Δημοσιονομικό “καμπανάκι” για μεταρρυθμίσεις στην Υγεία

Την ανάγκη για δυναμική προώθηση μεταρρυθμίσεων στην Υγεία επισημαίνουν παράγοντες της αγοράς αλλά και ειδική του κλάδου, στο φόντο τόσο της “κόπωσης” του ΕΣΥ, της “αέναης” συνέχειας του μηχανισμού των υποχρεωτικών επιστροφών (clawback – rebate), που παρά το ότι όρος είναι η σταδιακή απάλειψή του για συνέχιση της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, “καλά κρατεί”, της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και των “σφιχτών” δημοσιονομικών περιθωρίων, λόγω του πλάνου βιωσιμότητας του χρέους με ποσοστά πρωτογενούς πλεονάσματος στο 2%.

Άλλωστε, το ότι ο Προϋπολογισμός, που ήδη συζητείται στη Βουλή, προβλέπει διάθεση 400 εκατ. ευρώ στα νοσοκομεία για την κάλυψη των αναγκών τους αλλά και για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ιδιώτες, είναι ‘ηχηρό” καμπανάκι.

Να σημειωθεί ότι έχουν εκτοξευθεί οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των Δημόσιων Νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τα τελευταία πέντε χρόνια. Συγκεκριμένα, βάσει των Δελτίων Μηνιαίων Στοιχείων Γενικής Κυβέρνησης, τα χρωστούμενα των Δημόσιων Νοσοκομείων το Σεπτέμβριο του 2023 ανήλθαν στα 1,4 δις ευρώ, από τα 0,3 δις ευρώ το Δεκέμβριο του 2018. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από τους ελέγχους του Κέντρου Τεκμηρίωσης και Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (ΚΕΤΕΚΝΥ), ενόψει της αλλαγής στη χρηματοδότηση της νοσοκομειακής περίθαλψης από το 2024, το 2023 αναμένεται να «κλείσει» με χρέη 1,3 δις. ευρώ. Οι οφειλές αφορούν 661 εκατ. ευρώ για φάρμακα και άλλα 652 εκατ. ευρώ για λοιπές δαπάνες. Το ποσό αυτό θα είναι αυξημένο κατά 4,6% εφέτος σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2022, όπου τα χρέη των νοσοκομείων διαμορφώθηκαν σε περίπου 900 εκατ. ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι στις 16/11, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα (μαζί με το Βέλγιο, και την Ιταλία) στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη ορθή εφαρμογή των κανόνων της οδηγίας για τις καθυστερήσεις πληρωμών (οδηγία 2011/7/ΕΕ). Ειδικότερα, η Ελλάδα παραπέμπεται στο Δικαστήριο λόγω υπερβολικών καθυστερήσεων στις πληρωμές των δημόσιων νοσοκομείων (πολιτικών και στρατιωτικών) προς τους προμηθευτές τους. Σημειώνεται ότι η Επιτροπή έχει κινήσει τη διαδικασία επί παραβάσει το 2019.

Οι στοχεύσεις

Πάντως, όπως αναφέρεται, από αρμόδιες πηγές, την ανάγκη για επαναθεμελίωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ) και ‘κεφαλαιοποίηση’ των μέχρι σήμερα θετικών βημάτων της χώρας μας στον τομέα της υγείας για ακόμα περισσότερα στο μέλλον, με στόχο την επίλυση κρίσιμων ζητημάτων που παραμένουν ανεπίλυτα και ταλαιπωρούν τους πολίτες, ειδικά τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, είναι ψηλά στην ατζέντα της κεντρικής διοίκησης και του Υπουργείου Υγείας.

Ιδιαίτερη έμφαση, όπως τονίζεται, έχει δοθεί από την Πολιτεία στην ψηφιακή υγεία, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης και της καθολικής προσβασιμότητας στις υπηρεσίες υγείας, καθώς και τη μείωση του κόστους παροχής υγειονομικής φροντίδας μέσα από τη λογική της εξοικονόμησης πόρων.

Οι μέχρι σήμερα μεταρρυθμίσεις

Ενδεικτικά, τονίζεται ότι θα πρέπει, το μομέντουμ, που κατέκτησε η χώρα, εδώ και χρόνια, με επώδυνο τρόπο, από την περίοδο της διακυβέρνησης από τον Γ. Παπανδρέου, λόγω, βέβαια, και των μνημονίων, να μη χαθεί. Άλλωστε η Ελλάδα ήταν, τότε, μία από τις πρώτες χώρες που εισήγαγε την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ενώ υπάρχει σημαντική πρόοδος στην εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς (ΗΦΥ).

Ωστόσο, παρά τη σημαντική πρόοδο, αρκετά υπολείπεται ακόμα να γίνουν, όπως η σύνδεση του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενών, περιλαμβανομένων των προληπτικών και διαγνωστικών υπηρεσιών, με δεδομένα μητρώων ασθενών, που θα επιτρέψει τη συλλογή ενός ολοκληρωμένου συνόλου δεδομένων για ασθενείς, νοσήματα, διαδικασίες, προϊόντα και υπηρεσίες.

Εξοικονόμηση πόρων

Να σημειωθεί ότι περίπου 390 εκατ. ευρώ έχουν εξοικονομηθεί για το 2022 για το σύστημα υγείας, βάσει της διαδικασίας διαπραγμάτευσης των τιμών φαρμάκων και τη δημιουργία κλειστών προϋπολογισμών σε 10  κατηγορίες φαρμάκων στον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), λόγω του περιορισμού της φαρμακευτικής δαπάνης και του μηχανισμού αυτόματης επιστροφής (clawback). Έτσι, όπως αναφέρεται, αποσυμπιέζεται η φαρμακευτική αγορά από ένα ‘δυσβάσταχτο’ βάρος, καθώς το ποσοστό των επιστροφών για τη βιομηχανία έφτασε το 46% και ξεπέρασε για το 2022 σε ύψος την κρατική χρηματοδότηση (42,8%) ως ποσοστό επί του επιμερισμού της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, όπως, μάλιστα, αναφέρει η πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα, 2022.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως αναφέρεται, είναι σημαντικό η Πολιτεία να δρομολογήσει νέες διαπραγματεύσεις προκειμένου να ενταχθούν σε κλειστούς προϋπολογισμούς φάρμακα με υψηλή θεραπευτική προστιθέμενη αξία, στη λογική μιας ασθενο-κεντρικής βιώσιμης φαρμακευτικής πολιτικής, που αφενός θα θωρακίσει την επάρκεια των φαρμακευτικών σκευασμάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα του συστήματος υγείας και αφετέρου θα απελευθερώσει μεγάλες αναπτυξιακές δυνατότητες του φαρμακευτικού κλάδου.

Το ηλεκτρονικό σύστημα κεντρικής παραγγελιοληψίας (ekapyNet)

Το ενδιαφέρον πάντως εστιάζεται και σε μια σημαντική μεταρρύθμιση, που μπορεί να φέρει σημαντικές “υπεραξίες” τόσο στο δημοσιονομικό μέτωπο, όσο και στα θέματα προσβασιμότητας. Πιο συγκεκριμένα, με κεντρικό στόχο τη μείωση της κατανάλωσης φαρμάκων στα νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ στα 700 εκατ. ευρώ, το Υπουργείο Υγείας ενδυνάμωσε πρόσφατα το ρόλο της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (Ε.Κ.Α.Π.Υ.) προσθέτοντας ένα επιπλέον εργαλείο ψηφιακής τεχνολογίας στο οικοδόμημα της ψηφιακής μετάβασης της χώρας.

Να σημειωθεί, ότι στο πλαίσιο της υλοποίησης της στρατηγικής στον τομέα των προμηθειών υγείας, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας (ekapyNet), που έχει δημιουργήσει η Ε.Κ.Α.Π.Υ., χαρτογραφούνται  οι ανάγκες των νοσοκομείων, εξοικονομούνται δαπάνες μέσα από οικονομίες κλίμακας, ελέγχονται σε πραγματικό χρόνο οι  ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοσοκομείων, παράγονται συγκριτικά στοιχεία σε ετήσια βάση για συγκριτικές αναλύσεις και αποτελέσματα μεταξύ των νοσοκομείων και παρακολουθούνται ψηφιακά οι προϋπολογισμοί στο Ε.Σ.Υ.

Για πρώτη φορά, η Πολιτεία, έτσι, μπορεί να έχει πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν στην εξέλιξη των παραγγελιών για όλα τα νοσοκομεία και ελέγχου της αλόγιστης κατανάλωσης φαρμάκων στα νοσοκομεία που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε πιθανές ελλείψεις κάποιων κατηγοριών ή σκευασμάτων.

Μάλιστα, ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, περισσότερα από 480 σκευάσματα έχουν ενταχθεί στο σύστημα της Ε.Κ.Α.Π.Υ σε συνέχεια της ολοκλήρωσης σχετικών διαπραγματεύσεων από την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων, αλλά και νέες κατηγορίες που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στην ψηφιακή πλατφόρμα αποτελούν εφαλτήριο για την ανάγκη αδιάλειπτης υποστήριξης του ρόλου της Ε.Κ.Α.Π.Υ από την Πολιτεία και τον περαιτέρω εμπλουτισμό με περισσότερες φαρμακευτικές κατηγορίες από το σύνολο των συμφωνιών που επιτυγχάνονται από την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης.

Όπως αναφέρεται, δε, είναι σημαντικό η ελληνική Πολιτεία να συνεχίσει δυναμικά τις διαδικασίες διαπραγμάτευσης των τιμών νέων και κρίσιμων φαρμάκων για νέες κατηγορίες, με ταχείς ρυθμούς, προκειμένου τα συγκεκριμένα φάρμακα να ενταχθούν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα για μείωση της γραφειοκρατίας,  ορθολογική διαχείριση πόρων και διασφάλιση της διαθεσιμότητας στην αγορά.