ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΩΝΑΣΗΣ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΗΜΟΤΕΡΟΥ ΕΦΟΠΛΙΣΤΗ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ

Στο μεγάλο αφήγημα του ελληνικού 20ού αιώνα είναι ελάχιστα τα πρόσωπα, η ιστορία των οποίων ταυτίζεται με ένα σημαντικό μέρος της Οικονομικής Ιστορίας της Ελλάδας και την ίδια στιγμή την ξεπερνάει. Αυτή είναι η περίπτωση του Αριστοτέλη Ωνάση του ανθρώπου που ενσαρκώνει το πρότυπο του μεγιστάνα, το σύμβολο της ελληνικής επιχειρηματικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο εφοπλιστικός όμιλος ο οποίος ίδρυσε κατά τον Μεσοπόλεμο καθόρισε την πορεία της παγκόσμιας και της ελληνικής ναυτιλίας στον 20ο αιώνα. Είναι από εκείνους τους πρωτοπόρους εφοπλιστές που άνοιξαν δρόμους και άλλαξαν τις δομές και τον τρόπο λειτουργίας της ναυτιλιακής επιχείρησης.

Το βιβλίο «Ιστορία των Επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975», που στηρίζεται στο Αρχείο Ωνάση και αποτυπώνει την πεντηκονταετή λειτουργία ενός πολυεθνικού επιχειρηματικού ομίλου, με εταιρείες σε τρεις ηπείρους και 14 χώρες και δραστηριότητες σε όλο τον πλανήτη έχει ιδιαίτερα βαρύνουσα σημασία σήμερα. Γιατί ο τομέας της επιχειρηματικότητας έχει έντονα ανάγκη από role models έτσι ώστε να αποτελέσει μία υγιή μόδα. Και αυτή η πολυτελής έκδοση -που αριθμεί λίγο πάνω από 700 σελίδες και κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης– ρίχνει φως στο παρασκήνιο της ναυτιλίας και κάνει την καλύτερη αρχή, καθώς αποτελεί μία σοβαρή προσπάθεια.

Η αλήθεια είναι πως η γενική εικόνα στο συλλογικό ασυνείδητο σχετικά με τον Αριστοτέλη Ωνάση είναι ανάμεικτη. Έχει αναμφισβήτητα διατηρηθεί η κάπως αόριστη διάσταση ενός εξαιρετικά επιτυχημένου επιχειρηματία, με κοινωνική παρουσία, αλλά και έντονο το στοιχείο της τραγικότητας. Ειδικά τα δύο τελευταία του στοιχεία έχουν αποκαλυφθεί και ιστοριογραφηθεί ad nauseam. Η λάμψη του έδωσε τροφή σε πληθώρα σκανδαλοθηρικών αναγνωσμάτων, βασισμένων σε (παρ)ερμηνείες της προσωπικής του ζωής. Πλέον είναι τόσα πολλά τα δημοσιεύματα και τα μυθεύματα για τις σχέσεις του με τη Μαρία Κάλλας, την Τζάκι Κένεντι και άλλες προσωπικότητες, για τον τραγικό θάνατο του Αλέξανδρου, για την τύχη της Χριστίνας και πιο πρόσφατα της Αθηνάς, ώστε δεν έχει νόημα να τα παρακολουθεί κανείς.

Αυτό που παρέμενε κενό στην ιστορία του Ωνάση ήταν η καταγραφήτης επιχειρηματικής του δράσης, της καινοτομίας και της ρήξης που επέφερε το δαιμόνιό του στη ναυτιλία. Στόχος του παρόντος τόμου είναι να καλύψει σφαιρικά την επιχειρηματική δραστηριότητα του Ωνάση στο εμπόριο, τη ναυτιλία, τις αεροπορικές μεταφορές, τη ναυπηγική και πετρελαϊκή βιομηχανία και τις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες μέσα από τις συνεργασίες και τις συγκρούσεις του με οικονομικά και πολιτικά κατεστημένα στην Ευρώπη και την Αμερική.

“Ο Ωνάσης ίσως δεν είχε ποτέ τα περισσότερα πλοία του κόσμου, ούτε τα περισσότερα χρήματα στις τράπεζες. Δεν υπήρξε ο καλύτερος των συζύγων, ούτε ένας άριστος πατέρας. Δεν είναι ο μόνος που έζησε την Μικρασιατική Καταστροφή, τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον πόλεμο της Κορέας το 1950, του Σουέζ το 1956, των 6 ημερών το 1967, του Γιομ Κιπούρ το 1973. Μια ολόκληρη γενιά πέρασε από τα ίδια. Όμως υπήρξε μοναδικός στο είδος του ως επιχειρηματίας και ως άνθρωπος”.

Mε τα λόγια αυτά ο Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, προλόγισε την παρουσίαση του βιβλίου «Ιστορία των Επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» που έλαβε χώρα το μεσημέρι της 9ης Οκτωβρίου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Και πρόσθεσε: «Είναι πολλές οι σελίδες αυτού του βιβλίου. Αλλά πιστέψτε με, δεν είναι κόπος να το διαβάσετε. Γιατί ο Ωνάσης, όπως και να το κάνουμε, ήταν συναρπαστικός. Ήταν η δική του ματιά που τον έκανε να οργανώσει μια εφοπλιστική επιχείρηση από το πουθενά, σε ένα πρωτόγνωρο κανονιστικό πλαίσιο, εκμεταλλευόμενος νέες τεχνικές χρηματοδότησης που ο ίδιος έστησε, σε νέα πλοία που αποτέλεσαν αλλεπάλληλα επιτεύγματα καινοτομίας και χτίστηκαν από ναυπηγεία κυριολεκτικά βομβαρδισμένα.
Έτσι μετάλλαξε μία τοπικιστική ελληνική ναυτιλιακή κουλτούρα σε εταιρική κουλτούρα ενός παγκόσμιου επιχειρηματικού ομίλου. Ήταν ο ανθρώπινος χαρακτήρας του, που έκανε τους συνεργάτες του καλούς φίλους για δεκαετίες, ακόμα και μετά τον θάνατό του».

Οι παρευρισκόμενοι – ανάμεσά τους σημαντικοί εκπρόσωποι της επιστημονικής, επιχειρηματικής και δημοσιογραφικής ζωής της χώρας – ενημερώθηκαν για τον τόμο, που δημιουργήθηκε έπειτα από ανάθεση του  Ιδρύματος Ωνάση στο Κέντρο Ναυτιλιακής Ιστορίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ και σε μία πλειάδα ερευνητών υπό τη διεύθυνση της ιστορικού, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθύντριας στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, Τζελίνας Χαρλαύτη.

Τον συντονισμό της εκδήλωσης ανέλαβε ο Αλέξης Παπαχελάς, ενώ μίλησαν οι: Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Τζελίνα Χαρλαύτη, Καθηγήτρια Ναυτιλιακής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και Διευθύντρια του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, Κώστας Γραμμένος, Καθηγητής Ναυτιλίας, Εμπορίου & Χρηματοοικονομικών και Πρόεδρος του Κέντρου Ναυτιλίας, Εμπορίου & Χρηματοοικονομικών «Κώστας Γραμμένος» στην Bayes Business School του Πανεπιστημίου City του Λονδίνου, Πήτερ Γ. Λιβανός, Ιωάννης Θεοτοκάς, Καθηγητής Διοίκησης Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων και Πρόεδρος του Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά.

Μια έκδοση για το έργο και την επιχειρηματική δραστηριότητα του Αριστοτέλη Ωνάση

Το βιβλίο στηρίζεται στο Αρχείο Ωνάση και αποτυπώνει με τον πιο έγκυρο και εμπεριστατωμένο τρόπο την πεντηκονταετή λειτουργία ενός πολυεθνικού επιχειρηματικού ομίλου που δημιουργήθηκε από τον διασημότερο εφοπλιστή του 20ου αιώνα, με εταιρείες σε 3 ηπείρους και 14 χώρες και δραστηριότητες σε όλο τον πλανήτη.

Πάνω απ’ όλα, πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο που φιλοδοξεί να χαρτογραφήσει την πολυσχιδή οικονομική δράση του Αριστοτέλη Ωνάση: από τη ναυτιλία στην Ολυμπιακή Αεροπορία, στο Olympic Tower της Νέας Υόρκης και σε άλλες, πολλές επενδύσεις.

Στόχος του τόμου είναι να καλύψει σφαιρικά την επιχειρηματική δραστηριότητα του Ωνάση στο εμπόριο, τη ναυτιλία, τις αεροπορικές μεταφορές, τη ναυπηγική και πετρελαϊκή βιομηχανία και τις χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες μέσα από τις συνεργασίες και τις συγκρούσεις του με οικονομικά και πολιτικά κατεστημένα στην Ευρώπη και την Αμερική. Πάνω απ’ όλα, το βιβλίο δείχνει πώς ο Αριστοτέλης Ωνάσης δημιούργησε τη ναυτιλιακή επιχείρηση της νέας παγκοσμιοποιημένης εποχής, η οποία λειτουργεί θεσμικά μέχρι σήμερα ακολουθώντας τα πρότυπα που εκείνος έθεσε.

Η κ. Τζελίνα Χαρλαύτη δήλωσε: «Ο Αριστοτέλης Ωνάσης ήταν από τους πρώτους πραγματικά διεθνείς επιχειρηματίες, εκείνος που με τη δουλειά του δημιούργησε το μοντέλο της παγκόσμιας ναυτιλιακής επιχείρησης. Μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο θέλω να προβάλω τη σημασία της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Έχουμε μια φοβερή επιχειρηματικότητα αλλά έχουμε δαιμονοποιήσει τους επιχειρηματίες. Όμως χωρίς επιχειρηματίες δεν υπάρχει οικονομία. Ελπίζω ότι αυτή η δουλειά θα είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση για την πορεία και την ανάπτυξη κυρίως ναυτιλιακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα».

Σχετικά με το Αρχείο Ωνάση

Το Αρχείο Ωνάση, μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, αποτελείται από εκατοντάδες αρχειακά κουτιά στα οποία περιέχονται δεκάδες χιλιάδες έγγραφα από την πεντηκονταετή επιχειρηματική δράση του Αριστοτέλη Ωνάση αλλά και πολλές από όσες ακολούθησαν. Το Αρχείο αποτυπώνει τη λειτουργία ενός πολυεθνικού επιχειρηματικού ομίλου, με εταιρείες σε τρεις ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αμερική) και 14 χώρες (Ελλάδα, Γαλλία, Μονακό, Γερμανία, Νορβηγία, Σουηδία, Αγγλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη, Παναμά, Ονδούρα, Ηνωμένες Πολιτείες, Σαουδική Αραβία και Λιβερία) και δραστηριότητες σε όλο τον πλανήτη· η συγκρότηση και η ταξινόμησή του αποτελούν καινοτομία στον χώρο της Ιστορίας Επιχειρήσεων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.
Η οργάνωση, η καταλογογράφηση και η ταξινόμηση του Αρχείου Ωνάση καθώς και η συγγραφή της ιστορίας των επιχειρήσεων Ωνάση είναι προΐόν ερευνητικού έργου που ανέθεσε το  Ίδρυμα Ωνάση στο Κέντρο Ναυτιλιακής Ιστορίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ, και είναι προϊόν συνεργασίας πλειάδας ερευνητών υπό τη διεύθυνση της κ. Τζελίνας Χαρλαύτη.