Τι θα συμβεί στον οργανισμό μας αν παραμείνουμε για μέρες σε ασιτία

Ευρήματα από νέα επιστημονική μελέτη αποκαλύπτουν ότι ο οργανισμός μας υφίσταται σημαντικές, συστηματικές αλλαγές σε πολλά όργανα κατά τη διάρκεια παρατεταμένων περιόδων απόλυτης νηστείας.

Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν τα οφέλη στην υγεία πέραν της απώλειας βάρους, αλλά δείχνουν επίσης ότι οι όποιες αλλαγές στην υγεία, φαίνεται να συμβαίνουν μόνο μετά από τρεις ημέρες χωρίς τροφή.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Metabolism, βοηθά στην κατανόηση του τι ακριβώς συμβαίνει σε όλο το σώμα μας μετά από παρατεταμένες περιόδους χωρίς τροφή.

Εντοπίζοντας τα πιθανά οφέλη για την υγεία από τη νηστεία και την υποκείμενη μοριακή τους βάση, οι ερευνητές από το Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Ινστιτούτο Ακριβείας του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου (PHURI) και τη Νορβηγική Σχολή Αθλητικών Επιστημών, παρέχουν στην ουσία έναν «οδικό χάρτη» για μελλοντική έρευνα στον έλεγχο του βάρους.

Μέσω της εν λόγω έρευνας, οι ειδικοί θα μπορέσουν να κατευθυνθούν και να δημιουργήσουν νέες θεραπευτικές παρεμβάσεις, μεταξύ άλλων για άτομα που μπορεί να ωφεληθούν από τη νηστεία αλλά δεν μπορούν να υποβληθούν σε παρατεταμένη νηστεία ή σε δίαιτες που μιμούνται τη νηστεία, όπως η κετογονική.

Τι γίνεται όταν ο οργανισμός σπαταλά τη δική του ενέργεια

Κατά τη διάρκεια χιλιετιών, οι άνθρωποι έχουν αναπτύξει την ικανότητα να επιβιώνουν χωρίς τροφή για παρατεταμένες χρονικές περιόδους.

Η νηστεία εφαρμόζεται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο για διάφορους ιατρικούς και πολιτιστικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένων των οφελών για την υγεία και την απώλεια βάρους.

Από την αρχαιότητα, έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ασθενειών όπως η επιληψία και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Κατά τη διάρκεια της νηστείας, ο οργανισμός μας αλλάζει την πηγή και τον τύπο της ενέργειάς του, μεταβαίνοντας από τις καταναλισκόμενες θερμίδες στη χρήση των δικών του αποθεμάτων λίπους.

Ωστόσο, πέρα από αυτή την αλλαγή στις πηγές «καυσίμων», λίγα είναι γνωστά για το πώς ανταποκρίνεται σε παρατεταμένες περιόδους χωρίς τροφή και για τις όποιες επιπτώσεις, ευεργετικές ή δυσμενείς, μπορεί να έχει αυτό στη συνολική υγεία.

Οι νέες τεχνικές που επιτρέπουν στους ερευνητές να μετρήσουν χιλιάδες πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα, τους παρέχουν την ευκαιρία να μελετήσουν συστηματικά και με μεγάλη λεπτομέρεια τις μοριακές προσαρμογές της νηστείας στον άνθρωπο.

Οι ερευνητές παρακολούθησαν 12 υγιείς εθελοντές που έλαβαν μέρος σε επταήμερη νηστεία μόνο με νερό.

Οι εθελοντές παρακολουθούνταν στενά σε καθημερινή βάση για να καταγραφούν οι αλλαγές στα επίπεδα περίπου 3.000 πρωτεϊνών στο αίμα τους πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη νηστεία.

Εντοπίζοντας ποιες πρωτεΐνες εμπλέκονται στην αντίδραση του οργανισμού, οι ερευνητές θα μπορούσαν στη συνέχεια να προβλέψουν τις πιθανές επιπτώσεις της παρατεταμένης νηστείας στην υγεία, ενσωματώνοντας γενετικές πληροφορίες από μελέτες μεγάλης κλίμακας.

Οι αλλαγές στον οργανισμό από την παρατεταμένη νηστεία

Όπως αναμενόταν, οι ερευνητές παρατήρησαν τις πρώτες δύο ή τρεις ημέρες της νηστείας, ότι ο οργανισμός άλλαζε πηγές κατανάλωσης ενέργειας και περνάει από τη διάσπαση της γλυκόζη, στη διάσπαση του λίπους που ήταν αποθηκευμένο στο σώμα.

Οι εθελοντές έχασαν κατά μέσο όρο 5,7 κιλά τόσο σε λιπώδη όσο και σε άλιπη μάζα.

Για πρώτη φορά οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ο οργανισμός υφίσταται διακριτές αλλαγές στα επίπεδα πρωτεϊνών μετά από περίπου τρεις ημέρες νηστείας, κάτι που καταδεικνύει την αντίδραση ολόκληρου του οργανισμού στον πλήρη περιορισμό των θερμίδων.

Συνολικά, μία στις τρεις πρωτεΐνες που μετρήθηκαν άλλαξε σημαντικά κατά τη διάρκεια της νηστείας σε όλα τα σημαντικά ζωτικά όργανα.

Οι αλλαγές αυτές ήταν οι ίδιες σε όλους τους εθελοντές, αλλά υπήρχαν και χαρακτηριστικές μοριακές «υπογραφές» της νηστείας που ξεπερνούσαν την απώλεια βάρους, όπως οι αλλαγές στις πρωτεΐνες που συνθέτουν και την υποστηρικτική δομή των νευρώνων στον εγκέφαλο.

Η Claudia Langenberg, διευθύντρια του Πανεπιστημιακού Ερευνητικού Ινστιτούτου Ακριβείας για την Υγεία  (PHURI) του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Queen Mary του Λονδίνου, δήλωσε ότι «για πρώτη φορά, είμαστε σε θέση να δούμε τι συμβαίνει σε μοριακό επίπεδο σε όλο το σώμα όταν νηστεύουμε. Η νηστεία, όταν γίνεται με ασφάλεια, είναι μια αποτελεσματική παρέμβαση απώλειας βάρους. Οι δημοφιλείς δίαιτες που ενσωματώνουν τη νηστεία, όπως η διαλείπουσα νηστεία, ισχυρίζονται ότι έχουν οφέλη για την υγεία πέρα από την απώλεια βάρους. Τα αποτελέσματά μας παρέχουν αποδείξεις ότι όντως υπάρχουν οφέλη της νηστείας για την υγεία, πέραν της απώλειας βάρους, αλλά αυτά ήταν ορατά μόνο μετά από τρεις ημέρες ολικού θερμιδικού περιορισμού».

«Τα ευρήματά μας παρείχαν μια βάση για ορισμένες πανάρχαιες γνώσεις σχετικά με το γιατί η νηστεία χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει ορισμένες παθήσεις. Ενώ η νηστεία μπορεί να είναι ευεργετική για τη θεραπεία ορισμένων παθήσεων, συχνά δεν αποτελεί επιλογή για τους ασθενείς που έχουν κακή υγεία. Ελπίζουμε ότι τα ευρήματα αυτά μπορούν να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με το γιατί η νηστεία είναι ωφέλιμη σε ορισμένες περιπτώσεις, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη θεραπειών που οι ασθενείς είναι σε θέση να κάνουν», καταλήγει ο Maik Pietzner, πρόεδρος του PHURI για τα δεδομένα υγείας και συν-επικεφαλής της ομάδας υπολογιστικής ιατρικής στο Ινστιτούτο Υγείας Charité του Βερολίνου.