The Trivialist: Τα μούσια της βασιλικής αιμομιξίας και οι “σοδομιστές της πανούκλας”

Γηράσκω αεί διδασκόμενος που λέει το ρητό που αποδίδεται στον Σόλωνα. Έτσι “Γερνάει” ή αν θέλετε, μεγαλώνει η Ευρώπη, η “γηραιά ή γριέντζω” όπως την αποκαλεί ο δρ. Κλασικής Αρχαιολογίας Θεόδωρος Παπακώστας (aka Archaeostoryteller) στον πρόλογο του “Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο”, ή αλλιώς στις πρώτες σελίδες του βιβλίου του The Trivialist που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Ο The Trivialist προσπαθεί εδώ να μας συστήσει την Ευρώπη με μια συγγραφική παραστατικότητα που κάνει την αφήγηση της Ιστορίας ευρηματική, κάτι σαν σύντομα μαθήματα για ένα παιχνίδι γνώσεων δηλαδή, στο γνωστό του ύφος με το οποίο καθιερώθηκε στα social media. Παρακάτω, θα διαβάσετε τι μας λέει και ο ίδιος, με δικά του λόγια, για την ιδέα του.

Ένα βιβλίο Ιστορίας που θα το θέλαμε στα σχολεία

Στο βιβλίο αποτυπώνονται ιστορίες και πτυχές της γηραιάς Ηπείρου που μεγαλώνει μαθαίνοντας, κουβαλώντας στο σώμα της τις “αμαρτίες” του παλιού κόσμου. Ο αναγνώστης θα βρει εδώ πραγματικές ιστορίες, ιστορικά γεγονότα δηλαδή που διαβάζονται ως μίνι “παραμύθια”, με τον Trivialist να χωρά την Ιστορία της Ευρώπης (1342-1775) μέσα σε λίγο περισσότερες από 200 σελίδες! Το χιούμορ και η έξυπνη γραφή κάνουν την ανάγνωση ευχάριστη, ως δημιουργικό “διάλειμμα” από τις καθημερινές υποχρεώσεις, καθώς το βιβλίο “χωράει” στην τσάντα για τη βόλτα στο πάρκο, για έναν άραγμα για καφέ ή για διάβασμα μέσα στο Μετρό. Λειτουργεί επίσης και ως ιδανικό δώρο. Ιδανικό για δώρο ακόμη και για παιδιά και εφήβους που… δικαίως βαριούνται την Ιστορία όπως διδάσκεται στα σχολικά εγχειρίδια, κάτι που καταμαρτυρά και το υπέροχο “Φυστίκι που Κυλάει” το οποίο επίσης απευθύνει “χαιρετισμό” στο άνοιγμα της έκδοσης, μαζί με τον Archaeostoryteller και τη Γεωγραφία που είναι πολύ κουλ. Η ισχύς των δημιουργικών influencers εν τη ενώσει στις πρώτες σελίδες του βιβλίου.

Επίσης, ο The Trivialist καταφέρνει στο κείμενό του να αναδείξει το πώς συνδέονται όλα τα ιστορικά γεγονότα μεταξύ τους, μέσα από σχετικά μικρά κεφάλαια. Με σύντομες αναρτήσεις έγινε άλλωστε γνωστός στα social media, και με σύντομη γραφή αναπτύσσει τις περιγραφές του και στο βιβλίο, εστιάζοντας και στις ανθρώπινες πτυχές των “πρωταγωνιστών” του.

Η Ευρώπη σε 11+1 ιστορίες

Στα των περιεχομένων του βιβλίου, ο The Trivialist καταπιάνεται με μια περίοδο που οι Ευρωπαίοι άρχισαν να διαμορφώνουν μια κάποια ταυτότητα, ανάμεσα σε λογική, φαντασία, βαρβαρότητες, πανδημίες και μετέπειτα, ανθρωπισμό. Ακόμη, προσπαθεί να αναδείξει έναν “χάρτη” γεγονότων που δείχνει τα αδιέξοδα των εποχών, τις ραδιουργίες και τα λάθη που επαναλαμβάνονται, αλλά και τις ευτυχείς προοπτικές για το μέλλον.

Στις σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης θα μάθει για τις επιδημίες πανούκλας και θα βρεθεί μπροστά σε μια μεγάλη αποκάλυψη για την περίφημη “στολή των γιατρών της πανώλης”. Θα “περάσει” από την άνθηση της Φλωρεντίας, θα σταθεί στη “σύγκρουση των κόσμων” το 1453, θα μάθει για την ανακάλυψη της Ινδίας και για τα νέα αφεντικά της Αμερικής, αλλά θα ενημερωθεί και για τα “θανάσιμα αμαρτήματα” της μεσαιωνικής Εκκλησίας. Ο The Trivialist κινείται ανάμεσα σε καταστροφές και ανατάσεις, πάει από το ναδίρ στο ζενίθ, παρακολουθεί τα πεπραγμένα των ανθρώπων μέσα από ασκήσεις ισορροπίας και ανισορροπίας. Τα λάθη που αποδίδονται στην ανθρωπότητα αναδεικνύονται μέσα από τη διαχρονικότητά τους αλλά και από τη βεβαιότητα πως μέσα από το μεγάλο “reset”, τελικά στο τέλος κερδίζει το καλό και η ελπίδα.

Απολαυστική είναι η περιγραφή της ζωής και του έργου του Λεονάρντο Ντα Βίντσι και των αναγεννησιακών καλλιτεχνών. Ακόμη, ο The Trivialist στέκεται ιδιαίτερα στη θεώρηση του Σύμπαντος και στην επαναφορά των ιδεών του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου και καταγράφει το πώς τελικά επικράτησε η Επιστήμη έναντι της δεισιδαιμονίας και του σκοταδισμού.

Είναι χαρακτηριστικό πως το “Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο” κλείνει με τον μεγάλο σεισμό της Λισαβόνας (1755) που είχε ως αποτέλεσμα να εκτοπιστεί η Ιερά Εξέταση και η δύναμή της, με τους Ευρωπαίους για πρώτη φορά να αντιλαμβάνονται πλήρως πως μπροστά στις δυνάμεις της φύσης θα έπρεπε να κάνουν περισσότερα από το να επικαλούνται απλώς, τα “Θεία”.

Οι λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά

Ενδιαφέρον προκαλεί το ότι ο The Trivialist, πέραν από ιστορική καταγραφή, κάνει και τη δέουσα κοινωνιολογική ανάλυση “δίνοντας” και μικρά παραλειπόμενα που έμειναν στην “σκιά” της Ιστορίας, όπως για παράδειγμα στο απόσπασμα που γράφει:

“Γενικά, ας έχουμε στο μυαλό μας πως στον θεοκρατούμενο μεσαιωνικό κόσμο η αίρεση ήταν σε μεγάλο βαθμό συνώνυμη με τις σημερινές έννοιες της μειονότητας και της διαφορετικότητας. Με το σκεπτικό αυτό ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός κατηγόρησε τους “σοδομιστές” το 542, όταν η πανούκλα αποδεκάτισε τα 2/5 του πληθυσμού της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο Θεός είχε οργιστεί με τα αίσχη τους και έστειλε δαιμονισμένο αέρα για να εξαλείψει το “μίασμα”! Βέβαια, ο Ιουστινιανός ήθελε και να στρέψει τη λαϊκή οργή σ’ έναν αποδιοπομπαίο τράγο, αφού ήδη πολλοί θεωρούσαν υπαίτιο τον ίδιο και την αμαρτωλή σύζυγό του, την αυτοκράτειρα Θεοδώρα, που κάποτε υπήρξε πόρνη. Και κάπως έτσι, την πλήρωσαν οι πιο αδύναμοι της κοινωνίας, οι ομοφυλόφιλοι”. Ανάλογες πρακτικές ακολούθησαν φυσικά και τους επόμενους αιώνες.

Ή στο εδάφιο που ο The Trivialist αναφέρεται στις… τρίχες και τα μούσια που είχαν ο Ερρίκος της Αγγλίας, ο Φραγκίσκος της Γαλλίας και ο Κάρολος της Ισπανίας, οι “μεγάλοι παίκτες” δηλαδή του 1519. Πίσω από τα μούσια υπήρχαν βέβαια λόγοι πρακτικοί. Ο Φραγκίσμος είχε αφήσει γενειάδα για να κρύψει έναν τραυματισμό στο πιγούνι, ο δε Κάρολος “είχε κληρονομήσει το τεράστιο σαγόνι των Αψβούργων – αποτέλεσμα των πολλαπλών ενδογαμιών της συγκεκριμένης δυναστείας που δεν ήθελε να νοθεύσει τη “ράτσα” με ξένο αίμα”.

Ακόμη, ο The Trivialist φέρνει στο φως πρακτικές της κάθε εποχής, που επεξηγούν πράγματα που θεωρούμε ως δεδομένα, σήμερα. Για παράδειγμα, μας αναλύει το πώς περί το 1648, το εμπορικό “μάρκετινγκ” τέχνης, αναπτύχθηκε σε εντυπωσιακές διαστάσεις στις εκκλησίες της εποχής, στα αστικά μέγαρα και στα δημόσια κτίρια. Ήταν η εποχή που άνθισε εκ νέου το θέατρο, ενώ είδαμε στη Ρώμη και “τα πρώτα δημόσια καφέ, όπου σύχναζαν οι καρδινάλιοι και οι πλούσιοι της εποχής”. Λίγο καιρό πριν, ο καφές θεωρείτο “δαιμονικός” μιας και ήταν αραβικής προέλευσης.

Επίσης, μαθαίνουμε και άλλα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα όπως το… από πού πήρε το όνομά του το Μπέρμπον. Συγκεκριμένα, οι Γάλλοι διέσχισαν το 1661 την κοιλάδα του Μισσισσιππή, “έφτασαν στον κόλπο του Μεξικού και ίδρυσαν τη Λουιζιάνα προς τιμήν του Λουδοβίκου. Στην περιοχή του Κεντάκι δε, ίδρυσαν και μια κομητεία με το όνομα της δυναστείας των Βουρβόνων – τη Μπουρμπόν, που αργότερα θα ενέπνεε την ονομασία του διάσημου ιστορικού ουίσκι, μπέρμπον”. 

Δεν σας λέμε περισσότερα, αρπάξτε το “Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο” και εξερευνήστε μόνοι σας. Όπως είπαμε και παραπάνω, στα πάλαι ποτέ “απαγορευμένα” καφέ, στο Μετρό, σε κάποιο μπαρ, στο σαλόνι, ή ακόμα και στο διάλειμμα στο Πανεπιστήμιο ή το σχολείο.

Τι μας λέει ο ίδιος ο Trivialist όμως για όλα αυτά;

-Πώς αποφάσισες να φτιάξεις τη σελίδα και γιατί;

Ήταν τον Αύγουστο του 2020 σε μια ξαπλώστρα παραλίας, όταν αποφάσισα να φτιάξω την ψηφιακή περσόνα του The Trivialist. Τότε βρισκόμουν στο τελευταίο έτος των πανεπιστημιακών μου σπουδών, είχε προηγηθεί και το πρώτο lockdown και φαινόταν πως πάμε για δεύτερο, οπότε σκέφτηκα πως θα ήταν ωραία ιδέα να φτιάξω μια σελίδα που θα επικοινωνούσε στο ευρύ κοινό τα ενδιαφέροντά μου στην ιστορία και στον πολιτισμό. Τελικά, μετά από πειραματισμούς και δεκάδες άρθρα, άρχισε να διαμορφώνεται η ταυτότητα του The Trivialist, ενός κουτσομπόλη ιστορικού, που ψάχνει και φέρνει στο φως τα παράδοξα, τα ευτράπελα και τα άγνωστα σημεία της ευρωπαϊκής και της παγκόσμιας ιστορίας.

-Μέσα στον καταιγισμό πληροφορίας που δεχόμαστε, γιατί ο κόσμος εκτιμά τόσο πολύ την ιστορία; Δεδομένου ότι σελίδες σαν τη δική σου γνωρίζουν τέτοια επιτυχία.

Δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο είναι η ιστορία που είναι αγαπητή στον κόσμο, όσο ο τρόπος επικοινωνίας της. Η αλήθεια είναι πως έχουμε βαρεθεί να διαβάζουμε άρθρα με ξύλινο λόγο και ύφος, με ονόματα, ημερομηνίες και βαρύγδουπους όρους, που τελικά περισσότερη σύγχυση προκαλούν και απομακρύνουν τον αναγνώστη από την αναζήτηση της γνώσης. Αυτό που έκανα στα social media ήταν να βρω έναν πιο γλαφυρό και εύληπτο τρόπο πραγμάτευσης της ιστορίας, που θα ξεκουράζει το μυαλό, θα δημιουργεί προβληματισμούς και ενίοτε θα προκαλεί το γέλιο. Για του λόγου το αληθές, από τον πρώτο καιρό που αρθρογραφούσα ως The Trivialist, λάμβανα μηνύματα από άγνωστους ανθρώπους, που μου έλεγαν πως ποτέ δεν φαντάστηκαν ότι θα διάβαζαν ιστορία και θα περνούσαν καλά. Θεωρώ, λοιπόν, πως είναι ζήτημα προσέγγισης και όχι αντικειμένου.

-Πώς κρίνεις την ιστορία όπως τη μαθαίνουμε στα σχολεία σήμερα; Τι θα άλλαζες;

Δυστυχώς βαρετή, για αυτό και εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο παρεξηγημένα μαθήματα της σχολικής ύλης, σε όλες τις βαθμίδες. Οι ανούσιες λεπτομέρειες, η γραμμικότητα από την Αρχαιότητα ως το Βυζάντιο και τη νεότερη Ελλάδα, η έλλειψη επαφής του μαθητή με τις εξελίξεις στον βαλκανικό, μεσογειακό και ευρωπαϊκό χώρο, του δημιουργεί μια δυσφορία ακόμα και στο άκουσμα της λέξης «ιστορία», που τον ακολουθεί ακόμα και στην ενήλικη ζωή. Πιστεύω πως για να αλλάξει η αρνητική αυτή διάθεση, πρέπει κατ’ αρχάς να αλλάξουν τα εγχειρίδια, τόσο από πλευρά περιεχομένου όσο και συγγραφικής προσέγγισης. Όταν απευθύνεσαι σε παιδιά και εφήβους, πρέπει να τα προσεγγίζεις με περισσότερο χιούμορ και να κεντρίζεις την περιέργειά τους με θέματα που τα αφορούν. Εννοώ πως χρειάζεται υλικό που εστιάζει περισσότερο σε φαινόμενα παρά σε γεγονότα, και είναι απαραίτητες οι συγκρίσεις με τη σύγχρονη πραγματικότητα, ώστε να μπορεί το παιδί να νιώσει τη διαχρονικότητα των προβλημάτων της ανθρωπότητας. Από κει και πέρα, κάθε οπτικοακουστικό μέσο και κάθε δραστηριότητα εντός και εκτός σχολείου θα μπορούσε να βοηθήσει τόσο τα παιδιά όσο και τους εκπαιδευτικούς, ώστε να καταφέρουν να μετατρέψουν την ιστορία σε μια απολαυστική εμπειρία.

-Πώς προέκυψε η ιδέα για το εν λόγω βιβλίο;

Ήθελα να γράψω κάτι για την περίοδο εκείνη της ευρωπαϊκής ιστορίας που συνήθως παραμελείται στην ελληνική βιβλιογραφία, μια περίοδο τετρακοσίων χρόνων από το ξέσπασμα της μεσαιωνικής πανούκλας μέχρι και την εποχή της γαλλικής απολυταρχίας, όταν δηλαδή διαμορφώθηκαν οι θεσμοί και οι καλλιτεχνικές, επιστημονικές και κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις που έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Ταυτόχρονα, ήθελα να γράψω κάτι διαφορετικό, επικεντρωμένο περισσότερο στον άνθρωπο και στα φαινόμενα της ζωής, παρά σε γεγονότα, ημερομηνίες και ονόματα. Η ιδέα άρεσε στη Διόπτρα και έτσι προέκυψε το πρώτο μου αυτό βιβλίο, Από τον βασιλιά Θάνατο (aka πανούκλα) στον βασιλιά Ήλιο (aka Λουδοβίκο ΙΔ΄).

-Ποια είναι η αγαπημένη σου ιστορική περίοδος και γιατί;

Αγαπώ πολύ, από την περίοδο που πραγματεύτηκα στο βιβλίο μου, τους πρώιμους νεότερους χρόνους. Θαύμαζα πάντοτε αυτούς τους πρωτοπόρους της τέχνης, της επιστήμης και των γραμμάτων, όπως τον Μικελάντζελο, τον Λεονάρντο, τον Κοπέρνικο ή τον Γαλιλαίο, που κόντρα στις αντιξοότητες και το αυστηρό περιβάλλον των καιρών τους, έλαμψαν και πρόσφεραν, τελικά, σπουδαίες πινελιές στον καμβά που ονομάζουμε ανθρωπότητα.

Ποιος είναι ο The Trivialist

Ο The Trivialist γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, μεγάλωσε στην Αθήνα και αργότερα αυτοεξορίστηκε στην Αγγλία για να σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες. Σε ένα κρεσέντο αυτοτιμωρίας, συνέχισε σπουδάζοντας Ευρωπαϊκό Πολιτισμό και, αφού διαπίστωσε ότι αντέχει λιγάκι παραπάνω, αποφάσισε να παρακολουθήσει το μεταπτυχιακό του στη Φιλοσοφία και στις Τέχνες.

Το 2020, ξεκίνησε να επικοινωνεί στα social media τα ενδιαφέροντά του, γιατί, όπως έκρινε, τα καθημερινά σχόλια από αγνώστους ήταν ό,τι καταλληλότερο για τη σταθερότητα της ψυχικής του υγείας. Παράλληλα, επισκέπτεται σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα για να μεταλαμπαδεύσει σε ανυποψίαστες ψυχές το πάθος του για την ιστορία και τον ανθρώπινο πολιτισμό. Το βιβλίο “Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο“ είναι το πρώτο του συγγραφικό εγχείρημα.

Κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Διόπτρα.