Στο δημοσιονομικό “ζύγι” οι φοροαπαλλαγές και οι εκπτώσεις φόρου

Από το μικροσκόπιο περνά η κυβέρνηση κάθε σπιθαμή του δημοσιονομικού “παζλ”, ώστε να εξασφαλίσει έσοδα, κρίσιμα για την τήρηση των δεσμεύσεων έναντι των εταίρων για “ορθόδοξη” δημοσιονομική πορεία, αλλά για τη διατήρηση της “εξίσωσης” βιωσιμότητας του χρέους, όπως αποτυπώθηκε το 2018,  που δεν είναι άλλη από τη διασφάλιση πρωτογενών πλεονασμάτων άνω του 2%, αλλά και ρυθμών ανάπτυξης, επίσης, άνω του 2%.

“Φέτος πολύ σωστά θα έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα γύρω στο 1% του ΑΕΠ, πρέπει να πάμε λίγο πάνω από 2% για να είμαστε σίγουροι για το μέλλον, να έχουμε φτιάξει τα μαξιλαράκια μας” ανέφερε ο Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας στο στο πλαίσιο του Συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών «Η Ελλάδα μετά VII», “Σφίγγουν τα πράγματα από 1/1/2024” ανέφερε χαρακτηριστικά εστιάζοντας στα 40 δισεκ. εισοδημάτων που δε δηλώνονται αλλά πηγαίνουν σε κατανάλωση. “Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη ένδειξη φοροδιαφυγής. Έκανε εντύπωση σε πολλούς, αλλά δεν πρέπει να κάνει εντύπωση. Στη βιβλιογραφία είναι ένας από τους βασικούς δείκτες των αδήλωτων εισοδημάτων και δεν είναι όλα παρανόμως αδήλωτα” σημείωσε, “φωτογραφίζοντας” τις φοροαπαλλαγές.

“Χάρηκα που ο Υπουργός Οικονομικών το είπε τελευταία. Για να δούμε λίγο τις λεγόμενες φορολογικές δαπάνες στον προϋπολογισμό. Δηλαδή αυτά που η ίδια η κυβέρνηση δίνει, αλλά γιατί να τα δώσει; Ας τα αξιολογήσει πρώτα. Ικανοποιούν το κριτήριο ότι βοηθούν τους πλέον ευάλωτους; Εγώ δεν λέω, οι ευάλωτοι, ναι να έχουν βοήθεια, αλλά να τα βάλουμε σε ένα κορβανά, διότι θα χρειαστούμε έσοδα. Η Ελλάδα έχει ανάγκες για επενδύσεις, για δημόσιες επενδύσεις. Έχει ανάγκη για μαξιλαράκια να αντιμετωπίσει κρίσεις γεωπολιτικές, κλιματικές. Μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Έχουμε σήμερα σχεδόν το μεγαλύτερο έλλειμμα όλων των χωρών του ΟΟΣΑ. Δεν λέω ότι είναι επικίνδυνο, προσέξτε, διότι δεν προκαλείται από τον δημόσιο τομέα” τόνισε ο Γιάννης Στουρνάρας συμπληρώνοντας τα εξής:

“Το 2010 είχαμε δίδυμα ελλείμματα. Εκεί το μεγάλο έλλειμμα του δημόσιου τομέα προκαλούσε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Τώρα δεν προκαλείται. Ο δημόσιος τομέας λίγο πολύ είναι ισοσκελισμένος. Λίγο πολύ έχει ένα συνολικό έλλειμμα 2%, κάτω και από το 3% που θέλει η συνθήκη.
Όμως υπάρχει μεγάλο έλλειμμα μεταξύ αποταμιεύσεων και επενδύσεων. Ο ιδιωτικός τομέας δηλαδή έχει το μεγάλο έλλειμμα σήμερα. Σε αυτό πρέπει να είμαστε λιγάκι προσεκτικοί.

Τώρα για να κλείσω, γιατί πολλά είπα στην αρχή. Τι πρέπει να κάνουμε; Πρέπει δημοσιονομικά να ακολουθούμε μια ορθόδοξη πολιτική. Για μένα …” τόνισε με νόημα ο Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος.

Είναι προφανές ότι με “τροχιοδεικτικές” βολές εκπρόσωποι της κορυφής της “πυραμίδας” οικονομικής διακυβέρνησης ‘βάζουν” στο κάδρο τη “νόμιμη φοροδιαφυγή”, τις φοροαπαλλαγές, δηλαδή τις εξαιρέσεις ή εκπτώσεις φόρου, που έχουν θεσμοθετηθεί, κατά καιρούς, ώς “αντίδωρο” πελατειακών σχέσεων ή κίνητρο σε επαγγελματικές ή  κοινωνικές ομάδες για ενίσχυση οικονομικών δραστηριοτήτων.

Τα 13 δισεκ. ευρώ

Πρόκειται για 1.047 φοροαπαλλαγές που κοστίζουν σχεδόν 13 δισ. ευρώ, που αναμένεται να “ζυγιστούν”, προφανώς, με δημοσιονομικά αλλά και πολιτικά κριτήρια. Συγκεκριμένα, ανέρχονται στα 12,88 δισ. και ανέρχονται σε ένα επίπεδο με το 26,7% των φορολογικών εσόδων. Μόνο οι εισπράξεις από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων πέρυσι, κατά σχεδόν 70% από μισθωτούς και συνταξιούχους, ανήλθαν στο ποσό των 10,3 δισ. ευρώ.
Όπως, μάλιστα, ήδη, έχουν αναφέρει, σε κατ΄ιδίαν συζητήσεις κυβερνητικά στελέχη, οι διάσπαρτες φορολογικές δαπάνες καλό είναι να αναθεωρηθούν και σε αρκετές περιπτώσεις να δημιουργηθούν “σταθερές” απαλλαγές, που θα ενισχύουν κυρίως τις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες και τις επενδύσεις, ώστε να μην υπάρξουν αδικίες. Ουσιαστικά, όπως φαίνεται “ωριμάζει” σταδιακά η διαδικασία για μια ολική αναμόρφωση του πλαισίου, ώστε να γίνει πιο στοχευμένο, όπως επιτάσσει και η γενική κατεύθυνση που έχει δώσει η ΕΕ. Βέβαια, λόγω και του πολιτικού ρίσκου που υπάρχει στο όλο εγχείρημα αυτό που τονίζεται είναι ότι σε πρώτη φάση προέχει μια ακριβής αποτίμηση του κόστους και των δικαιούχων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού ο αριθμός των φοροαπαλλαγών ανέρχονται σήμερα στις 1.047 με τον “χάρτη” να έχει ως εξής:    

1. Σε σχέση με το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων καταγράφονται 200 απαλλαγές και εκπτώσεις φόρου από το φορολογητέο εισόδημα. Οι φοροαπαλλαγές που χρησιμοποιήθηκαν από τα φυσικά πρόσωπα ξεπερνούν τις 10 εκατ. περιπτώσεις με το κόστος για τον προϋπολογισμό να υπολογίζεται σε 5 δισ. ευρώ.  Το μεγαλύτερο τμήμα και συγκεκριμένα ποσό ύψους 3,8 δισ. ευρώ αφορά στο αφορολόγητο όριο και στη μείωση του φόρου ανάλογα με το μέγεθος της οικογένειας (γονείς και παιδιά. Η φοροαπαλλαγή χρησιμοποιήθηκε σε 6,7 εκατ. περιπτώσεις. Σημειώνεται ότι για τον υπολογισμό του κόστους των μειώσεων του τελικού φόρου έγινε σύγκριση του φόρου που προέκυψε από την κανονική εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων με εκείνον που προκύπτει εάν απαλειφθούν οι εν λόγω μειώσεις κάθε μια ξεχωριστά και πραγματοποιηθούν ισάριθμες εκκαθαρίσεις. Η διαφορά φόρου που προκύπτει από τις δύο αυτές εκκαθαρίσεις καταγράφηκε ως κόστος ή απώλεια φορολογικών εσόδων για την αντίστοιχη φορολογικές δαπάνες.
2. Σε σχέση με το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων καταγράφονται 200 απαλλαγές και εκπτώσεις ύψους 1,3 δις. ευρώ από τις οποίες ωφελούνται 53.021 επιχειρήσεις.
3. Σε σχέση με τη φορολογία κεφαλαίου, ο συνολικός αριθμός των εκπτώσεων και των απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ, τον Ειδικό Φόρο Ακινήτων, τις μεταβιβάσεις, γονικές παροχές, κληρονομιές και δωρεές ανέρχεται σε 129 και οι απώλειες για το δημόσιο στα 3,89 δις. ευρώ με ωφελούμενους 5.082.163 φυσικά και νομικά πρόσωπα. Ειδικά στον ΕΝΦΙΑ οι απαλλαγές αφορούν περισσότερες από 5 εκατομμύρια. περιπτώσεις με το όφελος να είναι σχετικά μικρό και συγκεκριμένα 85 εκατ. ευρώ. Ωστόσο οι 8.499 απαλλαγές στον Ειδικό Φόρο Ακινήτων κυρίως των επιχειρήσεων κοστίζουν 3,7 δις. ευρώ.
4. Σε σχέση με το ΦΠΑ, υπάρχουν 75 εκπτώσεις και φοροαπαλλαγές με το όφελος για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και τους καταναλωτές να διαμορφώνεται στα 821,934 εκατ. ευρώ. Τις μεγαλύτερες φοροαπαλλαγές έχουν οι υπηρεσίες ιδιωτικής εκπαίδευσης που γλιτώνουν 397 εκ. ευρώ.
5. Σε σχέση με τον Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης ισχύουν 44 φοροαπαλλαγές ύψους 1,17 δις. ευρώ. Στα ενεργειακά προϊόντα υπάρχει όφελος ύψους 589,6 εκατ. ευρώ, ενώ στην αιθυλική αλκοόλη και τα αλκοολούχα ποτά καταγράφεται “μποναμάς” της τάξης των 580,4 εκατ. ευρώ.
6. Στα τέλη ταξινόμησης οχημάτων καταγράφονται 23 εκπτώσεις ύψους 121,69 εκατ. ευρώ.
7. Στα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων το ποσό των απαλλαγών ανέρχεται σε 11,844 εκ. ευρώ.
8. Στα τέλη χαρτοσήμου καταγράφονται 85 περιπτώσεις απαλλαγών και εκπτώσεων με κόστος 73,7 εκ. ευρώ.
9. Στο φόρο ασφαλίστρων, οι μειώσεις φθάνουν τα 421,9 εκ. ευρώ.
10. Στο φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου υφίστανται 19 φοροαπαλλαγές, που κοστίζουν 17 εκατ. ευρώ.

Να σημειωθεί ότι όπως ανέφεραν πηγές πηγές του Υπ. Οικονομικών, πριν λίγες μέρες, με αφορμή σχετικό δημοσίευμα, η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής είναι ο κεντρικός στόχος, ενώ οι φοροαπαλλαγές, είναι διαφορετικής υφής ζήτημα.

Αναλυτικά, σχετικά, με  αφορμή δημοσίευμα που αναφερόταν στην “επανεξέταση των φοροαπαλλαγών των ελεύθερων επαγγελματιών”, πηγές του Υπ. Οικονομικών τόνιζαν το εξής: “Διακηρυγμένος στόχος του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είναι η αποφασιστική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, με την χρήση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων, τον περιορισμό της χρήσης μετρητών και με πολιτικές που οδηγούν στη σύλληψη της φοροδιαφυγής σε σημαντική μερίδα των ελεύθερων επαγγελματιών. Οι νόμιμες φοροαπαλλαγές που έχουν θεσπιστεί κατά καιρούς για διάφορες κοινωνικές ομάδες είναι διαφορετικό ζήτημα. Βασική προτεραιότητα της Κυβέρνησης είναι η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, πράγμα που θα προχωρήσει γρήγορα και με πνεύμα δικαιοσύνης, δίνοντας τελικά τα περιθώρια για περαιτέρω μείωση φορολογικών συντελεστών.”