ΔΥΟ ΣΤΙΓΜΕΣ ΓΙΑ ΤΑ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ: ΠΟΥ ΠΗΓΑΙΝΕΙ Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Σε ένα εκπληκτικό αφιέρωμά του με τίτλο «50 χρόνια της Ευρώπης σε φωτογραφίες (1973-2023)», ο Guardian ξεκινάει με την ιστορική φωτογραφία του που απαθανάτισε τη στιγμή της εισόδου του τανκ στο Πολυτεχνείο.

Το τανκ που ρίχνει την πόρτα του Πολυτεχνείου είναι η φωτογραφία του 1973 όχι για την Ελλάδα αλλά για την Ευρώπη ολόκληρη!

Το δεύτερο μέρος του αφιερώματος  έχει ως κεντρική εικόνα  τη συγκλονιστική  φωτογραφία του καλοκαιριού του 2021 του Κωνσταντίνου Τσακαλίδη στη Γούβα Εύβοιας με τη γυναίκα να θρηνεί τον τόπο που καίγεται.

Αυτές τις δύο φωτογραφίες  για την Ελλάδα διάλεξε λοιπόν η εφημερίδα για τα τελευταία πενήντα χρόνια: τη στιγμή της 17ης Νοεμβρίου 1973 που οδηγεί εννιά μήνες αργότερα, στη Μεταπολίτευση, και τη σπαραχτική εικόνα της Εύβοιας που ενσαρκώνει το δράμα που βιώνει η Ελλάδα και όλη η Ευρώπη μαζί, ανοχύρωτη μπροστά στο δέος της κλιματικής αλλαγής των καιρών μας. 

ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΘΥΜΑΤΑ ΚΑΚΗΣ ΤΥΧΗΣ

Η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία, το πολίτευμα της Μεταπολίτευσης, πενήντα χρόνια μετά το Πολυτεχνείο και μερικούς μήνες πριν τη δική του πεντηκονταετία, ασθμαίνει. Το βάρος των ματαιώσεων στο κοινωνικό και κλιματικό πεδίο αρχίζει να ακουμπά επικίνδυνα το κύρος των κεκτημένων του. Η καταστροφή της Βόρειας Εύβοιας το 2021 «επαναλαμβάνεται» τον επόμενο χρόνο  στον Έβρο και τη Θεσσαλία.  Δεν πρόκειται για ατυχήματα ή συμπτωματικά «κακές στιγμές». Όσο το πιστεύουμε αυτό τόσο οι καταστροφές θα εδραιώνονται ως κομμάτι της νέας κανονικότητάς μας. 

Όπως, με έναν τρόπο, και η λιτότητα. Διότι ναι μεν η λιτότητα σταμάτησε με το τέλος των Μνημονίων,  αλλά η ακρίβεια επαναφέρει συνθήκες όπου  η αγοραστική ικανότητα κατακρημνίζεται με πρωτοφανή τρόπο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η Ελλάδα είναι πλέον η μοναδική οικονομία της Ευρώπης της οποίας οι πολίτες  έχουν  χάσει τόσο μεγάλο μέρος της αγοραστικής δύναμης από την αρχή του 21ου αιώνα.

Την ίδια στιγμή που η μεγαλύτερη φωτιά στην ιστορία της ΕΕ καίει την πιο οχυρωμένη περιοχή στην Ελλάδα (οχυρωμένη όμως για μετανάστες και πρόσφυγες,  όχι για φωτιές) οι μιλίτσιες προβαίνουν σε συλλήψεις on camera. Και ο πρωθυπουργός λέει στο Κοινοβούλιο, χωρίς στοιχεία, πως είναι «περίπου βέβαιο πως η αιτία εκδήλωσης της είναι ανθρωπογενής, και περίπου βέβαιο πως εκδηλώθηκε στα μονοπάτια παρανόμων μεταναστών». 

Μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι ήταν μια «κακή στιγμή» του πρωθυπουργού. Σε τελευταία ανάλυση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είναι εκπρόσωπος της alt right στην Ελλάδα, αλλά ένας κεντροδεξιός που στο κόμμα του απλώς αναγκάζεται να συνεργάζεται με ακραίους, όπως αριστοτεχνικά έκανε πάντα η ΝΔ,  και εμφατικά ο ίδιος και ο πατέρας του. Αν  όμως αυτό το μήνυμα εκπέμπει ο κεντρώος, τι μήνυμα να περιμένουμε από τον ακραίο; Και όταν ο πρωθυπουργός κάνει λόγο στη Βουλή για «ατζέντα Ράμμου» διαλύοντας δημοσίως την εγγυητική λειτουργία των Ανεξαρτήτων Αρχών που είναι ένα κεκτημένο της Μεταπολίτευσης, πρόκειται συμπτωματικά για άλλη μια «κακή στιγμή»; 

Όλα αυτά σε μια παντοκρατορία της ατζέντας της Δεξιάς, όμοια της οποίας δεν έχουμε ξαναδεί στη Μεταπολίτευση. Ούτε το 1974, όταν  ο Κ. Καραμανλής πήρε 54% στις πρώτες εκλογές μετά τη χούντα δεν απολάμβανε τέτοια παντοδυναμία. Οι κοινωνικοί και πολιτικοί συσχετισμοί ήταν διαφορετικοί, και  πολλές από τις επιλογές του αποτελούσαν  προϊόν των συμβιβασμών που έθετε η ιδεολογική δύναμη –ή και ηγεμονία, σε κάποια πεδία– της Αριστεράς σε σειρά πολιτικών. Σήμερα όμως, χωρίς θεσμικά αντίβαρα, με ένα εκκωφαντικό έλλειμα πλουραλισμού στην ενημέρωση και χωρίς αντιπολίτευση η Δεξιά παίζει σε ένα γήπεδο μόνη της.

Κι αυτό δεν είναι μόνο προϊόν των δυνάμεών και δεξιοτήτων της. Είναι προϊόν και του συσχετισμού. Η αντιπολίτευση αδυνατεί: με δύο κόμματα-ζόμπι, το ΠΑΣΟΚ με τον ΣΥΡΙΖΑ και ένα ΚΚΕ με τα παγωμένα χαρακτηριστικά του η αντιπολίτευση απλώς παρακολουθεί, ολοένα πιο άφαντη και απωθητική για τους περισσότερους πολίτες. 

Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ πληρώνει ακριβά τις αμαρτίες του με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να μη διασπάται, όπως εικάζεται. Διάσπαση είναι άλλο πράγμα από αυτό που συμβαίνει σήμερα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στις διασπάσεις το κόμμα διαιρείται σε στέρεα κομμάτια που κάπως αντέχουν. Σήμερα, ο ΣΥΡΙΖΑ εξαερώνεται. Η εκλογή του νέου προέδρου του επιταχύνει αυτή την διαδικασία.  

ΚΑΤΙ ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΚΑΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Τη δημοκρατία μας δεν  την αποκαλούμε «καχεκτική», όρο που χρησιμοποίησε ο Ηλίας Νικολακόπουλος για την περίοδο από το 1949 ως το 1967. Λέμε όμως με βεβαιότητα ότι η Δημοκρατία μας εκφυλίζεται και όποιος ωραιοποιεί, απωθεί ή  αρνείται αυτή την κατάσταση δεν βοηθά στην αντιμετώπισή της. 

Το τρίπολο «κοινωνία-κλίμα-θεσμοί» υποφέρει. Τούτο συμβαίνει σε μια στιγμή που πολλές ευρωπαϊκές δημοκρατίες φτιάχνουν το δικό τους δρόμο για τον ανελεύθερο προορισμό τους. Εκλογικά καθεστώτα δηλαδή τα οποία συρρικνώνουν σε συνθήκες οξυμένης κοινωνικής ανισότητας και κλιματικής αλλαγής τη δημοκρατία. Από τη Σκανδιναβία ως την Ιταλία και από τη Σερβία ως την Ελλάδα… Αυτό εξάλλου υπονοεί το επιχείρημα «41%»: ο κόσμος το θέλει. Και η Λεπέν στη Γαλλία καραδοκεί.  

Ενώ αυτή η διαδικασία αφορά κατά κύριο λόγο τη Δεξιά ως όμορο πολιτικό χώρο στην Ακροδεξιά, έχουμε και αριστερά  δείγματα τέτοιου εκφυλισμού. Μόλις πριν λίγες μέρες, η πρώην βουλευτίνα του Die Linke, Σάρα Βάγκενκνεχ, ανακοίνωσε την ίδρυση αριστερού κόμματος όπου το αντιμεταναστευτικό  στίγμα  κυριαρχεί:  «δεν πρέπει να έχουμε γειτονιές όπου οι αυτόχθονες είναι μειονότητα» δηλώνει. 

Στην Ελλάδα, ο ΣΥΡΙΖΑ με το νέο πρόεδρο του ομνύουν στο όνομα της «πατριωτικής Αριστεράς». Στα καθ’ ημάς αυτό σημαίνει αντιπολίτευση στο Μητσοτάκη που κάπως προσπαθεί να συνεννοηθεί με τον Ερντογάν. Την ίδια στιγμή η πρώτη ανακοίνωση του κόμματος για τα γεγονότα στην Γάζα δεν βρήκε μια κουβέντα να πει για την ισραηλινής κατοχή ως συνθήκη του εγκλήματος της 7ης Οκτώβρη. Και «πατριωτική» Αριστερά όμως και άξονας συνεργασίας με το Ισραήλ που καταπατά το δικαίωμα στην Παλαιστιανική αυτοδιάθεση δεν νοείται… Κάπως έτσι, η αφελώς φανατικότερη υπέρ των Παλαιστινίων χώρα, καθίσταται από τις κυνικότερες οπαδούς του Ισραήλ στην ΕΕ. Μέσα σε λιγότερο από 10 χρόνια.

Αυτά τα θλιβερά και πολλά, μα πολλά άλλα.

Με αυτά τα δεδομένα και το σκεπτικό, οργανώνουμε, ως Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου,  την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου, στις 18.30 στο απόγευμα,  μια στρογγυλή τράπεζα με τίτλο: Κλιματική, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία στην εποχή των κρίσεων: Πού πηγαίνει ι η Μεταπολίτευση;

Μόλις το έμαθε, ένας φίλος, καλός δημοσιογράφος, μου έγραψε: «Πού πηγαίνει; Ρητορικό, υποθέτω. Κατά διαόλου βέβαια…».  Του απάντησα: «Αν την αφήσουμε, ναι πάει κατά διαόλου». 

Να μην την αφήσουμε λοιπόν.