Στάχτες του Σαμ - Ένας "γυμνός" Μπέκετ μπροστά στον καθρέφτη

Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Βασίλης Γεωργοσόπουλος μιλάει για τη θεατρική παράσταση που βασίζεται στο σύνολο του έργου του μεγάλου Ιρλανδού συγγραφέα Σάμιουελ Μπέκετ.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΕΜΕΤΗΣ
13 Μαρτίου 2024 06:41

Οι Στάχτες του Σαμ είναι πραγματικά μια διαφορετική παράσταση, ή αν θέλετε ένα διαφορετικό, “μεγαλεπήβολο” εγχείρημα, που τελικά βρίσκει τον στόχο του. Τρεις ηθοποιοί πάνω στη μικρή σκηνή του θεάτρου “Μοντέρνοι Καιροί”, μινιμαλισμός, εστίαση στο σώμα και στην κίνησή του, κείμενο που εμπνέεται από το σύνολο του έργου του Σάμιουελ Μπέκετ δημιουργώντας εν συνόλω ένα νέο έργο.

Ο Βασίλης Γεωργοσόπουλος συνεργάστηκε με τους Δημήτρη Καπαμά και Ευγνωσία Σοφιανίδου και κατέληξαν σε ένα έργο που βασίστηκε εν πολλοίς στον αυτοσχεδιασμό, και μέσα από επίπονες πρόβες πολλών μηνών κατέληξαν στις Στάχτες του Σαμ που έκαναν πρεμιέρα στις 2 Μαρτίου και θα παίζονται για 9 παραστάσεις συνολικά, κάθε Σάββατο (μέχρι τις 27/4). Το NEWS 24/7 βρέθηκε στην “πρώτη” παρουσίαση του έργου και αποκόμισε τις θετικότερες εντυπώσεις. Στα θετικά είναι το μικρό μέγεθος του θεάτρου που βοηθά τον θεατή να αισθανθεί πως γίνεται μέρος της παράστασης, ερχόμενος πολύ κοντά στους τρεις ηθοποιούς που ξετυλίγουν μια υπόθεση που σε πρώτο χρόνο φαντάζει “αφηρημένη” αλλά στο τέλος αφήνει μια αίσθηση συνοχής.

Με υλικό αντλούμενο από τη συνολική παρακαταθήκη του Μπέκετ (θέατρο, πεζογραφία, ποίηση), οι τρεις ηθοποιοί βασίζονται πολύ στην κίνηση του σώματος, στον συγχρονισμό τους και στους φαινομενικούς διαλόγους που λειτουργούν εν τέλει ως ένας διαρκής εσωτερικός μονόλογος. Κύριο θέμα του η ανθρώπινη φύση, οι φόβοι, οι επιθυμίες, η απόγνωση, οι ελπίδες και τα αδιέξοδα, σε έναν “άχρονο” χωροχρόνο που βγαίνει από όρια και στεγανά. Όπως και η ίδια η ανθρώπινη φύση δηλαδή.

Οι ήρωες αντικατοπτρίζονται ως “υλικά” φαντάσματα, βοηθάει σε αυτό το μακιγιάζ και ο φωτισμός που επιλέχθηκε, κινούνται παράλληλα και “καθρεφτίζονται” μεταξύ τους, ψάχνουν τη φωνή τους, τη δύναμη και το όραμα για να βγουν από το δυστοπικό περιβάλλον που στήνεται μπροστά στους θεατές τους. “Ο Μπέκετ είναι μια ευαίσθητη συνείδηση που κρύβει τρυφερότητα και αγάπη για τον άνθρωπο. Τον άνθρωπο που παλεύει να οργανωθεί ενάντια στη μοναξιά, τον άνθρωπο που παλεύει να τιθασεύσει το φόβο του θανάτου”, αναφέρουν οι συντελεστές και αυτό ακριβώς πραγματεύονται.

Η παράσταση δεν αποσκοπεί στο να βγάλει ένα ακριβές νόημα αλλά περισσότερο στο να προκαλέσει συναισθήματα, κάτι που επιτυγχάνεται μέσα από τους διαλόγους, την κίνηση αλλά και τη μουσική. Στα θετικά η διάρκεια των 60 λεπτών που όχι μόνο δεν κουράζουν, αλλά καταφέρνουν να χωρέσουν επαρκώς τα στοιχεία που πρέπει να ειπωθούν.

Οι Στάχτες του Σαμ Θέατρο Μοντέρνοι Καιροί

Λίγο μετά την πρεμιέρα, το NEWS 24/7 είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τον Βασίλης Γεωργοσόπουλο για τις Στάχτες του Σαμ, τον Μπέκετ αλλά και για το ελληνικό θέατρο σήμερα.

-Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση που ανεβάζετε; Ομολογουμένως είναι ένα πολύ φιλόδοξο εγχείρημα.

Η ιδέα για αυτή τη παράσταση προέκυψε πριν από 1,5 χρόνο περίπου και αφού είχε προηγηθεί μια μακρόχρονη θεωρητική έρευνα στο σύνολο του έργου του Μπέκετ (θέατρο, πεζογραφία, ποίηση). Αναλύοντας κανείς το έργο του Μπέκετ έρχεται αντιμέτωπος με τη βαθιά, συγκινητική τρυφερότητα και αγάπη για τον άνθρωπο που το διαπνέει. Αυτό ήταν και το έναυσμα μας για την δημιουργία της παράστασης. Το εγχείρημα θα το χαρακτήριζα τολμηρό. Στηρίζεται στην πεποίθησή μας ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να τολμά, να παίρνει ρίσκα και να αναζητεί το καινούργιο, το νέο. Το να ανοίξουν καινούργιοι δρόμοι στην τέχνη και ειδικά στο θέατρο απαιτεί θάρρος, τόλμη, σύγκρουση και πολλή δουλειά φυσικά.

-Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στο να αποδώσετε το σενάριο, δεδομένου ότι πρόκειται για μια δουλειά που διαπερνά το έργο του Μπέκετ;

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε έχουν κυρίως να κάνουν με το γεγονός ότι από αυτήν την καταβύθιση στο υλικό του Μπέκετ θα έπρεπε να αναδυθεί ένα καινούργιο έργο. Ένα έργο με μια καινούρια μορφή και αισθητική που δεν ακολουθεί πεπατημένες οδούς. Νομίζω ότι το πετύχαμε.

-Τι καθιστά τον Μπέκετ σύγχρονο στο εδώ και τώρα που ζούμε;

Ο Μπέκετ όπως και όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς θέτει ερωτήματα οντολογικά. Ερωτήματα που αφορούν τον άνθρωπο και το μυστήριο της ύπαρξής του. Αποκαλύπτει, παρουσιάζει τον άνθρωπο έτσι όπως πραγματικά είναι. Ζούμε σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η ατομικότητα και τα προσωπικά μας χάρτινα κουτάκια στα οποία είμαστε έγκλειστοι. Το έργο του Μπέκετ έρχεται σαν άνεμος να διαλύσει αυταπάτες, να γκρεμίσει και να απαλλάξει τον άνθρωπο από τα φτιασίδια και τις βολικές, αυτοπροστατευτικές του νόρμες. Έχει σαν στόχο να μας παρουσιάσει γυμνούς μπροστά σε ένα καθρέφτη προκαλώντας μας να δούμε την σύγχρονη όψη μας.

-Τελικά με ποιον τρόπο μπορούμε να οργανωθούμε και να παλέψουμε κόντρα στη μοναξιά, σε μια εποχή που διαπνέεται από την κυριαρχία της αποσπασματικής πληροφορίας;

Την απάντηση την δίνει ο Βλαντιμίρ και ο Εστραγκόν με τον παρακάτω διάλογο στο “Περιμένοντας τον Γκοντό”.

– Βρωμάς

– Βρωμάω;

– Πτώμα

– Όπως όλος ο κόσμος

– Το σύμπαν όλο

– Μη με ρωτάς, μη με αγγίζεις, μη μιλάς… Μείνε μαζί μου.

– Τι ανάγκη μ’ έχεις;

– Να μου αποκρίνεσαι.

Ο Μπέκετ μας αποκαλύπτει την ανθρωπινότητα του ανθρώπου. Μας αποκαλύπτει ότι ο άνθρωπος έχει ανάγκη την επαφή με τον “άλλο” όσο και τον αέρα που αναπνέει. Η απάντηση λοιπόν στο ερώτημα σας βρίσκεται στην αποδοχή, στην κατανόηση του “άλλου”, του διαφορετικού.

-Τέλος, πώς εξηγείτε το ότι το κοινό έχει στραφεί περισσότερο στο θέατρο στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια; Αισιοδοξείτε για την πορεία του εγχώριου θεάτρου

Θέατρο από θέατρο διαφέρει. Δεν ξέρω σε ποιο είδος θεάτρου παρατηρείτε αυτήν τη στροφή, αλλά όπως και να ΄χει αν το κοινό παρακολουθεί θέατρο παρακινούμενο από μια γνήσια πνευματική αναζήτηση και όχι καθοδηγούμενο με όρους εμπορίου, αυτό είναι θετικό.

Ο μόνος λόγος για να αισιοδοξεί κανείς στη χώρα μας για την πορεία του θεάτρου είναι η δύναμη του ίδιου του θεάτρου που μπορεί και ξεπερνά όλη την δυστοπία που το περιβάλλει.