Ισραήλ: Πόσο εφικτή είναι η εισβολή και ο αφανισμός της Χαμάς;

Σε πρόσφατη και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ανάλυσή τους, οι New York Times, μετέφεραν την “έντονη ανησυχία” των Ηνωμένων Πολιτειών και του προέδρου Μπάιντεν για τους στρατιωτικούς στόχους που θα μπορούσαν όντως “να είναι επιτεύξιμοι” από τον ισραηλινό στρατό, καθώς “δεν φαίνεται να είναι ακόμη έτοιμος και να έχει λειτουργικό σχέδιο” για μία χερσαία επιχείρηση. Ο αμερικανικός προβληματισμός εδράζεται στα περίπλοκα υπόγεια δίκτυα της Χαμάς κάτω από πυκνοκατοικημένες περιοχές της Γάζας, ενώ -κατά κάποιο τρόπο- εκφράστηκε και εμπράκτως με την αποστολή Αμερικανού υποστράτηγου στο Ισραήλ ώστε να έχει συμβουλευτικό ρόλο “στις προκλήσεις ενδεχόμενου αστικού πολέμου”.

Πέρα από τον φόβο για τις τεράστιες απώλειες αμάχων που θα είχε μία τέτοια επιλογή, φαίνεται πως υπάρχουν και σοβαρές αμφιβολίες από Αμερικανούς αξιωματούχους για το σχέδιο του ισραηλινού στρατού, το οποίο στερείται “σαφήνειας”. Οι Ηνωμένες Πολιτείες -και δια στόματος Μπάιντεν- κρατούν μεν μακριά από το τραπέζι κάθε συζήτηση για κατάπαυση του πυρός, από τη στιγμή που 200 και πλέον άνθρωποι κρατούνται από τη Χαμάς, αυτός όμως είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους προσπαθούν να “φρενάρουν” το Ισραήλ.

Άλλο δημοσίευμα των New York Times ανέφερε πως η κυβέρνηση των ΗΠΑ παρότρυνε τον Νετανιάχου να καθυστερήσει περαιτέρω τη χερσαία επιχείρηση ευρείας κλίμακας που σχεδιάζει στη Λωρίδα της Γάζας, ώστε να υπάρξει περιθώριο για διαπραγματεύσεις για τους ομήρους.

Την ίδια ώρα, οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ στη Γάζα έχουν ενταθεί. Μαζί με αυτές, έχει οξυνθεί και η ρητορική του, με εκπροσώπους του στρατού, ανώτερους αξιωματούχους, ή και τον ίδιο τον Υπουργό Άμυνας (Yoav Gallant) να προειδοποιούν για χερσαία εισβολή στα βόρεια του παλαιστινιακού θύλακα. Με επισκέψεις -ακόμη και από τον Νετανιάχου- σε στρατιωτικές βάσεις, που επιχειρούν να κρατήσουν υψηλά το ηθικό των στρατιωτών, αλλά και απειλές κατά της Χαμάς για “αφανισμό” και “διάλυσή της από τη ρίζα”, το Ισραήλ μοιάζει αποφασισμένο για μία εισβολή από εδάφους, την οποία διαρκώς προαναγγέλλει, χωρίς όμως να την πραγματοποιεί.

Το ερώτημα που εγείρεται εδώ είναι διττό…

Θέλει όντως το Ισραήλ να εισβάλει στη Γάζα; Και κυρίως μπορεί;

“Η προαναγγελθείσα χερσαία εισβολή του Ισραήλ είναι προσχηματική”, λέει στο NEWS 24/7 ο Διεθνολόγος και Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Νικόλαος Παούνης, ο οποίος, ακολούθως, εξηγεί ποιο είναι το ρίσκο μίας τέτοιας απόφασης σε ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα και ένα ιδιαίτερα σύνθετο, από γεωπολιτικής πλευράς, πεδίο. “Είναι προσχηματική,  με την έννοια ότι το Ισραήλ γνωρίζει πως υπάρχει πολύ υψηλό διακύβευμα σε όλη αυτή την επιχείρηση. Μέχρι τώρα κάνει βολές εκ του ασφαλούς, από μεγάλα ύψη, στα 22 χιλιάδες πόδια από όπου τα αεροσκάφη προσβάλουν τους στόχους και επιστρέφουν στις βάσεις τους. Σε μία χερσαία επιχείρηση θα υποχρεωθεί να κάνει μάχες σώμα με σώμα, γιατί θα πρέπει να καταστρέψει την υποδομή που βρίσκεται κατά μέσο όρο 50-70 μέτρα κάτω από το έδαφος. Αυτό το ευρύ δίκτυο των υπόγειων σηράγγων έχει φτιαχτεί σε τέτοιο βάθος”, προσθέτει για να συμπληρώσει: “Γιατί όμως πρέπει να κάνει αυτή την επιχείρηση; Γιατί έχει βόμβες που δεν μπορούν να φτάσουν στην υπόγεια υποδομή της Χαμάς και να την καταστρέψουν με αεροπορικά πλήγματα. Άρα θα πρέπει να δώσει μάχη σώμα με σώμα με τη Χαμάς και αφού τους εξουδετερώσουν να μπουν μέσα και με εκρηκτικές ύλες να ανατινάξουν όλες τις υποδομές. Γι’ αυτό έχουν προσανατολιστεί στη χερσαία επιχείρηση“.

Τι είναι, όμως, αυτό που παρατείνει τη χερσαία εισβολή και, μέχρι τώρα τουλάχιστον, κρατά τον Νετανιάχου μακριά από μία τέτοια απόφαση; “Ο πολύ υψηλός βαθμός αναμενόμενων απωλειών, τον οποίο δεν θα μπορέσει να σηκώσει η ισραηλινή κοινωνία“, εξηγεί ο κ. Παούνης, αφού, όπως λέει “υπάρχουν ήδη πάρα πολλές αντιδράσεις εντός του Ισραήλ, γιατί δεν έχουν απελευθερωθεί οι όμηροι. Αν εκτελεστούν κάποιοι εξ αυτών, εφόσον το Ισραήλ ξεκινήσει μία χερσαία επέμβαση, θα ενταθούν αυτές οι αντιδράσεις και αν αρχίσουν να γυρνάνε πίσω νεκροί στρατιώτες εξαιτίας των μαχών, θα πολλαπλασιαστούν κατά της κυβέρνησης Νετανιάχου”.

Οι απώλειες και οι επικρίσεις, όμως, δεν είναι οι μοναδικές αιτίες των δισταγμών, καθώς στο πεδίο των συγκρούσεων, ο ισραηλινός στρατός δεν έχει έναν μόνο αντίπαλο: “Ένα άλλο πράγμα που τους κρατάει πίσω είναι ο φόβος να ανοίξουν πολλαπλά μέτωπα. Ένα μέτωπο που μπορεί να ανοίξει είναι με τη Χεζμπολάχ στον νότιο Λίβανο κι εδώ να θυμίσω ότι συνέβη και στο παρελθόν συμπλοκή 34 ημερών τον Αύγουστο του 2006 κι εκεί το Ισραήλ δεν πέτυχε τους αντικειμενικούς του στόχους.  Δεν κατέστρεψε τη Χεζμπολάχ τότε και έκτοτε η οργάνωση δραστηριοποιείται ως δαμόκλειος σπάθη, ενώ τις τελευταίες μέρες ενεργοποιήθηκε για να διασπάσει τις δυνάμεις του Ισραήλ. Επίσης, υπάρχει ένας κίνδυνος για το Ισραήλ να ανοίξει ένα μέτωπο στη Δυτική Όχθη, ενώ ένα άλλο είναι στα υψίπεδα του Γκολάν όπου επίσης δραστηριοποιείται η Χεζμπολάχ”.

Η αποτυχία της διπλωματίας και το -άλλοτε- αμερικανικό έρεισμα

Ένα από τα συμπεράσματα μετά από δύο εβδομάδες πολέμου είναι πως -για ακόμα μία φορά- η διπλωματία προσώρας αποτυγχάνει. Οι καθημερινές επισκέψεις παγκόσμιων ηγετών στο Ισραήλ καθώς και σε άλλες γειτονικές χώρες δεν φαίνεται να έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις μέχρι τώρα εξελίξεις, τη στιγμή που ανθρώπινες ζωές χάνονται, η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα επεκτείνεται και πάνω από 200 άνθρωποι παραμένουν στα χέρια της Χαμάς.

Το τελευταίο μάλιστα, ίσως και να είναι το κρίσιμο στοιχείο που ενδεχομένως κάμψει τις επιφυλάξεις του Νετανιάχου: “Το Ισραήλ ανέμενε να υπάρξει λύση στο ζήτημα των ομήρων. Περίμενε δηλαδή όλες οι διπλωματικές πρωτοβουλίες να δώσουν λύση σε αυτό το ζήτημα. Αν, κατά την ταπεινή μου εκτίμηση, απελευθερώνονταν οι όμηροι, το Ισραήλ θα ματαίωνε τη χερσαία επιχείρηση. Από τη στιγμή, όμως, που αποτυγχάνουν αυτές οι διπλωματικές απόπειρες, τότε θα υποχρεωθεί κάποια στιγμή να κάνει έστω και περιορισμένης κλίμακας χερσαία επιχείρηση στη βόρεια Γάζα. Με δεδομένο το γεγονός ότι κρατούνται Ισραηλινοί όμηροι, δεν έχει περιθώρια ελιγμών”.

Υπάρχει, όμως, εξήγηση για τον λόγο που οι διπλωματικές πρωτοβουλίες, ιδίως αυτές των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι ατελέσφορες; “Η επίσκεψη Μπλίνκεν και στη συνέχεια Μπάιντεν στην περιοχή αποσκοπούσε στο να ματαιωθεί αυτή η επιχείρηση, να ολοκληρωθούν οι αεροπορικές επιδρομές και να απελευθερωθούν οι όμηροι. Οι επισκέψεις αυτές, όμως, ήταν ανεπιτυχείς. Κυρίως ως προς το γεγονός ότι ο Μπλίνκεν δεν μπόρεσε να ασκήσει σοβαρές πιέσεις στον εμίρη του Κατάρ που είναι βασικός χρηματοδότης της Χαμάς.

Συνεπώς, ναι μεν οι ΗΠΑ έχουν αναλάβει μια ενεργή διπλωματική πρωτοβουλία στην περιοχή, η οποία όμως δεν αποδίδει μέχρι στιγμής καρπούς και αυτό δείχνει ότι δεν έχουν τα παλιά ερείσματα που είχαν στην περιοχή, ενώ κάποια από αυτά έχουν αντικατασταθεί από άλλες δυνάμεις. Για παράδειγμα, η Ρωσία ασκεί σοβαρή επιρροή στο Ιράν και στη Συρία. Δεν μπορεί τώρα η Συρία να λάβει υπόψη της τα κελεύσματα των ΗΠΑ. Λαμβάνει περισσότερο αυτά της Ρωσίας, διότι η Ρωσία έχει ενεργό στρατιωτικό απόσπασμα εκεί με το οποίο κατανίκησε τον ISIS και μπόρεσε να σταθεροποιήσει σε μεγάλο ποσοστό την κατάσταση εντός του συριακού εδάφους. Επίσης, το Ιράν έχει κάνει σοβαρές συμφωνίες ενεργειακού χαρακτήρα με την Κίνα. Ποιος μπορεί από τη Δύση να παρέμβει στο Ιράν και να κάνει μία προτροπή; Η Κίνα μπορεί, η Δύση όχι.

Επίσης, άλλα κράτη κοντά στην περιοχή δεν κοιτάζουν μόνο προς τη Δύση αλλά προς τους BRICS. Άρα βρισκόμαστε σε έναν πολυπολικό κόσμο που βρίσκεται σε κατάσταση διαμόρφωσης ισορροπιών και η επιρροή των ΗΠΑ στην περιοχή δεν έχει καμία σχέση με παλιά”.

Τι θα συμβεί αν το Ισραήλ εισβάλει στη Γάζα

Είναι προφανές πως, πριν από τις ανθρώπινες απώλειες, το πρώτο πράγμα που θα χάσει το Ισραήλ σε περίπτωση χερσαίας εισβολής στη Γάζα θα είναι το συγκριτικό του πλεονέκτημα από αέρος, άποψη που βρίσκει σύμφωνο και τον κ. Παούνη:

“Βλέπουμε ουσιαστικά να ολοκληρώνουν τα αεροπορικά πλήγματα προκειμένου στη συνέχεια να διεισδύσουν οι χερσαίες δυνάμεις. Οι αεροπορικές επιδρομές εντάθηκαν τις τελευταίες μέρες, ιδίως όταν διαπιστώθηκε ότι δεν κατέληξαν πουθενά οι διπλωματικές πρωτοβουλίες στην περιοχή, οπότε θεωρούν ότι πρέπει να βαδίσουν τον μονόδρομο της χερσαίας επιχείρησης. Ψάχνουν μεν οποιονδήποτε άλλον ελιγμό για να αποφύγουν αυτόν τον μονόδρομο, ωστόσο έχουν στενέψει τα περιθώρια και δεδομένου ότι κρατούνται ακόμα οι όμηροι δεν μπορούν να υπαναχωρήσουν από αυτό. Αυτό είναι το στοιχείο που τους υποχρεώνει να μπουν σε μία τέτοια διαδικασία. Αν απελευθερωθούν οι όμηροι, η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι, επικαλούμενοι λόγους καλής θέλησης, θα αποφύγουν τη χερσαία εισβολή”.

Σε περίπτωση βέβαια που ο πόλεμος περιέλθει σε μία τέτοια φάση, η εξέλιξη αλλά και η διάρκεια των χερσαίων συγκρούσεων θα είναι απρόβλεπτες. Ο λόγος; “Αυτό που θα επηρεάσει θα έχει σχέση με το αν θα αναζωπυρωθούν τα άλλα μέτωπα που προανέφερα. Αν ενεργοποιηθεί και η Χεζμπολάχ θα μιλάμε ασφαλώς για πολύ μεγάλη σύρραξη και εκεί θα παίξει ρόλο και η στάση των ΗΠΑ. Θα συμμετάσχει; Θα καταφέρει πλήγματα κατά της Χεζμπολάχ, ώστε να ανακουφίσει κατά κάποιο τρόπο της δυνάμεις του Ισραήλ και αυτές να επικεντρωθούν μόνο στη Γάζα; Είναι πολυπαραγοντικό το ζήτημα. Εξαρτάται από τις αναζωπυρώσεις, από τη στάση που θα κρατήσουν οι ΗΠΑ και βέβαια μην ξεχνάμε ότι το Ιράν μπορεί να πυροδοτήσει και άλλα μέτωπα, χωρίς να εμπλακεί το ίδιο”, λέει ο Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων και προσθέτει:

“Πλέον, έχουν αλλάξει οι απειλές. Κι αυτό αφορά κλασικά στρατεύματα με την παραδοσιακή οργάνωση, ακόμη κι αν μιλάμε για τον στρατό του Ισραήλ που πρωτοπορεί και στις νέες τεχνολογίες και στα νέα δόγματα. Στην απέναντι πλευρά, δεν μιλάμε για την περίπτωση ενός έτερου στρατεύματος, όπου γνωρίζεις πού σταθμεύει, πού είναι η βάση του, πού είναι ο ανεφοδιασμός του ώστε να το προσβάλεις και να το αποσαθρώσεις. Εδώ μιλάμε για στρατεύματα που μπορεί να βρίσκονται στην οροφή μιας πολυκατοικίας, στο υπόγειο, σε μία σήραγγα 70 μέτρα κάτω από το έδαφος και όταν προχωράς για τον επόμενο στόχο δεν μπορείς να ελέγξεις όλα αυτά τα στοιχεία από τα οποία μπορεί να βληθείς.

Γι’ αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο για τους Ισραηλινούς, οι οποίοι το γνωρίζουν, μετρούν τις πιθανές απώλειες και κάνουν δεύτερες σκέψεις. Θα υποχρεωθούν, όμως, να διανύσουν αυτόν τον μονόδρομο εφόσον εξαντληθούν όλα τα υπόλοιπα μέσα και δεν έχει βρεθεί λύση στο ζήτημα των ομήρων, στο οποίο και επιμένω”.

Όσο για το ποια μπορεί να είναι η έκβαση του πολέμου; Τα συμπεράσματα από τον πρόσφατο πόλεμο στην Ουκρανία ενισχύουν τις δυσοίωνες εκτιμήσεις: “Πάντα υπάρχει ρίσκο σε μία τέτοια εκτίμηση. Βλέπετε ότι και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μεταπέσει σε μία ψυχρή σύγκρουση. Ίσως να έχει τελειώσει και να μην υπάρχει βούληση να ανακοινωθεί ο τερματισμός του πολέμου. Δεν οδηγηθήκαμε πουθενά, καταστράφηκε η Ουκρανία κι όμως δεν έχει κανείς τη βούληση να ανακοινώσει τον τερματισμό του πολέμου, διότι δεν έχουμε ευδιάκριτο αποτέλεσμα. Έχει επαναληφθεί στο παρελθόν αυτό, όπως το 2006 στη σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Ούτε εκεί είχαμε ευδιάκριτο αποτέλεσμα. Όσοι κατέγραφαν τα γεγονότα μιλούν για πύρρειο νίκη του Ισραήλ, ότι δηλαδή ισοπέδωσε τις υποδομές του Λιβάνου, πλην όμως δεν κατόρθωσε να πετύχει τον αντικειμενικό του στόχο που ήταν η εξάρθρωση της Χεζμπολάχ. Η οργάνωση παρέμεινε, συνέχισε να δραστηριοποιείται και ισχυροποιήθηκε στο πέρασμα των χρόνων, αποτελώντας σήμερα μία πολύ σοβαρή δύναμη. Δεν είναι η Χαμάς με τα τυφέκια και τα αλεξίπτωτα πλαγιάς, αλλά μία στρατιωτική δύναμη και μία κλασική μορφή ασύμμετρης απειλής. Είναι η σύγχρονη μορφή ασύμμετρων απειλών που μπορεί να κατανικήσει μία στρατιωτική μηχανή.