ΟΙ ΑΕΡΑ ΠΑΤΕΡΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ. Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΟΧΙ.

«Νομίζω ήταν μετά από ένα θεατρικό, μια βραδιά στο θέατρο Φούρνος, σε περίοδο Χριστουγέννων. Είχαν αρχικά εμφανιστεί στη σκηνή δέκα άτομα, μετά έγιναν δεκαπέντε και μετά από μια ώρα κατέληξαν κοντά στα είκοσι, σε σημείο που μην χωράνε καλά καλά. Το πιο περίεργο ήταν ότι κάποια μέλη άφησαν τη θέση τους και τα όργανά τους, κάλεσαν και κάποιους από το κοινό και στέκονταν μπροστά από τους μουσικούς κάνοντας κάτι που έμοιαζε σαν ένα φιλί πολύ μεγάλης διάρκειας, από το οποίο όμως άκουγες διάφορους ήχους. Κάποιος είπε από το μικρόφωνο ότι είναι μια τεχνική των Εσκιμώων, αν δεν κάνω λάθος, να χρησιμοποιούν το στόμα του άλλου ως ηχείο. Δεν έχω ιδέα αν ισχύει. Πάντως παρήγαγαν ήχους και ήταν τόσο ψυχεδελικό το σκηνικό συνολικά, όχι μονάχα ηχητικά».

Αυτά θυμάται σήμερα από την πρώτη φορά, περισσότερα από είκοσι χρόνια πίσω, που είδε ζωντανά τους Αέρα Πατέρα, ο διακεκριμένος σκηνοθέτης ταινιών μικρού μήκους, Χάρης Ραφτογιάννης. Ο Τζίμης Ευθυμίου από την άλλη, ο άτυπος αρχηγός του γκρουπ με το κυμαινόμενο line-up, δεν ξέρει σε ποια ακριβώς συναυλία αναφέρεται.

«Σίγουρα υπάρχει μία συναυλία που δεν τη θυμάμαι καθόλου. Μετά έμαθα ότι ούτε οι άλλοι τη θυμούνται. Πρέπει να ‘ταν η καλύτερη μας» λέει στο NEWS 24/7. Eννοεί «τα εγκαίνια ενός δεκαήμερου καταστάσεων που είχαμε κάνει στο -κατεδαφισμένο τώρα- ΦΙΞ επί της Πατησίων. Τώρα, αν μιλάς για τις παράλληλες συναυλίες, έχουμε κάνει διάφορες. Πάτρα, Γιάννενα, Αθήνα, Θεσσαλονίκη… Κάτω Κουφονήσι – Νίσυρος, Πάνω Κουφονήσι – Ανάφη και σίγουρα και κάτι ακόμα που δεν θυμάμαι». 

Για τον Ευθυμίου είναι πιο εύκολο να πει σε πόσα μέρη δεν έχουν παίξει παρά να θυμηθεί με ακρίβεια πότε και πού έχουν όντως γίνει live των Αέρα Πατέρα, «είναι μια τάξη εκθετικού μεγέθους. Γενικά μιλώντας, συναυλίες από ένα δέντρο που είχαμε ανέβει μέχρι δύο ή τρία συγχρόνως σε διάφορα μέρη στην Ελλάδα. Αερόστατα, πανηγύρια, ανθυγιεινά μέρη με δακρυγόνα, Δημοτικά θέατρα, βιβλιοπωλεία, Ρόδον, Μύλος, τηλεοπτικά στούντιο, φεστιβάλ κλπ». Όλα αυτά αρχής γενομένης από το 1989, οπότε και σχηματίστηκε «η μεγαλύτερη μουσική μπάντα του πλανήτη – σε αριθμό προσώπων (25 άτομα/sec)».

Σε πολλές από αυτές τις συναυλίες ήταν παρών ο Χάρης Ραφτογιάννης, η απόφαση δηλαδή να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τους Αέρα Πατέρα δεν πάρθηκε εν θερμώ εξαιτίας μιας και μόνο σχετικής εμπειρίας που τον ταρακούνησε περισσότερο από άλλες. «Δεν νομίζω ότι ήταν μια απόφαση της στιγμής» λέει, όχι ότι βάζει όμως το χέρι του στη φωτιά. «Δεν θυμάμαι ακριβώς κιόλας. Ήταν κάτι που ήθελα για αρκετό καιρό και όλο δίσταζα, δεν ένιωθα ποτέ αρκετά έτοιμος να συμβεί και να πάρω το θάρρος να τους ρωτήσω πώς θα έβλεπαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αλλά ακόμα και όταν μιλήσαμε για αυτό το ενδεχόμενο, για καιρό παρέμενε αυτή η ανασφάλεια, μέχρι να υπάρξει μια σχετική εξοικείωση».

Το πλάνο του ήταν να γίνει και ο ίδιος σταδιακά ένα από τα μέλη της μπάντας, να συμμετέχει σε ό,τι κάνουν, με την κάμερά του επ’ ώμου. «Αρχικά κάναμε συνεντεύξεις με διάφορα μέλη, για να γίνει μια καταγραφή της ιστορίας του σχήματος, παρόλο που γνωρίζαμε ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό τέτοιες πληροφορίες. Οι υπόλοιπες ιδέες της ταινίας προέκυπταν στην πορεία της έρευνας».

Ο Ραφτογιάννης είχε τη λεγόμενη «ΑΑΑ» (Access All Areas) πρόσβαση, κοινώς δεν υπήρχε κανένας περιορισμός στα γυρίσματα που κράτησαν από το 2005 μέχρι το 2013, με το μοντάζ του υλικού να ξεκινά κατά τη διάρκειά τους, το 2009, για να ολοκληρωθεί το 2018. «Ήταν μια χρονοβόρα διαδικασία και λόγω του μεγάλου όγκου του υλικού (κοντά στις 350 ωρες), αλλά και λόγω της ιδιοσυγρασιακής φύσης του μοντάζ. Η ταινία όφειλε να έχει ενα χαρακτήρα χαοτικό,  αλλά και προσβάσιμο ταυτόχρονα». Όπως ακριβώς δηλαδή ήταν και συνεχίζει να είναι και ο χαρακτήρας της μπάντας-θέματός της, έχει αποδειχθεί αυτό πολλάκις στα 35 χρόνια της πορείας της, αναπόφευκτα επαληθεύτηκε και κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Όπως στη ζωή γενικά, έτσι και σε αυτά ειδικά υπήρξαν απρόοπτα. «Κάποιες φορές, ειδικά στην αρχή, όταν πρωτογνωριζόμασταν, έλεγα μήπως είχα κάνει λάθος και ήρθα σε λάθος μπάντα, μιας που έβλεπα ένα σχήμα να καυγαδίζει, σε σημείο που νόμιζα ότι ήμουν σε μια φάρσα. Σα να μην υπήρχε το χιούμορ που νόμιζα ότι θα συναντούσα. Ευτυχώς, γρήγορα αυτό άλλαξε. Βρεθήκαμε σε μια περίοδο αναπροσαρμογής της μπάντας, σαν αυτές που περνούν κατα διαστήματα», λέει ο Ραφτογιάννης, ξεχωρίζοντας ως πολύ καλές τις ημέρες της πολυετούς δημιουργικής διαδικασίας που «έρχονταν αρχειακά δώρα, VHS κασέτες από το παρελθόν, από την πρώτη εμφάνιση της μπάντας, ως και απο γαμήλιες τελετές των μελών της. Ή από αυτή την ιδιότυπη απελευθερωτική χαρά που έχουν κάποια live».

Για τον Τζίμη Ευθυμίου, από την άλλη, όλες καλές ήταν οι μέρες. «Τι απρόοπτα; Εδώ όλη η μπάντα είναι ένα απρόοπτο. Συνέπεσε η εποχή που ψάχναμε βιογράφο για να γράψουμε τα απομνημονεύματα μας… και τα μελλοντικά βεβαίως. Τότε εμφανίστηκε ο Χάρης και έγινε η (φωτεινή) σκιά μας. Για κάποιον καιρό, τρέχαμε σκηνικά μόνο και μόνο για να ‘χει να γυρίζει. Η αεροπατερικότητα του εγχείρηματος υπογραμμιζόταν ακόμη πιο πολύ από το ότι ήταν ένα project που δεν έμοιαζε να τελειώνει. Μάλιστα γυρίσαμε άλλη μία ταινία για να τον πιέσουμε να ολοκληρώσει, χωρίς βέβαια κι αυτό να ‘ταν απαραίτητο».

Είκοσι έξι λοιπόν χρόνια αφότου οι Αέρα Πατέρα έγραφαν για την ουτοπική πολιτεία της Αεραλάνδης, η οποία θα ιδρυόταν το 2024 και θα ήταν η Αυτοκρατορία του καθενός, το ντοκιμαντέρ «Αεραλάνδη» του Χάρη Ραφτογιάννη για τους Αέρα Πατέρα προβάλλεται στο κέντρο της Αθήνας (19 & 26 Ιανουαρίου στο Άστορ).

«Πιο ελαφρύς σίγουρα», έτσι λέει ότι ένιωσε ο σκηνοθέτης όταν είδε ολοκληρωμένο το ντοκιμαντέρ. «Ήταν σαν να είχε συμπληρωθεί επιτέλους ένα μεγάλο παζλ, μια υποχρέωση που υπήρχε απέναντι σε μια ογκώδη εργασία. Και όταν τελείωσε η προβολή σηκώθηκα και αγκάλιασα τον υπερπολύτιμο συνεργάτη στο κομμάτι του ήχου, τον Κτίρια τη Νύχτα, με τον οποίο είδαμε την ταινία μαζί στο στούντιό του».

«Δεν μπορείς να μη χαρείς για ένα έργο που επιτέλους βγαίνει από το εργαστήρι και ξεγυμνώνεται μπροστά στο κοινό. Είναι κάτι σαν οργασμός. Και να μη πω για την ευαισθησία, την εναλλακτική ματιά και την κωδικοποιημένη πολυπλοκότητα της ταινίας. Συνήθως ένα έργο πετυχαίνει όταν μιλάει για την εμμονή του δημιουργού και συγχρόνως αγγίζει τον καθένα. Αυτό νομίζω το κατάφερε ο Χάρης. Τώρα, αν εμείς είμαστε ανέγγιχτοι ή αλλιώς αθίγγανοι, αυτό είναι άλλο πράγμα. Σύμφωνα με τη Φυσική, όταν ένα σύστημα τελεί υπό παρατήρηση, το σύστημα αλλάζει. Εδώ πάλι το ερευνητικό ερώτημα παραμένει: Όταν ένα σύστημα τελεί υπό παρατήρηση, το σύστημα αλλάζει τον παρατηρητή;» συμπληρώνει ο Τζίμης Ευθυμίου και βάζει επιτέλους κάποια πράγματα στη θέση τους, ξεκαθαρίζοντας ενδεχόμενες παρανοήσεις σχετικές με τους Αέρα Πατέρα: «Το τελευταίο κύμα δημοσιότητας προβλεπόταν ότι θα είναι σφοδρό και με σκληρούς προβληματισμούς. Βέβαια έχουν περάσει κι άλλα από πάνω μας και αντέξαμε. Θα δούμε… Παρανοήσεις συμβαίνουν συνήθως σε αυτούς που διαλέγουν να καταλαβαίνουν μόνο αυτά που τους ταιριάζουν. Δηλαδή στην πλειοψηφία. Για αυτό και η παρέα του Διογένη έλεγε: “Παραχαράκτε  το νόμισμα!”».

Μπορείς να γίνεις πιο σαφής όσον αφορά τις παρανοήσεις;

«Για παράδειγμα: 1) Ότι είμαστε μουσικό συγκρότημα. 2) Ότι δεν έχουμε μουσική πρόταση. Θα έχεις παρατηρήσει ότι μετά από 7 περίπου άλμπουμ παρ’ όλα αυτά σπανίως ακουγόμαστε στα ραδιόφωνα. 3) Ότι ο Ποιητής έφυγε απ’ τη μπάντα. Λάθος, απλώς είχε πάρει ρεπό 10 χρόνια όπως δικαιούται. Πράγμα που δεν είναι τίποτα μπροστά στην αεροπατερική αιωνιότητα. 4) Ότι είμαστε μία μπάντα από τη δεκαετία του 90. Σοβαρά; Και τότε το δίσκο της Φαιστού πχ, ποιος τον ηχογράφησε;»