ΡΕΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ: “ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΡΑ ΠΕΡΝΑΜΕ ΜΙΑ ΦΑΣΗ “ΦΑΝΤΕΖΙ” ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ”

Η Ρένα Σακελλαρίδου αποτελεί, αδιαμφισβήτητα, μια από τις σημαντικότερες Ελληνίδες αρχιτέκτονες και αυτό αποτυπώνεται και στα έργα της, τα οποία εμπνέουν δυναμισμό, αισθητική και ποιότητα: χαρακτηριστικά τα οποία φέρει και η ίδια, ως προσωπικότητα.

Η ίδια είναι ιδρυτικό μέλος του αρχιτεκτονικού γραφείου SPARCH Sakellaridou / Papanikolaou Architects και επικεφαλής σήμερα του γραφείου RS SPARCH, με το Μέγαρο Καρατζά, το Συγκρότημα Εθνικής Ασφαλιστικής, τα Κεντρικά Γραφεία του Ομίλου Αγγελικούση (Agemar), να αποτελούν μόνο ορισμένα από τα κτίρια τα οποία φέρουν την υπογραφή της, τα δύο πρώτα σε συνεργασία και το τρίτο αυτοτελώς. Ως SPARCH και RS SPARCH έχει βραβευθεί σε πάνω από 26 αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και το έργο της έχει περιληφθεί σε 37 εκθέσεις, ενώ κτίριά της έχουν προταθεί ως υποψήφια για το Βραβείο Mies van der Rohe καθώς και το Βραβείο arcVision για γυναίκες στην αρχιτεκτονική. Παράλληλα, είναι καθηγήτρια αρχιτεκτονικού σχεδιασμού στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΑΠΘ.

Λίγο πριν από την εκδήλωση “Συγχρονικότητες – Η Αρχιτεκτονική της Ρένας Σακελλαρίδου”, που διοργανώνει το περιοδικό ek διοργανώνει την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 2023, στον Φάρο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στις 18:30, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, η Ρένα Σακελλαρίδου μιλά στο Magazine του NEWS 24/7 για το πώς αποφάσισε να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα, τι την γοητεύει στα μεγάλης κλίμακας κτίρια, πώς βλέπει την Αθήνα του σήμερα, αλλά και για τις νέες τάσεις στην αρχιτεκτονική.

Πώς πήρατε την απόφαση να γίνετε αρχιτέκτονας; Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε;
Η απόφαση, επιφανειακά, ήταν μια στιγμή παρόρμησης. Πήγαινα στο πρακτικό, ήμουν καλή μαθήτρια, θα πήγαινα στο Πολυτεχνείο, δεν είχα αποφασίσει πού. Και άκουσα στο ραδιόφωνο μια έκθεση που είχα γράψει, η οποία ήταν για το Ωραίο και την Τέχνη. Ξαφνικά είπα «Καλά, τι πάω να κάνω; Θα πάω στο Πολυτεχνείο, αλλά αυτό που θέλω εγώ είναι να ασχοληθώ με το Ωραίο και την Τέχνη. Άρα είναι μονόδρομος για μένα να πάω αρχιτεκτονική». Κι εκεί ξεκαθάρισαν όλα. Μου έλεγαν να πάω ναυπηγός, ότι θα είμαι το μόνο κορίτσι, μου φούσκωναν τα μυαλά. Ξεκαθάρισε μέσα μου ότι θέλω να γίνω αρχιτέκτονας και είναι κάτι που δεν νομίζω ότι το μετάνιωσα ποτέ.

Αυτό που είχατε τότε στο μυαλό σας ότι θα γίνετε, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα;
Νομίζω ότι ανταποκρίνεται, αλλά ο δρόμος ήταν πολύ μακρύς, και δεν νομίζω ότι στα αλήθεια ήξερα πραγματικά τι σημαίνει αρχιτεκτονική. Ήξερα ότι θα σχεδιάζεις και θα φτιάχνεις κτίρια, ότι όλο αυτό είναι κάτι άλλο και δεν να κάνει τόσο πολύ με το engineering που είχαν οι υπόλοιπες σχολές του Πολυτεχνείου. Γοητεύτηκα πάρα πολύ, από το πρώτο έτος ενθουσιάστηκα. Και όλος αυτός ο ενθουσιασμός, αντί να ελαττώνεται, μεγάλωνε.

Νομίζω πως όλοι μας, όταν πηγαίνουμε για σπουδές στην ηλικία των 18 χρονών, δεν ξέρουμε ακριβώς πώς θα είναι αυτό που επιλέξαμε. Εσείς, που είστε και καθηγήτρια στο ΑΠΘ, το βλέπετε αυτό στους φοιτητές σας; Υπάρχει άγνοια ή έρχονται συνειδητοποιημένοι;
Έχω την αίσθηση ότι τώρα τα παιδιά ξέρουν πιο πολύ. Είναι το ίντερνετ, έχουν πιο πολλές παραστάσεις. Παρόλα αυτά, όταν ξεκινάς τις σπουδές στην αρχιτεκτονική, κινείται λίγο η γη κάτω απ’ τα πόδια σου. Κι αυτό είναι κομμάτι της αρχιτεκτονικής παιδείας, γιατί πρέπει αυτά που έχεις στο νου σου, να μετατοπιστούν, να αλλάξουν, να αρχίσεις να σκέφτεσαι με έναν διαφορετικό τρόπο.

Επίσης, η αρχιτεκτονική σου δίνει μια δυνατότητα να ασχοληθείς με πολλά διαφορετικά πράγματα. Είθισται να δανείζεται στοιχεία από τις κοινωνικές επιστήμες, για παράδειγμα. Η αρχιτεκτονική ακροβατεί ανάμεσα στην τέχνη και στην επιστήμη, ανάμεσα στο λογικό και δομημένο και σε αυτό που είναι διαισθητικό και φαντασιακό. Αυτό είναι πολύ γοητευτικό.

Βλέπω πολύ ταλαντούχα παιδιά. Χαίρομαι πάρα πολύ όταν βλέπω παιδιά να ανθίζουν, που ξαφνικά συνειδητοποιούν, κατανοούν και αρχίζουν να εξελίσσονται. Προσωπικά με συγκινεί πάρα πολύ.

Το Βανκούβερ μου έδωσε την αίσθηση ότι όλος ο κόσμος είναι στα χέρια μου, φτάνει να το θέλω, να κοπιάσω, να παλέψω και να είμαι καλή στη δουλειά μου.

Έχετε σπουδάσει στο εξωτερικό, πρώτα στο Βανκούβερ. Τι σας έδωσε αυτή η πόλη;
Εγώ βρέθηκα στο Βανκούβερ 23 χρονών. Στην άκρη του κόσμου, ειδικά τότε, μη βλέπουμε τώρα πώς είναι. Μέχρι τότε ζούσα στη Θεσσαλονίκη με την οικογένειά μου, σε ένα κλειστό και προστατευμένο περιβάλλον. Βρέθηκα σε μια άλλη ήπειρο ολομόναχη, χωρίς να ξέρω κανέναν, ήταν ένα σοκ. Πέρασα τρία χρόνια που τα ονόμασα «δύσκολα», αλλά ήταν τα τρία πιο πολύτιμα χρόνια της ζωής μου, γιατί αισθάνθηκα κάτι που στο δίνει η Βόρεια Αμερική.

Είναι αυτές οι κοινωνίες που σου δίνουν την αίσθηση – και δεν είναι μόνο αίσθηση, είναι όντως έτσι – ότι αν τα πας καλά, αν είσαι καλός στη δουλειά σου, όλες οι πόρτες ανοίγουν. Κι αυτό είναι μαγικό. Άρα εγώ, νιώθω ότι οφείλω στον Καναδά και στο Βανκούβερ, ένα άνοιγμα των οριζόντων, την αίσθηση ότι όλος ο κόσμος είναι στα χέρια μου, φτάνει να το θέλω, να κοπιάσω, να παλέψω και να είμαι καλή στη δουλειά μου. Νομίζω ότι αν δεν είχα αυτά τα τρία χρόνια, που ήταν ένα είδος ωρίμανσης και συνειδητοποίησης, ίσως όλοι οι περιορισμοί – που τους ξέρουμε όλοι στην Ελλάδα – θα με είχαν εγκλωβίσει.

Έπειτα πήγατε στο Λονδίνο. Από εκεί τι «πήρατε»;
Στο Λονδίνο οφείλω, επίσης, πάρα πολλά, γιατί σπούδασα με τον καθηγητή μου τον Bill Hillier, που ήταν ένα εξαιρετικό, φοβερό μυαλό. Θεωρώ ότι έμαθα να σκέφτομαι.

Από τον καθηγητή σας τι κρατάτε;
Κρατάω μια συμβουλή, που τη θεωρώ πολύτιμη, και την έχω πει στους φοιτητές μου. Μου είχε πει: «Ρένα, το διδακτορικό πρέπει να είναι σφιχτό, σύντομο και να είναι ενδιαφέρον, σαν αστυνομικό μυθιστόρημα. Πρέπει ο άλλος να λαχταράει να φτάσει στο τέλος και φρόντισε να το κάνεις έτσι». Κι επειδή εγώ, όταν ήμουν παιδάκι, ονειρευόμουν ότι θα γίνω συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων, με άγγιξε πάρα πολύ αυτό. Φυσικά, κρατάω και πάρα πολλά πράγματα, που έχουν σχέση με την ίδια την θεωρία.

Γύρισα στην Ελλάδα γιατί ένιωθα πως ό,τι κάνω, θέλω να το κάνω στη χώρα μου.

Πώς και δεν μείνατε στο εξωτερικό;
Έφυγα από τον Καναδά, γιατί ένιωθα πως ό,τι κάνω, θέλω να το κάνω στη χώρα μου. Κάποια στιγμή το μετάνιωσα, πριν λίγα χρόνια. Στην κρίση, όταν έβλεπα να καταρρέει όλο το σύστημα, είπα “Ρένα έκανες μεγάλη βλακεία, έπρεπε να έχεις μείνει σε αυτή την πολιτισμένη χώρα». Αλλά εντάξει, γύρισα πολύ συνειδητά, πολύ γρήγορα ανοίξαμε γραφείο, αλλά επειδή με έτρωγε πολύ έφυγα στο Λονδίνο για διδακτορικό. Πηγαινοερχόμουν εκείνη την περίοδο. Ήταν η εποχή της σχιζοφρένειας! Εδώ ήμουν αρχιτέκτονας κι εκεί φοιτήτρια.

Από τις δύο αυτές πόλεις και χώρες, επηρεαστήκατε και αρχιτεκτονικά;
Όχι. Γιατί πιστεύω πως δεν επηρεαζόμαστε απ’ αυτό που βλέπουμε, αλλά απ’ αυτό που νιώθουμε, που ζούμε και που αναπνέουμε. Πιστεύω ότι τα πράγματα είναι λίγο πιο υπόγεια και πιο βαθιά. Είναι η αίσθηση που νιώθεις. Όταν νιώθεις ότι μπορείς, μπορείς. Όταν νιώθεις ότι μαθαίνω να σκέφτομαι και να πατώ στα πόδια μου. Είμαι ευγνώμων για αυτά τα δύο ταξίδια μου.

Στην Ελλάδα τα πράγματα λειτουργούν με άλλον τρόπο, από αυτόν που θα έπρεπε να λειτουργούν σε μια advanced δυτική χώρα.

Στην Ελλάδα, ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε στην καριέρα σας;
Υπήρξαν πράγματα στην Ελλάδα που με δυσκόλεψαν πάρα πολύ. Τα πρώτα χρόνια ήταν οι κλειστές πόρτες. Αργότερα, όταν άρχισαν πια τα έργα να γίνονται μεγάλα και σοβαρά, εκεί άρχισαν να με δυσκολεύουν άλλα πράγματα, που είχαν σχέση με την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας. Εμένα πάντα με ένοιαζε το κτίριό μου. Δηλαδή θα έκανα τα πάντα για να υπερασπιστώ το κτίριο και την αρχιτεκτονική. Δεν έπαιξα ποτέ παιχνίδια, δεν συμβιβάστηκα. Αναγκάστηκα μερικές φορές να μαλώσω. Σαν χαρακτήρας δεν είμαι εριστική, είμαι πολύ ήπια, αλλά για να προφυλάξω το κτίριό μου, έπρεπε να κάνω τέτοια πράγματα, που ίσως δεν ήταν απαραίτητα. Ίσως σε άλλα περιβάλλοντα, τα πράγματα δεν είναι έτσι.

Η Ελλάδα είναι λίγο δύσκολη χώρα, τα πράγματα λειτουργούν με άλλον τρόπο, από αυτόν που θα έπρεπε να λειτουργούν σε μια advanced δυτική χώρα. Υπάρχουν κάποιες δυνάμεις και κάποια politics, που μερικές φορές προσπαθούν να οδηγήσουν τα πράγματα σε άλλη κατεύθυνση.

Εσείς ασχολείστε με τα κτίρια μεγάλης κλίμακας. Τι σας γοητεύει σ’ αυτά; Γιατί προτιμάτε τον συγκεκριμένο τομέα;
Αρχικά, από τύχη ξεκινήσαμε, η πρώτη μας δουλειά ήταν ένα Δημαρχείο: άρα ήταν μεγάλη κλίμακα και ένα σύνθετο έργο. Μετά κάναμε ένα σχολείο, μετά ένα Πολύκεντρο και το ένα έφερε το άλλο. Κάναμε πολύ λίγα σπίτια. Στη συνέχεια, ένα πολύ σημαντικό έργο, που ήταν για μένα τομή, ήταν το Μέγαρο Καρατζά. Ήταν, ξαφνικά, και μια μετατόπιση από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα. Ήταν ένα δώρο το να σχεδιάζεις στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί, με συνεπήρε αυτό το πράγμα, με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο, και έγινε η απόλυτη προτεραιότητά μου. Ήταν σαν να βρήκα αυτό που ονειρευόμουν σε όλη μου τη ζωή να κάνω.

Με γοητεύει το σύνθετο και η δυσκολία που έχει όλο αυτό. Η μεγάλη κλίμακα είναι κάτι που λίγο το φοβάσαι. Μπορείς να κάνεις κάτι μικρό και να είναι όμορφο και χαριτωμένο. Στο μεγάλο… είναι πολύ μεγάλο!

Όταν σχεδιάζω, έχω πολλές διακυμάνσεις. Ευτυχώς, αυτό συμβαίνει στην πρώτη φάση και όχι όταν αρχίζει να χτίζεται το κτίριο.

Ακριβώς επειδή είναι μεγάλα και δύσκολα, φαντάζομαι, μπορεί να διορθωθεί κάτι, υπάρχει ποτέ το άγχος μήπως δεν βγει όπως πρέπει; Μήπως βγει «τερατούργημα» εντέλει, αντί για ένα όμορφο μεγάλο κτίριο;
Για μένα, με τον τρόπο που σκέφτομαι και σχεδιάζω και είμαι σαν χαρακτήρας, αυτό το άγχος υπάρχει διαρκώς. Η διάθεσή μου έχει διακυμάνσεις, μερικές φορές λέω «ναι» και άλλες λέω «ωχ!». Όταν σχεδιάζω, κάνω κάτι, μετά περνάω μια έντονη διακύμανση και το αλλάζω, το γυρνάω ανάποδα, το αναιρώ. Και πολλές φορές αλλάζω τελείως τον δρόμο και πάει κάπου αλλού. Ευτυχώς, αυτό συμβαίνει στην πρώτη φάση και όχι όταν αρχίζει να χτίζεται!

Για το Agemar έχετε πει ότι είναι το κατεξοχήν παιδί σας. Θα ήθελα να μου μιλήσετε λίγο για αυτό.
Ήταν πέντε χρόνια της ζωής μου πάρα πολύ σημαντικά και πάρα πολύ αφοσιωμένα σε αυτό το έργο. Ήταν το πιο μεγάλο έργο που έγινε μετά από την Όπερα του Νιάρχου την εποχή της κρίσης. Είχαμε αναλάβει όλο το αρχιτεκτονικό, όλο το design, το interior, ακόμα και τον σχεδιασμό επίπλων, ήταν συνολικό έργο. Ήταν πολύ σπουδαία εμπειρία και ήταν ένα έργο πολύ ιδιαίτερο, με έναν πολύ ιδιαίτερο πελάτη, ο οποίος με εμπιστεύτηκε και μου έδωσε την ευκαιρία να δημιουργήσω κάτι, το οποίο δεν ήταν συνηθισμένο.

Το ότι το Agemar μοιάζει με καράβι, δεν ήταν πρόθεση. Όταν το σχεδίαζα σκεφτόμουν το “θαλάσσιο ταξίδι”, με την έννοια της κατεύθυνσης και του ορίζοντα.

Από πού αντλήσατε έμπνευση για το Agemar;
Είναι περίεργη ιστορία, γιατί στις εφημερίδες έχει κυκλοφορήσει ότι μοιάζει με καράβι, επειδή ο πελάτης είναι ναυτιλιακή εταιρεία. Εγώ δεν σχεδίασα καράβι. Σχεδίασα κάτι, το οποίο είναι πολύ βαθύ και πολύ εσωτερικό και, γι’ αυτό τον λόγο, όταν έκανα τη μονογραφία, το ονόμασα «θαλάσσιο ταξίδι». Κάποια στιγμή, στην πρώτη φάση του διαγωνισμού, αισθάνθηκα ότι το «θαλάσσιο ταξίδι» έχει μία κατεύθυνση και έναν ορίζοντα. Για μένα, αυτή η αίσθηση του ορίζοντα και της κατεύθυνσης έγιναν μετά φόρμα, γεωμετρικότητα, πράγματα. Το ότι έμοιαζε με καράβι, δεν ήταν πρόθεση.

Πώς αισθάνεστε όταν το βλέπετε;
Ήταν πολύ σημαντικό έργο για μένα και το αγαπώ. Αισθάνομαι χαρά, πρέπει να ομολογήσω, και για τον λόγο ότι το φροντίζουν πάρα πολύ. Το έχουν σε εξαιρετική κατάσταση και αυτό σου δίνει χαρά, το καμαρώνεις.

Τι σας αρέσει στην Αθήνα και τι όχι; Τι θα αλλάζατε;
Εμένα μ’ αρέσει η Αθήνα γιατί είναι μία πολύ μεγάλη πόλη. Μ’ αρέσει αυτός ο μητροπολιτικός χαρακτήρας, τον βρίσκω πολύ γοητευτικό. Εννοείται ότι δεν μ’ αρέσει αυτή η μάζα των ανώνυμων πολυκατοικιών, οι οποίες είναι άφτιαχτες και απεριποίητες. Από την άλλη, μου αρέσει το γεγονός ότι είμαστε μία πυκνή πόλη, μου αρέσει που αυτή η πυκνή πόλη έχει μαγαζιά στο ισόγειο. Θεωρώ ότι δίνει δυνατότητες για άλλη ζωή και ελπίζω ότι σταδιακά, όλο αυτό το «αλαλούμ» που έχουμε, θα το ομορφαίνουμε, θα επεμβαίνουμε μέσα, δεν θα το γκρεμίζουμε, αλλά θα το διορθώνουμε. Για μένα οι πόλεις είναι πολύ σημαντικές σε σχέση με τον δημόσιο χώρο. Οπότε, οποιαδήποτε επέμβαση στον δημόσιο χώρο, που έχει νόημα, την θεωρώ πολύ σημαντική.

Η Αθήνα έχει δυνατότητα να εξελιχθεί, δεν χρειάζεται να την ανατινάξουμε και να κάνουμε super structures.

Κάποιοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι είναι ο χαρακτήρας της πόλης αυτός.
Η πόλη φτιάχτηκε με συγκεκριμένους τρόπους σε συγκεκριμένες εποχές. Εγώ θεωρώ τον δημόσιο χώρο νούμερο 1 προτεραιότητα, όπως και το πράσινο. Από ‘κει και πέρα, θεωρώ ότι το να μην είμαστε τριτοκοσμική πόλη είναι σημαντικό. Δεν θα ήθελα να τα δω όλα λαμπερά και φτιαγμένα. Έχει δυνατότητα να εξελιχθεί και δεν χρειάζεται να την ανατινάξουμε και να κάνουμε super structures και ουρανοξύστες. Για το κέντρο μιλάω. Από ‘κει και πέρα, μπορούμε να είμαστε ανοιχτοί.

Επειδή γίνονται κάποιες αλλαγές τελευταία, θεωρείτε ότι η Αθήνα, για παράδειγμα, που έχει ένα ιστορικό κέντρο, θα πρέπει να κρατήσει αυτό το χαρακτηριστικό της;
100%. Πρέπει να κρατήσει, για μένα, το ιστορικό κέντρο, όχι σαν τουριστικό τόπο αποκλειστικά. Πρέπει να κρατήσει την κατοικία στο κέντρο, γιατί η πόλη είναι άνθρωποι που ζουν στην πόλη και όχι μόνο τουρίστες. Δεν μου αρέσουν τα οικονομικά κέντρα πόλεων που το βράδυ ερημώνουν, κι ας είναι λαμπερά και καθαρά. Θεωρώ γοητευτική αυτή τη μίξη χρήσεων που έχει η πόλη και δεν θέλω να φύγουν οι κάτοικοι από ‘κει. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι θα πρέπει να ενισχύσουμε την κατοικία.

Η Αθήνα πρέπει να κρατήσει το ιστορικό κέντρο, όχι σαν τουριστικό τόπο αποκλειστικά.

Στη Θεσσαλονίκη τι σας αρέσει; Και τι παραπάνω θα θέλατε;
Στη Θεσσαλονίκη εγώ αγαπώ πάρα πολύ την Παραλία. Αγαπώ την σχέση με τη θάλασσα. Μου λείπει στην Αθήνα. Θα ήθελα να δω τη Θεσσαλονίκη να εξελίσσεται. Θεωρώ ότι έχει μείνει στάσιμη σε κάποια πράγματα, ενώ έχει τεράστιες δυνατότητες. Έχει ζωντάνια, έχει ένα πανεπιστήμιο που είναι από τα μεγαλύτερα στη χώρα, έχει νέους δημιουργικούς ανθρώπους. Θέλω να τη δω να μην διώχνει τα παιδιά της, το οποίο κάνει. Θέλω να τη δω να ανοίγεται, να παίρνει ανάσες, να πατάει στα πόδια της και να συνειδητοποιώ ότι έχει πάρα πολλές δυνατότητες.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας κτίριο στην Ελλάδα;
Ίσως επειδή με μαγεύει η κλίμακά του, η οποία δεν είναι συνήθης, αγαπώ πάρα πολύ το Χίλτον. Μ’ αρέσει πάρα πολύ το πώς στέκεται εκεί, η παρουσία του, το μέγεθός του, το άνοιγμα που κάνει, που είναι σαν αγκαλιά.

Ερημώνει τώρα…
Ναι, δυστυχώς. Περιμένω πώς και πώς να το δω ζωντανό. Δεν ενθουσιάζομαι με τις προσθήκες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Εγώ αγαπώ την παρουσία του. Ψάχνουμε στην πόλη κτίρια που έχουν παρουσία. Αγαπώ τις φωτογραφίες του. Είναι ένα κτίριο που είναι εκεί τόσα χρόνια και εξακολουθεί ακόμα να αποπνέει ποιότητα.

Ποια κτίρια αγαπάτε στο εξωτερικό;
Αγαπώ δύο κτίρια της γιαπωνέζας αρχιτέκτονα Kazuyo Sejima έχω πάει σε δύο κτίριά της, το ένα είναι στην Ελβετία το Rolex Learning Center και το άλλο είναι στη Γαλλία το Louvre-Lens. Είναι κτίρια που δημιουργούν μια ατμόσφαιρα. Μ’ αρέσει να έχει ατμόσφαιρα το κτίριο, είναι κάτι πιο φευγαλέο και διαισθητικό.

Η νέα τάση στην αρχιτεκτονική απομακρύνεται λίγο από το κυνήγι της ενδιαφέρουσας μορφής και πατάει πιο πολύ σε ρεαλιστικά πράγματα.

Ποιες είναι οι σύγχρονες τάσεις αυτή τη στιγμή στην αρχιτεκτονική;
Ήμουν την προηγούμενη βδομάδα στο World Architecture Festival 2023. Η τάση που διέβλεψα εκεί, στο επίπεδο του ποια είναι τα κτίρια που βραβεύονται, είναι, αρχικά, τα κτίρια που παίρνουν πολύ σοβαρά την περιβαλλοντική διάσταση. Όλο αυτό, όμως, το ενσωματώνουν μέσα στην αρχιτεκτονική σύνθεση. Και από την άλλη είναι κτίρια που συνομιλούν με αυτό που υπάρχει, δηλαδή με τον τόπο και με το παραδοσιακό, φέρνοντάς τα στο σήμερα, με έναν καινούργιο τρόπο. Θα έλεγα ότι είναι πια μια τάση που απομακρύνεται λίγο από το κυνήγι της ενδιαφέρουσας μορφής και πατάει πιο πολύ σε ρεαλιστικά πράγματα.

Θα δούμε και στην Ελλάδα κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης;
Εμείς ακόμα δεν έχουμε zero energy buildings, έχουμε δύο platinum leed buildings. Νομίζω ότι θα έρθει σταδιακά, όλες οι τάσεις έρχονται. Νομίζω ότι στην Ελλάδα τώρα περνάμε μια φάση λίγο «φαντεζί», του εντυπωσιασμού. Δεν είμαι σίγουρη ότι αυτή η τάση του εντυπωσιασμού πατάει πάνω σε μία υλικότητα σωστή. Το εντυπωσιακό, αν δεν συνομιλεί σωστά και με το υλικό, ίσως είναι λίγο πυροτέχνημα.

Στις 15 Δεκεμβρίου διοργανώνεται μια εκδήλωση για εσάς στον Φάρο του ΚΠΣΙΝ. Τι θα δούμε εκεί;
Θα συμμετάσχουν εννέα αρχιτέκτονες, που θα μιλήσουν και για την αρχιτεκτονική μου και για τη διδασκαλία μου. Θα “πιάσουν” και τα τρία πράγματα με τα οποία ασχολούμαι. Όπως συνηθίζω να λέω: σχεδιάζω, γράφω για τη σύνθεση και διδάσκω. Περιμένω με πολύ ενδιαφέρον να ακούσω. Ετοιμάζεται κι ένα βιβλίο από τις Ελληνικές Κατασκευές για την τελευταία δουλειά μου που θα κυκλοφορήσει τη μέρα της εκδήλωσης και περιμένω με μεγάλη χαρά να το δω.

Λέω πάντα ότι η ποιοτική αρχιτεκτονική δεν κοστίζει παραπάνω, αλλά δίνει υπεραξία.

Τέλος, θεωρείτε ότι δίνουμε την απαραίτητη προσοχή στα κτίρια γύρω μας ή χανόμαστε στους ρυθμούς της καθημερινότητας;
Οι αρχιτέκτονες σίγουρα, οι υπόλοιποι δεν ξέρω! Σαφώς, εκπαιδεύεται ο κόσμος όλο και περισσότερο στο να αναγνωρίζει την αρχιτεκτονική, να την κοιτάζει. Δημοσιοποιείται η αρχιτεκτονική περισσότερο. Εγώ έχω διάφορες εμμονές και μία απ’ αυτές είναι ότι ο στόχος μας πρέπει πάντα να είναι η ποιότητα, αυτή είναι η βάση πάνω στην οποία πρέπει να πατάμε. Το ποιοτικό είναι διαχρονικό. Επίσης, λέω πάντα ότι η ποιοτική αρχιτεκτονική δεν κοστίζει παραπάνω, αλλά δίνει υπεραξία.