Γιατροί Χωρίς Σύνορα: “Βία, επαναπροωθήσεις και θάνατοι στα ελληνικά σύνορα”

Μελανές αναφορές για την Ελλάδα περιλαμβάνονται στην έκθεση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ) για το ανθρώπινο κόστος των μεταναστευτικών πολιτικών της ΕΕ. Η έκθεση, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη, είναι ο απολογισμός των ευρημάτων των δράσεων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε 12 χώρες, για το χρονικό διάστημα από τον Αύγουστο του 2021 έως τον Σεπτέμβριο του 2023.

Το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης είναι ότι οι άνθρωποι που μετακινούνται σε αναζήτηση ασφάλειας και προστασίας, αντιμετωπίζουν αλλεπάλληλες και επιδεινούμενες μορφές βλάβης, που μαρτυρούν τις προθέσεις της ΕΕ να παγιδεύσει, να αποκλείσει, να θέσει υπό κράτηση και εντέλει να αρνηθεί την ασφάλεια στους μετανάστες και τους πρόσφυγες.

«Η Λιβύη, τα Βαλκάνια, η Κεντρική Μεσόγειος, η Πολωνία, η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν μετατραπεί σε εργαστήρια και πεδία δοκιμών για όλο και πιο επιβλαβείς πολιτικές και πρακτικές», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανταποκρίθηκαν σε περισσότερα από 28.000 άτομα στα σύνορα της ΕΕ, τα οποία τραυματίστηκαν ή υπέστησαν βλάβη λόγω των συνοριακών τειχών, των απωθήσεων, της έλλειψης έρευνας και διάσωσης επιδεινώνοντας την επικινδυνότητα των ταξιδιών. Σε αυτά περιλαμβάνονται πάνω από 20.000 άτομα που έλαβαν ιατρική βοήθεια, υποστήριξη ψυχικής υγείας και επείγουσα αρωγή στα σύνορα της ΕΕ, ενώ περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι διασώθηκαν στη θάλασσα.

Η Ελλάδα

«Στα σύνορα της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αντιμετώπισαν τραυματισμούς και βλάβες που προκλήθηκαν από τη βία με την οποία συνοδεύονταν οι πρακτικές επαναπροώθησης», σημειώνεται στην έκθεση. «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανταποκρίθηκαν στους επιζώντες 12 ναυαγίων στα ανοικτά των ακτών της Ιταλίας και της Ελλάδας, τα οποία, συνολικά, είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους ή να αγνοούνται έως και 875 άτομα».

Σε άλλο σημείο: «Δομές που μοιάζουν με φυλακές, όπως οι χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές στην Ελλάδα, έχουν υποβαθμίσει την υγεία των ανθρώπων που διαμένουν σε αυτές». Οι διαταραχές που σχετίζονται με την κατάθλιψη, το μετατραυματικό στρες (PTSD) και το άγχος είναι διαδεδομένες μεταξύ των ασθενών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, ενώ έχουν αυξηθεί οι μεταδοτικές δερματικές παθήσεις που προκαλούνται από τις ανεπαρκείς συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης.

Η βία και η μη παροχή βοήθειας μπλοκάρουν τους ανθρώπους στα σύνορα. Καταγράφεται κράτηση και συστηματική άρνηση παροχής φροντίδας σε νεοαφιχθέντες/είσες. «Με τη θεσμοθέτηση της προσέγγισης των Κ.Υ.Τ/hotspot στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, εδραιώνεται ένα σύστημα που βασίζεται στην κράτηση και διαλύει μηχανισμούς προστασίας που έχουν ήδη προκαλέσει εκτεταμένη βλάβη, σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία», διαβάζουμε.

Το ναυάγιο της Πύλου

Στην έκθεση υπάρχει ειδικό κεφάλαιο για την Ελλάδα. «Οι άνθρωποι που διασχίζουν το Αιγαίο από την Τουρκία συχνά υπομένουν βία στα ελληνικά χωρικά ύδατα», διαβάζουμε. Υπάρχει στη θάλασσα ένα κενό ελέγχου, όπως σημειώνεται, «το οποίο επέτρεψε να πολλαπλασιαστούν η μη παροχή βοήθειας, οι απωθήσεις και η βία, παρά την παρουσία μέσων της Frontex σε γη, θάλασσα και αέρα».

Η πιο άμεση συνέπεια ήταν η απώλεια ζωών και οι τραυματισμοί που συνδέονται με ναυάγια, καθώς και ο πολλαπλασιασμός της βίας στη θάλασσα. Ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ανταποκρίθηκαν στις ανάγκες 109 επιζώντων από ναυάγια στα ανοιχτά της Σάμου και της Λέσβου, μετά από τέσσερα τραγικά γεγονότα που έλαβαν χώρα μεταξύ Σεπτεμβρίου 2022 και Μαρτίου 2023. Συνολικά 23 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων παιδιά, έχασαν τη ζωή τους.

Στην ίδια έκθεση γίνεται αναφορά στο ναυάγιο της Πύλου. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν ασθενείς με εγκαύματα και τραυματισμούς από έκθεση σε θαλασσινό νερό και ήλιο και υπογλυκαιμικό σοκ από την έλλειψη τροφής. «Σε πολλές περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένου του Adriana (σσ: το σκάφος στο ναυάγιο της Πύλου που μετέφερε περισσότερα από 650 άτομα), τα ναυάγια αναφέρεται ότι δεν προκλήθηκαν αποκλειστικά από κινδύνους στη θάλασσα, ακατάλληλα πλοία ή έλλειψη διάσωσης και βοήθειας, αλλά από τακτικές κινδύνου που συνδέονται με τις πρακτικές της Ελληνικής Ακτοφυλακής».

Στην έκθεση υπάρχουν, τέλος, δραματικές μαρτυρίες μεταναστών και προσφύγων που περιγράφουν ότι επαναπροωθήθηκαν στα θαλάσσια σύνορα κι επίσης στον Έβρο. «Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει επειγόντως τα ζητήματα που βρίσκονται στη ρίζα αυτής της βίας, συμπεριλαμβανομένης της βαθιά ριζωμένης απανθρωποποίησης, του ρατσισμού και της ασφαλειοποίησης των προσφύγων και των μεταναστών που δεν προέρχονται από ευρωπαϊκές χώρες», σημειώνεται.

«Αυτό απαιτεί μια επείγουσα και θεμελιώδη αλλαγή κατεύθυνσης, μαζί με ουσιαστικές λύσεις που θα αντιμετωπίζουν τις βαθύτερες αιτίες, οι οποίες έχουν, για πάρα πολύ καιρό, οδηγήσει σε παράλογους θανάτους, τραυματισμούς και μακροχρόνια τραύματα μεταξύ των ανθρώπων που αναζητούν προστασία στα σύνορα της ΕΕ».

Η βία στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ είναι από τα βασικά θέματα που πρόκειται να συζητηθούν στο τριήμερο φεστιβάλ “Humanity Reloaded Fest” των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που ξεκινά την Παρασκευή στην Αθήνα (23-25 Φεβρουαρίου 2024). Το φεστιβάλ θα λάβει χώρα στο Συνεδριακό Κέντρο του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Στέλιος Χατζηιωάννου, πρώην Cine Paris στην Πλάκα (Κυδαθηναίων 22). Είναι ένα τριήμερο με συζητήσεις για ανθρωπιστικά θέματα, προβολή  ντοκιμαντέρ, εκθέσεις φωτογραφίας και comic, δράσεις για μικρούς και μεγάλους και μουσική.

Αναλυτικά το πρόγραμμα του Humanity Reloaded Fest είναι διαθέσιμο εδώ.