ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥ MEDIA CHIEF ΤΗΣ ΕΥΡΩΒΟΥΛΗΣ

Για πολλούς, οι Ευρωπαϊκές Εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου είναι οι πιο κρίσιμες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από ιδρύσεώς της. Και δεν έχουν άδικο. Πρακτικά, θα κρίνουν το πολιτικό πρόσημο που θα λάβει η Ένωση και την κατεύθυνσή της για τα επόμενα χρόνια, την ώρα που τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα βρίσκονται σε υψηλά ποσοστά σε χώρες – κλειδιά όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Η Ευρώπη αναζητά καλύτερη κοινωνική συνοχή, δίκαιη ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον εν μέσω αγροτικών αναταράξεων, αντιμετώπιση του μεταναστευτικού στη βάση των διεθνών συνθηκών, αλλά και δημοσιονομική σταθερότητα με τις αμυντικές δαπάνες να μπαίνουν στο μικροσκόπιο υπό την “απειλή” μιας νέας εκλογής Τραμπ.

Ένα ερώτημα είναι λοιπόν πώς μπορεί να απαντήσει η Ευρώπη στα αναδυόμενα “κύματα” ευρωσκεπτικισμού και στις ψευδείς ειδήσεις που διακινούνται από αυτά τα κέντρα. Ζητούμενο, είναι η “θωράκιση” των δημοκρατικών αξιών όπως εκπροσωπούνται από το Ευρωκοινοβούλιο, κάτι που μπορεί να διασφαλιστεί μόνο μέσα από την αύξηση της προσέλευσης του κοινού στις κάλπες. Ακόμη, αναζητείται η ισορροπία και η ευθυγράμμιση κρατών – μελών που ανά διαστήματα “φαλτσάρουν”, με την ελευθερία του Τύπου και το κράτος Δικαίου εν γένει, να μπαίνουν σε πρώτο πλάνο.

Για όλα αυτά, αλλά και για τη λειτουργία του Τύπου στην Ένωση, το Magazine είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Διευθυντή Μέσων Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κ. Jesus Carmona Nunez, ο οποίος όπως θα δείτε και παραπάνω δεν διστάζει να μιλήσει παραπάνω από ανοιχτά. Στέλνει μάλιστα και το δικό του σημαίνον μήνυμα για τη λειτουργία των Media στη χώρα μας, αναδεικνύοντας ωστόσο και θετικά παραδείγματα ερευνητικής δουλειάς.

ΤΟ “ΑΝΤΙΔΟΤΟ” ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΥΡΩΣΚΕΠΤΙΚΙΣΤΕΣ

-Τη δεδομένη χρονική στιγμή και ενόψει των Ευρωπαϊκών Εκλογών, πολλοί συμμερίζονται την άποψη ότι διακυβεύεται η ίδια η Δημοκρατία καθώς αναδύονται περισσότερες λαϊκιστικές και εξτρεμιστικές πολιτικές πλατφόρμες. Πώς μπορεί να απαντήσει η Ευρώπη;

Ζούμε επικίνδυνες εποχές για τη Δημοκρατία στην Ευρώπη. Βλέπουμε ξένες παρεμβάσεις, ιδιαίτερα από τη Ρωσία, που προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τις κοινωνίες μας και τον τρόπο ζωής μας στην Ένωση. Υπάρχουν επίσης κάποια ευρωσκεπτικιστικά κινήματα σε άνοδο. Πρόκειται για ένα σημαντικό σημείο ανησυχίας για εμάς, διότι οι ξένες αλλά και οι εκ των έσω παρεμβάσεις αντιπροσωπεύουν μια άμεση απειλή για τις ίδιες τις αξίες που πρεσβεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ): μια Ένωση που βασίζεται στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το κράτος δικαίου και την ελευθερία του Τύπου.

Επιπλέον, ο εξτρεμισμός πηγαίνει χέρι-χέρι με την παραπληροφόρηση, η οποία με τη σειρά της υπονομεύει τη Δημοκρατία. Στη σημερινή κοινωνία που ζούμε, με τις πληροφορίες και τα δεδομένα να είναι διαθέσιμα σε απόσταση ενός “κλικ”, είναι ευκολότερο από ποτέ το να διαδίδονται ψευδείς ειδήσεις.

Πολλά σημαντικά νομοθετήματα εγκρίθηκαν πρόσφατα ή βρίσκονται στα σκαριά, για την αντιμετώπιση αυτών των απειλών. Ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες, που ρυθμίζει τις διαδικτυακές πλατφόρμες, εισήγαγε σαφείς υποχρεώσεις για τους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης).

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο νόμος περί τεχνητής νοημοσύνης, ο πρώτος του είδους του, ο οποίος αποτελεί βασικό εργαλείο για τη διακρίβωση πληροφοριών μέσω fact-checking. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε τον ευρωπαϊκό νόμο για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, για τη βελτίωση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης και την ενθάρρυνση της πολυφωνίας των μέσων.

Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες είναι υψίστης σημασίας για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, της χειραγώγησης πληροφοριών και της κακής επιρροής, ειδικά σε μια προεκλογική περίοδο. Μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα είδος “αντίδοτου” στις δυνάμεις που απειλούν να δηλητηριάσουν τη Δημοκρατία. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η Δημοκρατία δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Και οι Ευρωπαϊκές Εκλογές είναι εδώ για να επισφραγίσουν το μοναδικό δημοκρατικό σχέδιο για την Ένωση.

– Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει η Ένωση την επόμενη πενταετία;

Η επόμενη μεγάλη πρόκληση είναι οι ίδιες οι εκλογές. Σηματοδοτούν το σημείο εκκίνησης για μια δύσκολη περίοδο. Από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου, τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ θα προσέλθουν στις κάλπες και άμεσος στόχος μας είναι να ενθαρρύνουμε τον κόσμο να αξιοποιήσει την ψήφο του.

Η Ελλάδα είχε σχετικά υψηλή συμμετοχή το 2019 (58,69%), σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για πολλές χώρες, όπως η Κροατία, η Σλοβακία ή η Πορτογαλία, για παράδειγμα.

Ωστόσο, οι προκλήσεις δεν θα σταματήσουν με τις εκλογές, αλλά θα συνεχιστούν στην πλήρη διάστασή τους και μετά τον Ιούνιο. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε δύο πολέμους στο κατώφλι μας χωρίς τέλος: τη βάναυση στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας που συνεχίζεται εδώ και σχεδόν 2 χρόνια και την πιο πρόσφατη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Μέση Ανατολή.

Από νομοθετική άποψη, ένα ευρύ φάσμα φακέλων που ήταν στο επίκεντρο κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας θα συνεχίσουν να έρχονται στα πρωτοσέλιδα σε τομείς διαφορετικούς μεταξύ τους, όπως το άσυλο και η μετανάστευση, η Πράσινη Συμφωνία, η Ψηφιακή Ατζέντα, η Ελευθερία του Τύπου, μεταξύ άλλων.

Μια άλλη πρόκληση σε αυτό το πλαίσιο – ίσως η μεγαλύτερη – είναι να κατανοήσουν οι πολίτες ότι οι αποφάσεις της ΕΕ σε όλους αυτούς τους τομείς προτεραιότητας έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή τους και θα διαμορφώσουν το είδος της Ευρώπης που θα προκύψει στο μέλλον.

Εκτός από τις Ευρωπαϊκές Εκλογές, το 2024 θα είναι και η χρονιά των επόμενων Προεδρικών Εκλογών στις ΗΠΑ. Το αποτέλεσμά τους θα έχει επίσης αντίκτυπο στις μελλοντικές προτεραιότητες της ΕΕ όσον αφορά την άμυνα, την ασφάλεια, ακόμη και την πιθανή διεύρυνση με είσοδο νέων κρατών – μελών.

– Ποιο κοινό θα θέλατε να δείτε πιο ενεργό στις κάλπες και τι κάνει η Ευρώπη για να το προσελκύσει; Αποτελούν οι νέοι στοίχημα για τη διασφάλιση της Δημοκρατίας στην Ένωση;

Στόχος της επικοινωνιακής εκστρατείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι να κινητοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες γίνεται ώστε να συνδεθούν με την ευρωπαϊκή Δημοκρατία και να ψηφίσουν από τις 6 ως τις 9 Ιουνίου. Συνεργαζόμαστε με τα μέσα ενημέρωσης, με διασημότητες, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εθελοντές και πολλούς άλλους παράγοντες που μπορούν να μας βοηθήσουν να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες ενόψει των εκλογών.

Οι νέοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο, ειδικά τώρα που η ελάχιστη ηλικία συμμετοχής έχει οριστεί στα 16 έτη στην Αυστρία, στο Βέλγιο, στη Γερμανία και στη Μάλτα και στα 17 στην Ελλάδα. Αυτοί οι ψηφοφόροι που ψηφίζουν για πρώτη φορά είναι πολύ σημαντικοί για εμάς, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία των προηγούμενων εκλογών: το 2019, είδαμε τη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη αύξηση συμμετοχής στις ηλικίες κάτω των 25 ετών (+14%) και στην ηλικιακή ομάδα 25-39 (+12%).

“Τρέχουμε” άλλωστε πολλές δραστηριότητες και προγράμματα που απευθύνονται ειδικά σε νέους ψηφοφόρους. Θα μπορούσα να αναφέρω το Youth Hub, εκδηλώσεις όπως το EYE (European Youth Event) και προγράμματα όπως το Erasmus + και την πρακτική άσκηση, δράσεις που στοχεύουν στο να προσελκύσουν νέους πολίτες στην ευρωπαϊκή Δημοκρατία. Οι νέοι είναι ιδιαίτερα ενεργοί και στην πανευρωπαϊκή πλατφόρμα together.eu, που προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και δράσεων, που κεντρίζουν το ενδιαφέρον τους.

Από επικοινωνιακή άποψη, φροντίζουμε να έχουμε περιεχόμενο σε πλατφόρμες που χρησιμοποιούν οι νέοι, συγκεκριμένα στα κανάλια κοινωνικών μέσων, όπως το TikTok, το Instagram, το Facebook, το X και άλλα. Είμαστε επίσης σε επαφή με δημιουργούς περιεχομένου και παρακολουθούμε όλες τις δράσεις που αφορούν και στοχεύουν στη νεολαία, ώστε να φέρουμε τους νέους πιο κοντά στη συμμετοχή τους στις επικείμενες εκλογές.

– Ποια διαφορά βλέπετε τη συγκεκριμένη προεκλογική περίοδο σε σχέση με τις προηγούμενες Ευρωπαϊκές Εκλογές του 2019;

Υπάρχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον και ευαισθητοποίηση τώρα. Η τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου αποκάλυψε ότι περίπου το 70% των Ευρωπαίων πιστεύει ότι όσα συμβαίνουν στην ΕΕ έχουν πραγματικό αντίκτυπο στην καθημερινή τους ζωή. Επιπλέον, το 68% δηλώνει ότι θα ψήφιζε αν γίνονταν εκλογές την επόμενη εβδομάδα.

Γιατί αυτό το ενδιαφέρον; Η θητεία που πλησιάζει τώρα στο τέλος της, μας έφερε σε ένα πολύ διαφορετικό σημείο σε σύγκριση με το 2019. Κοιτάζοντας προς τα πίσω, ήταν ίσως μια από τις πλέον απαιτητικές που έχουν συμβεί ποτέ. Αφήνουμε πίσω μας μια παγκόσμια πανδημία, κατά την οποία η ΕΕ διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο, για παράδειγμα στην ανάπτυξη των εμβολίων και στη διάθεσή τους, είχαμε τα σχέδια ανάκαμψης του NextGenerationEU και του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Είδαμε επίσης να έρχονται βασικοί νομοθετικοί φάκελοι, σαν αυτούς που προανέφερα. Δεν ήταν όλα τέλεια, αλλά όλα αυτά τα γεγονότα και οι ενέργειες έκαναν τους πολίτες να συνειδητοποιήσουν όλο και περισσότερο τη σημασία της συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων. Σήμερα, σε αντίθεση με το 2019, κανείς δεν αμφισβητεί πλέον την ύπαρξη και τη σημασία της ΕΕ. Αυτό μεταφράζεται σε υψηλότερο ενδιαφέρον εκ μέρους των ΜΜΕ και των πολιτών. Οι ταραγμένοι καιροί που ζούμε ενισχύουν την ιδέα που έχουν οι πολίτες για το ευρωπαϊκό εγχείρημα ως μια εγγύηση ασφαλείας για αυτούς. Μαζί, είμαστε πιο δυνατοί.

– Πιστεύετε ότι τα ΜΜΕ ασχολούνται όντως με την κάλυψη των Ευρωπαϊκών Εκλογών ή το ενδιαφέρον έχει μειωθεί;

Το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης για τα ευρωπαϊκά θέματα γενικότερα αλλά και ιδιαίτερα για τις εκλογές, αυξάνεται διαρκώς. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: σύμφωνα με τα στοιχεία μας, η κάλυψη θεμάτων της ΕΕ ή/και του Κοινοβουλίου έχει αυξηθεί κατά 3,2% τα τελευταία πέντε χρόνια και κατά 1,2% σε σχέση με το 2023.

Αυτή η θετική τάση επεκτείνεται και στα ρεπορτάζ για τις Εκλογές. Από την αρχή του έτους, οι υπηρεσίες μας έχουν εντοπίσει αύξηση κάλυψης της τάξης του 22% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019.

Έχουμε αναπτύξει έναν Φάκελο για τα ΜΜΕ που διατίθεται στον ιστότοπο του Κοινοβουλίου σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ. Οι επικοινωνιακές ομάδες μας έχουν επίσης οργανώσει πλείστες συνεντεύξεις τύπου και σεμινάρια με επίκεντρο τις Εκλογές. Από τώρα έως τις 9 Ιουνίου, θα πραγματοποιηθούν διάφορες media εκδηλώσεις σε όλα τα κράτη μέλη. Στην επόμενη δράση μας, που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 22 Φεβρουαρίου, θα παράσχουμε σημαντικές πρακτικές πληροφορίες στους δημοσιογράφους, περίπου 100 ημέρες πριν από τις εκλογές.

– Πρόσφατα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα. Πιστεύετε ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε λάθος κατεύθυνση όσον αφορά την προστασία των ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της ανεξαρτησίας του Τύπου; Τι άλλο πρέπει να γίνει ώστε η χώρα να μην συγκρίνεται με κράτη όπως η Ουγγαρία;

Η διασφάλιση του κράτους δικαίου σε ολόκληρη την Ευρώπη ήταν – και θα συνεχίσει να είναι – προτεραιότητα για την ΕΕ. Υπάρχουν ανησυχίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την εξέλιξη των ερευνών σχετικά με τη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, υπάρχουν προειδοποιήσεις σχετικά με την ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης και τις κυβερνητικές πιέσεις προς αυτά, για τη χρήση sypware κατά δημοσιογράφων και πολιτικών…

Το ψήφισμα που ενέκρινε το Κοινοβούλιο αναβάθμισε τις προειδοποιήσεις για όλες αυτές τις απειλές, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για δημοκρατία, για κράτος δικαίου και για σεβασμό προς τα θεμελιώδη δικαιώματα. Οι ευρωβουλευτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δράσει, επειδή διακυβεύεται η ίδια η ουσία των αξιών της ΕΕ (που θεμελιώνονται στον σεβασμό της δημοκρατίας).

– Στην Ελλάδα πολλοί θεωρούν τη λειτουργία των Σκανδιναβικών κρατών ως πρότυπο, ιδιαίτερα όσον αφορά τη λειτουργία των ΜΜΕ. Από τη δική σας εμπειρία ποιες διαφορές μπορείτε να εντοπίσετε;

Στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2023, που αξιολογεί την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, τον πλουραλισμό και την ανεξαρτησία τους, η Νορβηγία κατατάσσεται πρώτη (για έβδομη συνεχή χρονιά) και η Δανία βρίσκεται στην τρίτη θέση. Ωστόσο, δεν πιστεύω πως η άμεση σύγκριση μεταξύ διαφορετικών κρατών είναι η βέλτιστη πρακτική. Στην επικοινωνία, κάποια πράγματα δεν ανταποκρίνονται προς και για, όλους, και πρέπει να εξετάζουμε με διαφορετικό τρόπο την κατάσταση σε 27 κράτη – μέλη. Αυτό λοιπόν που πρέπει να εξετάζουμε είναι η συγκεκριμένη κατάσταση της κάθε χώρας και να μιλάμε όταν υπάρχουν λόγοι ανησυχίας.

Προηγουμένως αναφέραμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αλλά αν μου επιτρέπεται, θα ήθελα να προσθέσω κάτι θετικό: πέρυσι, ο νικητής του Βραβείου Δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia – που απονεμήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ανάδειξη εξαιρετικών ειδησεογραφικών ρεπορτάζ – απονεμήθηκε στην ελληνική ερευνητική κοινοπραξία του Solomon με το Forensis.

-Τέλος, πόσο πιστεύετε ότι απέχουμε από μια πραγματικά ομοσπονδιακή ένωση στην Ευρώπη;

Νομίζω ότι το πραγματικό ερώτημα που πρέπει να τεθεί εδώ είναι μάλλον το πώς θα διαφυλάξουμε την Ένωση που δημιουργήσαμε όλα αυτά τα χρόνια και πώς θα την προσαρμόσουμε στις μελλοντικές προκλήσεις που πρόκειται να αντιμετωπίσουμε. Οι συγκρούσεις που ζούμε, οι απειλές που αντιμετωπίζουμε, δεν θα σταματήσουν εδώ. Οι επιθέσεις στο ευρωπαϊκό εγχείρημα και στις αξίες που αντιπροσωπεύει, θα συνεχιστούν.

Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν το κόστος της μη Ευρώπης. Ακόμα κι αν όχι τέλεια, η ΕΕ είναι το πιο επιτυχημένο έργο ενότητας μεταξύ των εθνών στον κόσμο. Είναι μοναδική στην υπεράσπιση της Δημοκρατίας και των αρχών που τη συντηρούν. Και είχε μια τεράστια μετασχηματιστική επίδραση στις κοινωνίες και τις οικονομίες μας.

Το αν θα γίνει μια πραγματικά ομοσπονδιακή ένωση ή όχι, όπως λέτε, δεν το γνωρίζουμε. Αυτό που είναι σημαντικό προς το παρόν είναι να διασφαλίσουμε ότι η ΕΕ μας θα επικρατήσει, επισφραγίζοντας τα σχέδιά της για τη Δημοκρατία στις εκλογές της 9ης Ιουνίου. Και αυτό θα γίνει μόνο αν αξιοποιήσουμε τη ψήφο μας.