Αποκάλυψη N.Y. Times για Έβρο: Οι μετανάστες που κάηκαν είχαν επαναπροωθηθεί

“Έτρεχαν για μια καλύτερη ζωή και έπεσαν στην πυρκαγιά”. Ο τίτλος των New York Times αποτυπώνει ακριβώς αυτό που έγινε στην τραγωδία του Αυγούστου στον Έβρο, όταν 18 μετανάστες εγκλωβίστηκαν στις φλόγες και έχασαν τις ζωές τους.

Η ρεπόρτερ των Times, Matina Stevis-Gridneff, βρέθηκε στον Έβρο τον Αύγουστο, επισκέφθηκε την περιοχή της τραγωδίας και επέστρεψε σε αυτή μαζί με την οικογένεια του πρώτου θύματος που αναγνωρίστηκε. Το ρεπορτάζ είναι συγκλονιστικό, και το NEWS 24/7 το μεταφέρει στα ελληνικά.

Όπως αναφέρει η ομάδα των 18 αντιμετώπιζε ένα μεγάλο δίλημμα. Να προσπαθήσει να φτάσει στη χώρα μας μέσα από το οδικό δίκτυο, αλλά αντιμέτωπη με την αστυνομία, ή να διασχίσει το πυκνό δάσος. Στις 21 Αυγούστου, γύρω στις 9 το βράδυ, η ομάδα των αιτούντων άσυλο παγιδεύτηκε στη μεγαλύτερη φωτιά στην ΕΕ που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, όπως υπογραμμίζει το ρεπορτάζ. Τα σώματά τους εντοπίστηκαν την επόμενη ημέρα. Για πάνω από έναν μήνα οι ταυτότητες και οι συνθήκες θανάτου τους, παρέμεναν ένα μυστήριο.

Οι New York Times μπόρεσαν να συγκεντρώσουν άγνωστες λεπτομέρειες σχετικά με την υπόθεση, σχετικά με το ταξίδι της ομάδας στις τελευταίες ώρες της. Το ρεπορτάζ δείχνει ότι τουλάχιστον 12 εξ αυτών είχαν συλληφθεί στο παρελθόν από Έλληνες συνοριοφύλακες, και είχαν επιστρέψει στην Τουρκία. Οι αιτούντες άσυλο από τη Συρία, επέλεξαν το ρίσκο του δάσους για να μην επαναπροωθηθούν ξανά.

Επισήμως, μόνο ένα πτώμα έχει ταυτοποιηθεί οριστικά μέσω εξέτασης με τεστ DNA, επειδή οι περισσότεροι από τους στενούς συγγενείς των υπολοίπων ζουν στη Συρία και δεν μπορούν να ταξιδέψουν στη χώρα μας. Ωστόσο, οι συνεντεύξεις με Έλληνες αξιωματούχους, εργαζόμενους στην ανθρωπιστική βοήθεια, περισσότερους από 20 συγγενείς θυμάτων και οι πληροφορίες που έδωσε ο λαθρέμπορος που τους σχεδίασε το δρομολόγιο, παρείχαν τα στοιχεία για τις ταυτότητες των υπολοίπων.

Οι Times εξέτασαν επίσης φωνητικά μηνύματα, βίντεο, δεδομένα τοποθεσίας και εικόνες που στάλθηκαν σε μέλη των οικογενειών των θυμάτων. Τουλάχιστον πέντε από τα θύματα ήταν παιδιά ή έφηβοι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία.

Τα βίντεο και τα φωνητικά μηνύματα που παρείχαν οι συγγενείς των θυμάτων αποκάλυψαν τον τρόμο των 18. Καθώς οι φλόγες τους κύκλωναν, οι άντρες και τα νεαρά αγόρια προσπάθησαν να διαφύγουν από ένα βραχώδες μονοπάει. Τρεις εξ αυτών βρέθηκαν μέσα σε μια μικρή καλύβα, νομίζοντας πιθανά πως εκεί θα έβρισκαν προστασία.

Η ανακοίνωση των θανάτων έφερε τον πανικό σε πολλές οικογένειες στη Συρία. Ακόμη και σήμερα, όπως αναφέρουν οι Times, ο πατέρας ενός εκ των θυμάτων που εικάζεται πως έχασε τη ζωή του στην Ελλάδα, πιστεύει πως το παιδί του μπορεί να είναι ακόμη ζωντανό, να μην είναι εκείνο που πέθανε στη φωτιά.

Η ιστορία του Basel

Στους Times μίλησε ο αδερφός του Basel al-Ahmad, ενός εκ των θυμάτων. Όπως λέει ο αδερφός του ήταν μηχανικός με μεταπτυχιακές σπουδές και βοηθούσε στην ανακατασκευή κτισμάτων στην Τουρκία μετά τον σεισμό που έπληξε τόσο τη γειτονική μας χώρα, όσο και την πατρίδα του, τη Συρία. Ωστόσο, όπως λέει ο αδερφός του, πίστευε πως για να βρει μια καλύτερη καριέρα, θα πρέπει να πάει στην Ευρώπη, και συγκεκριμένα στη Νορβηγία όπου ζουν ξαδέρφια της οικογένειας.

Οι Times αναφέρουν πως ο Έβρος είναι μια από τις παλαιότερες και πιο πολυσύχναστες μεταναστευτικές διαδρομές της Ευρώπης, με την Ελλάδα να είναι η πρώτη “στάση”.

Ο Basel, 28 ετών, πήγε από τη Συρία στην Τουρκία και στις 11 Αυγούστου, με τη βοήθεια ενός λαθρέμπορου, πέρασε τα σύνορα προς την Ελλάδα μαζί με άλλους 11. Ωστόσο, τρεις ημέρες αργότερα, η ομάδα συνελήφθη από συνοριοφύλακες και στάλθηκε πίσω στην Τουρκία, σύμφωνα με μηνύματα στο WhatsApp που στάλθηκαν στον αδελφό του Basel και εξετάστηκαν από τους Times.

Οι Times αναφέρουν πως η Ελλάδα είναι πλέον “μια από τις πιο εχθρικές χώρες στην ΕΕ απέναντι στους μετανάστες”. Το δημοσίευμα στέκεται στις επαναπροωθήσεις και τις απωθήσεις αιτούντων άσυλο, ενώ αναφορά γίνεται και στο ναυάγιο της Πύλου, ένα από τα χειρότερα ναυάγια της Μεσογείου την τελευταία δεκαετία. “Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ελληνική ακτοφυλακή θα μπορούσε να βοηθήσει στη διάσωσή τους, αλλά δεν το έκανε. Οι αρχές είπαν ότι διερευνούν τις συνθήκες”, αναφέρουν οι Times.

Οι ελληνικές αρχές λένε ότι εφαρμόζουν μια «σκληρή αλλά δίκαιη» πολιτική και αρνούνται ότι κάνουν κάτι παράτυπο, σημειώνει το δημοσίευμα.

Σε μια δεύτερη προσπάθεια με την ίδια ομάδα, ο Basel πέρασε τα σύνορα με την Ελλάδα στις 17 Αυγούστου, δύο μέρες πριν ξεσπάσει η πυρκαγιά στο δάσος που προσπαθούσε να διασχίσει.

Τα μηνύματα που αντάλλαξε με τον αδερφό του αποκαλύπτουν πως η ομάδα έπρεπε να πάει στο χωριό του Άβαντα, ωστόσο η φωτιά είχε φτάσει εκεί.

Από τις επικοινωνίες προκύπτει πως η ομάδα επέλεξε το δάσος, από το να εκτεθεί στις ελληνικές αρχές. Το μεσημέρι της 20ης Αυγούστου ο ίδιος έστειλε στον αδερφό του βίντεο με ελικόπτερο που επιχειρούσε κοντά τους. Ένα άλλο βίντεο, που στάλθηκε στις 8:12 μ.μ., έδειχνε μέρος της ομάδας, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον πέντε ανήλικοι, να απομακρύνονται βιαστικά από τους καπνούς. “Δεν μπορούμε πλέον να δούμε το φως της ημέρας”, φώναζαν. Ο Basel ήταν τελευταία φορά online στο WhatsApp στις 21 Αυγούστου στις 8:18 μ.μ.

Το δημοσίευμα αναφέρει πως οι συγγενείς προσπάθησαν να δικτυωθούν μεταξύ τους σε ομάδες στα social media προσπαθώντας να εντοπίσουν τους δικούς τους ανθρώπους.

Αναφορά γίνεται και στο πογκρόμ εναντίον τυχαίων ανθρώπων. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, Έλληνες πολίτες εντόπισαν 13 Σύρους και Πακιστανούς που μόλις είχαν περάσει στην Ελλάδα και προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τις φλόγες, τους έκλεισαν σε ένα τρέιλερ χωρίς παράθυρο και έκαναν ζωντανή μετάδοση στο Facebook. Οι μετανάστες απελευθερώθηκαν γρήγορα και τώρα ζητούν άσυλο. Κανείς τους – προφανώς – δεν ήταν εμπρηστής, όπως είχε διακινηθεί σε σελίδες ακροδεξιών.

Οι συγγενείς των θυμάτων πίεσαν τον λαθρέμπορο που είχε οργανώσει το ταξίδι, έναν Σύριο με έδρα του την Τουρκία, ονόματι Abu Ali al-Hamwi, να τους δώσει πληροφορίες.

Οι λαθρέμποροι αναρτούν αισιόδοξα νέα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να “διαφημίσουν” τις υπηρεσίες τους και να αποκρύψουν τα κακά νέα.

Όπως έκανε γνωστό ο λαθρέμπορος προς τις οικογένειες, η ομάδα των 18 αποτελείτο από 12 Σύριους συν άλλους έξι που συνάντησαν στο δρόμο στην Ελλάδα. Μηνύματα και βίντεο που έστειλαν κάποιοι από αυτούς σε συγγενείς, το επιβεβαιώνουν.

Ο λαθρέμπορος είπε στις οικογένειες ότι είχε πληροφορίες ότι όλοι είχαν κρατηθεί σε στρατόπεδο στην Ελλάδα. Οι αιτούντες άσυλο και οι οικογένειές τους είχαν πληρώσει 5.000 ευρώ ανά άτομο, τα οποία και θα μπορούσε να εισπράξει ο λαθρέμπορος μόνο όταν η ομάδα έφτανε στη Σερβία. Σε μια τηλεφωνική επικοινωνία, ο κ. al-Hamwi προσπάθησε να υπερασπιστεί το “ιστορικό” του ως λαθρέμπορος και είπε ότι οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν τρεις οδηγούς τους οποίους είχε στείλει για να σώσουν την ομάδα. Είπε ότι συμβούλεψε τους αιτούντες άσυλο να παραδοθούν στις αρχές αντί να μένουν στα δάση.

Οι ταυτότητες των θυμάτων

Στην ομάδα του Basel, ένας άνδρας εργαζόταν για τον λαθρέμπορο στην Τουρκία ως οδηγός. Ένας άλλος ήταν μακρινός ξάδερφος του Basel, ο οποίος εργαζόταν στην Τουρκία ως οικοδόμος, μαζί με ακόμη 3,5 εκατομμύρια συμπατριώτες του που ζουν στη γειτονική μας χώρα.

Δύο παιδιά, 13 και 15 ετών αντίστοιχα, ήταν ξαδέρφια. Είχαν εγκαταλείψει τη Συρία για την Τουρκία το 2016 μαζί με τις οικογένειές τους και είχαν κάνει αιτήματα για άσυλο, όπως λέει ο πατέρας του ενός παιδιού. Όπως αναφέρει ο ίδιος, στην Τουρκία πλέον το δημόσιο αίσθημα είναι εναντίον τους, και έτσι αποφάσισαν να στείλουν τα παιδιά σε συγγενείς στη βόρεια Ευρώπη. Ο πατέρας ακόμη δεν πιστεύει πως τα δύο παιδιά είναι νεκρά. Πιστεύει πως ίσως να είναι φυλακισμένα.

Ο αδερφός του Basel ταξίδεψε στην Ελλάδα και υπέβαλε δείγμα DNA στις αρχές στις 27 Αυγούστου. Επειδή είχε νορβηγικό διαβατήριο, μπορούσε να ταξιδέψει ελεύθερα στην Ευρώπη.

Ο ιατροδικαστής Παύλος Παυλίδης, μιλώντας στους Times, ανέφερε χαρακτηριστικά: “Πρέπει να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ για να δώσω όλα τα πτώματα πίσω στα αγαπημένα τους πρόσωπα, ώστε να μπορούν να ταφούν, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι. Είναι θέμα καθήκοντος”.

Ο αδερφός του Basel, Qusai, ήρθε με τέσσερις συγγενείς στην Ελλάδα για τα διαδικαστικά.

Για 3.200 ευρώ, ένα γραφείο τελετών συμφώνησε να μεταφέρει τη σορό μέσω της Τουρκίας στα σύνορα με τη Συρία. Εκεί, τα λείψανα παραδόθηκαν στις αρχές που τα μετέφεραν σε ένα χώρο ταφής έξω από το Χαλέπι. Στις 13 Σεπτεμβρίου, η μητέρα τους και άλλοι συγγενείς, τον αποχαιρέτησαν.

Ο Qusai επέλεξε να επισκεφθεί το μέρος όπου πέθανε ο αδερφός του. Μίλησε με τον Δημήτρη Λυκίδη, αντισυνταγματάρχη της πυροσβεστικής που εντόπισε τα πτώματα.

“Βρήκα το σώμα του αδελφού σου”, είπε ο υπολοχαγός Λυκίδης, αποφεύγοντας την οπτική επαφή καθώς προσποιήθηκε ότι πληκτρολογούσε κάτι. “Ήμουν ένας από τους πυροσβέστες στο σημείο”.

“Σε παρακαλώ, μπορώ να σε αγκαλιάσω;”, τον ρώτησε ο Qusai. “Ήσουν από τους τελευταίους που είδαν τον αδερφό μου. Ευχαριστώ. Λυπάμαι για αυτό που συνέβη”.

Ο υπολοχαγός Λυκίδης σηκώθηκε όρθιος με μάτια γεμάτα δάκρυα. Άνοιξε τα μεγάλα του χέρια και τον κράτησε.

“Κι εγώ λυπάμαι”, είπε. “Λυπάμαι πολύ”.