Η ανάγκη για το νέο στην πολιτική

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σαν παγόβουνο σε καύσωνα. Δεν διασπάται ακριβώς. Αποσυντίθεται, εξατμίζεται και η διαδικασία της εξάτμισης αφήνει πίσω ρύπους που μολύνουν.

Το κόμμα οδεύει προς το ιστορικό του τέλος. Ένα κόμμα του οποίου η πορεία απασχολεί και θα απασχολήσει συστηματικά την πολιτική επιστήμη του παρόντος και του μέλλοντος, κλείνει τον κύκλο του. Έρχεται να προστεθεί στη μακρά διαδικασία αποσύνθεσης του ΠΑΣΟΚ το οποίο αδυνατεί να ανακάμψει (κι ας νομίζει αλλιώς).

Το “τέλος” είναι μια σκληρή στιγμή για τα υποκείμενα που πρωταγωνιστούν στη συλλογικότητα. Βγάζει οδύνη, συντριβή, αγανάκτηση. Αυτά όμως τα συναισθήματα δεν είναι καλοί σύμβουλοι. Το τέλος θέτει τους ανθρώπους ενώπιον νέων καταστάσεων και αυτές οι καταστάσεις, όπως λέγανε οι παλιοί, ενώπιον νέων καθηκόντων.

Από αυτό το τέλος λοιπόν, κάτι θα βγει. Η κυοφορία θα είναι γεμάτη πόνους ωστόσο η παράταξη, η παράταξη που στην Ελλάδα εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα ορθώνει το ανάστημά της στη Δεξιά και ό,τι αυτή εκφράζει, δεν μπορεί να εξαϋλωθεί. Απλώς παύει να εκφράζεται προνομιακά από το ΣΥΡΙΖΑ, όπως έπαψε παλιότερα να εκφράζεται προνομιακά από το ΠΑΣΟΚ.

Υπάρχει ελπίδα λοιπόν. Ελπίδα, όχι χώρος για αφελείς υπερφίαλες αισιοδοξίες βολονταριστικού τύπου στις οποίες ο κόσμος της Αριστεράς έχει εντρυφήσει αλλά από τις οποίες έχει τόσο πληγωθεί… Ας μείνουμε στις πιο πρόσφατες πολλαπλές ήττες του ΣΥΡΙΖΑ, από τις οποίες μπορούν να αντληθούν διαφορετικά συμπεράσματα.

Η πρόσφατη εσωκομματική αναμέτρηση ήταν πρακτικά ήττα του πολιτικού προσωπικού του κόμματος. Έχει βάση η κριτική περί ορίων των στελεχών εκείνων που προέρχονται τον κομματικό σωλήνα; Σε μεγάλο βαθμό ναι. Ο νέος πρόεδρος ήρθε από έξω. Από τον κανονικό κόσμο. Και ήρθε με ένα φορτίο με κάποια ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά για το πολιτικό μας σύστημα καθιστώντας την ομοφυλοφιλία –θέμα ταμπού στα καθ’ημάς– ορατή. Αυτό είναι βήμα μπρος για την Ελλάδα.

Ο άνθρωπος δεν προσποιήθηκε κάτι που δεν είναι, ούτε πολιτικά, ούτε ανθρώπινα και το κόμμα τον εξέλεξε. Για την πλειοψηφία της κοινωνίας, το πρόβλημα με τον Στέφανο Κασσελάκη δεν είναι η σεξουαλική, αλλά η πολιτική του ταυτότητα.

Ας επιμείνουμε, όμως, στη μη κομματικοποιημένη προέλευσή του που υπήρξε και το σημαντικότερο μήνυμα. Και για έναν ακόμα λόγο. Επειδή ανάλογη ένδειξη μας έδωσαν και οι πρόσφατες δημοτικές εκλογές στον κεντρικό δήμο της χώρας. Το ΠΑΣΟΚ είναι πρακτικά ένα κόμμα άφαντο το τελευταίο διάστημα από το χώρο της αντιπολίτευσης. Η επιτυχία του Δούκα και όχι ενός κομματικού στελέχους πρώτης γραμμής κάτι δείχνει.

Ένα το κρατούμενο: ανανέωση του πολιτικού προσωπικού. Με ρόλο σε ανθρώπους εκτός κομμάτων, έχοντας πάντα στο μυαλό την παλαιότερη κριτική που έχει εύλογα διατυπωθεί για την ανάμειξη στην πολιτική προσωπικοτήτων με αμιγώς τεχνοκρατικό προφίλ και ρόλο. Δεν μιλάμε για αυτό.

Ανανέωση γενικά και αόριστα; Όχι. Ας δούμε το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε επιλέξει να είναι ένα κόμμα του μέσου όρου, που ήθελε να συγκεράσει τα πάντα. Ένα κόμμα ετεροκαθοριζόμενο. Χωρίς σαφές στίγμα που εξαντλούνταν ενίοτε στις μονότονες επιθέσεις του Τσίπρα στο Μητσοτάκη.

Φτάσαμε έτσι στο αδιανόητο και πρωτοφανές για Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία, πενήντα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση, η Δεξιά να θέτει μόνη της ατζέντα, ασύδοτη, βουλημική κι ανεξέλεγκτη.

Ατζέντα

Στη νέα συνθήκη λοιπόν, μια ατζέντα που να συνδιαλέγεται με τα μείζονα ζητήματα παραμένει ζητούμενο. Ατζέντα που θα εστιάσει σε τρεις χώρους που ανασαίνουν μαζί, που συγκοινωνούν για να δένονται και να συγκροτούν ολικές στρατηγικές που θα αντέξουν στα δύσκολα χρόνια που έπονται.

Ο πρώτος χώρος είναι η κλιματική δικαιοσύνη. Μια ατζέντα που εκκινεί από την οικολογία –την κλιματική δικαιοσύνη και την ενεργειακή δημοκρατία- αλλά ασφυκτιά στα στενά όρια του πάλαι ποτέ πράσινου. Παραβολικά σε κάποιες χώρες, την λένε «καρπούζι»: από έξω πράσινο, από μέσα κόκκινο.

Η κλιματική δικαιοσύνη είναι κατεξοχήν κοινωνική δικαιοσύνη. Κοινωνική ασφάλεια και πρόσβαση στα αγαθά που συγκροτούν την κοινωνική ιδιότητα του πολίτη: υγεία, παιδεία, εργασία, στέγαση. Αγώνας για την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων που τιμούν την έννοια της αλληλεγγύης. Δεν την χλευάζουν όπως το φορολογικό σύστημα της Ελλάδας.

Το κοινωνικό επίδικο όμως δεν χωράει οικονομισμούς και αναγωγικές στρατηγικές. Χρειάζεται συνέργεια με τον αγώνα για δημοκρατία. Αγώνα για θεσμούς που εγγυώνται την πρόσβαση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια για όλους. Δικαιώματα λοιπόν και κράτος κανόνων: κράτος δικαίου. Όχι υποκλοπές.

Ατζέντα λοιπόν από τρεις χώρους που ανασαίνουν μαζί, που συγκοινωνούν για να δένονται και να συγκροτούν ολικές στρατηγικές που θα αντέξουν στα δύσκολα χρόνια που έπονται.

Αν μιλούσαμε παλιά, με μαρξιστική γλώσσα, θα μιλούσαμε για το κλίμα ως υπερκαταλύτη των σχέσεων βάσης – εποικοδομήματος για έναν ασφαλή κόσμο. Η έννοια όμως της ασφάλειας δεν είναι το «νόμος και η τάξη». Είναι η ολική περιεκτική συνθήκη της ελευθερίας μας. Είναι η προϋπόθεση της διεθνούς ειρήνης και της ανθρώπινης χειραφέτησης. Ειδάλλως, η βουλιμία της ασφάλειας – πηλήκιο καθιστά τον κόσμο μας πιο επικίνδυνο. Δείτε Ισραήλ.

Δεύτερο κρατούμενο: το περιεχόμενο στην πολιτική μετράει και πρέπει να συγχρονίζεται με τα επίδικα της εποχής. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε, από το 2015 χάσει τη μάχη με το περιεχόμενο. Για να είμαστε ακριβείς, προτιμούσε να μην την δίνει, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Η Συνθήκη των Πρεσπών κατεξοχήν! Γι’αυτό και η ελάχιστη κοινωνική γείωση και η αδυναμία κοινωνικής κινητοποίησης. Γι’αυτό και η Αριστερά του 3% κινητοποιούσε σε όλα τα πεδία περίπου ίδιο κόσμο με την Αριστερά του 30%.

Όμως το κοινωνικό είναι προϋπόθεση δυναμικής ανανέωσης θέσεων. Είδαμε κινήσεις τα τελευταία χρόνια που έβαλαν ατζέντα αξιοπρέπειας, πχ. το metoo. Είδαμε πόσα αποδίδει η θεσμική και κοινωνική μάχη ενάντια στην Ακροδεξιά. Ο αντιφασισμός είναι υπαρξιακή συνθήκη επιβίωσης. Δεν είναι πολυτέλεια… Είδαμε πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν θεσμικά πρόσωπα που τιμούν το λειτούργημά τους, πρόσωπα που διώχθηκαν και συνεχίζουν να διώκονται σε ένα κρεσέντο κυβερνητικού αυταρχισμού. Μικρές και μεγάλες πρωτοβουλίες, κινήματα και προσωπικές στάσεις που άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε και ζούμε.

Μάχη λοιπόν για δικαιώματα χωρίς κοινωνικό μέτωπο είναι χίμαιρα. Το ίδιο όμως και οι κοινωνικοί αγώνες χωρίς αναφορά στη συνθήκη που πρωτίστως αφορά τη βιοτική μας ασφάλεια: το κλίμα.

Προσοχή όμως! Αυτό δε σημαίνει να βρούμε κι έναν οικολόγο, έναν εκπρόσωπο κοινωνίας πολιτών ή έναν συνδικαλιστή η οικονομολόγο, όπως έχουμε μάθει από παλιά στα αριστερά καφενεία. Θέλουμε αυτά τα τρία σε ένα. Ένα ενιαίο πολιτικό υποκείμενο που εδράζεται σε αυτό το τρίγωνο. Μονοθεματικά δεν πάμε πουθενά.

Αν συμφωνούμε στα παραπάνω, τότε η ανάγκη για το νέο είναι τόσο επιτακτική που ξεπερνά εκείνα που συμβαίνουν σήμερα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αυτά αφορούν τον κόσμο του, τον μικρόκοσμό του δηλαδή, και ως εκεί. Το νέο δεν μπορεί απλώς να είναι το προϊόν της διάσπασης, καθώς, όπως είπα, δεν πρόκειται περί διάσπασης αλλά για κάτι άλλο. Πιο καταλυτικό.

Κάτι που μπορεί τα «διδάγματα» αυτά από τις διαδοχικές ήττες και τη διάλυση του χώρου της κομματικής Αριστεράς/κεντροαριστεράς να τα συνδυάσει. Πρόσωπα μη κομματικοποιημένα, αλλά σε στενή ιδεολογική συγγένεια με τον χώρο (όχι «νέο να’ ναι κι ό,τι να΄ναι» δηλαδή, όπως έγινε στο ΣΥΡΙΖΑ), που να μπορούν να φέρουν σε επαφή πολιτική και κοινωνική αριστερά συνδιαμορφώνοντας μια σύγχρονη ατζέντα διακυβέρνησης όπου κλιματική και κοινωνική δικαιοσύνη να είναι οι οδοδείκτες.

Όχι όμως ένας χώρος ατέρμονου διαλόγου. Η κοινωνία μπιζέρ’σε που λένε στη Ρούμελη. Κουράστηκε δηλαδή κι απέχει. Προχωράει όμως. Ζητά ένα σήμα σοβαρότητας σε μια ειλικρινή μεγάλη αφήγηση που θα δώσει ελπίδα. Όχι ανεύθυνες δοξασίες. Ελπίδα ως σύστοιχο της ευθύνης. Θέλει όμως συνάμα κι απτές προτάσεις, συγκεκριμένες για την καθημερινότητα που δεν είναι (ούτε θα είναι) εύκολη.

Αυτή τη σύνθεση αντιλαμβάνομαι τη μακέτα του νέου. Δεν είναι εύκολο, αλλά μου φαίνεται ως η μόνη ανθεκτική διέξοδος στη μέση διάρκεια.