ΤΙ ΚΑΝΕΙ Η ΝΟΡΒΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΤΗΣ (ΚΑΙ ΤΙ ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ)

Το WWF Ελλάς και η Πρεσβεία της Νορβηγίας διοργάνωσαν ανοιχτή συζήτηση για τις δασικές πυρκαγιές και τις φυσικές καταστροφές στην οποία μίλησαν ο Ηλίας Τζηρίτης (υπεύθυνος δράσεων για τις δασικές πυρκαγιές, WWF Ελλάς) και ο Morten Harangen (δημοσιογράφος και υπεύθυνος επικοινωνίας στη Δ/νση της Νορβηγικής Πολιτικής Προστασίας).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν τα όσα κατέθεσε ο κ. Harangen, στην εισήγησή του που παρακολούθησε το NEWS 24/7. Ο ίδιος μίλησε για την εμπειρία του ως λειτουργός στις δημόσιες δομές της χώρας του αλλά και για την οργάνωση της Πολιτικής Προστασίας στη λογική της πρόληψης, της διαφάνειας και της σχέσης εμπιστοσύνης με το κοινό. Στοιχεία που εν Ελλάδι αναζητούνται στο διηνεκές μέσα στο παθογενές πέρασμα των χρόνων.

Όπως τόνισε ο κ. Harangen, κεντρική σημασία στη διαχείριση των κρίσεων στη χώρα του έχει η έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση του κόσμου μέσα από τη διάχυση πληροφορίας στα Μέσα Ενημέρωσης. Ως βασικότερες κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει η Νορβηγία έθεσε τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 2011, τις δασικές φωτιές που όπως είπε γίνονται όλο και ισχυρότερες, αλλά και τις μεταναστευτικές ροές των τελευταίων ετών, συμπεριλαμβανομένης της ρωσο-ουκρανικής κρίσης.

Ανέφερε δε ενδεικτικά πως “η επίδραση της κλιματικής κρίσης κάνει τον ακραίο καιρό ακόμα πιο ακραίο και τις συνθήκες να διαρκούν περισσότερο. Το ίδιο ισχύει και για τις περιόδους βροχόπτωσης, έχουν γίνει πιο έντονες σε διάρκεια και ποσοστά βροχόπτωσης”. Κάτι που καθιστά την πρόληψη και την ετοιμότητα, ακόμη πιο επιτακτικές ανάγκες, όπως υπογράμμισε.

Ως παράδειγμα πρόσφατης έκτακτης κρίσης έφερε τις κατολισθήσεις του 2020 που είχαν ως αποτέλεσμα δέκα άνθρωποι να χάσουν τις ζωές τους. “Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η κλιματική κρίση, για παράδειγμα οι πλημμύρες δεν υπήρχαν παλαιότερα στον βαθμό που υπάρχουν τώρα”, τόνισε.

Μιλώντας για την οργάνωση και τη δομή της Πολιτικής Προστασίας στη Νορβηγία των 5,5 εκ. κατοίκων, ο Morten Harangen κατέγραψε πως το “αρχηγείο” βρίσκεται σε τοποθεσία δύο ωρών από το Όσλο, σε στρατηγικό σημείο για επεμβάσεις, και αριθμεί 700 μόνιμους υπαλλήλους. Βασική του αρμοδιότητα είναι η διαρκής ενημέρωση-εκπαίδευση πολιτών και η οργάνωσή τους με ασκήσεις ετοιμότητας.

“Βασικό μας μέλημα είναι η σωστή ενημέρωση του κόσμου και η συνεργασία με τα media στον καλύτερο δυνατό βαθμό”, είπε. Ως προς αυτή την κατεύθυνση, ζητούμενο είναι η διαφάνεια για όσα πράττει η Αρχή, ενώ ως βασικό στοιχείο έθεσε την εμπιστοσύνη. “Η εμπιστοσύνη λειτούργησε αποδοτικά στον καιρό της πανδημίας”, υπογράμμισε ο κ. Harangen, αναφέροντας πως το στούντιο που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες των ημερήσιων ενημερώσεων διατηρείται και σήμερα με τακτικές ενημερώσεις των εκπροσώπων του Τύπου για τις δράσεις της Πολιτικής Προστασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Πρακτικά, παρουσιάζονται αναλυτικά τα στρατηγικά σχέδια ενόψει καλοκαιρινής και χειμερινής περιόδου.

“Το μόνο που ζητάμε είναι η ακρίβεια στη μεταφορά των δεδομένων. Καταλαβαίνω πως πολλοί δημοσιογράφοι είναι σκεπτικοί απέναντί μας, αλλά το βασικό είναι να μη διαιωνίζονται τα στερεότυπα μεταξύ των δύο πλευρών, και αυτό διασφαλίζεται μόνο με διαρκή επικοινωνία και συνεργασία”, είπε για να συνεχίσει:

“Βασικό όμως, είναι να εκπαιδευτεί σωστά το κοινό”. Σε αυτή τη λογική, οι Αρχές της Νορβηγίας δίνουν πρακτικές οδηγίες γνώσης για να προλαμβάνονται οι κρίσεις, για παράδειγμα το να σβήνουν οι πολίτες τα διακοσμητικά φώτα της νύχτα, να προσέχουν επιπρόσθετα τη χρήση κεριών, να εξοικονομούν νερό, να μαθαίνουν ποια τρόφιμα πρέπει να αποθηκεύουν σε περίπτωση κρίσης, να ελέγχουν την ετοιμότητα των αυτόματων συστημάτων πυρόσβεσης κλπ.

“Ως πολίτης, όλη τη διάρκεια του έτους, πρέπει να ξέρω τι να κάνω για να προστατεύσω εμένα και την οικογένειά μου”, είπε ο κ. Harangen, ενώ στάθηκε στο γεγονός πως εν μέσω ρωσο-ουκρανικής κρίσης έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές ένα application που λάνσαρε η κυβέρνηση το οποίο και παρείχε πληροφορίες για τον πόλεμο. “Το site αυτό και το application έγινε πολύ δημοφιλές στην κρίση με την Ουκρανία για αναζήτηση πληροφοριών”, είπε σχετικά.

Οι νορβηγικές “οδηγίες” για να αντιμετωπίσετε σωστά μια έκτακτη κατάσταση

Ως βασικές συμβουλές για σωστή διαχείριση κρίσης, έθεσε δε τα εξής:

-Να χτίσετε μια σχέση εμπιστοσύνης του κοινού με τα Μέσα και τις Αρχές

–Εκπαιδευστε το κοινό

-Να γίνεται η ταχύτερη δυνατή μετάδοση ακριβούς πληροφορίας προς το κοινό σε περιόδους κρίσης

-Να δημιουργηθεί ένα εθνικό σύστημα έκτακτων συνθηκών

-Να αξιολογείτε σωστά τη σημασία του χρόνου

-Να επενδύσετε στην έγκαιρη ενημέρωση και στη σωστή μετάδοση πληροφορίας

-Να χτίσετε σχέσεις εμπιστοσύνης.

Κοινώς, μην περιμένετε μια κρίση να γίνει “έκτακτη”, για να αντιμετωπιστεί αποδοτικά.

Περί κλιματικής κρίσης: Ο φετινός Νοέμβριος ήταν ο πιο θερμός που έχει καταγραφεί, από το 1940 και μετά

Το ελληνικό αντιπαράδειγμα

Ως προς τα ελληνικά δεδομένα, είναι χαρακτηριστικό πως η Πολιτική Προστασία (Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας) προχωρά σε συνεντεύξεις Τύπου μόνο όταν υπάρχει έκτακτη κρίση σε εξέλιξη ή απολογιστικά, μετά από αυτή. Ενδεικτικά, ο Ηλίας Τζηρίτης (υπεύθυνος δράσεων για τις δασικές πυρκαγιές, WWF Ελλάς) τόνισε πως παρά το γεγονός πως “κλιματική κρίση σημαίνει πρόληψη”, στην Ελλάδα “εφαρμόζεται μόνο το ‘δόγμα Μάτι’, δηλαδή των εκκενώσεων”. Χαρακτηριστικά είπε πως παρότι στον Έβρο υπάρχουν δασικοί δρόμοι και αντιπυρικές ζώνες, κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών του καλοκαιριού “μας απομάκρυναν από τα σημεία ως εθελοντές πυροσβέστες, αναμένοντας μόνο τα εναέρια μέσα”. Σημείωσε όμως πως χωρίς χερσαία επιχείρηση, “η φωτιά δεν σβήνει”.

Είπε ακόμη πως στους Έλληνες πυροσβέστες δεν υπάρχει εξειδίκευση, για παράδειγμα να είναι δασοπυροσβέστες, ενώ ελλιπής είναι φυσικά και η ενημέρωση-εκπαίδευση του κοινού, κάτι που θα έπρεπε να συμβαίνει όλο το ημερολογιακό έτος.

Ο κ. Τζηρίτης επανέλαβε πως “κλιματική κρίση σημαίνει πρόληψη” και πως μόλις το 16% των ετήσιων ελληνικών προϋπολογισμών εξόδων κονδυλίων για την αντιμετώπιση κρίσεων, πάει στην προληπτική ετοιμότητα. Παράλληλα, στην Ελλάδα καταγράφεται τα τελευταία χρόνια μείωση προσωπικού αλλά και πόρων, αντί για το αντίστροφο, κάτι που θα έπρεπε να συνάδει με την επιδείνωση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. “Αντιστρόφως ανάλογα με εμάς, στην Πορτογαλία το 40% των πόρων για τις κλιματικές κρίσεις, πάει για πρόληψη”, είπε.

Τόνισε ακόμη πως από 332 δήμους μόνο 11 έχουν καταθέσει μελέτες για πρόληψη. Ανέφερε δε πως τα τελευταία είκοσι χρόνια τα περιστατικά έναρξης πυρκαγιών ανά έτος είναι λίγο-πολύ σταθερά, αποδομώντας τον μύθο ότι πέρυσι το καλοκαίρι ήταν “καλοκαίρι με ρεκόρ πυργκαγιών”. “Τα μελτέμια και οι δύσβατες περιοχές υπήρχαν πάντα. Σταθερά έχουμε τα τελευταία είκοσι χρόνια 10.000 περιστατικά έναρξης φωτιάς ανά έτος. Αντιθέτως, έχουμε γνώση για την κλιματική κρίση τουλάχιστον εδώ και έξι χρόνια, η οποία πράγματι επιδεινώνει τα φαινόμενα. Όλα αυτά συνηγορούν πως σχεδιάζουμε με λάθος τρόπο”, επέμεινε.

Τέλος, ανέφερε πως ένα 30% αιτιών έναρξης πυρκαγιών καταγράφονται ως “άγνωστα”, ανάμεσα στα οποία εντάσσονται και οι φωτιές που εκκινούν από προβληματικές υποδομές, ενώ δήλωσε πως συντηρείται μια συνωμοσιολογία γύρω από τις προκλήσεις φωτιάς, η οποία εξυπηρετεί προς αποποίηση ευθυνών. Στη δε Κύπρο, μόλις ένα 2% φωτιών καταγράφονται με “άγνωστα αίτια”.

“Ποτέ δεν έχει γίνει καμία σύλληψη για εμπρησμό από την ΕΥΠ. Η κουλτούρα του μηχανισμού μας δεν πιστεύει στην πρόληψη. Διαχέονται λάθος ορολογίες και λάθος μηνύματα προς το κοινό, όπως για παράδειγμα ότι η φωτιά δημιουργεί δικό της κλίμα. Ακούσαμε μέχρι και για “αλητήριους” την ώρα που πολίτης εθελοντής δασοπυροσβέστης φυλακίστηκε άδικα 11 μήνες ως δήθεν εμπρηστής. Να δούμε σωστά από πού ξεκινούν οι φωτιές και να βάλουμε στη λογική μας την προληπτική πολιτική, που μαζί με τους δασικούς χάρτες θα δώσουν λύσεις”, κατέληξε ο κ. Τζηρίτης στη δική του εισήγηση.