ΓΙΑΤΙ ΣΗΚΩΝΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΜΑΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ;

Το φετινό καλοκαίρι είναι έντονα συναυλιακό με αμέτρητες επιλογές και τα μεγαλύτερα ονόματα της παγκόσμιας μουσικής σκηνής να δηλώνουν βροντερό “παρών”. Εξίσου, ωστόσο, βροντερό είναι το “παρών” που δηλώνουν τα χιλιάδες κινητά τηλέφωνα που είναι υψωμένα στα χέρια του κοινού καθόλη τη διάρκεια των live. Τα πλήθη παραληρούν πλέον στα αγαπημένα τους τραγούδια και πάντα το κάνουν με το κινητό τους υψωμένο μην τυχόν και δε βιντεοσκοπήσουν κάποιο μέρος της συναυλίας. Ουρλιάζουν και επευφημούν τους αγαπημένους τους τραγουδιστές, χοροπηδούν και μαζί τους ταλαντεύεται πάντα και το κινητό τους. Φωτισμένο και “ζωντανό”, απαραίτητο εργαλείο και αξεσουάρ προκειμένου να απαθανατίσουν τη στιγμή ώστε ακολούθως να τη μοιραστούν.

Αυτή τη νεόκοπη τακτική δύσκολα τη συνηθίζει κάποιος που δεν ανήκει στη Gen Ζ, στη γενιά δηλαδή που γεννήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2010. Πρόκειται για τη γενιά που ζει εξ’ ολοκλήρου στη νέα χιλιετία και πράγματα όπως το διαδίκτυο, τα smartphones και τα social media θεωρούνται δεδομένα και μια ζωή χωρίς αυτά αδιανόητη.

Προσωπικά ανήκω στην προηγούμενη γενιά, στην Generation X, που συχνά αποκαλείται ως η «ξεχασμένη γενιά», αυτή που στα live κρατούσε αναμμένους αναπτήρες για να δημιουργήσει ατμόσφαιρα. Αυτή που τη δεκαετία του ‘80 και του ‘90 “κορόιδευε” τους χιλιάδες Κινέζους και Γιαπωνέζους τουρίστες που ερχόντουσαν στην Ελλάδα με μία φωτογραφική μηχανή κρεμασμένη στον λαιμό και φωτογράφιζαν εμμονικά τα πάντα. “Καλά, αυτοί ζουν τώρα; Νιώθουν, βιώνουν τη στιγμή ή στοιβάζουν αναμνήσεις για να τις ανακαλούν τον χειμώνα και στα…γεράματα”, αναρωτιόμασταν όλοι τότε.

Η Gen Z

Και να που η “μάστιγα” αυτή ήρθε και στο σήμερα. Και είναι ιδιαίτερα αισθητή στα live θεάματα μετά την πανδημία του κορονοϊού. Τα φώτα σβήνουν, ακούς τις πρώτες νότες του αγαπημένου σου τραγουδιού, ενθουσιάζεσαι, προσπαθείς να ζήσεις τη στιγμή και μετά το βλέπεις. Δεκάδες είναι αυτοί που έχουν υψώσει τα κινητά τους στον αέρα και βλέπουν τον αγαπημένο τους καλλιτέχνη μέσα από την κάμερα. Αυθόρμητα το κάνεις και εσύ. Τραβάς φωτογραφίες, βίντεο, αλλά για πόσο; Πώς μπορείς να βιώσεις μία εμπειρία μέσα από μία οθόνη;

Δεν είναι λίγες οι φορές που έχω αισθανθεί αμήχανα, καθώς πηγαίνω σε live με τα έφηβα παιδιά μου και τους φίλους τους και φεύγοντας από αυτό, αυτά έχουν γεμίσει τα κινητά τους με φωτογραφίες και βίντεο που χαζεύουν μετά εμμονικά ψάχνοντας το καλύτερο, αυτό που θα μοιραστούν στα social media, ενώ εγώ έχω απλώς τραβήξει μία κακή ζουμαρισμένη φωτό της σκηνής, ή ένα κουνημένο βίντεο στο αγαπημένο μου τραγούδι.

“Η νέα γενιά ζει για να φαίνεται”

Ρωτήσαμε την ψυχολόγο Αγγελική Ζαφειροπούλου πώς πιστεύει πως μπορεί να εξηγηθεί το φαινόμενο αυτό που παρατηρείται τόσο έντονα στη νέα γενιά. Μας είπε πως “όλο αυτό έχει να κάνει με μία εικονική πραγματικότητα μέσα στην οποία είναι βυθισμένη η νέα γενιά. Δεν το βλέπουμε μόνο στις συναυλίες, αλλά γενικότερα στη ζωή. Αυτή η γενιά πέρασε 2-3 χρόνια λόγω της πανδημίας του κορονοϊού ζώντας σε μία επιβεβλημένη εικονική πραγματικότητα, όπου ακόμη και οι διαπροσωπικες σχεσεις αντικαταστάθηκαν με τις οθόνες. Και στο γραφείο μου βλέπω πως νέοι 25- 30 ετών έχουν στο κινητό τους μέσα κοινωνικής δικτύωσης τύπου tinder. Δεν υπάρχει πια αυτό το “βγαίνω έξω και φλερτάρω και σχετίζομαι”. Αυτό τους δίνει την ασφάλεια της μη έκθεσης. Είναι ένα τείχος προστασίας.

Το κομμάτι με τις συναυλίες δεν έχει να κάνει μόνο με τη στιγμή, ότι δηλαδή δεν μπορούν να ζήσουν τη στιγμή, αλλά με το ότι κάποιες φορές είναι πιο σημαντικό να προβάλλουν αυτό που ζουν. Υπάρχει υπερέκθεση στα social media και ολοι παλεύουν να εξασφαλίζουν όμορφες στιγμές για να τις προβάλλουν. Ζουν για το φαίνεσθαι δηλαδή και ουσιαστικά αποσυνδέονται με τον εαυτό τους. Δεν κάνουν κάτι για να το βιώσουν, αλλά για φανεί πως το έκαναν.

Και οι νεότεροι αντλούν μία ευχαρίστηση, αλλά αυτό αποκτά διαστάσεις εξάρτησης. Δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς το κινητό. αν να μην ξέρουν να υπάρχουν χωρίς αυτό, σαν να είναι η συνέχειά τους. Υπάρχει μία ανάγκη αποτύπωσης της στιγμής που ζούμε, σαν να υπάρχει μία αίσθηση ότι με τον τρόπο αυτό θα κρατήσουμε αιώνια τη στιγμή αυτή. Η ψευδαίσθηση πως αποτυπώνοντάς το θα το κρατήσω αιώνια. Ωστόσο, δεν έχουν μάθει να το βιώνουν για τον εαυτό τους και βασικά ετεροπροσιοδρίζονται”.

Μήπως φταίει το FοMO;

Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί δείχνουν πως πολλές φορές πίσω από αυτή την υπέρμετρη χρήση κινητών τηλεφώνων κρύβεται η νέα νόσος της εποχής μας, το FοMO – πρόκειται για ένα είδος κοινωνικού άγχους ότι οι άλλοι μπορεί να ζουν μια ικανοποιητική εμπειρία από την οποία κάποιος να απέχει- και μάλιστα στην εξελιγμένη του μορφή. Και λέμε εξελιγμένη, γιατί πλέον πολλοί είναι αυτοί που δεν φοβούνται μόνο πως μπορεί να χάσουν τη συναυλία της χρονιάς, αλλά αυτήν τους την εμπειρία θέλουν να τη μοιραστούν στα κοινωνικά τους δίκτυα.

Οι μελέτες δε που γίνονται ανά τον κόσμο είναι κάπως αντικρουόμενες. Το κοινό θέλει μεν να μοιραστεί τις εμπειρίες του, αλλά την ίδια στιγμή ενοχλείται από τα τηλέφωνα. Μια πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αυστραλία διαπίστωσε ότι το 73% των μουσικόφιλων, παρόλο που το 45% του κοινού παραδέχεται πως μοιράστηκε μια φωτογραφία, ένα βίντεο ή ένα status στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενώ βρισκόταν στην συναυλία. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 79% στη Gen Z.

Άλλη έρευνα, που διεξήχθη από την Roy Morgan Research για λογαριασμό της πλατφόρμας τεχνολογίας εκδηλώσεων Eventbrite, διαπίστωσε ότι:

• Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να τραβούν φωτογραφίες και βίντεο σε ζωντανές εκδηλώσεις (55% έναντι 37%).
• Οι άνδρες (58%) και όσοι ανήκουν στο Gen X (52%) τάσσονται πιο έντονα υπέρ της απαγόρευσης των κινητών τηλεφώνων σε εκδηλώσεις.

Αυτοί που ανεβαίνουν στη σκηνή πώς αισθάνονται με τα ποτάμια κινητών;

Είναι γεγονός, ωστόσο, πως την ίδια προβληματική έχουν και οι ίδιοι οι τραγουδιστές. Γι΄αυτό και πλέον πάντα συστήνουν στο κοινό να αφήσει κάτω τα κινητά του και να ζήσει τη στιγμή. Οι απόψεις τους διίστανται και είναι λογικό αυτό.

Ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν ξεκαθαρίσει ρητά ότι δεν θέλουν οι θαυμαστές να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα στις συναυλίες τους. Διάσημα συγκροτήματα απειλούν να διώξουν τους θαυμαστές που “συλλαμβάνονται” να καταγράφουν βίντεο ή να βγάζουν φωτογραφίες. Υποστηρίζουν ότι οι φωτεινές οθόνες προκαλούν αναστάτωση και εμποδίζουν τους θαυμαστές τους να βιώσουν πλήρως τη συναυλία. Επιπλέον, οι εγγραφές κινητών τηλεφώνων έχουν συχνά ως αποτέλεσμα κακής ποιότητας ήχο, κάτι που αδικεί τη σκληρή δουλειά των μουσικών. Σε μια δήλωση στο Twitter, ο κιθαρίστας των Rage Against The Machine, Tom Morello, είπε: «Αν θέλεις να κάνεις ταινία αντί να ροκάρεις, είναι επιλογή σου. Αλλά το δηλώνω ρητά: Αν μου κολλήσεις ένα κινητό στο πρόσωπό μου, θα το πετάξω. Και αυτό είναι μία απλή προειδοποίηση”.

Ο Τζακ Γουάιτ, τραγουδιστής και κιθαρίστας των The White Stripes είπε χαρακτηριστικά πως «Οι άνθρωποι δεν μπορούν πια να χειροκροτήσουν επειδή γράφουν ένα γαμημένο μήνυμα στο κινητό τους». Και υποστηρίζει ότι αν οι θαυμαστές δεν μπορούν να του δώσουν την ίδια ενέργεια πίσω, ίσως χάνει το χρόνο του.

Από την άλλη πλευρά, δεν είναι λίγοι οι καλλιτέχνες που προσπαθούν να συγχρονιστούν με τα νέα δεδομένα: Πρόσφατα είδαμε τον Βruce Springsteen να ποζάρει σε κινητά θεατών κατά τη διάρκεια των live του, ακόμη και να βγάζει selfie με αυτούς, ενώ οι Coldplay έχουν “αρπάξει” κινητά τηλέφωνα θαυμαστών και έχουν δημιουργήσει μοναδικά βίντεο σε αυτά χαρίζοντας μοναδικές στιγμές στους κατόχους τους.

Ο Τσέστερ Μπένινγκτον, ο αείμνηστος τραγουδιστής των Linkin Park είναι ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα. Συχνά πηδούσε τα διαχωριστικά κατά τη διάρκεια των συναυλιών και τραγουδούσε δίπλα στους θαυμαστές κοιτάζοντας μια κάμερα τηλεφώνου. Αυτοί οι καλλιτέχνες καταλαβαίνουν την τεχνολογία και δε τη θεωρούν απειλή. Άλλωστε, οι εγγραφές στα κινητά τηλέφωνα είναι εδώ και θα μείνουν εδώ και οι καλλιτέχνες θα πρέπει να βρουν τρόπους προσαρμογής. Όσο για τους νεώτερους καλλιτέχνες τύπου Rosalia; Αυτοί είναι απόλυτα εναρμονισμένοι στο τώρα. Γι΄αυτό και στήνουν σόου που θα μπορούσε χωρίς την παραμικρή αλλαγή να “ανέβει” στο Tik Tok για να κάνει like όλος ο πλανήτης.

Συμπέρασμα βγαίνει;

Βγαίνει, αν αναλογιστεί κάποιος πως η ζωή προχωρά και οι εποχές αλλάζουν. Οι εποχή που ανάβαμε αναπτήρες έχει περάσει ανεπιστρεπτί, αυτό είναι το μόνο σίγουρο.

Στην αρχή η αλήθεια είναι πως εμείς οι της προηγούμενης γενιάς βγάζαμε λογύδρια για τις «παλιές καλές μέρες» πριν από την εποχή των κινητών τηλεφώνων. Μετά κατάλαβα πως δεν έχουμε δίκιο. Γεγονός είναι πως η τεχνολογία προχωρά και πως αυτό που ζούμε είναι μία νέα πραγματικότητα. Και η νεότερη γενιά είναι μία άλλη γενιά και όσο και αν θεωρούμε τους εαυτούς μας προοδευτικούς, τελικά το χάσμα είναι εκεί: ορατό, βαθύ, σχεδόν χαώδες. Και ναι, ο τρόπος που βιώνουμε και που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα έχει αλλάξει άρδην.

Η τεχνολογία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται ανεξάρτητα από το πόσο θορυβώδεις μπορεί να είναι οι επικριτές της. Γιατί λοιπόν να μην αγκαλιάσουμε την πρόοδο αντί να την αποφύγουμε;

Την επόμενη φορά που θα είστε σε μια συναυλία και θα δείτε κάποιον να κρατάει ψηλά το κινητό του, μην βιαστείτε να κρίνετε. Άλλοι απλώς προσπαθούν να “παγώσουν” μια όμορφη στιγμή στον χρόνο, άλλοι θέλουν να απολαύσουν τη συναυλία με τον δικό τους τρόπο, άλλοι θέλουν να τη μοιραστούν με τους φίλους τους γιατί έτσι αισθάνονται σημαντικοί. Δεν έχουν κάθε δικαίωμα;