Λάδι στα ύψη: Περιπολούν τις ελιές τους για να μην τις κλέψουν

Αφιέρωμα στην παραγωγή λαδιού και στις συχνές κλοπές καρπών ελιάς έκανε το AP News, εστιάζοντας στην παραγωγή στην περιοχή των Σπάτων, λίγα μέτρα από το αεροδρόμιο.
Στα πλάνα του AP, ο ελαιοπαραγωγός Κωνσταντίνος Μάρκου περιπολεί τα κτήματά του στην Παιανία. Όπως τονίζει το ρεπορτάζ, σε όλη τη Μεσόγειο οι πρόσφατες πυρκαγιές του καλοκαιριού αλλά και οι μετέπειτα πλημμύρες έχουν βλάψει την παραγωγή και μια παράδοση που ευδοκιμεί εδώ και αιώνες. Η παραγωγή ελαιόλαδου επηρεάζεται και αυτή από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης με την άνοδο των τιμών να είναι ραγδαία.

Ο κ. Μάρκου, μιλώντας στο AP αναφέρει πως οι “ληστές ελιάς” μπορούν να παράξουν περισσότερο λάδι από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες, ενώ τονίζει πως αναγκάζεται να κάνει περιπολίες τα βράδια.

Οι κλοπές συνεπάγονται προφανώς λιγότερες ελιές για τους καλλιεργητές που ήδη αντιμετωπίζουν το υψηλό κόστος παραγωγής και την κλιματική αλλαγή που έχει φέρει θερμότερους χειμώνες, μεγάλες πλημμύρες και πιο έντονες δασικές πυρκαγιές, σύμφωνα με το ρεπορτάζ.

Στη νότια Ιταλία οι καλλιεργητές κάνουν έκκληση στις αστυνομικές αρχές να σχηματίσουν ένα “σώμα ασφάλειας” για τη γεωργία. Στην Ελλάδα, οι αγρότες ζητούν την επαναφορά της αγροτικής αστυνομίας (ή Ελληνική Αγροφυλακή) που καταργήθηκε σταδιακά το 2010.

Στη δε Ισπανία, μια εταιρεία έχει αναπτύξει συσκευές παρακολούθησης που μοιάζουν με ελιές για να καταγράψει επίδοξους κλέφτες.

Οι περισσότερες κλοπές, όπως σημειώνει το AP, αφορούν μάλιστα ολόκληρο το δέντρο. Οι δράστες κόβουν το δέντρο, φορτώνουν τα κομμάτια σε ένα φορτηγό, και εν συνεχεία πουλούν τα ξύλα και πηγαίνουν τις ελιές σε ελαιουργεία. Σε πολλές περιπτώσεις, κόβουν τα κλαδιά που έχουν περισσότερο καρπό.

Ιδιοκτήτης ελαιοτριβείου αναφέρει πως “οι ληστές ψάχνουν για βαριά φορτωμένα κλαδιά και τα κόβουν”. “Έτσι, όχι μόνο κλέβουν τις ελιές μας, αλλά προκαλούν σοβαρή ζημιά στο δέντρο. Χρειάζονται 4-5 χρόνια για να επανέλθει στο φυσιολογικό”. Το καλοκαίρι συναγερμό είχε σημάνει η κλοπή -μαμούθ των 52 τόνων ελαιόλαδου αξίας άνω των 370.000 ευρώ από συνεταιρισμό της Χαλκιδικής. Ανάλογα περαστικά συμβαίνουν και στις άλλες χώρες που παράγουν ελαιόλαδο.

Οι κλοπές οδηγούν ορισμένους καλλιεργητές να προχωρήσουν νωρίτερα σε συγκομιδή, πράγμα που σημαίνει ότι αποδέχονται χαμηλότερες αποδόσεις για να αποφύγουν τη μακροπρόθεσμη ζημιά στα δέντρα τους. Καλλιεργητής που έχει 5.000 ελαιόδεντρα αναφέρει πως δέχτηκε επανειλημμένες επιδρομές από κλέφτες προτού αποφασίσει να προβεί σε πρώιμη συγκομιδή. “Και όλα αυτά αφού περάσαμε νύχτες φρουρώντας τα χωράφια μας. Η κατάσταση είναι φριχτή”, αναφέρει, τονίζοντας πως είχε τη μισή από την προσδοκώμενη παραγωγή. Πολλοί δε, προσλαμβάνουν ιδιωτική φύλαξη για να κάνει περιπολίες κάτι που είναι έξτρα κόστος για αυτούς.

Άλλος παράγοντας κινδύνου είναι η χρόνια ξηρασία. Στην Ισπανία αναμένεται συρρίκνωση της παραγωγής, ενώ παγκοσμίως η παραγωγή αναμένεται να μειωθεί σε 2,5 εκατομμύρια μετρικούς τόνους (mt), από 3,4 εκατομμύρια ένα χρόνο νωρίτερα.

Στα ύψη οι τιμές

Οι τιμές αναφοράς στην Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιταλία για το παρθένο ελαιόλαδο έφτασαν τα 9 ευρώ το λίτρο τον Σεπτέμβριο, υπερτριπλασιάζοντας το επίπεδό τους σε σχέση με το 2019. Αυτό μεταφράζεται σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές. Στην Ελλάδα, ένα μπουκάλι έξτρα παρθένου λαδιού 1 λίτρου εκτινάχθηκε από 8,5 ευρώ το 2022 σε 14 φέτος. Ήδη στη Ισπανία σημειώνεται φέτος μείωση της κατανάλωσης έως και κατά 82% της χρήσης ελαιολάδου και υποκατάστασή του από σπορέλαια.

Οι συλλήψεις σε Ισπανία, Ελλάδα και Ιταλία συνεχίζονται, ενώ αγρότες στο Μπάρι αναφέρουν πως οι δράστες χτυπούν και αποθήκες αλλά και τρακτέρ και εξοπλισμό για συγκομιδή ελιάς. “Αυτό που γίνεται είναι κακούργημα. Σκοτώνουν την ίδια μας την ιστορία εδώ”, αναφέρει ο κ. Μάρκου στο AP.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως όπως σημείωνε η ΕΡΤ σε ρεπορτάζ της, υπάρχει και το μόνιμο πρόβλημα “υποτίμησης” του ελληνικού ελαιολάδου ως προς το εξαγωγικό του κομμάτι, το οποίο στις καλύτερες χρονιές αφορά περίπου τους 250.000 τόνους από τους συνολικά 350.000 της παραγωγής μας (με τους 100.000 να καλύπτουν την εσωτερική ζήτηση).

Οι πωλήσεις των Ελλήνων παραγωγών προς το εξωτερικό γίνονταν πάντα σε χαμηλές τιμές, σε σχέση με την ποιότητα του λαδιού μας, με το 82% της παραγωγής του να αφορά εξαιρετικά παρθένο. Ωστόσο, ακόμη και σε μια τέτοια χρονιά ελλείψεων, ξένες εταιρείες εμπορεύονται ελληνικό λάδι που έχουν αποκτήσει με μόλις 5-5,5 ευρώ τους προηγούμενους μήνες. Πρόκειται για ένα ένα χρόνιο πρόβλημα εμπορικότητας, καλύτερης αξιοποίησης και επωνυμίας κυρίως των εξωτερικών πωλήσεων του ελληνικού λαδιού.

Πόσο ακρίβυνε το ελαιόλαδο

Η αύξηση στην τιμή του ελαιόλαδου φαίνεται στον καλπασμό της τιμής που μέσα σε λίγους μήνες πολλαπλασιάστηκε.

Τιμές για Ελλάδα

Ελαιόλαδο 4 λίτρα: 18.90€ το 2022, 56.76€ το 2023

1 λίτρο (εξευγενισμένα και παρθένα): 5.18€ το 2022, 12.50€ το 2023

5 λίτρα εξαιρετικά παρθένο: 39.95€ το 2022, 79.45€ το 2023

Τέλος, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κομισιόν για έναν ακόμη χρόνο θα παραμείνουν ψηλά οι τιμές του ελαιόλαδου στην Ε.Ε. λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που έπληξαν την παραγωγή στις μεγάλες παραγωγικές περιοχές. Όπως επισημαίνεται η ελαιοκομική περίοδος 2023/2024 που διανύουμε αναμένεται να παρουσιάσει μεν αύξηση παραγωγής, αλλά κατά μόλις 9% σε σχέση με τα ήδη χαμηλά επίπεδα του 2022/2023.

Για την Ελλάδα συγκεκριμένα η Κομισιόν αναμένει πως η παραγωγή τη σεζόν 2023/2024 θα μειωθεί κατά περίπου 20% σε ετήσια βάση.