συνέντευξή σου στο Provocateur, είπες ότι “η χιπ χοπ κοινότητα μια φορά έπρεπε να δείξει συλλογικότητα και δεν το έκανε κατ εμέ”. Μπορώ να σε ρωτήσω για πότε μιλάς;
Μιλάω για την περίοδο μετά την δολοφονία του Killah-P από τους φασίστες και πριν την συνέντευξη της ΕΣΗΕΑ.

Βαλάντη, η “Βαστίλη” τι δηλώνει μεταφορικά;
Στη λέξη “Βαστίλη” προσωπικά βλέπω το ύψος του αδιέξοδου. Ένα μνημείο αδικίας που είχε την τύχη ιστορικά να καεί ολόκληρο και πάνω του να υποδομηθούν νέες κοσμοθεωρίες. Αν κάποιος από εμάς ονειρεύονταν έναν καλύτερο κόσμο, η Βαστίλη ως έννοια θα αποτελούσε το πιο αποκαρδιωτικό εμπόδιο. Και αυτό δεν είναι άλλο, από την έλλειψη της πεποίθησης ότι κάτι μπορεί να αλλάξει.

“Και πού θα γείρετε όταν ολόκληρος ο κόσμος εξεγείρεται, πόσο να δειρετε;”. Έχουμε δει πολλές φορές αυτόν τον στίχο να τον χρησιμοποιούν οι νέοι σε κινητοποιήσεις. Πώς αισθάνεστε όταν βλέπετε στίχους σας να αγκαλιάζονται έτσι και να μετατρέπονται σε δυναμικά συνθήματα; Επίσης, θα μπορούσατε να μου πείτε μερικούς ακόμα στίχους που έχετε δει να χρησιμοποιούν με παρόμοιο τρόπο;
Κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί διάφοροι στίχοι μας. Πολύ ωραία νιώθουμε. Αν ο κόσμος εκφράζεται μέσα από κάτι δικό μας, αυτό είναι κάτι που μας χαροποιεί. Τον καθένα νομίζω θα χαροποιούσε κάτι τέτοιο.

“Έλα να γαμηθουμε σαν ερωτευμένοι σχιζοφρενείς, Σαν δύο άνθρωποι που σέβονται τα βίτσια τους, Κι όχι σαν κάτι μπάσταρδους που τρώνε τα κορίτσια τους”. Προτού ακόμα η λέξη γυναικοκτονία περάσει στο ευρύτερο λεξιλόγιο, προτού αρχίσει να ακούγεται απ’ τα ΜΜΕ, είχατε μιλήσει για αυτό. Κατάρχας, μεγάλο ρισπέκτ, κατά δεύτερον, πιστεύετε ότι ο όρος πρέπει να αναγνωριστεί νομικά;
Τα όρια απέναντι στην επιθυμία, την ηρεμία, και τη ζωή του αλλού, για την ώρα μας τα βάζει ο νόμος αντί της διαπαιδαγώγησης, αλλά δυστυχώς το κάνει εκ των υστέρων. Επιβάλλεται να χρησιμοποιούνται λέξεις που αποτυπώνουν με ακρίβεια τον χαρακτήρα ενός εγκλήματος σε βάρος μιας γυναίκας όσο ο σεβασμός, η ενσυναίσθηση και η ευγένεια –οι έννοιες που θεμελιακά οριοθετούν τον άνθρωπο- είναι απούσες, και όχι τόσο της μόδας ώστε να οπλίζονται με αυτές οι νέοι άνθρωποι μέσα από το κοινωνικό τους πλαίσιο.

Με αφορμή αυτόν τον στίχο, πώς βλέπετε τη σχέση καλλιτέχνη-κοινωνίας; Πρέπει πχ να βλέπει αυτό που συμβαίνει και να το καταγράφει προτού οι άλλοι το αποκωδικοποιήσουν ακόμη; Πρέπει να είναι πιο μπροστά και να προειδοποιεί; Νιώθετε ότι το κάνετε;
Ο καθένας επιλέγει τί θα βγάλει προς τα έξω. Έχει να κάνει και με το πόσο άνετα νιώθει να εκθέσει αυτό που εντόπισε, αλλά και το πόσο τολμηρά θα το αποδώσει ώστε να μην αφήσει περιθώρια παρερμηνειών. Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχουν κανόνες στη σχέση μεταξύ καλλιτέχνη και κοινωνίας. Το θέμα είναι πόση κοινωνία έχει επιλέξει κάποιος να περιέχει η τέχνη του, και πόσο τον ενδιαφέρει γενικότερα.

Βαλάντη, φεύγει με τα χρόνια η οργή; Μήπως αλλάζει σε κάτι άλλο; Φαντάζομαι δεν είσαι τόσο οργισμένος όσο τουλάχιστον σε μένα ακούγεσαι σε πολλά απ’ τα παλαιότερα τραγούδια σου. Ή κανω λάθος;
Ο τρόπος που επιλέγεις να αποδίδεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου -συμπεριλαμβανομένης και της οργής- είναι κάτι που μεταβάλλεται, ακόμη κι αν τα συναισθήματα καθαυτά παραμένουν ίδια. Γι’ αυτό και κάθε μας δίσκος είναι διαφορετικός από τον προηγούμενο.

Ο “Ξένος”, πέρα απ’ το βασικό του θέμα που είναι προσφυγιά, φωτογραφίζει και την ΑΕΚ. Νομίζω δεν το κρύβεις ότι είσαι ΑΕΚτζής. Έχεις πάει στο νέο γήπεδο; Την παρακολουθείς; Υπάρχει κάτι που σ’ αρέσει ή δεν σ’ αρέσει στο θέμα “ομάδα” στην Ελλάδα;
Βασικά είναι ένα κομμάτι που μιλάει για την προσφυγιά. Μέσα αναφέρεται και ο ΠΑΟΚ, όπως κι ο στίχος “πλατεία που έπαιζε με τα χώματα” είναι αναφορά στον Πανιώνιο.

Στο νέο γήπεδο έχω πάει μια φορά. Παλαιοτέρα πήγαινα περισσότερο. Και ΟΑΚΑ, και στο Νίκος Γκούμας. Δε μας αρέσει να πεθαίνει κόσμος για το ποιος θα πάρει το “σκηνικό” και τη δόξα, την ίδια ώρα που οι ιδιοκτήτες των ομάδων βγάζουν λεφτά, ασκούν την ισχύ τους και στο τέλος της μέρας αράζουν τρώγοντας και κάνοντας δουλειές όλοι μαζί. Από τη μία απαιτούν απολιτίκ εξέδρες, κι από την άλλη ασκούν πολιτική μέσω της εκάστοτε ΠΑΕ. Θεωρούμε ότι το οπαδικό κίνημα δεν πρέπει να το επιτρέπει αυτό, αλλά να κάνει χρήση της δύναμης που έχει προς την κατεύθυνση που υπαγορεύουν οι αξίες και η ιστορία της εκάστοτε ομάδας.

Το “Εδώ Αθήνα” πώς το έγραψες; Είναι στίχοι που κράταγες για χρόνια και κάποια στιγμή κόλλησαν; Είναι στίχοι που τους έγραψες σε ένα βράδυ εξοργισμένος;
Όχι, το “εδώ” Αθήνα αποτελείται από τρία κουπλέ που γράφτηκαν μονομιάς, χωρίς κάποια συγκεκριμένη αφορμή. Ήταν ένα κομμάτι που χρωστούσαμε στην πόλη μας.

Ποιο είναι το τραγούδι που πραγματικά ένιωσες ότι θα πνιγόσουν αν δεν το έγραφες;
Νομίζω πως το “Κανείς” είναι ένα τέτοιο κομμάτι. Αλλά το στήναμε για καιρό στο μυαλό μας ώστε να αποκτήσει το ύφος που τελικά θέλαμε να έχει.

Πάρα πολλές οι ιστορικές αναφορές στα κομμάτια σας. Σας έχει τύχει να σας πει κάποιος ότι τον ωθήσατε να ψάξει την ιστορία, να διαβάσει; Γιατί επιμένετε τόσο στην ιστορία;
Μας αρέσει η ιστορία, και θεωρούμε ότι είναι μεγάλος δάσκαλος. Είναι ένα βοήθημα για να μάθεις να ερμηνεύεις το σήμερα. Για τον ίδιο λόγο απαξιώνεται κιόλας, καθώς προάγει τη σκέψη και τη φαντασία. Είναι, βέβαια, κάτι το οποίο πρέπει να σου αρέσει και να σ’ ενδιαφέρει για να το ψάξεις, δεν είναι κάτι που ερευνά κάποιος αποσπασματικά.

Κάποιοι άνθρωποι δεν βρίσκουν στην ιστορία κανένα ενδιαφέρον, και το καταλαβαίνουμε εν μέρει. Είναι το τί αρέσει στον καθένα, και τί ταιριάζει στο μυαλό και στη σκέψη του.

Σε όποιον είπα ότι θα κάνουμε αυτήν τη συνέντευξη, μου έλεγε να ρωτήσω ένα πράγμα: πότε θα βγάλετε νέο ολοκληρωμένο άλμπουμ.
Θα βγάλουμε νέο album όταν θα έχουμε ένα σύνολο κομματιών που θα μας ικανοποιεί.

Το “Σε ένα ισόγειο μες στη Μεσόγειο” νομίζω μιλάς και για τα παιδιά που δουλεύουν σεζόν σε άθλιες συνθήκες αλλά και για τη χώρα που μετατρέπεται σε ντίσνεϊλαντ τόπο αναψυχής ξένων πλουσίων. Θα ήθελες να επεκταθείς λίγο πάνω σε τι σε ώθησε να γράψεις αυτούς τους στίχους;
Στο συγκεκριμένο κομμάτι εκτός των άλλων θίγεται ο εκμεταλλευόμενος, ο οποίος έχει συνειδητά φορέσει το ρόλο του μαντρόσκυλου του αφεντικού του, και μέσα στη γνωστικότητα που του επιτρέπεται, όχι μόνο αποδέχεται τη βαρβαρότητα αλλά είναι ικανός και να την επιβάλλει στο όνομα του εκάστοτε προϊόντος.

Θα πρέπει να αποδεχτούμε ως κοινωνία, ότι έτσι θα είναι τα πράγματα.

Η τελευταία δεκαετία μας εμφύσησε τη βαρβαρότητα και παρήγαγε κανίβαλους που σπρώχνουν τους ανθρώπους από τους καταπέλτες των πλοίων και τους πνίγουν.

Τελευταία ερώτηση και η πιο κλισέ. Τι να περιμένουμε το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Βράχων;
Τους Στίχοιμα σε ένα υπέροχο θέατρο στον –θρυλικό για το ελληνικό hip hop- Βύρωνα. Ανυπομονούμε να γίνουμε ξανά ένα με τον κόσμο που πάντα μας στηρίζει.

Στίχοιμα, Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Βράχων.