Έρευνα: Χιλιάδες πρόσφυγες θαμμένοι “στα αζήτητα” – Τα στοιχεία για την Ελλάδα

Οι σοροί χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών που έχασαν τη ζωή τους στα ευρωπαϊκά σύνορα παραμένουν θαμμένοι σε τάφους “αγνώστων στοιχείων” και χωρίς να έχουν ταυτοποιηθεί, όπως αποκάλυψε η έρευνα Border Graves, την οποία πραγματοποίησαν οκτώ ευρωπαίοι δημοσιογράφοι σε συνεργασία με την βρετανική εφημερίδα Guardian, τη γερμανική Süddeutsche Zeitung και το ελληνικό μέσο ερευνητικής δημοσιογραφίας, Solomon.

Σύμφωνα με τα αποκαλυπτικά ευρήματα της έρευνας, τουλάχιστον 2.162 νεκροί πρόσφυγες και μετανάστες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν ταυτοποιηθεί και είτε οι σοροί τους βρίσκονται στοιβαγμένοι σε νεκροτομεία είτε είναι θαμμένοι σε τάφους ‘αγνώστων στοιχείων’. Στη Λαμπεντούζα εντοπίστηκαν ξύλινοι σταυροί αντί για τάφους, στη βόρεια Γαλλία τάφοι έγραφαν απλώς ένα “Χ”, και στην Κροατία “ΝΝ”, δηλαδή ‘αγνώστων στοιχείων’ ενώ στα ισπανικά Γκραν Κανάρια εντοπίστηκαν πλάκες που έγραφαν μόνο σε ποιο ναυάγιο πέθαναν.

Στην Ελλάδα καταγράφηκαν περισσότεροι από 540 αταυτοποίητοι τάφοι προσφύγων, το 54% όσων κατέγραψε συνολικά η ευρωπαϊκή έρευνα, σύμφωνα με το Solomon. Οι εν λόγω τάφοι καταγράφονται στις περιοχές: Ορεστιάδα (15), Σιδηρώ Έβρου (313), Μεσσούνη Κομοτηνής (άγνωστος αριθμός), Άγιος Παντελεήμονας Λέσβου (20), Κάτω Τρίτος Λέσβου (147), Βροντάδος Χίου (5), Ηραίου Σάμου (35) και Σχιστό Αττικής (11).

Συνολικά, σε 65 νεκροταφεία ευρωπαϊκών χωρών καταγράφηκαν περισσότεροι από 1.000 τάφοι ‘αγνώστων στοιχείων’.

“Αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου, καθώς περισσότεροι από 29.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε μεταναστευτικές διαδρομές στην Ευρώπη, η πλειονότητα των οποίων δεν έχει ταυτοποιηθεί” τονίζει το σχετικό δημοσίευμα της Guardian.

Όπως επισημαίνει, παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε, με ψήφισμα που ενέκρινε το 2021, την ταυτοποίηση όλων όσοι πεθαίνουν στις ‘μεταναστευτικές διαδρομές’ και αναγνώριζε την ανάγκη δημιουργίας μίας βάσης δεδομένων για τη συλλογή στοιχείων των σορών, παρ’ όλα αυτά καμία από τις εμπλεκόμενες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχει προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες.

Το ζήτημα είναι “εντελώς παραμελημένο”, δήλωσε η Ευρωπαία επίτροπος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Dunja Mijatović, προσθέτοντας ότι, οι χώρες της ΕΕ δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους βάσει του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

“Τα εργαλεία υπάρχουν. Έχουμε τις υπηρεσίες και τους εγκληματολόγους, αλλά πρέπει και να αξιοποιηθούν από τις κυβερνήσεις. Η άνοδος της ‘σκληρής δεξιάς’ και η έλλειψη πολιτικής βούλησης είναι πιθανό να εμποδίσουν περαιτέρω την αντιμετώπιση ‘της τραγωδίας των αγνοούμενων μεταναστών’“, πρόσθεσε.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα εκατοντάδες οικογένειες να μην μπορούν να θρηνήσουν και να πενθήσουν με αξιοπρέπεια τους νεκρούς τους και να βρίσκονται αντιμέτωποι με την γραφειοκρατία των εκάστοτε χωρών.

Η υποστήριξή τους ανατίθεται σε οργανώσεις, όπως η Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού, η οποία έχει καταγράψει τουλάχιστον 16.500 αιτήσεις από ανθρώπους που αναζητούν τους συγγενείς τους, από το 2013. Η πλειοψηφία αυτών προέρχονται από το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Σομαλία, τη Γουινέα, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Ερυθραία και τη Συρία.

Από τις χιλιάδες αυτές αιτήσεις, μόλις 285 έχουν επιτυχώς ολοκληρωθεί.

Αλεξανδρούπολη: Στοιβαγμένοι σοροί σε κοντέινερ

Μεταξύ άλλων, το δημοσίευμα της Guardian παρουσιάζει τα ευρήματα των δημοσιογράφων στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην πόλη της Αλεξανδρούπολης.

Όπως αναφέρει, “σε μία γωνία του χώρου στάθμευσης του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης βρίσκονται δύο εμπορευματοκιβώτια (κοντέινερ) – ψυγεία, δίπλα σε κάδους απορριμμάτων. Εκεί, βρίσκονται οι σοροί 40 ανθρώπων“. Οι εν λόγω νεκροθάλαμοι έχουν παραχωρηθεί από τον Ερυθρό Σταυρό.

Είκοσι από αυτά είναι απανθρακωμένα λείψανα μεταναστών που έχασαν τη ζωή τους στις μεγάλες πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα το καλοκαίρι. Η ταυτοποίησή τους αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολη, με μόνο τέσσερις από τους νεκρούς να έχουν κατονομαστεί μέχρι σήμερα.

Τα σύνορα Ελλάδας – Τουρκίας μέσω του ποταμού Έβρου είναι ένα πέρασμα μόλις 10 – 20 λεπτών. Ωστόσο οι άνθρωποι που διασχίζουν τη νύχτα το ποτάμι με τις βάρκες τους, μπορούν εύκολα να χτυπήσουν σε ένα δέντρο και να ανατραπούν. Τα πτώματα αποσυντίθενται στις λάσπες της κοίτης του ποταμού, με αποτέλεσμα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους, τα ρούχα καθώς και οποιαδήποτε έγγραφα διέθεταν και θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αναγνώρισή τους, να καταστρέφονται γρήγορα.

Στην Λαμπεντούζα η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη επισημαίνει το δημοσίευμα, τονίζοντας μάλιστα πως “δεν έχει αυτή την πολυτέλεια”(σ.σ. τα κοντέινερ-νεκροθαλάμους). “Δεν υπάρχουν νεκροτομεία και ψυγεία” δήλωσε ο αρμόδιος εισαγγελέας της Σικελίας, που ηγείται των ερευνών για τα ναυάγια μεταναστών. “Αφού τοποθετηθούν στους ειδικούς σάκους, οι σοροί των μεταναστών μεταφέρονται στη Σικελία. Την ταφή τους διαχειρίζονται οι επιμέρους πόλεις” πρόσθεσε ενώ αποκάλυψε πως “σε αρκετές περιπτώσεις οι νεκροί πρόσφυγες και μετανάστες θάφτηκαν σε ομαδικούς τάφους εντός νεκροταφείων”.

Στην έρευνα, η οποία υποστηρίχθηκε από το Investigative Journalism for Europe (IJ4EU) και το Journalismfund Europe, συμμετείχαν οι εξής δημοσιογράφοι: Gabriele Cruciata, Eoghan Gilmartin, Danai Maragoudaki, Barbara Matejčić, Leah Pattem, Gabriela Ramírez, Daphne Tolis and Tina Xu.

Μπορείτε να διαβάσετε το δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Guardian, ΕΔΩ καθώς και το σχετικό δημοσίευμα από το Solomon, ΕΔΩ.