ΕΙΔΑΜΕ ΤΟΝ “ΠΡΟΜΗΘΕΑ” ΤΟΥ ΜΠΙΝΙΑΡΗ – ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΚΑΡΕΚΛΑ

Το 2021 ο Άρης Μπινιάρης μάς χάρισε μία εξαιρετική ανάγνωση της Αισχύλειας τραγωδίας “Προμηθέας Δεσμώτης” (Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου). Τότε ανέδειξε μοναδικά τον τραγικό λόγο του Αισχύλου, βάζοντας στο μικροσκόπιό του τον άνθρωπο και τη θέση του απέναντι σε κάθε μορφής εξουσία και βία.

Οι λογαριασμοί του με τον Προμηθέα δεν “έκλεισαν” τότε. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να “κλείσουν” με αυτόν τον απόλυτα δυστοπικό κόσμο του μυθολογικού αυτού ήρωα που αψηφώντας τους θεούς δώρισε τη φωτιά στον άνθρωπο για να δημιουργήσει πολιτισμό και έγινε σύμβολο της ηρωικής αντίστασης.

Έτσι, τώρα επιστρέφει και επαναπροσεγγίζει εκ νέου τον Αισχύλειο μύθο με ένα ολοκαίνουριο κείμενο που εστιάζει στο σήμερα επιχειρώντας να διερευνήσει τους δυσοίωνους παραλληλισμούς μεταξύ του τότε και των σκοτεινών κεφαλαίων της σύγχρονης ιστορίας.

Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΚΑΡΕΚΛΑ

Το σκηνικό του θεάτρου Γκλόρια φαντάζει δυστοπικό. Καύκασος δεν υπάρχει. Έχει μεταμορφωθεί σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας και ο βράχος της καθήλωσης έχει τη μορφή ηλεκτρικής καρέκλας. Ο Προμηθέας έγκλειστος, φορώντας τη χαρακτηριστική στολή ενός τρόφιμου φυλακών συνομιλεί με έναν εισαγγελέα, μια ψυχίατρο και άλλα πρόσωπα κατά αντιστοιχία του Κράτους, του Ερμή, της Ιούς και του Ωκεανού.

Όλα μοιάζουν αποστειρωμένα, γυμνά από καθετί και παγωμένα. Η ανθρωπότητα δε διάγει ημέρες φωτός, αλλά σκότους, καθώς απολυταρχικές πρακτικές και αντιλήψεις είναι πια κυρίαρχες παντού. Κάθε είδους αντίσταση τιμωρείται και καθυποτάσσεται.

Ο σύγχρονος Προμηθέας, δεν μπορεί πια να μεταλαμπαδεύσει τη φλόγα της σκέψης του. Δεν τον αφήνουν. Σύμβολο αντίστασης αντέχει. Επιμένει και υπομένει το σκοτεινό χρονικό μιας σειράς ανακρίσεων από ανθρώπους του καθεστώτος που προσπαθούν να τον φιμώσουν.

Στέκεται εκεί φυλακισμένος και μονολογεί:
Ζήσαμε βαδίζοντας στην άβυσσο
Και μέσα στην τυφλή καταστολή, κρατήσαμε την όρασή μας
Και συνεχίσαμε σαν να μην υπάρχει αύριο
Κι από εκείνες τις μέρες, απόμεινα μονάχα εγώ
Θα περιμένω τ’ αδέρφια μου ξανά
Εκεί που όλοι οι δρόμοι συναντιούνται
Εκεί που οι δολοφόνοι παρατάσσονται

 

ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΕΦΙΑΛΤΗ ΜΑΣ

Ο Άρης Μπινιάρης γράφει ένα πυρακτωμένο αντιστασιακό σύγχρονο κείμενο στο οποίο έχουν ενσωματωθεί με τρόπο αόρατο και χειρουργικό στίχοι του ράπερ Άγνωστος Χειμώνας. Αυτή η μείξη πεζού και έμμετρου λόγου είναι τόσο αρμονική και τόσο καλά συγχωνευμένη που σε κάνει να απορείς ποιος στίχος ή φράση ανήκει σε ποιον. Από τη μία το έντονα επηρεασμένο από τον πολιτικό, υπαρξιακό και επανασταστικό λόγο του Αισχύλου κείμενο του Άρη Μπινιάρη και από την άλλη οι αντιδογματικοί και κοινωνικοπολιτικοί στίχοι του Άγνωστου Χειμώνα.

Στην αρμονική αυτή μείξη συμβάλλει βέβαια και η έντονη μουσικότητα (εξαιρετική η μουσική σύνθεση και ο ηχητικός σχεδιασμός του Εμμανουήλ Ροβίθη) που “δένει” με τη σκηνοθετική οπτική του Άρη Μπινιάρη και ακολούθως εμποτίζει το παίξιμο των ηθοποιών του με ρυθμό στον λόγο, τις ανάσες και το σώμα τους.

Η χρήση μάσκας στην παράσταση επιτείνει ακόμη πιο πολύ την παγωμένη αίσθηση και την απουσία συναισθημάτων και αντίδρασης και δημιουργεί την αίσθηση πως μπαίνουμε μέσα στον χειρότερο εφιάλτη μας. Έναν παγωμένο εφιάλτη απομόνωσης και ολικής αποστείρωσης.

Δεν είναι εύκολο αυτό που επιχειρεί ο Άρης Μπινιάρης με αυτόν τον Προμηθέα. Και το λέμε αυτό γιατί το κείμενο του είναι δαιδαλώδες, πυκνό, μεστό νοημάτων και πολυσήμαντο. Δεν είναι εύκολο να ακολουθήσει τον φιλοσοφικό ειρμό του ο θεατής, περισσότερο παίρνει μία γεύση και μία αίσθηση του αντιστασιακού αυτού λόγου. Και αυτή η γεύση είναι τόσο έντονη που αντισταθμίζει την όποια κούραση δημιουργεί ο καταιγιστικός λόγος του κειμένου.

ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Στη σκηνική αυτή αλληγορία πρωταγωνιστούν εξαιρετικοί ηθοποιοί. Ο Μιχάλης Βαλάσογλου δίνει μία φλογισμένη ερμηνεία. Είναι εντυπωσιακό το πώς σωματικοποιεί όλη την ένταση, τη μουσικότητα και τις ψυχολογικές σημάνσεις του κειμένου, ενώ τιθασεύει και ελέγχει απόλυτα τις συσπάσεις του σώματός του, τη χροιά της φωνής του και τη τονικότητα του λόγου του.

Εξαιρετικές ερμηνείες και από τους υπόλοιπους ηθοποιούς. Η Βάσω Καβαλιεράτου ως ψυχίατρος και μητέρα μας είναι στην καλύτερη μάλλον στιγμή της και μας χαρίζει δυνατές υποκριτικές στιγμές. Στο ίδιο μήκος κύματος ο Αυγουστίνος Κούμουλος ως εισαγγελέας και πατέρας και η Μαρία Μαντά ως κρατούμενη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Μία στιβαρή εμβυθιστική προσέγγιση του Προμηθέα από τον Άρη Μπινιάρη που συνομιλεί απευθείας με το σήμερα και δίνει νέες διαστάσεις στον Αισχύλειο μύθο. Παράσταση για μυημένους θεατές και για όσους αρέσκονται στις δύσκολες θεατρικές αναγνώσεις. Δύσκολα θα αφήσει κάποιον ανικανοποίητο.