Ο Γιάννης Μαργαρίτης επιστρέφει στους Ατρείδες αποτίοντας έναν μυστικό φόρο τιμής σε όλους τους αδικοχαμένους

Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας, Γιάννης Μαργαρίτης, συνδέει τις τραγωδίες «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, «Αγαμέμνων» του Αισχύλου και «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή με αποσπάσματα από την «Τέταρτη Διάσταση» του Γιάννη Ρίτσου, φωτίζοντας τη διαχρονική διάσταση του μύθου των Ατρειδών και δημιουργεί την παράσταση “ΑΤΡΕΙΔΕΣ – H επιστροφή”.

Σύμφωνα με τον αρχαίο μύθο, ο Αγαμέμνονας καλείται να θυσιάσει την κόρη του, Ιφιγένεια για να κατευνάσει τη θεά Άρτεμη και να μπορέσει ν’ αποπλεύσει ο στόλος των Αχαιών από την Αυλίδα για την Τροία («Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη). Με το τέλος του Τρωικού Πολέμου, ο βασιλιάς Αγαμέμνονας επιστρέφει νικητής στο Άργος, αλλά δολοφονείται από τη σύζυγό του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της-ένα οργανωμένο σχέδιο εκδίκησης για τον φόνο της κόρης της, Ιφιγένειας («Αγαμέμνων» του Αισχύλου). Η Ηλέκτρα και ο Ορέστης, τα παιδιά της Κλυταιμνήστρας, εκδικούνται για τον φόνο του πατέρα τους Αγαμέμνονα, δολοφονώντας τη μητέρα τους («Ηλέκτρα» του Σοφοκλή).

Τρεις αρχαίες τραγωδίες, στη σκιά ενός αιματοβαμμένου πολέμου, συνθέτουν τη βαριά κατάρα της οικογένειας των Ατρειδών, δημιουργώντας τεράστια ερωτήματα, εμπνέοντας ακόμη και τη σύγχρονη ψυχανάλυση. Μια ιστορία με πολλές αναλογίες στο σήμερα.

Ο Γιάννης Μαργαρίτης αναφέρει χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7 εξηγώντας γιατί ασχολήθηκε με τον μύθο των Ατρειδών: “Το 1997 είχα ασχοληθεί για πρώτη φορά με τον εμβληματικό μύθο των Ατρειδών. Είχα ανεβάσει με το Θέατρο της Άνοιξης, μια δική μου σύνθεση των τραγωδιών “Ιφιγένεια εν Αυλίδι” του Ευριπίδη “Αγαμέμνων” του Αισχύλου και “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή. Είχαμε πάρει μέρος στο 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου στο Κάιρο, όπου ανάμεσα σε 43 χώρες αποσπάσαμε τα βραβεία Καλύτερης γυναικείας ερμηνείας (Χρυσάνθη Δούζη) από την διεθνή κριτική επιτροπή και την επιτροπή κριτικών της Αιγύπτου, καλύτερης μουσικής (Λευτέρης Γρηγορίου), καλύτερης σκηνοθεσίας και καλύτερης παράστασης από την επιτροπή κριτικών της Αιγύπτου.
Στη συνέχεια κάναμε μια μεγάλη περιοδεία στη Ρωσία και την Ουκρανία. Παίξαμε, μεταξύ άλλων, και στο Θέατρο της Μαριούπολης. Αυτό το θέατρο που λίγους μήνες πριν το είδαμε στους δέκτες μας βομβαρδισμένο από τους Ρώσους. Οι εικόνες του ισοπεδωμένου θεάτρου με συγκλόνισαν. Δεν μπορούσα να σβήσω από τη μνήμη μου, τα πτώματα στους δρόμους, τα καραβάνια των παιδιών με τις μανάδες τους που έφευγαν για να σωθούν, και τα ερείπια του θεάτρου που λίγα χρόνια πριν παίζαμε τους “Ατρείδες” Αποφάσισα λοιπόν να ξανακοιτάξω τους “Ατρείδες”, να δουλέψω και πάλι τη σκηνική σύνθεση. Ίσως ένα χρέος, ένας μυστικός φόρος τιμής σε όλους τους αδικοχαμένους σε έναν παράλογο πόλεμο”.

Ποια είναι η δική σας προσέγγιση πάνω στον μύθο και τι ζητήματα επιθυμείτε να αναδείξετε μέσα από αυτόν;
Αυτή τη φορά, η σύνθεση εμπλουτίστηκε με τους ποιητικούς μονολόγους του Γιάννη Ρίτσου από την «Τέταρτη Διάσταση» που αναφέρονται στους Ατρείδες. Ο στοχασμός του ποιητή έγινε ο μοχλός για τη συνολική αναδιάταξη της σκηνικής σύνθεσης. Ο μύθος των Ατρειδών απέκτησε πιο ανθρώπινο πρόσωπο, αν θέλετε. Οι ήρωες αντιμέτωποι με τη μοίρα τους, που είναι ο ίδιος τους ο μύθος. Το ξανακοίταγμα του αρχετυπικού μύθου λοιπόν μας οδηγεί σε μια διαφορετική προσέγγιση. Αν η πρώτη σύνθεση των Ατρειδών έδινε έμφαση στο επικό στοιχείο και την τελετουργία που αυτό γεννά, η δεύτερη δίνει έμφαση στον άνθρωπο μέσα στη μοίρα – έπος.

Η παράσταση χωρίζεται σε τρεις μέρη: «Η θυσία», «Η Επιστροφή», η «Πτώση». Τι συμβολίζει καθένα από αυτά και ποιες είναι οι αναλογίες με το σήμερα;
Όλοι οι άνθρωποι με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, θυσιάζουν κάτι για να πετύχουν κάτι άλλο που έχουν ορίσει σαν στόχο σημαντικό. Μερικές φορές η θυσία που απαιτείται είναι πολύ δύσκολη και είναι περισσότερο αποτέλεσμα ανταπόκρισης σε ένα αμφίβολο καθήκον, ενώ ο στόχος μπορεί να είναι θολός. Η Ιφιγένεια που θυσιάζεται, αλλά θα μπορούσε να ονομάζεται και Ισαάκ, μετατρέπεται σε κερασφόρο σύμβολο ή σε αθώο αρνί ανάλογα με τις απαιτήσεις του αιτούντος Θεού – Ανάγκης.

Η επιστροφή μετά από καιρό στην Εστία, όπου τα πάντα είναι τόσο γνωστά αλλά και τόσο ξένα συνάμα, μας φέρνει μπροστά σε εκπλήξεις που έχει δημιουργήσει το πέρασμα του χρόνου. Η Κλυταιμνήστρα τόσο γνωστή αλλά και τόσο ξένη, ο Αγαμέμνων τόσο γνωστός, αλλά και τόσο ξένος. Ναι, μπορεί να κρύβουν τόσα ανομολόγητα, αλλά και ομολογημένα αδιέξοδα που η μόνη κάθαρση εν είδει λουτρού, να είναι ο θάνατος.

Η πτώση από το άρμα ή από το άλογο συμβόλιζε για τους αρχαίους τον ψυχικό θάνατο του ήρωα. Κανείς δεν μπορεί να γλιτώσει από τον ψυχικό του θάνατο από τη στιγμή που θα συμμετάσχει στον κύκλο του αίματος. Νομίζουν οι ισχυροί των πολέμων που σκορπούν το θάνατο ότι θα νικήσουν. Το βέβαιο είναι ότι με τις πράξεις τους προοικονομούν τον θάνατό τους. Ψυχικό ή βιολογικό.

Μιλήστε μας λίγο για την επιλογή σας να εντάξετε στην παράσταση αποσπάσματα από την παραδοσιακή ποίηση καθώς και από την «Τέταρτη Διάσταση» του Ρίτσου.
Στην παράσταση χρησιμοποιούμε και λίγα αποσπάσματα από το αρχαίο κείμενο. Με τη χρήση δημοτικής παραδοσιακής ποίησης, αρχαίου κειμένου, μετάφρασης και Ρίτσου, όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς κινούμαστε σε μια ευρεία γκάμα της ελληνικής γλώσσας. «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική. Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου», όπως λέει και ο μέγας Οδυσσέας Ελύτης.

Υπάρχει κάτι που ανακαλύψατε κατά τη σύνθεση της παράστασης για τον μύθο των Ατρειδών και τη διαχρονικότητά του που δεν το είχατε διαπιστώσει πριν;
Όσο περισσότερο ασχολείται κανείς με αυτά τα κείμενα, τόσο περισσότερο ανακαλύπτει έναν ανυπέρβλητο πλούτο κρυμμένων σκέψεων, νοημάτων αλλά και συναισθημάτων που μεταφέρουν το αποτύπωμά τους μέσα στους αιώνες. Αυτή η αίσθηση των λέξεων – σκέψεων -αισθημάτων που ταξιδεύουν μέσα στα χρόνια και που διαπερνά αυτά τα κείμενα, μας κάνει να στεκόμαστε όπως μπροστά στον έναστρο ουρανό μια καλοκαιρινή βραδιά. Άστρα που βλέπουμε τώρα να λάμπουν και ξέρουμε ότι έπαψαν να υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια. Το παρελθόν αυτών των άστρων είναι το δικό μας παρόν, αυτή τη βραδιά. Έτσι και αυτά τα κείμενα τόσο παλιά αλλά τόσο παρόντα και σύγχρονα. Η «Τέταρτη Διάσταση» του Ρίτσου λοιπόν, ίσως συμπληρώνει τους στοχασμούς προσθέτοντας στους τραγικούς μια διάσταση ακόμα.Τον Χρόνο.

Πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει υπέρ του ο σύγχρονος δυτικός τα μηνύματα που προκύπτουν από τα κείμενα των μεγάλων τραγικών;
Ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται χρόνο. Η ανάγκη επιβράδυνσης είναι επιτακτική. Δεν προλαβαίνουμε να σκεφτούμε, να βιώσουμε. Να συνειδητοποιήσουμε και να αξιοποιήσουμε την εμπειρία. Να μετατρέψουμε την εμπειρία σε γνώση. Ο πολιτισμός της ταχύτητας και της πληροφορίας πρέπει να αντικατασταθεί με τον πολιτισμό χαμηλής ταχύτητας, ουσίας και γνώσης. Μόνο τότε τα κείμενα θα μιλήσουν και θα μας αποκαλύψουν ακόμα μεγαλύτερο πλούτο και φως.
Μόνο τότε η ζωή μας θα γίνει πιο συνειδητή και βιωμένη.

Ως καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας, ποιος είναι ο πιο μεγάλος, ο πιο ουσιαστικός στόχος που έχετε θέσει και θα θέλατε να υλοποιήσετε μέχρι το τέλος της θητείας σας και γιατί;
Θα ήθελα να βρω τρόπο να εξηγήσω στο ΥΠΠΟ ότι αν δεν υπάρξουν μεγάλες και ουσιαστικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και στη δομή των ΔΗΠΕΘΕ, τότε ο θεσμός είναι καταδικασμένος να πεθάνει. Χρειάζονται επαναστατικές αλλαγές και τολμηρές αποφάσεις για να ξαναγεννηθούν τα ΔΗΠΕΘΕ για μια νέα πορεία σε έναν νέο κόσμο.

Συντελεστές

• Δραματουργική σύνθεση-Σκηνοθεσία: Γιάννης Μαργαρίτης
• Μετάφραση : Κ.Χ Μύρης
• Πρωτότυπη μουσική: Δημήτρης Οικονομάκης
• Σκηνικό – Κοστούμια: Αλεξάνδρα Καψάλα
• Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, Χρυσάνθη Δούζη, Ιοκάστη Αγαύη, Παπανικολάου, Γιάννης Χαρκοφτάκης

Info

• Πού: Ανοικτό θέατρο «Μάνος Κατράκης», Καρόλου Κουν 13, Συκιές
• Πότε: Κυριακή 27 Αυγούστου στις 21:00
• Εισιτήρια: 10 € γενική είσοδος και 5 € μειωμένο ( φοιτητικά, μαθητικά, κάτοχοι κάρτας ανεργίας, κάρτας αναπηρίας)
• Προπώληση: www.ticketservices.gr
• Η παράσταση ξεκίνησε την πορεία της από την Καλαμάτα, ενώ θα παρουσιαστεί σε ανοικτά θέατρα στην Πελοπόννησο και την Αττική.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις