Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας: Ο Robin Williams, η διάσημη φράση που του αποδίδεται και η σημασία της

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας μας υπενθυμίζει κάθε χρόνο αυτό που πρέπει να θυμόμαστε κάθε μέρα. Πως κανένας δεν είναι ο μόνος που αντιμετωπίζει μια ψυχική διαταραχή και πως κανένας δεν πρέπει να αισθάνεται μόνος απέναντι στη μάχη που δίνει με τον “μέσα” κόσμο του.

Προσωπικά δεν τα πάω καλά με τις Παγκόσμιες Ημέρες ακριβώς γιατί έρχονται ως μια εθιμοτυπική επικάλυψη ενός προβλήματος που είθισται να παραμένει διαχρονικό, και απλώς να λειτουργούν ως υπενθύμιση πως κάποτε, κάτι πρέπει να γίνει.

Στη χώρα μας δυστυχώς ακόμη και τώρα η ψυχική υγεία τίθεται πολύ χαμηλά στην ατζέντα, τόσο στις δημόσιες συζητήσεις όσο και στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Μάλιστα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχει στα χέρια του το υπουργείο Υγείας, το 22,8% των Ελλήνων πολιτών αντιμετωπίζουν κάποιο θέμα ψυχικής υγείας (με διάγνωση), με το πρόβλημα να επικεντρώνεται κυρίως σε εργαζόμενους σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Ως αποτέλεσμα των χρόνων οικονομικής κρίσης, αλλά και της πανδημίας.

Την ίδια ώρα οι ειδικοί ψυχικής υγείας φωνάζουν διαρκώς για μια νέα ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα, καθώς όπως αναφέρουν, το όλο ενδοψυχιατρικό σύστημα, με τα ψυχιατρικά τμήματα στα γενικά νοσοκομεία και στις δομές που έχουν ιδρυθεί, δε λειτουργεί συντονισμένα – συνεκτικά μεταξύ των φορέων, σε συνεργασία με τις κοινοτικές υπηρεσίες. Ενώ παράλληλα, οι δημόσιοι φορείς παροχής ψυχολογικής υποστήριξης, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις πραγματικές ανάγκες.

Εν μέσω λοιπόν αυτής της πραγματικότητας, ανήμερα της “Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας”, τα social media γεμίζουν με memes και ατάκες γύρω από αυτή, υπενθυμίζοντας το τραύμα και την ανάγκη για μοίρασμα. Μια από τις ατάκες που κυκλοφορεί κατά κόρον είναι η παρακάτω:

“Ο καθένας δίνει μία μάχη, για την οποία δεν γνωρίζεις τίποτα. Να είσαι πάντα ευγενικός”, όπως αποδίδεται στα ελληνικά, ή αλλιώς:

“Be kind, for everyone you meet is fighting a hard battle”.

Η προέλευση του εν λόγω quote είναι αβέβαιη, με τους περισσότερους χρήστες του διαδικτύου να την αποδίδουν εσφαλμένα στον σπουδαίο Robin Williams. Η φράση αποδίδεται επίσης από πολλούς στον Πλάτωνα και τη διδασκαλία του, χωρίς βέβαια να υπάρχουν αποδείξεις πως είχε διατυπώσει κάποιο τέτοιο ρητό. Η φράση έχει επίσης αποδοθεί στον σκωτσέζο θεολόγο και συγγραφέα John Watson (έγραφε με το ψευδώνυμο Ian Maclaren) αλλά και στο βιβλίο “Absolutely Nothing” (Darielys Tejera). Παρά το γεγονός πως δεν μπορεί να πιστοποιηθεί η απόδοση της ατάκας στον Πλάτωνα, δεν θα μας έκανε εντύπωση αν ένας χριστιανός θεολόγος ενσωμάτωνε στα γραπτά του μια πλατωνική ρήση, καθώς δεν θα ήταν η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο σε γραπτά της χριστιανοσύνης.

“Be nice to everyone you meet because they are fighting a battle you know nothing about, and that I can say from experience” αναφέρει το σχετικό απόσπασμα στο βιβλίο “Absolutely Nothing”.

Ακόμη, η φράση αποδίδεται στον Αμερικανό στρατιώτη Douglas Jay Green που σκοτώθηκε τον Αύγουστο του 2011 στο Αφγανιστάν. Σύμφωνα με άρθρο αφιερωμένο στη μνήμη του, ο ίδιος είχε γράψει ένα γράμμα στην οικογένειά του, λίγο καιρό πριν σκοτωθεί, όπου ανέφερε:

“Secondly, never pass judgment or put anger on someone too quickly or harshly. Because I guarantee you that person is fighting a battle that you know nothing about”.

Για την ιστορία, ο Sean (Robin Williams) λέει στο Good Will Hunting, αναφερόμενος στα “μειονεκτήματα” που στην πραγματικότητα μας φέρνουν κοντά με εκείνους που επιλέγουμε να βάλουμε στις ζωές μας, να τους ανοιχτούμε και να πορευτούμε μαζί: “People call these things imperfections, but they’re not, that’s the good stuff. And then we get to choose who we let into our weird little worlds”. Ενώ σε άλλο σημείο αναφέρει: “You’ll have bad times, but it’ll always wake you up to the good stuff you weren’t paying attention to”.

Είναι ίσως η αιτία για την οποία παρεξηγήθηκε η “πατρότητα” της φράσης που αναλύσαμε παραπάνω και ταυτίστηκε εν πολλοίς με τον Williams και τους προσωπικούς του αγώνες που ήταν άγνωστοι για το ευρύ κοινό. Εντέλει όμως, μικρή σημασία έχει η απόδοσή της, γιατί στην καρδιά της ουσίας της, ο Robin Williams σίγουρα θα συμφωνούσε. Θα ήταν επίσης ωραίο αν βλέπαμε την ενσυναίσθηση να διδάσκεται πιο ενεργά στα σχολικά προγράμματα, από τις μικρότερες ηλικίες, μέσα από πρακτικές, έργα και συγγράμματα που την αναλύουν και εστιάζουν πάνω της. Γίνεται στη Δανία, για όποιον αναρωτηθεί. Σε ένα όχι και τόσο μακρινό μας σύμπαν, δηλαδή. Ή μπορεί και μακρινό μας.