Σταύρος Μηλιώνης – Diversity Charter Greece: Η Διαφορετικότητα είναι η μουσική στις ζωές μας

Ποικιλομορφία, πολυμορφία, ισότητα, συμπερίληψη, ορατότητα, διαφορετικότητα.

Όροι και έννοιες με τις οποίες σχεδόν καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή, ακούγονται σε συζητήσεις στη δημόσια σφαίρα και τα τελευταία χρόνια βρίσκουν εφαρμογή σε πολλούς τομείς, μεταξύ άλλων και στο εργασιακό περιβάλλον.

Όσο όμως και αν έχουν γίνει σημαντικά βήματα και προκαταλήψεις και στερεότυπα που εμποδίζουν την ισότιμη πρόσβαση και εξέλιξη στην εργασία καταρρίπτονται, γυναίκες, άτομα με αναπηρία και άτομα ΛΟΑΤΚΙ εξακολουθούν να βρίσκονται αντιμέτωποι με διακρίσεις και ανισότητα στον εργασιακό τους χώρο.

Λίγες ώρες αφότου φιλοξενήθηκε στο Ζάππειο Μέγαρο το Diversity in Business Conference 2023, που πραγματοποιήθηκε για 5η χρονιά, μιλήσαμε με τον Ιδρυτή του Diversity Charter Greece κ. Σταύρο Μηλιώνη και την Υπεύθυνη Επικοινωνίας, κα Κατερίνα Ψύχα για όσα έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια, ποιος ο ρόλος της Χάρτας Διαφορετικότητας που έχουν υπογράψει πολλές ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και πόσο σημαντική είναι η εφαρμογή της φιλοσοφίας της ένταξης και ενσωμάτωσης στις επιχειρήσεις και την κοινωνία.

Με την Χάρτα Διαφορετικότητας να ιδρύεται στην Ελλάδα με μία σχετική καθυστέρηση, μόλις το 2019, δεδομένου ότι στην Ευρώπη προωθείται σε κάθε χώρα – μέλος ήδη από το 2004, τι βλέπετε να έχει αλλάξει τα τελευταία 4 χρόνια στο ελληνικό επιχειρείν;

Σταύρος Μηλιώνης: Κάλλιο αργά παρά ποτέ! Στην πραγματικότητα η Χάρτα παρουσιάστηκε στις ελληνικές επιχειρήσεις, όταν πλέον υπήρχαν τα στοιχεία ωριμότητας αγοράς και στελεχών για να την κατανοήσουν και στη συνέχεια να την υιοθετήσουν. Ξεκινήσαμε δυναμικά και παρά τα όσα περάσαμε όλα αυτά τα χρόνια (πανδημίες κλπ) σήμερα, 4 χρόνια μετά την ίδρυση της Χάρτας, σχεδόν 300 επιχειρήσεις, οργανισμοί και φορείς, με περισσότερους από 80,000 εργαζομένους, έχουν υπογράψει τη Χάρτα Διαφορετικότητας, ενσωματώνοντας στην καθημερινή τους λειτουργία πρακτικές αποδοτικής ένταξης διαφορετικών εργαζομένων.

Σήμερα όλο και περισσότερες εταιρείες αντιλαμβάνονται την ανάγκη της αποδοχής και ένταξης της διαφορετικότητας. Από την έναρξη της εφαρμογής της Χάρτας Διαφορετικότητας στην Ελλάδα, υπάρχουν μετρήσιμα στοιχεία και στατιστικά που να αποδεικνύουν πως οι συνθήκες στις εταιρείες έχουν πραγματικά αλλάξει;

Κατερίνα Ψύχα: Έρευνες και μελέτες αναφορικά με τη Διαφορετικότητα και την Ένταξη γίνονται από αξιόπιστους διεθνείς οργανισμούς και φορείς αρκετά χρόνια ήδη, αναδεικνύοντας τομείς οι οποίοι χρήζουν βελτίωσης, παρέχοντας στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής λεπτομερείς αναλύσεις σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικά αναφέρω τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων, ένα σημαντικό εργαλείο χάραξης πολιτικής, το οποίο μετρά την πρόοδο στον τομέα της ισότητας των φύλων στην ΕΕ σε βάθος χρόνου. Κάθε χρόνο βαθμολογεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη βάσει μιας κλίμακας που κυμαίνεται από το 1 έως το 100.

Στον Δείκτη αυτόν, αν και η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις συνολικών επιδόσεων, αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει βήματα και βελτιώσεις σε όλους σχεδόν τους τομείς. Παράλληλα και εμείς, στο πλαίσιο της συμμετοχής μας σε ευρωπαϊκά έργα τα οποία εστιάζουν στη Διαφορετικότητα και την Ένταξη, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε έρευνες στην ελληνική επιχειρηματική αγορά, σε όλων των μεγεθών τις επιχειρήσεις και σε αρκετούς οργανισμούς. Βάσει αυτών είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι επιχειρήσεις έχουν αντιληφθεί την αξία της ένταξης διαφορετικών ανθρώπων στο επαγγελματικό περιβάλλον.

Αναφέρω χαρακτηριστικά πρόσφατη έρευνα σε ελληνικές επιχειρήσεις που έδειξε ότι η πλειονότητα των εργαζομένων, σε ποσοστό 96%, θεωρούν πως η Διαφορετικότητα και η Ένταξη στην εργασία έχουν οφέλη για ένα εργασιακό περιβάλλον σε αρκετά μεγάλο βαθμό και παράλληλα ένα ποσοστό 37% δήλωσε πως στον οργανισμό που εργάζεται εφαρμόζεται κάποια πρακτική διαχείρισης της διαφορετικότητας. Τα μηνύματα, λοιπόν, υπάρχουν είναι αισιόδοξα και μας δίνουν μια σαφή κατεύθυνση βελτίωσης.

Η νέα εποχή για ένα σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον με ίσες ευκαιρίες και χωρίς διακρίσεις που ευαγγελίζεται η Χάρτα Διαφορετικότητας είναι εδώ ή έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε;

Σταύρος Μηλιώνης: Ισχύουν και τα δύο. Η νέα εποχή είναι εδώ και παράλληλα έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε. Ουσιαστικά έχει γίνει η αρχή. Μία ουσιαστική όμως αρχή, σε βάθος. Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση, τα όπλα στη φαρέτρα μας, για να διανύσουμε το δύσβατο, και πολλές φορές με παγίδες, δρόμο για ένα εργασιακό περιβάλλον με ίσες ευκαιρίες και χωρίς διακρίσεις. Λαμβάνοντας θετικά μηνύματα και από τις ελληνικές επιχειρήσεις και οργανισμούς, είμαστε αισιόδοξοι, και όχι ρομαντικοί και αιθεροβάμονες, ότι αν όχι η δική μας, οι επόμενες επαγγελματικές γενιές θα προσεγγίσουν ένα επαγγελματικό περιβάλλον πλήρους αποδοχής. Η διαφορετικότητα έχει πολλές διαστάσεις και πρέπει να δουλέψουμε σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα. Δεν είναι μία εύκολη υπόθεση.

Όσο και αν η γυναικεία παρουσία σε διευθυντικές θέσεις εταιρειών είναι ισχυρή σήμερα, οι γυναίκες εξακολουθούν να βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα ‘αόρατο φράγμα’ που μπλοκάρει την εξέλιξη και σταδιοδρομία τους. Μπορεί η Χάρτα Διαφορετικότητας να τηρήσει την υπόσχεση για ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες εξέλιξης στον εργασιακό τομέα;

Κατερίνα Ψύχα: Μια νέα έκθεση από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ εκτιμά ότι οι γυναίκες δεν θα έχουν ισότητα με τους άνδρες για άλλα 131 χρόνια! Με άλλα λόγια, όχι μέχρι το 2154 (!) Στόχος μας είναι να λάβουμε τα νούμερα υπόψη μας μεν, αλλά να επιταχύνουμε την όλη διαδικασία δε. Παρά το γεγονός ότι το θέμα του φύλου φαίνεται σε διάφορες περιπτώσεις να αντιμετωπίζεται ως «λυμένο» από πολλούς, θεωρώ και συχνά αναφέρω ότι είναι ο πιο επιβαρυμένος πυλώνας της Διαφορετικότητας. Και αυτό γιατί είναι τόσο μεγάλο το διάστημα καταπίεσης των γυναικών χρονικά, ποσοτικά και ποιοτικά, που οι ίδιες οι εκπρόσωποι του φύλου είναι σαν να έχουμε αποδεχθεί «τη μοίρα» της μη ισότητας και μάλιστα να αισθανόμαστε και ευγνωμοσύνη όταν απλά αντιμετωπιζόμαστε όπως οι άνδρες συνάδελφοί μας. Η ενδυνάμωση και ισχυροποίηση των γυναικών είναι αναγκαία και κατά την άποψή μας… μονόδρομος! Στον βαθμό που μας αφορά επενδύουμε σε αυτή την κατεύθυνση με τη βοήθεια και τη στήριξη οργανώσεων και μηχανισμών που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα και είναι φυσικά και όλες Μέλη της Χάρτας Διαφορετικότητας.

Γινόμαστε αρκετά συχνά μάρτυρες περιστατικών ρητορικής μίσους και φαινομένων ομοφοβίας, σεξισμού και ηλικιακού ρατσισμού εντός και εκτός επιχειρήσεων. Ποιος ο ρόλος της Χάρτας Διαφορετικότητας και πώς προστατεύνται όσ@ πέφτουν θύματα των παραπάνω;

Κατερίνα Ψύχα: Είναι όλο αυτό πολύ δύσκολο και στην υποδοχή του και στη διαχείρισή του και στην αντιμετώπισή του. Λόγοι που συνδέονται και με τη συνολική επιβάρυνση από την εποχή που ζούμε -πανδημία, οικονομική κρίση, φυσικά φαινόμενα κ.λπ.- σε συνδυασμό και με την πρόσβαση, πλέον όλων, σε βήμα διαλόγου μέσω και των social media, έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον τοξικότητας, που στρέφεται προς τους πιο αδύναμους. Η Χάρτα Διαφορετικότητας είναι ξεκάθαρο ότι βρίσκεται δίπλα σε όσους πέφτουν θύματα των δυσάρεστων αυτών φαινομένων. Παράλληλα επιτελεί και έναν άλλο ρόλο. Σε συνεργασία με επιχειρήσεις, φορείς και οργανισμούς σχεδιάζει και υλοποιεί δράσεις ενημέρωσης, καμπάνιες ευαισθητοποίησης και προγράμματα εκπαίδευσης στελεχών επιχειρήσεων, και παράλληλα ενεργών μελών της κοινωνίας, ώστε να μειωθούν και τελικά να εκλείψουν αυτά τα φαινόμενα. Η άγνοια έχουμε δει ότι είναι παράγων επιφυλακτικότητας και καχυποψίας. Η γνώση, η ενημέρωση, η εκπαίδευση είμαστε σίγουροι ότι θα οδηγήσουν σε ένα περιβάλλον αποδοχής που δεν θα χρειάζεται να διαχειριστούμε περιστατικά ρητορικής μίσους και φαινόμενα ομοφοβίας, σεξισμού και ηλικιακού ρατσισμού, διότι δεν θα υπάρχουν πια.

Υπάρχει τάση ή επιθυμία για υπογραφή της Χάρτας και από εταιρείες εκτός πρωτεύουσας;

Σταύρος Μηλιώνης: Η Χάρτα Διαφορετικότητας δεν έχει τοπικούς περιορισμούς και στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιούμε και επισκέψεις ενημέρωσης εκτός της πρωτεύουσας. Μάλιστα, αυτή την εποχή υλοποιούμε ένα πρόγραμμα παρεμβάσεων και ενημέρωσης εκτός Αθηνών. Ένα πρόγραμμα για την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση επιχειρήσεων εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων για τη Χάρτα, τις αξίες και τις αρχές της Διαφορετικότητας και της Ένταξης. Θα ήθελα να σημειώσω επίσης, ότι πρόκειται για ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στην πλειοψηφία τους. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που έχουμε, ήδη, στα Μέλη μας πολλές επιχειρήσεις εκτός Αθήνας και είμαστε σίγουροι ότι ο κατάλογος αυτών θα μεγαλώνει.

Ποιες είναι οι επόμενες δράσεις και τι ελπίζετε για το μέλλον;

Κατερίνα Ψύχα: Είναι αλήθεια ότι δεν σταματάμε να σχεδιάζουμε δράσεις. Αυτός είναι ο τρόπος. Μέσα από την πράξη θα γίνουν κατανοητές και κοινής αποδοχής οι έννοιες της Διαφορετικότητας και της Ένταξης. Στις 5 Οκτωβρίου διοργανώνουμε το 5ο Συνέδριο για τη Διαφορετικότητα στις ελληνικές επιχειρήσεις, στο Ζάππειο Μέγαρο, με μία πλούσια ατζέντα θεμάτων και ομιλητών που πιστεύουμε ότι θα κινητοποιήσει τους συμμετέχοντες και όσους θα παρακολουθήσουν, στην κατεύθυνση της αποδοχής της Διαφορετικότητας και της υγιούς Ένταξης. Δεν σταματάμε εκεί. Δράσεις για το κοινό των επιχειρήσεων, αλλά και για το ευρύ κοινό σχεδιάζονται και υλοποιούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και έτσι και θα συνεχίσουμε.

Σταύρος Μηλιώνης: Από το πρώτο κιόλας Συνέδριο για τη Διαφορετικότητα, το εναρκτήριο το 2019, τότε που κανείς δεν γνώριζε τι είναι η Χάρτα, είχα αναφέρει ότι η Διαφορετικότητα είναι η μουσική στις ζωές μας. Σε μία ορχήστρα η πολυφωνία είναι που δίνει το άρτιο τελικό αποτέλεσμα. Αυτό συμβαίνει και στις επιχειρήσεις. Αυτό συμβαίνει και στην κοινωνία. Πλέον, δεν ελπίζω απλά. Πλέον, είμαι βέβαιος ότι η ισότητα, η αποδοχή, οι ίσες ευκαιρίες είναι ζήτημα χρόνου και σωστών κινήσεων για να γίνουν πράξη. Για να διαμορφώσουμε ένα επιχειρησιακό και κοινωνικό περιβάλλον, που η διαφορετικότητα θα γίνεται αποδεκτή και θα δίνει δύναμη σε κάθε επιχείρηση να προχωρήσει. Θα αποτελεί πηγή έμπνευσης και θα μας διευρύνει τους ορίζοντες. Ένας κόσμος πολυφωνικός, πολύχρωμος και όμορφος που θα δίνει και άλλες διαστάσεις στον χώρο μας και στο μυαλό μας. Ένας καλύτερος κόσμος!