Τουλάχιστον, καταψηφίστε τους Μπέους

Αν λέγαμε για τις εκλογές του Μαΐου ότι ήταν «βουβές», δεν ξέρω τι θα έπρεπε να πούμε για τις αυριανές αυτοδιοικητικές εκλογές.

Δεν νομίζω να έχει υπάρξει τα τελευταία (πολλά) χρόνια πιο αδιάφορη εκλογική αναμέτρηση. Ούτε μπορώ να θυμηθώ άλλες εκλογές στις οποίες να απουσιάζει η πολιτική σε τόσο μεγάλο βαθμό. Οι υποψήφιοι μοιάζουν μεταξύ τους όσο ποτέ άλλοτε και οι πολίτες αδιαφορούν επίσης όσο ποτέ άλλοτε -ή τουλάχιστον αυτό δείχνουν. Ακόμα και το (αδήλωτο ως επί το πλείστον) πολιτικό χρήμα μοιάζει να ξοδεύεται με μεγαλύτερη φειδώ από ό,τι στο παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικό του κλίματος αδιαφορίας το ότι η εκλογή Κασσελάκη απασχόλησε τα ΜΜΕ κι εν γένει τον δημόσιο διάλογο περισσότερο από ό,τι οι εκλογές για τις περιφέρειες και τους δήμους.

Οι αιτίες

Δεν απαιτείται ιδιαίτερη προσπάθεια για να ανιχνεύσει κανείς τις αιτίες της εκλογικής βουβαμάρας. Πρώτα απ’ όλα είναι η γενική κρίση της πολιτικής και η αφυδάτωση της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας. Οι απαιτήσεις από τους πολιτικούς είναι πολύ χαμηλές και η εμπιστοσύνη στη λειτουργία των θεσμών εμφανίζεται περιορισμένη, παρότι η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών εξακολουθεί να ενστερνίζεται τις δημοκρατικές αξίες. Η επιτυχία του Κυριάκου Μητσοτάκη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι κατάφερε να εκφράσει πολιτικά αυτή την εποχή των χαμηλών προσδοκιών και της αδιαφορίας.

Η δεύτερη αιτία ασφαλώς έχει να κάνει με τις απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις. Είχαμε δύο συνεχείς βουλευτικές εκλογές και αν συμπεριλάβουμε τις εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ, που πήραν ανέλπιστη δημοσιότητα λόγω Κασσελάκη, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για τρεις απανωτές εκλογικές μάχες. Κάπου εδώ καταγράφεται μια μάλλον αναμενόμενη κόπωση.

Η Αυτοδιοίκηση

Κόπωση που εντείνεται όμως από τη χρόνια απαξίωση της Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα. Από τη μια μεριά, οι κυβερνήσεις μεταβίβασαν μείζονες αρμοδιότητες στην Αυτοδιοίκηση (ακολουθώντας υποτίθεται τα ευρωπαϊκά πρότυπα), χωρίς όμως να της παράσχει τους αναγκαίους πόρους για να αντεπεξέλθει στις αυξημένες υποχρεώσεις της και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών. Από την άλλη, η καθοδηγούμενη τάση αποϊδεολογικοποίησης και αποπολιτικοποίησης αφυδάτωσε κατά πολύ τις αυτοδιοικητικές εκλογές από το (πολύ σημαντικό πολιτικά) περιεχόμενό τους και τους προσέδωσε το ύφος του διαγωνισμού για τον καλύτερο διαχειριστή. Είναι ένα πράγμα η (σωστή) παρατήρηση ότι η Αυτοδιοίκηση δεν πρέπει να υφίσταται τον ασφυκτικό κομματικά εναγκαλισμό και άλλο το ψευδεπίγραφο ιδεολόγημα ότι στην Αυτοδιοίκηση δεν έχει θέση η πολιτική. Οι επιλογές που κάνουν οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι εξόχως πολιτικές, με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πολιτών. Όπως πάντα, όσοι μιλάνε ενάντια στην πολιτική, αποκρύπτουν την πολιτική ατζέντα τους που είναι βαθιά συντηρητική.

Τα στοιχήματα

Η προεκλογική εκστρατεία του Μαΐου ήταν βουβή, αλλά οι κάλπες έβγαλαν ένα εντυπωσιακό (κι εν πολλοίς απρόβλεπτο) αποτέλεσμα: την κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ. Θα βγάλουν κάποια ανάλογη έκπληξη και αυτές οι ακόμα πιο βουβές κάλπες; Φαντάζει δύσκολο. Οι συσχετισμοί καταγράφηκαν μόλις πριν τρεις μήνες και οι αυτοδιοικητικές κάλπες μόνο ως ένα βαθμό αντικατοπτρίζουν τις κεντρικές πολιτικές τάσεις. Είναι οι περιφέρειες και οι μεγάλοι δήμοι που στέλνουν κατά κύριο λόγο τα όποια κεντρικά πολιτικά μηνύματα.

Από την κεντρικοπολιτική σκοπιά, τρία είναι, νομίζω, τα ερωτήματα αυτών των αυτοδιοικητικών εκλογών:

Το πρώτο είναι αν θα καταγραφεί κάποιου είδους εκλογική φθορά της Νέας Δημοκρατίας λόγω της αποτυχίας του κρατικού μηχανισμού στις πρόσφατες καταστροφές. Αυτό θα το διαπιστώσουμε κατά κύριο λόγο στην Περιφέρεια Αττικής, στην οποία η ψήφος είναι η πλέον «κεντρικοπολιτική».

Το δεύτερο ερώτημα είναι τι είδους επίδραση θα έχει η εκλογή Κασσελάκη στα ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό θα το διαπιστώσουμε κατά κύριο λόγο στον δήμο της Αθήνας, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ έχει την πιο καθαρά κομματική υποψηφιότητα.

Το τρίτο ερώτημα είναι αν θα βγει ο Μπέος και οι διάφοροι Μπέοι ανά την Ελλάδα. Θα επιβραβεύσουν οι πολίτες τη χυδαιότητα, τον τραμπουκισμό και την ανικανότητα; Αν το πράξουν, το πολιτικό σκότος θα εξαπλωθεί ακόμα περισσότερο. Γι’ αυτό λοιπόν το μίνιμουμ είναι να καταψηφιστούν οι Μπέοι σε όλη την Ελλάδα.