Τράπεζες: Ρευστότητα χωρίς όφελος για επιχειρήσεις και νοικοκυριά

Ηχηρό καμπανάκι για τις συνθήκες ρευστότητας που επικρατούν στην πραγματική οικονομία αποτέλεσαν τα χθεσινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οποία η στρόφιγγα των δανείων από τις τράπεζες σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις τον Ιανουάριο έκλεισε εντελώς.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, καταγράφεται αρνητική πιστωτική επέκταση κατά 4,47 δισ. ευρώ, με το σύνολο της χρηματοδότησης να διαμορφώνεται στα 190,7 δισ. ευρώ, από 195,32 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο.

Αναλυτικά η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης ήταν αρνητική κατά 4.473 εκατ. ευρώ, τον Ιανουάριο του 2024, έναντι θετικής καθαρής ροής 2.774 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.

Την ώρα που οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν καταφέρει όχι μόνο να αυξήσουν την καταθετική τους βάση, συγκρατώντας το κόστος τους από την άνοδο των επιτοκίων της ΕΚΤ, αλλά και να βρίσκονται σε μακράν καλύτερη θέση ρευστότητας από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες, η πραγματική οικονομία τελεί υπό συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας.

Τραπεζικά στελέχη παραδέχονται ότι το εγχώριο πιστωτικό σύστημα έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό «μαξιλάρι» ρευστότητας το οποίο όχι μόνο μπορεί, αλλά και πρέπει να διοχετευθεί σε δάνεια προς την πραγματική οικονομία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό δανείων προς καταθέσεις διαμορφωνόταν, στο τέλος εννεαμήνου 2023, για τα 109 ευρωπαϊκά συστημικά πιστωτικά ιδρύματα που εποπτεύει η ΕΚΤ στο 104,44% από 104,80% το γ΄ τρίμηνο του 2022.

Την ίδια ώρα, ο επιχειρηματικός κόσμος και κυρίως οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, ασκούν δριμεία κριτική στις τέσσερις ελληνικές τράπεζες οι οποίες είχαν δείκτες δανείων προς καταθέσεις μόλις 59,24% το γ΄ τρίμηνο 2023 και 61,12% το γ΄ τρίμηνο του 2022, ποσοστά που, όπως ισχυρίζονται οι ίδιες πηγές, αντικατοπτρίζουν την επιφυλακτικότητα των τραπεζών της χώρας να χαλαρώσουν τα πιστοδοτικά κριτήρια, και την ανάγκη να αξιοποιηθούν τα περιθώρια για σημαντική αύξηση της πιστωτικής επέκτασης.

Δεν φαίνεται να αλλάζει κάτι

Η συνέχεια δεν αναμένεται σημαντικά βελτιωμένη για τους επόμενους μήνες και προς αυτή την κατεύθυνση είναι ενδεικτική η πρόσφατη έκθεση της ΤτΕ, η οποία και επεσήμανε ότι το πρώτο τρίμηνο του 2024, η συνολική ζήτηση δανείων αναμένεται να παραμείνει σχεδόν αμετάβλητη, αν και αναμένεται να αυξηθεί ως ένα βαθμό η ζήτηση μακροπρόθεσμων δανείων από μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Την ίδια στιγμή οι διοικήσεις των συστιμικών τραπεζών εμφανίζονται ιδιαίτερα επιφυλακτικές αναφορικά με τους στόχους πιστωτικής επέκτασης για τη νέα χρονιά καθώς οι εκτιμήσεις τους για το 2023 στην αρχή της περυσινής χρονιάς διαψεύστηκαν.

Όπως έχει γράψει το NEWS 24/7 παρά το γεγονός ότι το 2023 οι τράπεζες ανάμεναν «έκρηξη» των νέων χορηγήσεων η εκτίμηση αυτή δεν επιβεβαιώθηκε καθώς η απότομη αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ και η συνεπακόλουθη αύξηση του κόστους χρήματος οδήγησε, κυρίως τις επιχειρήσεις, σε μαζικές αποπληρωμές δανείων, οι οποίες ήταν περισσότερες από τις νέες εκταμιεύσεις με αποτέλεσμα ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης να είναι τελικά αναιμικός. Την ίδια στιγμή η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων «έβαλε» στο ψυγείο και την ζήτηση για δάνεια από πλευράς των νοικοκυριών, φαινόμενο που επηρέασε κυρίως την στεγαστική πίστη.

Η αρνητική πιστωτική επέκταση αποτελεί και το μόνο «μελανό» σημείο κατά τις επαφές που έχουν τους τελευταίους μήνες οι Έλληνες τραπεζίτες με τους μεγάλους θεσμικούς οίκους του εξωτερικού. Μετά τις μέτριες επιδόσεις του 2023, είναι φυσικό οι διεθνείς αναλυτές να θεωρούν εξαιρετικά αισιόδοξες τις όποιες εκτιμήσεις για νέα δάνεια το 2024.

Χωρίς αποτέλεσμα η αντεπίθεση

Οι όποιες κινήσεις από πλευράς των τραπεζών να τονώσουν την ροή των χρηματοδοτήσεων έχουν, μέχρι στιγμής, πέσει στο κενό.

Σε ότι αφορά στην επιχειρηματική πίστη, η μόνη ουσιαστικά κινητικότητα, αφορά σε πιστώσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας καθώς το σύνολο των συμβασιοποιημένων δανείων μέσω του ΤΑΑ για το σύνολο των συστιμικών τραπεζών ανέρχονταν στο τέλος του 2023 στα 3,5 δις. ευρώ, ενώ μέχρι το τέλος του εξαμήνου θα έχει τουλάχιστον διπλασιαστεί ξεπερνώντας τα 7 δις. ευρώ με έμφαση σε χρηματοδοτήσεις επενδυτικών έργων στους τομείς ενέργειας, τουρισμού, logistics, βιομηχανίας, υποδομών, ναυτιλίας και εμπορίου.

Την ίδια στιγμή χωρίς αντίκρισμα είναι οι νέες μειώσεις στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων που προσφέρουν οι τράπεζες ως απάντηση στο κλίμα επιφυλακτικότητας που υπάρχει στα νοικοκυριά για την αγορά κατοικίας μέσω δανείου, σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον των εν δυνάμει νέων αγοραστών.

Πηγές από τις τράπεζες σχολιάζουν ότι τα επιτόκια σταθερής διάρκειας έχουν υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά και συγκρίνονται με το μέσο επίπεδο των κυμαινόμενων επιτοκίων που ίσχυε στη χώρα μας το 2019.