Πολύχρωμη γιορτή και πανηγυρισμοί στο Σύνταγμα για το νομοσχέδιο

Μια ιστορική ημέρα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ και εν γένει για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα είναι η 15η Φεβρουαρίου 2024, αφού δύο ακανθώδη προβληματικά νομικά ζητήματα λύθηκαν μέσω της ψήφισης του σχετικού νομοσχεδίου.

Ο λόγος για το δικαίωμα στην τέλεση πολιτικού γάμου ανεξαρτήτως φύλου και το δικαίωμα απόκτησης παιδιών μέσω τεκνοθεσίας από ζευγάρια ανεξαρτήτως φύλου.

Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε από νωρίς το απόγευμα έξω από το Κοινοβούλιο για να γιορτάσει αυτή τη σημαντική ημέρα.

Με συνθήματα ενότητας και συμπερίληψης, με τραγούδια χαράς, άνθρωποι με χαμόγελο στα πρόσωπα συγκεντρώθηκαν για να στήσουν μια μεγάλη γιορτή.

Μια γιορτή για τη νίκη της δημοκρατίας, των κινηματικών αγώνων και των δικαιωμάτων.

Υψώνοντας πολύχρωμες σημαίες, μέλη της queer κοινότητας και σύμμαχοι αυτής βρέθηκαν στο Σύνταγμα, παρακολουθώντας από οθόνη τη διαδικασία στη Βουλή, αναμένοντας στο τέλος της ψηφοφορίας να πανηγυρίσουν για αυτή τη νίκη, η οποία έρχεται μετά από μεγάλους, δύσκολους, επίμονους και επίπονους πολυετείς αγώνες.

Με την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου, η χώρα κάνει ένα σημαντικό βήμα προόδου, ένα σημαντικό βήμα στον αγώνα για εξάλειψη των διακρίσεων, ένα σημαντικό βήμα προς την επίτευξη κοινωνικής συνοχής, για μια κοινωνία που δεν θα αποκλείει κανέναν, καμία και κανένα.

Αυτή τη σημαντική ημέρα, τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας έγιναν μια αγκαλιά, δίνοντας παράλληλα μια υπόσχεση: να συνεχίσουν με τόλμη, δυναμικότητα και ενότητα τον αγώνα για απόλυτη ισότητα και ορατότητα.

Να συνεχίσουν να παλεύουν για τα αυτονόητα, πάντα απέναντι στον μισαλλόδοξο, κακοποιητικό λόγο.

Νόμος του κράτους ο γάμος ομοφύλων με 176 “ναι”

Η ψηφοφορία ολοκληρώθηκε λίγο μετά τις 11:30 της Πέμπτης (15/02) με 176 ψήφους υπέρ, 76 ψήφους κατά του νομοσχεδίου και 46 αποχές, ενώ ‘παρών” ψήφισαν 2 βουλευτές.

Η ψήφιση του νομοσχεδίου ακολούθησε την ανακοίνωση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη για την κατάρτιση του εν λόγω νομοσχεδίου, εβδομάδες που χαρακτηρίστηκαν από τις προσπάθειες παρέμβασης και επιρροής της κοινωνίας και των βουλευτών κατά της θέσπισης του γάμου από την Εκκλησία και συναφών αντιλήψεων συντηρητικών κύκλων, όπως επίσης και από κόμματα της ακροδεξιάς.

Το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε με τις ψήφους της πλειοψηφίας της Νέας Δημοκρατίας η οποία σημείωσε πολυάριθμες απώλειες και της πλειοψηφίας των προοδευτικών κομμάτων της Βουλής.

Πρόκειται για την πρώτη φορά που το κυβερνητικό στρατόπεδο καταγράφει τόσο μεγάλο αριθμό κοινοβουλευτικών απωλειών σε νομοσχέδιό του, με ηχηρότερη την παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού και βουλευτή της ΝΔ, Αντώνη Σαμαρά, που εξαπέλυσε μύδρους κατά της κυβέρνησης και εμμέσως προσωπικά κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της Βουλής.

Πλέον, η Ελλάδα γίνεται η 21η στην Ευρώπη, η 16η στην ΕΕ και η 37η παγκοσμίως που νομιμοποιεί τον γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων.

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Η επέκταση της δυνατότητας σύναψης γάμου και σε πρόσωπα του ιδίου φύλου, υλοποιεί τη συνταγματική αρχή της ελευθερίας και τη συνταγματική αρχή της ισότητας, αναφέρει η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής στην έκθεσή της επί του νομοσχεδίου «Ισότητα στον πολιτικό γάμο, τροποποίηση του Αστικού Κώδικα και άλλες διατάξεις».

Η Επιστημονική Υπηρεσία, στην έκθεσή της που αναρτήθηκε, στον ιστότοπο της Βουλής, αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:

Με το άρθρο 3 του νοµοσχεδίου (Σύναψη γάμου από πρόσωπα του ίδιου φύλου – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 1350 Αστικού Κώδικα) τροποποιείται το άρθρο 1350 παρ. 1 ΑΚ, και ορίζει ότι ο γάµος συνάπτεται µεταξύ δύο προσώπων διαφορετικού ή ίδιου φύλου.

Με την εν λόγω επέκταση της δυνατότητας σύναψης γάµου και σε πρόσωπα του ίδιου φύλου, το νοµοσχέδιο υλοποιεί τη συνταγµατική αρχή της ελευθερίας (άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.) και τη συνταγµατική αρχή της ισότητας (άρθρο 4 Συντ.), σύµφωνα µε την οποία, από συνταγµατική άποψη, το νοµοθετικό αυτό πλαίσιο (της διαφοράς φύλου ως στοιχείου για το υποστατό του γάµου) δεν κείται εκτός των ορίων των άρθρων 4 παρ. 1, για την αρχή της ισότητας, και 5 παρ. 1, για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας.

Κατ’ εφαρµογή του άρθρου 21 παρ. 1 του Συντάγµατος, οι νέες ρυθµίσεις οργανώνουν µορφές έννοµης αναγνώρισης και προστασίας και σε άλλες περιπτώσεις σχέσεων που εµπίπτουν στην έννοια της οικογένειας, σύµφωνα και µε τη νοµολογία του ΕΔΔΑ.

Σηµειωτέον ότι το Συµβούλιο της Επικρατείας, επιβεβαιώνοντας τη συµβατότητα της καθιέρωσης του συµφώνου συµβιώσεως ανεξαρτήτως φύλου των µερών µε το άρθρο 21 του Συντάγµατος, δέχεται ότι η εν λόγω συνταγµατική διάταξη έχει προεχόντως κατευθυντήριο χαρακτήρα και ερµηνεύεται σε συνδυασµό µε τις συνταγµατικές αρχές της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, της ισότητας και της προστασίας της ιδιωτικής ζωής.

Ως προς το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισηµαίνεται ότι τα θέµατα της προσωπικής κατάστασης, στην οποία υπάγονται οι σχετικοί µε τον γάµο κανόνες, αποτελεί τοµέα που εµπίπτει στην αρµοδιότητα των κρατών µελών.

Υπό την έννοια αυτή, το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν επιβάλλει, αλλά επιτρέπει, τη θέσπιση από τα κράτη µέλη ρυθµίσεων για τον γάµο µεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου.

Με σειρά αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), ορίζεται ότι τα κράτη µέλη υποχρεούνται να αναγνωρίζουν τον γάµο µεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου που έχει συναφθεί εντός άλλου κράτους µέλους, προς τον σκοπό άσκησης των δικαιωµάτων που αντλούν από το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αντιστοίχως, έχει γίνει δεκτό ότι αν το πιστοποιητικό γέννησης ενός παιδιού αναφέρει δύο γονείς του ίδιου φύλου (µε ένα εκ των δύο Ευρωπαίο πολίτη), πρέπει «το σύνολο των κρατών µελών» να αναγνωρίζει τη σχέση γονέα παιδιού, δηλαδή να αναγνωρίζει αµφότερους τους αναφερόµενους ως γονείς, για την άσκηση των ελευθεριών του δικαίου της Ένωσης.

Ως προς την Ευρωπαϊκή Σύµβαση Δικαιωµάτων του Ανθρώπου, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει δεχθεί ότι τα συµβαλλόµενα κράτη έχουν την υποχρέωση να αναγνωρίζουν και να προστατεύουν µε νοµικό καθεστώς τις οικογενειακές σχέσεις των οµόφυλων ζευγαριών, η επιλογή όµως ως προσήκουσας αναγνώρισης, µεταξύ γάµου και, κατ’ ελάχιστο, αστικής ενώσεως, εναπόκειται στο εθνικό δίκαιο.

Ως προς την υιοθεσία, η Επιστημονική Υπηρεσία επισημαίνει ότι η ισχύουσα νοµοθεσία (τόσο ο ΑΚ όσο και ο ν. 4356/2015) δεν ρυθμίζει τη δυνατότητα υιοθεσίας από οµόφυλο ζεύγος.

Από τη σιωπή του νοµοθέτη, ο οποίος αν και γνώριζε το ζήτηµα, δεν το ρύθµισε, συνάγεται ότι δεν χωρεί ανάλογη εφαρμογή των σχετικών διατάξεων στο σύµφωνο συµβίωσης όσον αφορά την κοινή υιοθεσία ανήλικου τέκνου.

Ως προς την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, στην έκθεση επισημαίνεται ότι ενδεχομένως εγείρεται ζήτηµα άνισης µεταχείρισης οµόφυλων έγγαµων προσώπων, ανάλογα µε το αν πρόκειται για ζεύγος γυναικών ή ανδρών ,κατά παράβαση του άρθρου 4 παρ. 2 Συντ.

Το άρθρο 11 του Νοµοσχεδίου (Γονεϊκή σχέση που έχει δημιουργηθεί στο εξωτερικό) καταλαµβάνει όχι µόνο γονεϊκές σχέσεις που έχουν καταχωρισθεί σε δηµόσια έγγραφα ή δικαστική απόφαση τρίτης χώρας έως την έναρξη ισχύος του παρόντος, αλλά και γονεϊκές σχέσεις που θα δηµιουργηθούν και θα καταχωρισθούν, κατά τα ανωτέρω, στο µέλλον.

Υπό την έννοια αυτή, και ανεξαρτήτως της νοµικής υποχρέωσης αναγνώρισής τους, δυνάµει της ΕΣΔΑ και της νοµολογίας του ΕΔΔΑ, γεννάται προβληµατισµός αν µε την προτεινόµενη ρύθµιση τυγχάνουν, κατ’ αποτέλεσµα, δυσµενέστερης µεταχείρισης Έλληνες πολίτες στην ηµεδαπή, η ίδρυση γονεϊκών σχέσεων των οποίων δεν αναγνωρίζεται από το ελληνικό δίκαιο ή έχει κριθεί άκυρη, επειδή λαµβάνει χώρα µε τρόπο που δεν ρυθµίζεται ή δεν επιτρέπεται από το εθνικό δίκαιο, µολονότι αυτοί τελούν υπό όµοιες, κατά τα λοιπά, συνθήκες.