ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΚΛΟΓΕΣ – ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΟΣΑ ΠΕΤΥΧΑΜΕ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ

Το βιβλίο “Μισός Αιώνας Εκλογές” που επιμελήθηκαν οι Πέτρος Ιωαννίδης και Ηλίας Τσαουσάκης αποτελεί κατ’ αρχάς μια κριτική επισκόπηση των 20 εκλογικών αναμετρήσεων της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας.

Στηριζόμενο σε 16 podcast τα οποία δημιουργήθηκαν για τo NEWS 24/7 με τη συμμετοχή κορυφαίων αναλυτών και πολιτικών επιστημόνων, το βιβλίο δεν στέκεται μόνο στα εκλογικά αποτελέσματα και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της ψήφου.

Επιχειρεί επίσης να αναλύσει συνοπτικά το πώς διαμορφώθηκε το αποτέλεσμα κάθε κάλπης, παρουσιάζοντας τη σύνοψη των μείζονων πολιτικών και κοινωνικών γεγονότων που μεσολάβησαν μεταξύ των εκλογικών αναμετρήσεων.

Γι’ αυτό λοιπόν το βιβλίο δεν συνιστά μόνο ένα συναρπαστικό πανόραμα των εκλογικών αναμετρήσεων αυτών των 50 χρόνια. Οι δεκαέξι ιστορίες του συνυφαίνουν μια εξιστόρηση της πολιτικής πορείας της δημοκρατίας που γεννήθηκε το 1974. Από αυτή τη σκοπιά, η πολύ ωραία δουλειά του Ηλία και του Πέτρου αποτελεί την καλύτερη εισαγωγή στη δημόσια συζήτηση για τα πενηντάχρονα της Μεταπολίτευσης το 2024.

Διαβάζοντας τα 16 κείμενα του βιβλίου, αναδύονται οι πολύ μεγάλες αλλαγές που έχουν συμβεί στην ελληνική κοινωνία -δεν θα μπορούσε άλλωστε να μην είχαν αλλάξει πολύ τα πράγματα μέσα σε ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης για το βιβλίο

Στο εκλογικό επίπεδο ίσως οι δύο πιο σημαντικές αλλαγές υπήρξαν η απίσχνανση των ταυτίσεων των πολιτών με τα κόμματα και η αποδιάρθρωση των κομματικών παραδόσεων τόσο στο γεωγραφικό όσο και στο οικογενειακό επίπεδο. Στο επίπεδο της πολιτικής επικοινωνίας περάσαμε από τις μεγάλες συγκεντρώσεις και τις μαζικές αφισοκολλήσειςστα target group και τα social media.

Ωστόσο, αξίζει τον κόποι να σταθούμε σε τρεις σταθερές της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας οι οποίες με άμεσο ή έμμεσο τρόπο αποτελούν τα σημεία αναφοράς όλων των κειμένων του βιβλίου.

Η πρώτη σταθερά είναι ο λαϊκός παράγοντας.Προφανώς πυλώνας κάθε δημοκρατίας είναι η λαϊκή κυριαρχία -θεωρητικά τουλάχιστον. Η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία όμως έχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Έχοντας ως αφετηριακό γεγονός την εξέγερση του Πολυτεχνείου, βάζει το λαό στο προσκήνιο με τρόπο που δεν είχε γίνει ποτέ στο παρελθόν, και θέτει τις ανάγκες του «απλού ανθρώπου» (common people) στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων των θεσμών -διακηρυκτικά τουλάχιστον.

Στο έξοχο κείμενο του Ηλία Νικολακόπουλου με το οποίο ανοίγει το βιβλίο,αναλύεται με ενάργεια το πώς το 1974 την ώρα που γινόταν επισήμως λόγος για αποκατάσταση της δημοκρατίας, στην πραγματικότητα δεν είχαμε την επιστροφή στην καχεκτική δημοκρατία της μετεμφυλιακής περιόδου, αλλά τη μετάβαση σε μια δημοκρατία η οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό έκλεινε τους λογαριασμούς του παρελθόντος, βγάζοντας την Αριστερά από την παρανομία και ανοίγοντας χώρους ελευθερίας πρωτόφαντους για την ελληνική Ιστορία.

Ο Γιώργος Παπανδρέου για το βιβλίο

Η πορεία προς το δημοκρατικό συμβόλαιο της Μεταπολίτευσης δεν ήταν εξαρχής προδιαγεγραμμένη και δεν έγινε χωρίς συγκρούσεις. Αλλά τελικά οι δημοκρατικές κατακτήσεις της Μεταπολίτευσης ήταν μεγάλες και αξίζει να τις υπερασπιζόμαστε. Σε αυτό το βιβλίο θα διαβάσετε για 20 εκλογικές αναμετρήσεις που πληρούν τα διεθνή στάνταρ των δημοκρατικών εκλογών.

Αν η μία πτυχή του μεταπολιτευτικού συμβολαίου ήταν (και είναι) οι πολιτικές ελευθερίες, η άλλη ήταν (κι εν πολλοίς παραμένει) η άνοδος του βιοτικού επιπέδου της κοινωνικής πλειονότητας. Τα κείμενα του «Μισού Αιώνα Εκλογές» πιστοποιούν πόσο βαθιά ριζωμένη είναι η αντίληψη της ελληνικής κοινωνίας ότι η οικονομική ευμάρεια των πολιτών αποτελεί βασική ευθύνη της εκάστοτε κυβέρνησης.

Κάθε κυβέρνηση που μοίρασε χρήματα (από το πακέτο Ντελόρ μέχρι τα market pass) επιβραβεύτηκε από τους ψηφοφόρους και κάθε κυβέρνηση που πήρε περιοριστικά μέτρα (από την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη έως αυτή του Αλέξη Τσίπρα) ηττήθηκε στις εκλογές. Αποκορύφωμα βέβαια αυτή της τάσης υπήρξε η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στις εκλογές του 2012 μετά τη χρεοκοπία και το Μνημόνιο.

Να σημειώσουμε ότι σε πρόσφατη έρευνα που διενήργησε η aboutpeople για το Ινστιτούτο Eteron to 55,9% των ερωτηθέντων συμφώνησε με την άποψη ότι το κράτος δεν επεμβαίνει αρκετά στην οικονομία και αφήνει τους ιδιώτες να δρουν ασύδοτα. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι συμφωνεί το 45,4% των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας.

Η δεύτερη σταθερά της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση ή η ΕΟΚ.Στην περιοδολόγηση που κάνουν ο Ηλίας Τσουσάκης και ο Πέτρος Ιωαννίδης υποστηρίζουν ότι ολόκληρη η περίοδος 1993 – 2009 χαρακτηρίζεται από τη «μετάβαση σε ένα ευρωπαϊκό και παγκοσμιοηιποιημένο περιβάλλον» -κάτι που δεν είναι εσφαλμένο.

Θα έλεγα όμως ότι η Ευρώπη είναι διαρκώς παρούσα σε πρώτα πλάνο αυτά τα πενήντα χρόνια, από το στιγμή που ο Καραμανλής επέστρεψε με το αεροπλάνο του Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης η συμμετοχή στην ΕΟΚ συνιστά κεντρικό πολιτικό διακύβευμα -στο βιβλίο οι Γιάννης Κωνσταντινίδης και Ρούλα Νέζη μάς θυμίζουν ότι «το ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το συνδικάτο» αποτέλεσε βασικό εργαλείο για να περιθωριοποιηθεί η ΈΔΗΚ από το ΠΑΣΟΚ.

Στα δραματικά γεγονότα του 2015 (τα οποία στο βιβλίο αναλύει ο Γεράσιμος Μοσχονάς) η συμμετοχή στην ευρωζώνη πήρε τις διαστάσεις υπαρξιακής κρίσης για την ελληνική κοινωνία. Σήμερα, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός συνιστά τον πυρήνα του κυβερνητικού αφηγήματος.

Η τρίτη σταθερά αυτού του μισού αιώνα είναι οι διαρκείς παθογένειες και στρεβλώσεις, που τις βλέπουμε να αναδύονται ξανά και ξανά στο προσκήνια, αφήνοντας ένα βαθύ αποτύπωμα στις εκλογικές αναμετρήσεις. Μετά τη χρεοκοπία δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για το στρεβλό παραγωγικό μοντέλο και το άδικο φορολογικό σύστημα -αρκεί να διαβάσουμε τα κείμενα του βιβλίου για τις εκλογικές αναμετρήσεις από το 1993 έως και το 2009 για να θυμηθούμε την εθελοτυφλία και τον οπορτουνισμό του πολιτικού συστήματος.

Εξίσου μεγάλη σημασία έχει όμως και η ενδημική διαφθορά. Κάθε κυβέρνηση σε αυτά τα 50 χρόνια έχει εμπλακεί σε σκάνδαλα διασπάθισης του δημοσίου χρήματος. Τα γεγονότα του 1989 τα οποία στο βιβλίο αναλύονται από τον Γιάννη Βούλγαρη, συνιστούν την κορυφή μόνο του παγόβουνου. Η διαφθορά συμπληρώνεται από την αδυναμία των θεσμικών αντίβαρων κι εγγυήσεων. Το να θα διωχθεί ένας πολιτικός είναι πολύ περισσότερο ζήτημα πολιτικής βούλησης των αντιπάλων του παρά αποτέλεσμα του αποδεικτικού υλικού της ποινικής διαδικασίας.

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω άλλη μια διάσταση του «Μισού Αιώνα Εκλογές». Η εκλογική ανάλυση έχει αυξημένο βαθμό περιπλοκότητας και δυσκολίας γιατί κάθε αναλυτής και αναλύτρια εκτός από επιστημονική άποψη για τις εκλογές έχει και τοποθέτηση ως πολίτης.

Το βιβλίο λοιπόν προσκαλεί τον απαιτητικό αναγνώστη σε ένα συναρπαστικό διανοητικό παιχνίδι για να ανιχνεύσει σε ποια σημεία παρεμβάλλεται η πολιτική άποψη στην επιστημονική ανάλυση. Τον καλεί επίσης να συγκρίνει να συγκρίνει τις δικές του αναλύσεις με εκείνες των συγγραφέων.

Είναι πολύ πιθανό αυτή η σύγκριση να οδηγήσει σε μια διαδικασία προσωπικού αναστοχασμού, όπως υπαινίσσεται ο Κώστας Πουλάκης στο κείμενό του. Ο «Μισός αιώνας εκλογές» μας δίνει δηλαδή την ευκαιρία να σκεφτούμε ξανά όσα έλεγαν κι έγραφαν την ώρα που συνέβαιναν τα γεγονότα, εκείνοι οι άλλοι που ήμασταν κάποτε εμείς.

Η παρουσίαση του βιβλίου στο Μέγαρο Μουσικής

Το βιβλίο «Μισός αιώνας εκλογές» από τις εκδόσεις Πόλις, αφιερωμένο στη μνήμη του Ηλία Νικολακόπουλου, παρουσιάστηκε σε μια κατάμεστη αίθουσα τη Δευτέρα το απόγευμα στο Μέγαρο Μουσικής.

Στην παρουσίαση παραβρέθηκαν πολιτικοί από όλο το πολιτικό φάσμα. Οι Υπουργοί Όλγα Κεφαλογιάννη, Θοδωρής Λιβάνιος, ο Υφυπουργός Χάρης Θεοχάρης, ο πρώην Αν. Υπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης, ο Δημήτρης Παπαγγελόπουλος από την Νέα Δημοκρατία, ο Νίκος Φαραντούρης από τον ΣΥΡΙΖΑ, οι Ανδρέας Σπυρόπουλος, Δημήτρης Μάντζος, Παύλος Χρηστίδης, Πάρις Κουκουλόπουλος, Μανώλης Χριστοδουλάκης και Φίλιππος Σαχινίδης από το ΠΑΣΟΚ, ενώ από τους αποχωρήσαντες βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ το παρών έδωσαν οι Ευκλείδης Τσακάλωτος, η Πέτη Πέρκα, ο Νάσος Ηλιόπουλος και ο Αλέξης Χαρίτσης.

Παρόντες επίσης ήταν οι πρώην Γενικοί Γραμματείς επί κυβερνήσεων Παπανδρέου και Τσίπρα, Γιώργος Πετρουλάκης και Κώστας Πουλάκης, ο πρώην Δήμαρχος Αθηναίων Λευτέρης Παπαγιαννάκης, ο Στέφανος Τζουμάκας, ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης, κ.ά..

Οι συνεντεύξεις/ podcasts –που δημοσίευσε το NEWS 24/7– των Πέτρου Ιωαννίδη και Ηλία Τσαουσάκη με διακεκριμένους πολιτικούς επιστήμονες και αναλυτές αποτελούν την πρώτη ύλη του βιβλίου. Περιγράφουν, αναλύουν και φωτίζουν όλες τις εκλογικές μάχες της περιόδου από το 1974 έως και το 2023, αναδεικνύοντας σημαντικές πτυχές της κάθε αναμέτρησης.

Οι συγγραφείς των εκλογικών αναμετρήσεων είναι …

1974: Ηλίας Νικολακόπουλος

1977: Γιάννης Κωνσταντινίδης – Ρούλα Νέζη

1981: Παναγιώτης Κουστένης

1985: Κώστας Πουλάκης

1989-90: Γιάννης Βούλγαρης

1993: Δημήτρης Παπαδημητρίου

1996: Γιάννης Μαυρής

2000: Πάνος Σταθόπουλος

2004: Θόδωρος Λιβάνιος

2007: Ευτυχία Τεπέρογλου

2009: Νίκος Μαραντζίδης

2012: Βασιλική Γεωργιάδου

2015: Γεράσιμος Μοσχονάς

2019:Ευτυχης Βαρδουλάκης

2023: Πέτρος Ιωαννίδης- Ηλίας Τσαουσάκης

– Επίμετρο ο Παύλος Τσίμας

Στην παρουσίαση της Δευτέρας, μίλησαν οι επιμελητές Πέτρος Ιωαννίδης και Ηλίας Τσαουσάκης καθώς και οι δημοσιογράφοι Ξένια Κουναλάκη, Νίκη Λυμπεράκη και Γιάννης Aλμπάνης.

Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στις εκλογικές αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης, στο πρόσωπα και τους πρωταγωνιστές της κάθε εποχής, καθώς και στη σημερινή πολιτική συγκυρία, λίγους μήνες μετά τη διπλή εκλογική αναμέτρηση του Μαΐου , Ιουνίου 2023.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, παρουσιάστηκαν βίντεο/χαιρετισμοί του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου. Οι δύο πολιτικοί αναφέρθηκαν στην Μεταπολιτευτική ιστορία του τόπου, καθώς και σε προσωπικές τους αναμνήσεις από εκλογικές αναμετρήσεις του παρελθόντος.

Στην εκδήλωση προβλήθηκε ακόμα βίντεο από την εκπομπή του Απόστολου Μαγγηριάδη στην ΕΡΤ με αρχειακό υλικό από τις εκλογικές αναμετρήσεις του παρελθόντος.

Το βιβλίο «Μισός αιώνας εκλογές- Συζητώντας για τις αναμετρήσεις της μεταπολίτευσης» αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων τόσο για το παρελθόν όσο και για το παρόν και το μέλλον του τόπου.

Μια σημαντική ευκαιρία για την αξιολόγηση της πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας και της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας.