Τα 161 κυκλαδικά αριστουργήματα τα χαίρονται οι Αμερικανοί

Όλα έγιναν όπως είχαν σχεδιαστεί. Χωρίς καμία κωλυσιεργία. Τα 161 κυκλαδικά ειδώλια, της συλλογής Στερν παρουσιάζονται από την Πέμπτη 25 Ιανουαρίου στη μεγάλη αίθουσα του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης.

Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση του συνόλου των 161 αρχαιοτήτων, που αποτελούσαν τη συλλογή του Λέοναρντ Στερν, παρουσιάζεται στην πρώτη μεγάλη αίθουσα του Μητροπολιτικού Μουσείου, ως εισαγωγή στην πτέρυγα του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Μάλιστα, είναι η πρώτη φορά που μία έκθεση τεχνουργημάτων άλλης χώρας παρουσιάζεται μαζί με τη μόνιμη συλλογή του Μητροπολιτικού Μουσείου.

Πρόκειται για αρχαιότητες που συγκινούν με την ομορφιά και την απλότητά τους. Η θέασή τους προσκαλεί τους πάντες, ειδήμονες και μη, σε ένα ταξίδι στα βάθη του χρόνου, 5000 χρόνια πριν από σήμερα, όταν ο Πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός άρχισε να αναπτύσσεται στην περιοχή των Κυκλάδων στο Αιγαίο.
15 από αυτά τα είδαμε τη χρονιά που μας πέρασε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην έκθεση με τίτλο «Γυρισμός. Κυκλαδικοί Θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής».

Θα αργήσουμε να ξαναδούμε κάποια παρόμοια. Και αυτό γιατί τα επόμενα 50 χρόνια θα βρίσκονται θα κοσμούν το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Στην Ελλάδα θα αρχίσουν να έρχονται (στο Μουσείο Κυκλαδικής, και όχι σε δημόσια μουσεία) σταδιακά, 15 από τα 161 ευρήματα σε 10 χρόνια από τώρα, κάθε φορά με το αντίστοιχο αντίτιμο. Θα στέλνουμε δηλαδή στην Αμερική άλλα ισάριθμα και ισάξια ευρήματα.

Οι πρωθυπουργικές ευχαριστίες στον… Λέοναρντ και η “επιτυχία” της υπουργού

Στα εγκαίνια που έλαβαν χώρα στο Great Hall του ΜΕΤ, παρούσα δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, ενώ ο Ελληνας πρωθυπουργός, λόγω ασθένειας δεν κατέστη δυνατό να ταξιδέψει και έστειλε μαγνητοσκοπημένο μήνυμα στο οποίο ευχαρίστησε τον «Λέοναρντ Στερν» που… «συγκέντρωσε» τη συλλογή. «Κυρίες και κύριοι, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω ευχαριστώντας τον Λέοναρντ Στερν που συγκέντρωσε αυτή την εξαιρετική συλλογή. Λέοναρντ, το πάθος και η γενναιοδωρία σου κατέστησαν δυνατή αυτή τη συνεργασία» είπε χαρακτηριστικά.

Αίσθηση προκάλεσε η τοποθέτηση της υπουργού Πολιτισμού που σημείωσε στην ομιλία της πως “όπως εξακριβώθηκε από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου, καμία από τις 161 αρχαιότητες δεν έχει ποτέ καταγραφεί ως κλεμμένη και επίσης δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ή οποιαδήποτε ενδεικτική πληροφορία για το πότε και πώς ανακαλύφθηκαν και εξήχθησαν από την ελληνική επικράτεια ή για τη διαδρομή και την τύχη τους μέχρι να φτάσουν στη Νέα Υόρκη.”

Η σκιά της αρχαιοκαπηλίας και ο ελέφαντας στο δωμάτιο

Έχουμε πολλάκις αναφερθεί στα ρεπορτάζ του NEWS 24/7 πως η συμφωνία για τη «Συλλογή Στερν» έχει πάνω της μία σκιά νομιμοποίησης της αρχαιοκαπηλίας.

Θυμίζουμε πως ξαφνικά μέσα στο 2023 μία “άγνωστη” συλλογή με 161 κυκλαδικές αρχαιότητες ενός πολυεκατομμυριούχου συλλέκτη (βλ. Λέοναρντ Στερν) ήλθε στο προσκήνιο και δωρίστηκε με τη συγκατάθεση της ελληνικής κυβέρνησης χωρίς κανέναν έλεγχο από εμπειρογνώμονες σε ένα νεοιδρυθέν «Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού» με έδρα το Ντελαγουέρ. Το Ινστιτούτο αυτό έγινε αυτόματα κάτοχος (έχουμε γράψει τι εστί συλλέκτης και ποια η διαφορά του από τον κάτοχο) των αρχαιοτήτων με την υπογραφή της Υπουργού Πολιτισμού στις 21 Ιουλίου 2022.

Με λίγα λόγια, η Ελλάδα αντί να διεκδικήσει νομικά τις αρχαιότητες, παραιτήθηκε από κάθε ένδικη διεκδίκηση για παρανόμως εξαχθέντα αρχαία και προχώρησε στη συμφωνία (που κυρώθηκε με τον νόμο 4968/2022), με τους όρους που επέβαλε ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος. Η συμφωνία έγινε μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού, του ιδιωτικού Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού Ντελαγουέρ στο οποίο ανήκει η ιδιοκτησία των κυκλαδικών αρχαιοτήτων, ενώ συστάθηκε με σκοπό την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας!

Οι 161 αρχαιότητες, όσες δεν είναι κίβδηλες, είναι προϊόντα αρχαιοκαπηλίας από τις Κυκλάδες. Αυτό τουλάχιστον προέκυψε από τον ΣΕΑ και από τη δημοσιογραφική έρευνα.  Θυμίζουμε πως 17/12/2022 ο δημοσιογράφος και ερευνητής Ν. Ζηργάνος δημοσίευσε στην Εφημερίδα των Συντακτών και στον ιστότοπο Solomon όλα τα ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι το ειδώλιο αρ. 29 της Συλλογής Στερν βρισκόταν στα χέρια του αρχαιοκάπηλου Τζιανφράνκο Μπεκίνα, ο οποίος το πούλησε, μαζί με δύο άλλα κυκλαδικά αντικείμενα, σε άλλον αρχαιοπώλη στο Τόκυο.

Παράλληλα, σε συνέντευξη που παραχώρησε ο Χρίστος Ντούμας, ένας από τους πλέον ειδικούς στην κυκλαδική τέχνη, ομότιμος καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ανασκαφέας της Σαντορίνης, στον ιστότοπο popaganda στις 18/12/2022, αφού επισκέφτηκε την έκθεση, αναφέρει ότι «είναι μεγάλες οι πιθανότητες να είναι κίβδηλα 4 ή 5 (από τα 15) αντικείμενα της έκθεσης στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης]”. Πληροφορεί επίσης ότι έστειλε σχετική επιστολή στο Υπουργείο Πολιτισμού και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, καθώς θεωρεί αναγκαίο να ελεγχθεί η γνησιότητα των αντικειμένων από αρμόδια Επιτροπή.

Σημειώστε, επίσης, πως ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων έχουν προβεί σε πλειάδα ταυτίσεων των αντικειμένων της Συλλογής Στερν και των «διαδρομών» τους και όλα τα στοιχεία κατατίθενται στην αρμόδια Εισαγγελέα Προστασίας Περιβάλλοντος (αρμόδια και για θέματα αρχαιοκαπηλίας) της Εισαγγελίας Αθηνών, στην οποία έχει κατατεθεί αναλυτική αναφορά για την υπόθεση ήδη από τις 11/10/2022.

Στο βάθος τα Γλυπτά του Παρθενώνα;

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και Λίνα Μενδώνη με τις θέσεις που πήραν στα μηνύματά τους νομιμοποίησαν τη Συλλογή Στερν. Το πιο επικίνδυνο απ’ όλα είναι πως έγινε λόγος για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Μήπως στο βάθος του μυαλού τους η επονείδιστη συμφωνία Στερν μπορεί να αποτελέσει οδηγό για τον επαναπατρισμό των Ελγινείων;

Ο Πρωθυπουργός είπε χαρακτηριστικά: “Η συμφωνία σηματοδοτεί την έναρξη μιας 50ετούς συνεργασίας που αναγνωρίζει την κυριότητα της έκθεσης στην Ελλάδα, χωρίς προσφυγή στα δικαστήρια. Και διασφαλίζει ότι οι λέξεις «Δάνειο της Ελληνικής Δημοκρατίας – Υπουργείο Πολιτισμού» υιοθετούνται ως μέρος μιας τέτοιας συμφωνίας για πρώτη φορά διεθνώς. Αλλά, εξίσου σημαντικό είναι ότι φανερώνει ένα πλαίσιο νέων δυνατοτήτων γύρω από τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την αρχαιότητα”.

Η Λίνα Μενδώνη ανέφερε στην ομιλία της “Η Ελλάδα διεκδικεί την επιστροφή και την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα. Το ελληνικό αίτημα υποστηρίζεται από αδιαμφισβήτητα ιστορικά, επιστημονικά, νομικά και ηθικά επιχειρήματα. Επιπροσθέτως, υπάρχει μια ευρύτερη και οικουμενική διάσταση.
Σε αντίθεση με άλλα κλεμμένα έργα τέχνης και μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που υφίστανται αυτόνομα, ιστάμενα αυτοτελώς και ανεξάρτητα από το άμεσο περιβάλλον τους, τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι οργανικά και αναπόσπαστα μέρη ενός στιβαρού αρχιτεκτονήματος, μιας συμπαγούς καλλιτεχνικής δημιουργίας, μαζί με την οποία αποτελούν ενιαίο και αδιάσπαστο φυσικό, αισθητικό και εννοιολογικό σύνολο”.

Και ένα ερώτημα…

Γιατί στο Δελτίο Τύπου που έστειλε το Υπουργείο Πολιτισμού διαβάζουμε πως η έκθεση των 161 τεχνουργημάτων του Κυκλαδικού Πολιτισμού λαμβάνει χώρα στη μεγάλη αίθουσα του Μουσείου με την επιγραφή: “Ελληνική Δημοκρατία- Υπουργείο Πολιτισμού. Δάνειο Κυκλαδικής Τέχνης στο ΜΕΤ» ενώ στις φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα βλέπουμε την επιγραφή «Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Πολιτισμού & Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθήνας, Δάνειο Κυκλαδικής Τέχνης προς το ΜΕΤ”; 

Κάποιος παρατηρητικός θα σχολιάσει πως στην παραπάνω φωτογραφία υπάρχει η προσθήκη “Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθήνας”. Η διαφορά δεν είναι καθόλου αμελητέα, καθώς πλέον είναι ξεκάθαρο πως το ένα ιδιωτικό Μουσείο (Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης) μέσω ενός ιδιωτικού Ιδρύματος (Ίδρυμα του Ντέλαγουέρ) είναι ο πραγματικός κάτοχος των αρχαιοτήτων και αυτό δανείζει στο ΜΕΤ– όπως ξεκάθαρα δείχνει η ταμπέλα- και όχι το ελληνικό δημόσιο.