Κορίνα Χατζηνικολάου: Ο ρόλος της Περιφέρειας Αττικής στην αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων που έως σήμερα δεν έχει αναλάβει

Η Περιφέρεια έχει ευθύνη να φροντίσει για πολλά χιλιόμετρα αυτοκινητόδρομων, τη διαχείριση των απορριμμάτων, την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων, τις αθλητικές υποδομές, τις νοσοκομειακές υποδομές, οφείλει να αναπτύξει δράσεις για την ανάπτυξη και τη στήριξη τη επιχειρηματικότητας, δράσεις για την πολιτική προστασία, κ.τ.λ.

Όμως, ένα από τα πεδία πρώτης γραμμής, στο οποίο η Περιφέρεια επίσης καλείται να δώσει απαντήσεις, είναι τα ζητήματα κοινωνικής πολιτικής, όπως η καταπολέμηση της φτώχιας, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, η κοινωνική προστασία, αλλά και η πρόληψη των διάφορων μορφών κοινωνικής βίας, όπως η παραβατικότητα των ανηλίκων.

Η παραβατικότητα των ανηλίκων θεωρείται ένα πολύ-παραγοντικό κοινωνικό φαινόμενο, με πολλαπλά αίτια που αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους με σύνθετους τρόπους. Για το λόγο αυτό, η πρόληψη και η αντιμετώπισή του απαιτεί δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα. Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι οι κοινωνικό-οικονομικές δυσκολίες, η ενδοοικογενειακή βία, η μη πρόσβαση στην εκπαίδευση ή η παροχή χαμηλής ποιότητας εκπαίδευσης, η σχολική αποτυχία, η κατάχρηση ουσιών από την/τον ανήλικό ή/και από μέλη της οικογένειάς του, καθώς και η πίεση από την ομάδα των συνομήλικων, αυξάνουν εκθετικά την προδιάθεση για εμπλοκή σε παραβατικές πράξεις ή/και την έκθεση σε παραβατικές δραστηριότητες. Όσοι περισσότεροι παράγοντες επικινδυνότητας είναι παρόντες στη ζωή της/του ανήλικης/-ου, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα της προσωπικής εμπλοκής σε παραβατικές δραστηριότητες.

Φυσικά, στα παραπάνω, πρέπει να συνυπολογιστούν τα χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας, όπως η «μάχη» για την ανάπτυξη της προσωπικής ταυτότητας, η επιθυμία για μεγαλύτερη αυτονομία, και η αμφισβήτηση της επάρκειας πολλών από όσα οι ενήλικες θεωρούν δεδομένα.

Τα οφέλη της κοινοτικής προσέγγισης

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η παραβατικότητα ανηλίκων μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο από ισχυρές κοινότητες. Ο ρόλος της Περιφέρειας ξεκινάει με την ανάπτυξη διαλόγου σε επίπεδο Δήμων, συμπεριλαμβάνοντας εκπροσώπους της κοινότητας και δη των νέων, και την εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και δείκτες παρακολούθησης. Το Σχέδιο δράσης οφείλει να είναι κοστολογημένο και η Περιφέρεια να δεσμεύσει το απαιτούμενο ποσό για την εφαρμογή του.

Το επόμενο βήμα είναι η κοινοποίηση του Σχεδίου Δράσης στον πληθυσμό της Περιφέρειας, και η ανάδειξή του σε πολιτική προτεραιότητα με συχνές και δημόσιες συζητήσεις. Απαραίτητη η διαφάνεια στην ενημέρωση για την οικονομική επένδυση των Δήμων και της Περιφέρειας.

Εν συνεχεία, με την καθοδήγηση και την υποστήριξη της Περιφέρειας, οι Δήμοι οφείλουν να εμπλέξουν όλα τα μέλη της κοινότητας – επιχειρηματίες, εκπροσώπους μέσων ενημέρωσης, εκπαιδευτικούς, γονείς, νέους, εκπροσώπους θρησκευτικών ομάδων, σώματα ασφαλείας – στην εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης. Όταν όλα τα μέλη της κοινότητας συνεργάζονται για την επίτευξη κοινών στόχων, ολόκληρη η κοινότητα επωφελείται από τη δύναμη μιας τέτοιας εταιρικής σχέσης.

Η κοινοτική προσέγγιση είναι πολλά υποσχόμενη για πολλούς λόγους. Πρώτον, επηρεάζει ολόκληρο το κοινωνικό περιβάλλον των νέων λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε κοινότητας και τους παράγοντες που αυξάνουν ή μειώνουν την πιθανότητα της παραβατικότητας ανηλίκων. Δεύτερον, όλα τα μέλη της κοινότητας καλούνται να χρησιμοποιήσουν την εμπειρογνωμοσύνη τους εκεί όπου είναι πιο αποτελεσματική, με πρόγραμμα και καθορισμένους κοινούς στόχους, και με την καθοδήγηση και το συντονισμό των Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών: συστήματα δημόσιας ασφάλειας, φορείς υγείας και ψυχικής υγείας, φορείς κοινωνικής πρόνοιας και παιδικής προστασίας, σχολεία και άλλοι φορείς εκπαίδευσης, φορείς παροχής υποστηριζόμενης στέγασης, φορείς αθλητισμού και ψυχαγωγίας, τοπικές επιχειρήσεις, μέσα ενημέρωσης, θρησκευτικά ιδρύματα και οργανώσεις βάσης, συμπεριλαμβανομένων ομάδων γονέων και της κοινωνίας των πολιτών.

Οι πολιτικές και οι δράσεις αντιμετώπισης της παραβατικότητας ανηλίκων χρειάζονται χρόνο για να πετύχουν τους στόχους τους. Οι μακροπρόθεσμες επιτυχίες, όμως, χτίζονται σταδιακά, πάνω σε πολλές βραχυπρόθεσμες προσπάθειες και μικρές νίκες. Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι είναι εξίσου σημαντικοί, γιατί όταν επιτυγχάνονται, εμπνέουν εμπιστοσύνη και ενδυναμώνουν, δημιουργούν ενθουσιασμό για την συνέχιση της προσπάθειας, και επιτρέπουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων στα μέλη της κοινότητας που είναι πολύτιμες για την επίτευξη και των μακροπρόθεσμων στόχων.

Ο υποψήφιος Περιφερειάρχης, Γιώργος Ιωακειμίδης, έχει προτάξει την ανάγκη ανάπτυξης Γραφείων για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας στους Δήμους της Περιφέρειας Αττικής, ως έναν βραχυπρόθεσμο στόχο, ενώ παράλληλα θα σχεδιαστεί και θα αναπτυχθεί το Σχέδιο Δράσης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της παραβατικότητας ανηλίκων.

** Η Κορίνα Χατζηνικολάου είναι επίκουρη Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχοπαθολογίας, ΤΕΠΑΕ, ΑΠΘ και υποψήφια Περιφερειακή Σύμβουλος, Περιφέρεια Αττικής – Βόρειος τομέας, με τον συνδυασμό «Αττικός Κύκλος Συνεργασίας και Εμπιστοσύνης» του υποψήφιου Περιφερειάρχη Γιώργου Ιωακειμίδη.