Ο ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΝΟΣ WHISTLEBLOWER ΣΤΙΣ ΗΠΑ

Μια από τις κορυφαίες εταιρείες αεροδιαστημικής του πλανήτη δήλωσε κέρδη της τάξεως των 10.48 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το τελευταίο τετράμηνο του 2023. Τα ‘έβγαλε’ από την κατασκευή εμπορικών αεροσκαφών, στρατιωτικών, οπλικών συστημάτων και συστημάτων στρατηγικής άμυνας και πληροφοριών.

Στους μεγαλύτερους πελάτες της ανήκει η κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Παρεμπιπτόντως, προ εξαετίας συνετρίβη δυο φορές σε τέσσερις μήνες, ενώ στις αρχές αυτής της εβδομάδας η αρμόδια αρχή για τους ελέγχους στα αεροσκάφη των ΗΠΑ διαπίστωσε δεκάδες θέματα σε επίπεδο παραγωγής του Βoeing 737 Max. Για την ακρίβεια, απέτυχε σε 33 από τις 89 δοκιμές.

Ο άνθρωπος που επρόκειτο να καταθέσει αυτήν την εβδομάδα για όλα τα κακώς κείμενα, είναι νεκρός.

Ο John Barnett έγινε ο πρώτος whistleblower που πεθαίνει στις ΗΠΑ, μετά τον Valentin Broeksmit. Είχε χρησιμοποιήσει τους κωδικούς του νεκρού πατριού του, για να αποκαλύψει το ρόλο της Deutsche Bank σε υπόθεση ξεπλύματος χρημάτων και άλλων συναλλαγών της Ρωσίας και του Οργανισμού Τραμπ.

Το 2021 εξαφανίστηκε και τον Απρίλιο του 2022 βρέθηκε νεκρός στο προαύλιο χώρο σχολείου στο Λος Άντζελες. Η έρευνα κατέληξε στο ότι αυτοκτόνησε λόγω θεμάτων ψυχικής υγείας.

Ο Barnett αυτοκτόνησε -βάσει των αρχών.

Tι συνέβη με τα αεροσκάφη Boeing 737 MAX

Στις 29 Οκτωβρίου του 2018 η πτήση 610 της Lion Air απογειώθηκε για εσωτερική πτήση στην Ινδονησία. Δεκατρία λεπτά μετά την απογείωση το αεροσκάφος συνετρίβη στη Θάλασσα της Ιάβας.

Έχασαν τη ζωή τους οι 189 επιβαίνοντες (185 ενήλικες -μεταξύ τους εισαγγελείς, δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, υπάλληλοι επιτροπών ελέγχων οικονομικών και αξιωματικοί της αστυνομίας-, ένα παιδί και 2 βρέφη).

Ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός νεκρών μεταξύ όλων των περιστατικών που αφορούσαν αεροσκάφη της σειράς 737. Ήταν το πρώτο δυστύχημα του «νεοεμφανιζόμενου» 737 MAX και η πρώτη απώλεια του αεροπλάνου. Ειρήσθω εν παρόδω, ένας δύτης που μετείχε στην επιχείρηση ανάκτησης να χάνει τη ζωή του.

Παραμονή της μοιραίας πτήσης, το αεροπλάνο είχε παρουσιάσει άλλο πρόβλημα. Επιβάτες της πτήσης από το Μπαλί στην Τζακάρτα ενημερώθηκαν για πρόβλημα στον κινητήρα που προσπαθούσαν να φτιάξουν οι μηχανικοί ώστε να γίνει το ταξίδι.

Μετά την επιβίβαση και την απογείωση, ανέφεραν ένα δυνατό τράνταγμα, την αίσθηση πως είναι σε τρενάκι του λούνα παρκ και τη μυρωδιά καμένου καουτσούκ μέσα στην καμπίνα. Στο ημερολόγιο συντήρησης γράφτηκε «απροσδιόριστη βλάβη πλοήγησης από την πλευρά του κυβερνήτη», ένα τεχνικό ζήτημα «που αντιμετωπίστηκε».

Στις 10 Μαρτίου του 2019 η πτήση 302 της Ethiopian Airlines από την Αντίς Αμπέμπα προς το Ναϊρόμπι συνετρίβη έξι λεπτά μετά την απογείωση. Σκοτώθηκαν οι 157 επιβαίνοντες. Το πιο θανατηφόρο αεροπορικό δυστύχημα που συνέβη ποτέ στην Αιθιοπία είχε ως συνέπεια να καθηλωθούν τα 737 MAX για δυο χρόνια, λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια.

Ουκ ολίγοι πρώην εργαζόμενοι στην Boeing εμφανίστηκαν στα media για να εκφράσουν τις ανησυχίες τους, σχετικά με τη διαδικασία κατασκευής των αεροσκαφών αυτών. Ισχυρίστηκαν πως η βιασύνη για την ολοκλήρωση των εργασιών έθεσε σε κίνδυνο την ασφάλεια.

Μεταξύ τους ήταν ο John Barnett.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ 737 MAX

Ο συγκεκριμένος τύπος αεροσκάφους είχε ένα κατασκευαστικό πρόβλημα. Διαπιστώθηκε όταν τοποθετήθηκε ο κινητήρας για τον οποίον είχαν κάνει αγώνα δρόμου οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, ώστε να προλάβουν τον ανταγωνισμό (είναι η ευρωπαϊκή Airbus) στο λανσάρισμα της ανανεωμένης έκδοσης του πιο δημοφιλούς του μοντέλου (Α320) που επρόκειτο να ‘κόψει’ κατά πολύ τα λειτουργικά έξοδα.

Έφτιαξε και η Boeing έναν εξελιγμένο κινητήρα και τον τοποθέτησε -όπως η Airbus- κάτω από το φτερό. Τότε διαπίστωσε πως υπήρχε πρόβλημα, αφού το 737 ήταν πιο ‘χαμηλό’ από το Α320 και ο κινητήρας ήταν πολύ κοντά στο έδαφος.

Αντί να προβούν σε ανασχεδιασμό (που θα έδινε τη νίκη της ‘κούρσας’ στον ανταγωνισμό), μετακίνησαν τον κινητήρα στο ύψος του φτερού -με την κορυφή του κινητήρα να είναι πάνω από το φτερό. Στις δοκιμές φάνηκε ότι κατά την απογείωση, η ‘μύτη’ κοιτούσε πολύ ψηλά (η κλίση ήταν μεγαλύτερη -πιο κάθετη- της ζώνης ασφαλούς απογείωσης). Από το βάρος, σε κάθε συνθήκη πλήρους ώθησης η ‘μύτη’ κοιτούσε πιο ψηλά.

Και πάλι δεν έγινε ανασχεδιασμός αεροσκάφους. Προτιμήθηκε η δημιουργία και η εγκατάσταση λογισμικού που θα «διόρθωνε» αυτόματα την κλίση.

Το όνομα αυτού του αυτοματοποιημένου συστήματος ελέγχου που λειτουργούσε με αισθητήρα ήταν Σύστημα Αύξησης Χαρακτηριστικών Ελιγμών (Maneuvering Characteristics Augmentation System –ΜCAS). Και στα δυο δυστυχήματα παρουσίασε δυσλειτουργία.

Η ιδιοκτήτρια εταιρεία έκανε ό,τι μπορούσε για να υποβαθμίσει τη σημασία του MCAS, κατά τη διαδικασία πιστοποίησης με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας (FAA). Αυτό συνέβη και γιατί πουλούσε το 737 MAX ως 737, δεν επισήμανε την ύπαρξη του συστήματος.

Πολλοί πιλότοι έκαναν μόνο μια δίωρη εκπαίδευση μέσω iPad, πριν την πρώτη πτήση, με το εκπαιδευτικό υλικό να μην αναφέρει το MCAS. Ούτε τους πιθανούς κινδύνους.

Μολονότι πολλοί πιλότοι παραπονέθηκαν στην FAA για την ‘ξαφνική πτώση της μύτης’ των αεροσκαφών, η Υπηρεσία δεν έκανε τα δέοντα. Κατηγορήθηκε για αποτυχία διεξοδικής αξιολόγησης, στη διαδικασία πιστοποίησης του συστήματος και για την αντίσταση της στην απόφαση για ακινητοποίηση των αεροσκαφών που είχαν το MCAS.

Η ΠΟΙΝΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΡΙΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

Η Boeing κατηγορήθηκε για συνωμοσία απάτης. Όπως μπορείς να διαβάσεις στο υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ συμφώνησε σε διακανονισμό ποσού μεγαλύτερου των 2.5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Περιλάμβανε: α) ποινική χρηματική ποινή 243.6 εκατομμυρίων δολ. β) αποζημίωση 1.77 δισεκατομμυρίων δολαρίων των αεροπορικών εταιρειών και β) 500.000.000 δολάρια για τη δημιουργία fund που θα αποζημίωνε τους κληρονόμους, τους συγγενείς και τους νόμιμους δικαιούχους των 346 ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στις δυο συντριβές.

Επιπροσθέτως, προχώρησε σε σημαντικές αλλαγές στο σχεδιασμό του 737 MAX, ενώ δημιούργησε εκσυγχρονισμένες διαδικασίες εκπαίδευσης πιλότων.

Το αεροσκάφος πήρε νέα πιστοποίηση και άρα το ΟΚ να επιστρέψει στους αιθέρες, στα τέλη του 2020. Πλέον ‘κυκλοφορεί’ η τρίτη γενιά των Boeing 737, το Next Generation.

O ρόλος του John Barnett

Ο 62χρονος John Barnett εργαζόταν για 32 χρόνια ως μηχανικός αεροδιαστημικής στην Boeing. Aπό το 2010 έως το 2017 ήταν διευθυντής ποιοτικού ελέγχου, στο εργοστάσιο της Νότιας Καρολίνας που παρήγαγε το 787 Dreamliner. Πέρασε στην ιστορία ως «το πιο σημαντικό νέο αεροπλάνο της εταιρείας σε μια γενιά».

Συνταξιοδοτήθηκε το 2017, καθώς όπως κατέθεσε η οικογένεια του ο γιατρός του είπε πως εάν δεν παραιτείτο το άγχος της δουλειάς του θα τον οδηγούσε σε καρδιακή προσβολή.

Πριν εγκαταλείψει την εταιρεία, κατέθεσε καταγγελία το υπουργείο Εργασίας, υπό το πρόγραμμα προστασίας των whistleblowers (ΑΙR 21). Ισχυρίστηκε πως η εταιρεία είχε «υπονομεύσει την καριέρα του» επειδή είχε εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια στο εργοστάσιο του Τσάρλεστον «παρακωλύοντας την εξέλιξη της καριέρας μου».

Στην καταγγελία ανέφερε ό,τι είχε αναφέρει ήδη στους προϊσταμένους του. Συγκεκριμένα, μέσω email είχε αναφέρει «παραβιάσεις της διαδικασίας» παραγωγής των αεροσκαφών.

Ανώτερος διευθυντής του υποβάθμισε τη σημασία των σημειώσεων του, γιατί όπως είπε «εάν ήταν αρκετά σοβαρά έπρεπε να τα επικοινωνήσει κατ’ ιδίαν και όχι γραπτώς».

Ο ίδιος άνθρωπος είχε προτείνει στον Barnett να βελτιώσει τον τρόπο που εργαζόταν «στις γκρίζες ζώνες» και να βοηθήσει στην εξεύρεση τρόπου που «η παραγωγή θα κινείτο στο πλαίσιο συμμόρφωσης» με τα πρωτόκολλα.

Το 2016 ο διευθυντής ποιοτικού ελέγχου είχε καταγγείλει στον HR της Boeing ότι ανώτερος διευθυντής του είχε τοποθετήσει στο αεροσκάφος ένα υδραυλικό σωλήνα που είχε απορριφθεί νωρίτερα (η εταιρεία απάντησε ότι προέβη σε έρευνα που δεν επιβεβαίωνε τον ισχυρισμό) και πως υπήρχαν πολλά άλλα ελαττωματικά εξαρτήματα που έλειπαν και φοβόταν ότι επίσης είχαν εγκατασταθεί.

Ισχυρίστηκε επίσης, ότι τα αφεντικά του τον είχαν καθοδηγήσει να ολοκληρώσει τη γραφειοκρατία για τα εξαρτήματα που έλειπαν, χωρίς να έχει προσδιοριστεί πού είχαν καταλήξει (οι μάνατζερ δεν έκαναν κάποια ενέργεια).

Σημείωσε και πως οι εργαζόμενοι δεν ακολουθούσαν τις διαδικασίες παρακολούθησης των εξαρτημάτων -επιτρέποντας να χάνονται και αργότερα να εγκαθίστανται -μέθοδος που γλιτώνει την εταιρεία από καθυστερήσεις στη γραμμή παραγωγής.

Ένα χρόνο μετά η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας έγραψε σε έκθεση της πως έλειπαν «τουλάχιστον 53 εξαρτήματα που δεν συμμορφώνονταν με τις οδηγίες». Διέταξε την Boeing να προβεί σε διορθωτικά μέτρα.

Ο Barnett δεν σταμάτησε εκεί. Ενημέρωσε και για «συστάδες μεταλλικών ρινισμάτων» που είχαν αφεθεί κοντά σε ηλεκτρικά συστήματα για τον έλεγχο πτήσης, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν «καταστροφικά» αποτελέσματα εάν τα ρινίσματα ήταν σε θέση να διαπεράσουν την καλωδίωση.

Η FAA εξέδωσε οδηγία αφαίρεσης τους πριν την παράδοση και η Boeing ισχυρίστηκε πως είχε συμμορφωθεί, ενώ παράλληλα εργαζόταν για τη βελτίωση του σχεδιασμού ώστε να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα. Επισήμαινε πως δεν ετίθετο θέμα ασφάλειας.

Ό,τι διάβασες έως εδώ, το είπε ο Barnett σε συνέντευξη του στο BBC, όπου έκανε λόγο και για υπερκόπωση των εργαζομένων, μη κατάλληλη συντήρηση των αεροσκαφών και 25% ποσοστό αποτυχίας στα συστήματα οξυγόνου.

Το 2019 επανέλαβε τα πάντα σε άρθρο του στους New York Times.

Η Boeing σταθερά διέψευδε τους ισχυρισμούς του, μολονότι η έκθεση της FAA του 2017 είχε επιβεβαιώσει πολλές από τις ανησυχίες του ανθρώπου που χαρακτηρίστηκε whistleblower.

Στις αρχές του τρέχοντος έτους, μετά τις 5/1 και την ανατίναξη πόρτας στην πτήση 1282 της Alaska Airlines (είναι σε εξέλιξη εγκληματική) επανήλθε με νέες προειδοποιήσεις για την εργασιακή κουλτούρα του Boeing και την ασφάλεια των αεροσκαφών.

Είχε πει πως το 787 δεν θα έπρεπε να πετάει, καθώς η εταιρεία είχε αγνοήσει ελαττώματα κατά την παραγωγή του.

Την περασμένη εβδομάδα ο Barnett πήγε στο Τσάρλεστον για να καταθέσει στη μήνυση εναντίον της Boeing, για δυσφήμιση. Το Σάββατο 9/3, δεύτερη ημέρα της διαδικασίας, βρέθηκε νεκρός στο αυτοκίνητο του, στο πάρκινγκ του ξενοδοχείου όπου διέμενε. Ο ιατροδικαστής είπε πως πέθανε από αυτό που φαινόταν ως «αποτέλεσμα αυτοτραυματισμού από πυροβολισμό».

Η οικογένεια του αποκάλυψε πως τον είχε ακούσει να λέει ότι «αν μου συμβεί κάτι, δεν θα είναι αυτοκτονία».

Η Boeing εξέδωσε ανακοίνωση Τύπου, με την οποία εξέφρασε τη λύπη της για το θάνατο του Barnett.