Η πατριαρχία πάει παντού και πάντα

Με αφορμή τώρα τη διαπόμπευση σε βάρος των τρανς στη Θεσσαλονίκη, ή εδώ και μερικά χρόνια τις γυναικοκτονίες, οι τίτλοι των ειδήσεων ανακαλύπτουν και ξανα-ανακαλύπτουν τη βαρβαρότητα της πατριαρχίας. Πρόκειται για την αφύπνιση των κοιμωμένων, ή στη χειρότερη περίπτωση για υποκρισία. Η πατριαρχία υπήρχε ανέκαθεν και παντού, με εξαίρεση κάποιους απομονωμένους θύλακες μητριαρχίας.

Η πατριαρχία είναι εξουσία, το λέει η λέξη. Τη συναντούμε παντού, σε κάθε ήπειρο, σε κάθε οικογένεια, όχι μόνο στον πατέρα – αφέντη αλλά και στη μητέρα που θεοποιεί το γιο ή μαλώνει την κόρη «γιατί, τί θα πει ο πατέρας σου;». Ελλοχεύει στη γυναικοκτονία, αλλά και στην δολοφονία του ομοφυλόφιλου ή εκείνου που δεν είναι αρκετά άντρας στα μάτια του νταή, στην περιφρόνηση προς τον διαφορετικό, στις μονοθεϊστικές θρησκείες – «ξεχνώντας» όμως τον Χριστό που υποστήριξε την πόρνη και τη μοιχαλίδα. Βασιλεύει στα οχυρά της εξουσίας, αλλά κάποτε και των αποβλήτων, όταν βιάζουν «οι παλιοί τον έφηβο το Φάνη», για να θυμηθούμε τους σπαρακτικούς στίχους των αδελφών Κατσιμίχα. Τη συναντούμε στην απαξίωση του αβίαστου έρωτα των ενηλίκων, στο άγχος της τηλεόρασης να κρύβει την εικόνα του ενώ με τόση άνεση σκορπά στερεότυπα και παραδειγματίζει με εικόνες βίας, επιθετικής ζήλιας και απειλητικής αρρενωπότητας, τη βρίσκουμε στις γλωσσικές μονομέρειες, στις αδικίες σε βάρος των γυναικών εργαζομένων.

Ας προσθέσουμε και κάτι που αγνοούν όσοι και όσες πιστεύουν αφελώς ότι τη λύση απέναντι στην ανισότητα των σχέσεων θα τη φέρουν οι αυξήσεις των απειλούμενων ποινών, ή ο Ποινικός Κώδικας με δυσανάλογες αυστηρότητες και με μηδενικές ανοχές. Αντικρυστά στο «παντού και πάντα» της πατριαρχίας, εδώ ισχύει ότι «ποτέ και πουθενά» η δρακόντεια και επιλεκτική αυστηρότητα δεν έφερε την εξαφάνιση του εγκλήματος. Η καταστολή – πανάκεια ήταν άλλωστε εξαρχής «γένους αρσενικού». Όποιος δεν το πιστεύει, ας αναζητήσει τους αρχαιότατους ποινικούς κώδικες της Ανατολής. Στον Κώδικα του Χαμουραμπί (υπάρχει σε ελληνική μετάφραση) , η μια στις δυο διατάξεις αφορούσε τις ερωτικές σχέσεις και η θανατική ποινή ήταν διαρκώς παρούσα. Tα ισχυρά γένη υπέρ – αστυνόμευαν τις ερωτικές σχέσεις για να μπορούν να αναπαράγουν την εξουσία τους στο διηνεκές. Ψευδοστόχος η «τάξη», εννοείται. Παντού και πάντα, η λύση έρχεται με την αναλογικότητα, τη δικαιοσύνη και την επιείκεια.

Η οικονομική εκμετάλλευση, η πατριαρχία, εσχάτως πια και η τεχνοκρατία (προσοχή, όχι τεχνολογία), διαπλεκόμενες και εναλλασσόμενες, είναι οι ιστορικοί αντίπαλοι της κοινωνικής ειρήνης και της ουσιαστικής δημοκρατίας. Στη σημερινή συγκυρία το κόμμα που κυβερνά φιλοδοξεί να τις εμπεδώνει και να τις εκπροσωπεί και τις τρείς. Αλλά ας μη περιορίζουμε τον αντίπαλο, ούτε να γενικεύουμε, διακρίνονται εξαιρέσεις: Διάσπαρτες σχέσεις ισοτιμίας, συντροφικότητας, αγάπης μέσα σε οικογένειες, παρέες, κοινότητες, σε όλα τα δημοκρατικά κόμματα και σε επαγγελματικούς χώρους. Υπάρχουν μικρές φάτνες επανάστασης του ανθρωπισμού, για να μπορούμε να “μυρίζουμε την άνοιξη ακόμη και στον καπνισμένο αέρα” (στίχοι πάλι, των Pogues στο Dirty Old Town, που τώρα πια θυμίζουν τον πρόσφατο θάνατο του Shane MacGowan).