Η ΥΨΙΦΩΝΟΣ ΕΡΜΟΝΕΛΑ ΓΙΑΧΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΑΣ: “ΕΒΑΖΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΝΑ ΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙ ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ”

Το αφιέρωμα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας (1923-1977) κορυφώνεται την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου στις 8:30 μ.μ., με ένα μεγάλο γκαλά όπερας με την υψίφωνο Ermonela Jaho (Ερμονέλα Γιάχο) και τον τενόρο Charles Castronovo (Τσαρλς Καστρονόβο) το άστρο των οποίων μεσουρανεί στο παγκόσμιο λυρικό στερέωμα εδώ και χρόνια.

Ερμηνευτές με εντυπωσιακές φωνητικές αλλά και υποκριτικές ικανότητες, οι δύο λυρικοί καλλιτέχνες έχουν αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις: η Ermonela Jaho ανακηρύχτηκε «Καλλιτέχνις της χρονιάς 2023», ενώ ο Charles Castronovo τιμήθηκε, το 2019, με τον τίτλο του  «Καλύτερου τραγουδιστή» από τα Διεθνή Βραβεία Όπερας (International Opera Awards).

Η Ermonela Jaho μίλησε στο News247 όχι μόνο για την εξεπέραστη Μαρία Κάλλας, και το εκτόπισμά της στις διεθνείς οπερατικές σκηνές, αλλά και για τις προκατασκευασμένες αντιλήψεις που υπάρχουν στον κόσμο της όπερας. 

Μία από τις κορυφαίες ερμηνεύτριες όπερας των ημερών μας. Η υψίφωνος από την Αλβανία διανύει την τρίτη δεκαετία μιας πλούσιας καριέρας, η οποία ξεκίνησε όταν άκουσε για πρώτη φορά την Traviata ως έφηβη. Εκεί άρχισαν όλα! Ξεκίνησε τις σπουδές της στην αλβανική πρωτεύουσα και σύντομα τράβηξε το έμπειρο βλέμμα της διάσημης σοπράνο και ηθοποιού Katia Ricciarelli, η οποία τη διάλεξε για ένα master-class στη Μάντοβα. Μετά από αυτή την εμπειρία έμεινε στην Ιταλία, όπου ξεκίνησε να πραγματοποιεί το όνειρό της. Σπούδασε στην Accademia Nazionale di Santa Cecilia της Ρώμης και ο δρόμος άνοιξε με πολλή δουλειά, θυσίες αλλά και με την αγάπη του κοινού της όπερας να “φωτίζει” τον δρόμο της.

Πότε συνειδητοποιήσατε για πρώτη φορά ότι η ψυχή σας ανήκει στην κλασική μουσική; Είναι αλήθεια ότι αρχικά θέλατε να γίνετε ποπ σταρ και μετά είδατε την πρώτη σας όπερα και… ερωτευτήκατε;

Είναι αλήθεια! Όταν ήμουν πολύ μικρή έβλεπα γνωστούς τραγουδιστές στην τηλεόραση και ήθελα να γίνω σαν εκείνους. Τραγουδούσα από μικρή σε πολλά φεστιβάλ, αλλά οι γνώσεις μου για την κλασική μουσική ήταν πολύ περιορισμένες εκείνη την εποχή. Και ειδικά σε ό,τι αφορούσε την όπερα. Κάποια στιγμή στα 14 χρειάστηκε να προετοιμάσω μια άρια όπερας για τις εισαγωγικές εξετάσεις στην καλλιτεχνική σχολή στα Τίρανα, στην οποία αργότερα φοίτησα. Τότε ήρθα σε επαφή για πρώτη φορά με την “La Traviata” του Verdi (είδε την παράσταση στην Όπερα των Τιράνων στα αλβανικά). Ποιος έχει ακούσει αυτή τη μουσική και δεν ερωτεύτηκε την όπερα; Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι η ψυχή μου ανήκει στην κλασική μουσική.

Μια όπερα αρχίζει πολύ πριν σηκωθεί η αυλαία και τελειώνει πολύ μετά το κατέβασμά της. Ξεκινάει στη φαντασία μου, γίνεται η ζωή μου και παραμένει μέρος της ζωής μου πολύ καιρό αφότου έχω φύγει από τον ρόλο.

Η Μαρία Κάλλας θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες σοπράνο στην ιστορία της κλασικής μουσικής. Πώς έχει επηρεάσει η τέχνη της τη δική σας προσέγγιση στο οπερατικό τραγούδι και την ερμηνεία των ρόλων;

Είναι αλήθεια ότι είναι μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες στην παγκόσμια όπερα. Η μεγαλύτερη επιρροή που είχε στη δική μου προσέγγιση ως καλλιτέχνη είναι ο τρόπος που ταυτιζόταν με τους ρόλους που τραγουδούσε. Η τεχνική του τραγουδιού πρέπει τελικά να βρίσκεται στην υπηρεσία της ερμηνείας και του συναισθήματος. Η Κάλλας αυτό το έκανε τόσο αβίαστα και με έναν τόσο αληθινό τρόπο που πολύ λίγοι μπορούν ποτέ να τη φτάσουν. Μπορεί να σας φαίνεται μικρής σημασίας, αλλά χωρίς αυτή την αλήθεια και το συναίσθημα δεν έχει νόημα να ακούει κανείς όπερα, καθώς όλα όσα μπορεί να επικοινωνήσει στο κοινό, χάνονται. Αυτό που τραγουδάμε χωρίς πάθος, ακούγεται χωρίς ευχαρίστηση.

Ποια τραγούδια θα ερμηνεύσετε για το ελληνικό κοινό στο Gala της Όπερας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του αφιερώματος στη θρυλική ντίβα Μαρία Κάλλας;

Το πρόγραμμα είναι πολύ απαιτητικό, αλλά πιστεύω ότι δικαιώνει το καλλιτεχνικό της εκτόπισμα. Έχουμε σπουδαίο γαλλικό ρεπερτόριο από τον Massenet και τον Charpentier, με άριες και ντουέτα – όπως το ντουέτο της εκκλησίας της Μανόν, μια όμορφη μουσική γεμάτη πάθος και συγκίνηση. Ο Puccini και άλλοι συνθέτες του βερισμού, όπως οι Mascagni, Cilea, Catalagni κ.λπ. θα είναι κυρίως στο δεύτερο μέρος της συναυλίας.

Κατά την επιλογή των τραγουδιών είχα στο μυαλό μου την αίσθηση της Μεσογείου και φυσικά το ρεπερτόριο της Κάλλας σε όλο του το φάσμα. Λατρεύω να τραγουδάω με τον Charles Castronovo και είναι ένας από τους αγαπημένους μου τενόρους. Έχουμε εξαιρετική χημεία και όταν οι καλλιτέχνες σέβονται και εκτιμούν ο ένας το έργο του άλλου μπορεί να επιτευχθεί κάτι μεγαλύτερο από εμάς τους ίδιους.

Οι καλλιτέχνες που γνώριζαν την Κάλλας μου θύμισαν ότι πολλοί άνθρωποι δεν της φέρθηκαν καλά κατά τη διάρκεια της καριέρας της. Δυστυχώς κάποιοι κρατούν τον τίτλο της ιδιοφυΐας για τους… νεκρούς.

Μπορείτε να μοιραστείτε μια συγκεκριμένη ανάμνηση ή ένα ανέκδοτο που σχετίζεται με την Κάλλας και έχει αφήσει μόνιμο αντίκτυπο στην καριέρα σας ή στην καλλιτεχνική σας προοπτική;

Όλα αυτά τα χρόνια είχα την ευκαιρία να συναντήσω πολλούς καλλιτέχνες που έχουν συνεργαστεί μαζί της. Μου υπενθύμιζαν ότι πολλοί άνθρωποι δεν της φέρθηκαν καλά κατά τη διάρκεια της καριέρας της. Δυστυχώς, οι άνθρωποι φυλάσσουν τον τίτλο της ιδιοφυΐας μόνο για τους νεκρούς. Οι ιστορίες τους για εκείνη κράτησαν τα πόδια μου στη γη και περιόρισαν τις προσδοκίες μου ότι μπορώ να αποφύγω τις απογοητεύσεις.

Μια άλλη ρήση της που μπορώ να συμφωνήσω από τη δική μου εμπειρία ότι είναι αληθινή είναι ότι: “Μια όπερα αρχίζει πολύ πριν ανέβει η αυλαία και τελειώνει πολύ μετά την πτώση της. Ξεκινάει στη φαντασία μου, γίνεται η ζωή μου και παραμένει μέρος της ζωής μου πολύ καιρό αφότου έχω φύγει από την όπερα“.

Υπάρχουν προκαταλήψεις στον κόσμο της όπερας σχετικά με το τι είδους τραγουδιστές πρέπει να τραγουδούν ποιους ρόλους; Αισθανθήκατε ότι έπρεπε να αποδείξετε τον εαυτό σας στον επαγγελματικό χώρο της κλασικής μουσικής; 

Η απάντηση είναι ‘απολύτως ναι’ και στις δύο ερωτήσεις. Πολλοί τραγουδιστές -και άλλοι άνθρωποι που ασχολούνται με την όπερα- πιστεύουν ότι η Butterfly, για παράδειγμα, ανάμεσα σε πολλούς άλλους ρόλους, αν και από την ενορχήστρωση του Puccini και τις προθέσεις που εκφράζονται στις επιστολές του, είναι γραμμένη για λυρικές σοπράνο, κι όμως το 90% των ανθρώπων περιμένουν μόνο δραματικές ερμηνεύτριες για να την αποδώσουν.

Όταν προσεγγίζεις έτσι ένα έργο τέχνης καταλήγεις στο τέλος με μια δραματική 15χρονη, που τραγουδάει για έναν δραματικό γάμο, με ένα δραματικό ερωτικό ντουέτο, και μερικά ακόμα δραματικά τραγούδια, και όταν φτάνει το τέλος (που όντως είναι δραματικό) μένεις παντελώς αδιάφορος, αφού δεν μπορείς να κλάψεις πια, γιατί βρίσκεσαι μέσα σε ένα δράμα για τρεις ώρες. Πώς μπορείς να συγκινήσεις τους ανθρώπους με το δραματικό σου φινάλε όταν δεν τους έκανες ποτέ εξ αρχής να δουν πόσο πολύ αγαπούσες και απολάμβανες τη ζωή; Δυστυχώς, υπάρχουν πολλές τέτοιες προκαθορισμένες αντιλήψεις στο επάγγελμά μας.

Ένα “μάθημα” προς τις επίδοξες σοπράνο: Προσπαθήστε να φτάσετε στο επίπεδο τεχνικής που θα σας επιτρέψει να εκφραστείτε ελεύθερα. Αυτό είναι που χρειάζεται περισσότερο ο κόσμος… τον ανεπανάληπτο εαυτό σας.

Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, ναι χρειάστηκε να αποδείξω τον εαυτό μου σε αυτή τη δουλειά, περισσότερο από, σχεδόν, κάθε τραγουδιστή που ξέρω. Το να είσαι λυρική σοπράνο αλλά να έχεις “δραματική” ψυχή δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τις περισσότερες φορές στο ξεκίνημά μας έχουμε πέντε λεπτά για να αποδείξουμε τον εαυτό μας σε μια ακρόαση και αν δεν έχουμε μια πολύ ελκυστική φωνή δοσμένη από τον Θεό πρέπει να αποκτήσουμε το “δέρμα ενός ελέφαντα” για να υπομείνουμε τις δυσκολίες. Μετά από πολλά χρόνια όμως, συνειδητοποιώ ότι είναι αυτές οι δυσκολίες που με έκαναν να τραγουδάω με τον τρόπο που τραγουδάω και να εκτιμώ κάθε στιγμή επί σκηνής.

Είστε μία από τις αγαπημένες τραγουδίστριες της κλασικής μουσικής παγκοσμίως και ανακηρυχθήκατε καλλιτέχνης του έτους 2023 από την ICMA.Πού ήσασταν όταν λάβατε την είδηση και ποια είναι η σημασία των βραβείων για εσάς;

Έμαθα την είδηση ενώ τραγουδούσα την παραγωγή “La Traviata” στο ΜΕΤ στη Νέα Υόρκη. Ξαφνιάστηκα ευχάριστα, καθώς πάντα πίστευα ότι πρέπει να κάνεις αυτό που σου αρέσει με όλη σου την καρδιά και να αφήνεις τα πράγματα να έρχονται εκεί που πρέπει. Είναι ευχαρίστηση, φυσικά, να αναγνωρίζεται κανείς και φυσικά κάθε άνθρωπος θέλει να εκτιμάται για τη δουλειά του. Στην πραγματικότητα είναι μια από τις βαθύτερες επιθυμίες της ανθρώπινης φύσης. Μας βοηθά να εμβαθύνουμε το νόημα της ζωής μας και μας συνδέει μεταξύ μας. Όσον αφορά τη σημασία, σας διαβεβαιώνω ότι θα συνεχίσω να τραγουδάω με τον τρόπο που τραγουδούσα πάντα, ανεξάρτητα από τα βραβεία που θα έρθουν στο δρόμο μου ή όχι.

Πώς βλέπετε το ρόλο σας ως πρέσβειρα της τέχνης του οπερατικού τραγουδιού και τι συμβουλές έχετε για τις επίδοξες σοπράνο που θέλουν να αφήσουν το στίγμα τους στον κόσμο της κλασικής μουσικής;

Βλέπω την τέχνη γενικά και το οπερατικό τραγούδι ειδικά ως έναν τρόπο να ανυψώνουμε την ψυχή μας. Αισθάνομαι πολύ τυχερή που έζησα και έμαθα από τις εμπειρίες της ζωής μου και που μπορώ να τις μετατρέψω στην τέχνη μου. Είναι τόσο ξεχωριστό να βρίσκεις το “οικουμενικό” στοιχείο στο δικό σου ταξίδι ζωής και να το μοιράζεσαι με άλλους ανθρώπους. Νιώθεις σαν να έχεις ζήσει εκατοντάδες φορές και ελπίζω να συνεχίσω να μπορώ να δίνω τη δική μου ελάχιστη βοήθεια για να γίνει ο κόσμος καλύτερος μέσα από αυτή την ομορφιά.

Αυτό το “μάθημα” θα μπορούσε να επεκταθεί και προς τις επίδοξες σοπράνο. Προσπαθήστε να φτάσετε σε εκείνο το επίπεδο τεχνικής που θα σας επιτρέψει να εκφραστείτε ελεύθερα. Αυτό είναι που χρειάζεται περισσότερο ο κόσμος, τον ανεπανάληπτο εαυτό σας.

Έχετε πει ότι ένας από τους αγώνες μας είναι να κρατήσουμε την τέχνη και την ψυχή ζωντανή, σε έναν κόσμο που έχει γίνει αρκετά επιφανειακός. Πώς προσεγγίζετε αυτή τη “μάχη” και ποια είναι τα όνειρά σας για το μέλλον;

Η επιφανειακότητα μπορεί να νικηθεί από το βάθος και το νόημα. Όταν είμαστε αληθινοί με τον εαυτό μας και τον κόσμο μας, αναζητούμε και καλλιεργούμε την πραγματική ομορφιά, στοχεύουμε στο να γίνουμε καλύτεροι και εξυψώνουμε την ψυχή μας μέσω της τέχνης, ο κόσμος θα γίνει καλύτερος. Ποιο μεγαλύτερο όνειρο από αυτό μπορώ να ευχηθώ;

*Στη συναυλία-αφιέρωμα στην Μαρία Κάλλας, η Ermonela Jaho και ο Charles Castronovo θα προσφέρουν στο ελληνικό κοινό μερικές από τις ωραιότερες σελίδες του ιταλικού και γαλλικού ρεπερτορίου, ερμηνεύοντας άριες, οι οποίες μας θυμίζουν ρόλους που υπηρέτησε ανεπανάληπτα η Κάλλας, αλλά και χαρακτηριστικά ντουέτα από τις όπερες: «Λουίζα» του Gustave Charpentier [Γκυστάβ Σαρπαντιέ], «Ο βασιλιάς του Υς» του Édouard Lalo [Εντουάρ Λαλό], «Θαΐς» και «Μανόν» του Jules Massenet [Ζυλ Μασνέ], «Αντριάνα Λεκουβρέρ» και «Αρλεζιάνα» του Francesco Cilea [Φραντσέσκο Τσιλέα], «Καβαλερία ρουστικάνα» και «Λοντολέτα» του Pietro Mascagni [Πιέτρο Μασκάνι] καθώς και «Μαντάμα Μπατερφλάι» του Giacomo Puccini [Τζάκομο Πουτσίνι]. 

Την Ermonela Jaho και τον Charles Castronovo πλαισιώνει η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, που θα διευθύνει ο διεθνώς καταξιωμένος αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός. Οι μουσικοί του γνωστού αθηναϊκού συνόλου επέλεξαν επίσης για το πρόγραμμα της βραδιάς γοητευτικά ορχηστρικά αποσπάσματα από την «Κάρμεν» του Georges Bizet [Ζωρζ Μπιζέ], την «Μινιόν» του Ambroise Thomas [Αμπρουάζ Τομά], την «Καβαλερία ρουστικάνα» του Pietro Mascagni [Πιέτρο Μασκάνι] και την «Μανόν Λεσκώ» του Giacomo Puccini [Τζάκομο Πουτσίνι].