Από “ζύγι” δαπάνες, μέτρα και επιδόματα – “Παρά πόδας” οι “κόφτες” για ελεύθερους επαγγελματίες

Από δημοσιονομική “πλάστιγγα” περνά το οικονομικό επιτελείο μέτρα, δαπάνες, επιδόματα, εξαγγελίες, αλλά και προβλέψεις για μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής, όπως και σενάρια εισπραξιμότητας φόρων, ώστε να βγάλει το δημοσιονομικό “απόβαρο”, δηλαδή το όσο γίνεται πιο ρεαλιστικό σενάριο δημοσιονομικής πορείας, ώστε να καλύψει στόχους και ανάγκες, που η κλιματική κρίση αλλά και το “ραλι” της ακρίβειας φέρνουν.

Άλλωστε, ο “πήχης” για το πρωτογενές αποτέλεσμα του Προϋπολογισμού για το 2024 πάει στο 2,1% του ΑΕΠ το 2024, στο 2,3% του ΑΕΠ το 2025 και στο 2,5% του ΑΕΠ το 2026. Με βάση τους παραπάνω στόχους η δημοσιονομική προσαρμογή θα φτάσει τα 6 δισ. ευρώ το 2026. Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία του 2018 προέβλεπε πλεονάσματα 2,2% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο έως το 2060.

Στο φόντο αυτό, αλλά και με δεδομένες τις μεγάλες ανάγκες που προκύπτουν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, και δη τις μεγάλες απαιτούμενες επενδύσεις σε Θεσσαλία και Έβρο, το οικονομικό επιτελείο, εν όψει και της σύνταξης του Προσχεδίου του Προϋπολογισμού, “ξεσκονίζει” τα κιτάπια του και αξιολογεί δράσεις, στο φόντο και της κεντρικής στόχευσης, που έχει να κάνει με την προώθηση στοχευμένων μέτρων στήριξης αλλά και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Σημειώνεται ότι το συνολικό κόστος των νέων παρεμβάσεων ανέρχεται σε 613 εκατ. ευρώ για το 2024 και σε επιπλέον 411 εκατ. ευρώ για το 2023. 

Στο “μικροσκόπιο” τα επιδόματα στους ελεύθερους επαγγελματίες

Με δεδομένο, όμως, ότι οι ανάγκες για δαπάνες, τόσο φέτος, όσο και του χρόνου είναι μεγάλες, το οικονομικό επιτελείο επαναξιολογεί όλη την πολιτική των επιδομάτων, ώστε να γίνει πιο στοχευμένη. Στο πλαίσιο αυτό, πέρα από τον “ψηφιακό” μονόδρομο χορήγησής τους, το οικονομικό επιτελείο σκέφτεται πώς θα βάλει “κόφτες” σε ομάδες φορολογουμένων, που καταγράφουν “επιδόσεις” φοροδιαφυγής.

Χαρακτηριστική αναφορά, που έκανε ο υφυπουργός Οικονομικών Χάρης Θεοχάρης, στο Πρώτο Πρόγραμμα, τονίζοντας ότι από το 2024 “με άλλα κριτήρια θα δίνονται και τα επιδόματα”.

Ουσιαστικά, με δεδομένο ότι 7 στους 10 ελεύθερους επαγγελματίες δηλώνουν σήμερα εισοδήματα κάτω των 10.000 ευρώ, βασικός στόχος, όπως φαίνεται, είναι μια ριζική παρέμβαση στο όλο πλαίσιο διαχείρισης της συγκεκριμένης ομάδας. Η πρόθεση αυτή εντάσσεται σε μια στρατηγική, που έχει ήδη εξαγγελθεί, για εκ βάθρων αναθεώρηση του τρόπου φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, οι οποίοι εμφανίζονται να δηλώνουν πολύ χαμηλά εισοδήματα.

Όπως εξήγησε χθες ο Χάρης Θεοχάρης “τώρα οι πρώτοι που παίρνουν τα επιδόματα ή παίρνουν τα παιδιά τους στους βρεφονηπιακούς σταθμούς είναι όλοι αυτοί οι οποίοι δηλώνουν αυτά τα 1.000 ευρώ το χρόνο και προφανώς περνάνε όλα τα εισοδηματικά κριτήρια”. Παράλληλα, σημείωσε ότι: “Όλοι μας καταλαβαίνουμε ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες φορολογούνται λιγότερο από όσο θα μπορούσαν να φορολογηθούν. Συνεπώς, ένας από τους στόχους θα είναι και η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης”.

Σημειώνεται ότι πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες που δηλώνουν χαμηλό εισόδημα, πετυχαίνουν “με ένα σμπάρο δυο τριγώνια”. Δηλαδή και μειωμένη φορολογική επιβάρυνση και συμμετοχή σε δράσεις ενίσχυσης με επιδόματα.  Ουσιαστικά, έχοντας χαμηλό εισόδημα, που “κουμπώνει” στα κριτήρια, έχουν πρόσβαση σε επιδόματα όπως το στεγαστικό, το επίδομα θέρμανσης, το φοιτητικό επίδομα, το επίδομα παιδιού και το κοινωνικό τιμολόγιο της ΔΕΗ  ενώ με εισοδηματικά κριτήρια υποβάλλονται οι αιτήσεις για την εγγραφή των νηπίων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς.

Αυτό, βέβαια, επιτυγχάνεται με τη “συμπερίληψη” εξόδων στα “βιβλία” τους, που “κουρεύουν” τα κέρδη. Έτσι, η φορολογική διοίκηση εξετάζει το ενδεχόμενο αναμόρφωσης του όλου τρόπου με τον οποίο διαχειρίζεται τους ελεύθερους επαγγελματίες. Εκεί εντάσσεται η αλλαγή των κριτηρίων για παροχή επιδομάτων. Έτσι,  στη φετινή “έκδοση” του  Επιδόματος Θέρμανσης, για πρώτη φορά μπαίνει το πρόσθετο κριτήριο τζίρου, με όριο έως 80.000 ευρώ ετησίως, ειδικά για τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Μάλιστα, όπως τονίζεται αυτό είναι το πρώτοι βήμα, ενώ έρχεται, όπως έχει πει η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών,  έως τις αρχές 2024 το νέο καθεστώς φορολόγησης για τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν ατομική επιχείρηση.

Σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Οικονομικών Χάρη Θεοχάρη, το βασικό “εργαλείο” για την αποκάλυψη των πραγματικών εισοδημάτων των επαγγελματιών, θα είναι το myData και η επέκταση των πληρωμών με κάρτες.

Μέτρα

Παράλληλα, συνολικά, προωθούνται δέκα μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Συγκεκριμένα:

• Ολοκληρώνεται η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS τους πρώτους μήνες του 2024 (αφορά 450.000 περίπου επιχειρήσεις). Έτσι θα πιστοποιείται ότι κάθε συναλλαγή POS θα καταγράφεται στην ταμειακή μηχανή και τα δεδομένα θα διαβιβάζονται σε σχεδόν πραγματικό χρόνο στην ΑΑΔΕ.
• Καθίστανται μέσα στο 2024 υποχρεωτικά τα ηλεκτρονικά τιμολόγια. Ώστε οι συναλλαγές να διασταυρώνονται και να επαληθεύονται σε πραγματικό χρόνο! Παράλληλα αυξάνονται, αυτοματοποιούνται και ψηφιοποιούνται οι έλεγχοι των φορολογικών αρχών.
• Εφαρμόζονται καθολικά τα ηλεκτρονικά βιβλία (myDATA). Τα έσοδα που δηλώνονται δεν μπορεί να υπολείπονται από αυτά που προκύπτουν από την ηλεκτρονική πληροφόρηση (myDATA, ταμειακές-POS), ενώ ως τιμολόγια εξόδων θα προσμετρώνται για φορολογικούς σκοπούς μόνο όσα έχουν διαβιβαστεί ηλεκτρονικά στο myDATA. Η επέκταση του myDATA βρίσκεται σε εξέλιξη και η πλήρης εφαρμογή θα ολοκληρωθεί εντός του 2024.
• Επεκτείνεται η υποχρέωση κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν την υποχρέωση. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές οδήγησαν στην αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ και στον περιορισμό της διακίνησης «μαύρου» χρήματος και η επέκτασή τους θα διευρύνει τη φορολογική βάση, θα διευκολύνει το έργο των ελεγκτικών μηχανισμών και θα περιορίσει τα περιθώρια φοροδιαφυγής.
• Θεσμοθετείται η υποχρέωση αγοραπωλησίας ακινήτων μόνο με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Τα συμβόλαια αγοραπωλησίας ακινήτων θα αναγράφουν υποχρεωτικά την εξόφληση του τιμήματος μεταβίβασης αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Στόχος, να καταργηθεί η δυνατότητα αγοράς ακινήτων με μετρητά, η οποία συντηρεί φαινόμενα φοροδιαφυγής και ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.

Ο μειωμένος ΦΠΑ

Με δεδομένο, πάντως, ότι κάθε πόρος είναι πολύτιμος, στο “ζύγι” της συγκυρίας μπαίνει και η παράταση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ 13% σε εστίαση, μεταφορές, τουρισμό και πολιτισμό. Το μέτρο είναι οριζόντιο και γιαυτό υπάρχει και ο σχετικός σκεπτικισμός από την ΕΕ, κι έχει  υψηλό κόστος, καθώς φθάνει τα 250 εκατ. ευρώ. Ωστοσο, σε μια περίοδο ακρίβειας, αλλά και επιβολής αυξημένων φόρων στον τουρισμό, με την αύξηση του Τέλους Διαμονής, μια κίνηση απόσυρσης, εκτιμάται ότι θα “ναρκοθετήσει” την ανταγωνιστικότητα κλάδων, όπως η διαμονή και η εστίαση, αλλά και θα “δώσει” “σπινθήρα” ανατιμήσεων σε μεταφορές, σε μια περίοδο, που τα καύσιμα ανεβαίνουν, με τις προβλέψεις να είναι δυσοίωνες.

Τελικές αποφάσεις, πάντως για παράταση, για ένα ακόμη εξάμηνο, έως τον Ιούνιο του 2024, θα ληφθούν το επόμενο διάστημα , δοθέντων πάντα και των γενικότερων συνθηκών, πάντα και υπό το πρίσμα των γραμμών της ΕΕ, που έχει ζητήσει άρση των προσωρινών μέτρων, που εφαρμόστηκαν τα δύο προηγούμενα χρόνια λόγω της ενεργειακής κρίσης.

Πάντως, μια κίνηση  μετάταξης των προϊόντων και των υπηρεσιών στον υψηλότερο συντελεστής θα οδηγήσει σε άνοδο τις τιμές στον καφέ, τα μη αλκοολούχα ποτά, στα εισιτήρια για τις μεταφορές προσώπων αλλά και στους κινηματογράφους, στα θέατρα, τα γυμναστήρια, τις σχολές χορού και στο τουριστικό πακέτο. Μάλιστα η νέα άνοδος των τιμών από το 2024 θα φανεί στον πληθωρισμό, ο οποίος έχει μπει σε ανοδικό κύκλο φθάνοντας στο 2,7% για το μήνα Αύγουστο από 2,5% τον Ιούλιο και 1,8% τον Ιούνιο επηρεαζόμενος από τις ισχυρές ανατιμήσεις στα τρόφιμα και στα καύσιμα.

Υπενθυμίζεται, ότι το ευνοϊκό καθεστώς με τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ 13% θα είναι σε ισχύ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2023 για τις ακόλουθες κατηγορίες:

• Εστίαση: Στον καφέ, τα ροφήματα (τσάι, σοκολάτα κ.λπ.) και τα μη αλκοολούχα ποτά που σερβίρονται από επιχειρήσεις μαζικής εστίασης.
• Τουριστικό πακέτο:  Στο τιμολόγιο διαμονής µε πρωινό ή με ημιδιατροφή επιβάλλεται ΦΠΑ 13%. Για τη διαμονή µε πλήρη διατροφή μόνο το 5% της ενιαίας τιμής υπάγεται στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ 24%. Το υπόλοιπο 95% επιβαρύνεται με 13%. Για τη διαμονή µε το σύστημα all-inclusive στο 90% της ενιαίας τιμής επιβάλλεται ΦΠΑ με μειωμένο συντελεστή (13%).
• Μεταφορές: Στα εισιτήρια των δρομολογίων με τρένο, μετρό και τραμ, με αστικά και υπεραστικά λεωφορεία, αεροπορικά και ακτοπλοϊκά εισιτήρια, καθώς και στις μεταφορές με συνδυασμό οδικών, εναέριων και θαλάσσιων μέσων.
• Πολιτισμός: Τα εισιτήρια στο κινηματογράφο και τα θέατρα θα  επιβαρύνονται με μειωμένο συντελεστή 13%.