SOS για το μέλλον της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στην Ευρώπη – Τι ειπώθηκε στην ημερίδα του Παρισιού

Τα (πολύ μεγάλα) προβλήματα της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στην Ευρώπη αλλά και τη (γρανιτένια) θέληση των ελληνικών κοινοτήτων να παλέψουν και να βελτιώσουν την νυν προβληματική κατάσταση ανέδειξε το Σάββατο η 2η σχετική ημερίδα που διοργανώθηκε από την ελληνική κοινότητα Παρισιού και το ευρωπαϊκό ίδρυμα ελληνισμού στη γαλλική πρωτεύουσα και στην οποία έδωσε το παρών το NEWS 24/7.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημερίδας που ξεπέρασε τις εννιά ώρες, η αίθουσα του ελληνικού σπιτιού στο Παρίσι ήταν κατάμεστη γεγονός που αποδεικνύει το ενδιαφέρον για τον τρόπο και τη μέθοπο με την οποία τα ελληνόπουλα της ξενιτιάς (αλλά και ενήλικοι Ευρωπαίοι) μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα. Και είναι πραγματικά λυπηρό ότι ο μόνος εκπρόσωπος της ελληνικής πολιτείας που συμμετείχε ενσώματα στην εκδήλωση ήταν ο Ελληνας πρέσβης στη Γαλλία Δημήτρης Ζεβελάκης, καθώς πολλοί προτίμησαν να παρακολουθήσουν μέρος της ημερίδας μέσω του διαδικτύου.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα προβλήματα αναδείχθηκαν. Και πρόκειται για προβλήματα που ζητούν επιτακτικά λύση έτσι ώστε, όπως πολύ επιτυχημένα τόνισε κάποιος εκ των συμμετεχόντων, να μην ιδιωτικοποιηθεί η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στην Ευρώπη, κίνδυνος που αν μην τι άλλο ελλοχεύει αν η Πολιτεία εξακολουθήσει να σφυρίζει αδιάφορα (όπως συμβαίνει μέχρι στιγμής).

Εκπαίδευση χωρίς εκπαιδευτικούς ΔΕΝ υπάρχει

Ζήτημα πρώτον και σημαντικότερο; Τραγική υποστελέχωση των Τμημάτων Ελληνικής Γλώσσας σε Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία, Ολλανδία και σε άλλες χώρες, στις οποίες, σημειωτέον, ο αριθμός των Ελλήνων μεταναστών αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, γεγονός που σημαίνει ότι οι μαθητές είναι πλέον περισσότεροι.

Το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας αργεί χαρακτηριστικά να προχωρήσει στις απαραίτητες αποσπάσεις εκπαιδευτικών (νηπιαγωγών, δασκάλων και καθηγητών) και όταν το κάνει, το κάνει με το σταγονόμετρο χωρίς μάλιστα να δίνει τα ανάλογα οικονομικά κίνητρα.

Το επιμίσθιο που δικαιούνται οι αποσπασμένοι στο εξωτερικό Ελληνες εκπαιδευτικοί δίνεται για μόλις 3+1 χρόνια και συνήθως δεν φτάνει για οτιδήποτε περισσότερο πέρα από το ενοίκιο της κατοικίας (και μπορεί ούτε γι’ αυτό διότι τα ενοίκια σε πόλεις όπως το Παρίσι και το Μόναχο είναι πανάκριβα).

Ως προς αυτό, ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικός ο διάλογος που είχαν οι συμμετέχοντες με την Βασιλική Μπερνίκου, στέλεχος της Διεύθυνσης Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (ΔΙΠΟΔΕ). Η κα Μπερνίκου ενημέρωσε ότι η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας έχει ενημερωθεί για το ότι το επιμίσθιο των αποσπασμένων εκπαιδευτικών αποδεικνύεται μικρό, ωστόσο, όπως είπε, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει η οποιαδήποτε εντολή για αύξησή του, τονίζοντας, παράλληλα, ότι στη σχετική απόφαση εμπλέκεται και το Υπουργείο Οικονομικών.

Δεν είναι, άρα, απορίας άξιον γιατί μειώνεται το ενδιαφέρον των Ελλήνων εκπαιδευτικών για αποσπάσεις στο εξωτερικό (εφέτος, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η κα Μπερνίκου έγιναν μόλις 383 αιτήσεις). Ποιος εκπαιδευτικός θα θελήσει να μείνει μόνιμα στο Παρίσι για παράδειγμα σ’ ένα σπίτι 30 ή 40 τετραγωνικών και να υποστεί το τεράστιο κόστος της επιβίωσης στη γαλλική πρωτεύουσα χωρίς σοβαρή ενίσχυση και στήριξη από την Πολιτεία; Οσοι εξακολουθούν να το κάνουν, πιστεύουν βαθιά στο λειτούργημά τους και θυσιάζουν σημαντικό μέρος της προσωπικής τους ζωής.

Είναι χαρακτηριστικά όσα είπε ένας από τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν στα Τμήματα Ελληνικής Γλώσσας του Παρισιού. “Εμαθα στις αρχές Αυγούστου του 2021 ότι η αίτησή μου για απόσπαση εγκρίθηκε. Μου έδωσαν μόλις ένα 24ώρο να επιλέξω χώρα και χωρίς καλά-καλά να το καταλάβω βρέθηκα στο Παρίσι. Χωρίς τη βοήθεια των συναδέλφων θα ήταν αδύνατον να προσαρμοστώ, δεν υπήρξε η παραμικρή προετοιμασία. Γυρίζουμε όλο το Παρίσι και εκτός από τη δουλειά δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε το οτιδήποτε άλλο. Περιορίζομαι σ’ όλα”.

Προς τι τότε οι πανηγυρισμοί έτσι όπως εκφράστηκαν στο γραπτό χαιρετισμό της επικεφαλής του γραφείου εκπαίδευσης των Βρυξελλών Φωτεινής Κολλάρα σύμφωνα με τους οποίους οι μαθητές στις χώρες ευθύνης της έχουν αυξηθεί κατά 12% τα τελευταία πέντε χρόνια και έχουν φτάσει τους σχεδόν 5000 σε 74 δομές; Και ποιο είναι το σχέδιο αναδιοργάνωσης για το οποίο μίλησε χωρίς όμως να δώσει καμία παραπάνω λεπτομέρεια;

Η επικοινωνία με το Υπουργείο Παιδείας

Οι συμμετέχοντας πάντως τόνισαν ότι η επικοινωνία του συνόλου της ομογένειας στις χώρες ευθύνης της κα Κολλάρα με το γραφείο εκπαίδευσης των Βρυξελλών παραμένει προβληματική και ελλιπής με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ρυθμό (μη) λύσης των ζητημάτων που προκύπτουν. Γι’ αυτό και προτάθηκε η σύσταση μόνιμης επιτροπής των φορέων της ομογένειας για συναντήσεις, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, με στελέχη του Υπουργείου Παιδείας.

Ακόμα όμως και με το Υπουργείο, το επίπεδο της επικοινωνίας δεν είναι το επιθυμητό. Το στέλεχος του ΔΙΠΟΔΕ Παναγιώτης Πασσάς σε παρέμβασή του στην ημερίδα τόνισε ότι η υπηρεσία δεν είχε λάβει κανένα από τα τελευταία e-mail που έστειλαν οι ομογενειακοί φορείς στο Υπουργείο.

Η αποστροφή αυτή του λόγου του κ. Πασσά προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, αντιδράσεις από τους συμμετέχοντες.

Εν τέλει, ο κ. Πασσάς υποσχέθηκε ότι η επικοινωνία υπουργείου-ομογενών θα αναβαθμιστεί άμεσα, υπόσχεση πάντως που οι ομογενείς είχαν ξανακούσει από τον πρώην γενικό γραμματέα του Υπουργείου Αλέξανδρο Κόπτση χωρίς αυτή να υλοποιηθεί. Ο κ. Πασσάς τόνισε επίσης ότι το ζήτημα των αποσπάσεων θα τακτοποιηθεί εφέτος από τον Μάιο.

Η έλλειψη συγκεκριμένης κατάρτισης των εκπαιδευτικών που καλούνται να διδάξουν τα ελληνικά στα ελληνόπουλα του εξωτερικού είναι ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που έθιξε ο Φίλιππος Κοτσαρίδης πρόεδρος του ευρωπαϊκού ιδρύματος ελληνισμού και της ελληνικής κοινότητας Βρυξελλών.

Η φύση των μαθημάτων σε παιδιά που χρησιμοποιούν άλλη γλώσσα από την ελληνική στην κυρίως σχολική τους δραστηριότητα απαιτεί αυξημένα και ιδιαίτερα προσόντα από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Σχετική προετοιμασία τους γι’ αυτό το δύσκολο έργο θα ήταν ευπρόσδεκτη και μάλλον απαραίτητη, όμως τέτοια μέριμνα προσώρας δεν υπάρχει. Ο Παναγιώτης Πασσάς γνωστοποίησε ότι το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης εκπονεί πρόγραμμα κατάρτισης των εκπαιδευτικών που διδάσκουν τα ελληνικά ως δεύτερη γλώσσα, οπότε οψόμεθα για την υλοποίηση.

Οι εκπαιδευτικοί, όπως και να έχει, πέφτουν στα βαθιά και καταβάλλουν πολύ δύσκολη προσπάθεια για να τα καταφέρουν. Ισως κατά αυτόν τον τρόπο να εξηγούνται και οι πολλές πρόωρες λήξεις αποσπάσεων που καταγράφονται ετησίως τα τελευταία χρόνια. Δύσκολες οι συνθήκες της δουλειάς, λίγα τα χρήματα, γιατί ο εκπαιδευτικός να επιμείνει σε μία απόσπαση που δεν του προσφέρει τίποτα;

Αυτοί, προφανώς, είναι και οι λόγοι που διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την “ιδιωτικοποίηση” της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό. Ολοένα και περισσότεροι γονείς προτιμούν τη λύση των ιδιαίτερων μαθημάτων Ελληνικών για τα παιδιά τους καθώς παρατηρούν ότι τα κατά τόπους ΤΕΓ υποστελεχώνονται και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών αναγκαστικά υποβαθμίζεται.

Αλλες κοινότητες προτιμούν να καλύπτουν τα κενά με προσλήψεις ωρομισθίων εκπαιδευτικών, λύση όμως που δεν ενδείκνυται για ένα τόσο απαιτητικό και πολύπλοκο έργο όπως η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας σε παιδιά Ελλήνων της διασποράς. Είναι γεγονός πάντως ότι φαινόμενα όπως η διαμόρφωση τμήματων στα οποία φοιτούν παιδιά με εντελώς διαφορετικό επίπεδο γνώσης της ελληνικής ή η σύμπτυξη τμημάτων (που συνεπάγεται μείωση των διδακτικών ωρών) μάλλον δεν μπορούν να συνεχιστούν χωρίς συνέπειες.

Χρειάζεται, όπως τόνισε και η επικεφαλής της ελληνικής κοινότητας του Παρισιού Σέτη Θεοδωρίδου, εκπόνηση ενός συνολικού προγράμματος σπουδών (το οποίο όμως θα λαμβάνει υπόψιν του τις κατά τόπους εκπαιδευτικές ανάγκες) αλλά και η δραστική βελτίωση των εγχειριδίων το επίπεδο των οποίων παραμένει χαμηλό και ξεπερασμένο για τον 21ο αιώνα (σ’ αυτό στάθηκαν ιδιαίτερα και οι εκπαιδευτικοί). Πώς όμως θα γίνει αυτό όταν από το 2011 καταγράφεται μείωση των σχετικών κονδυλίων κάτι που σημαίνει ότι ουσιαστικά η ελληνόγλωσση εκπαίδευση στην Ευρώπη αφήνεται στα χέρια των κοινοτήτων και των λοιπών φορέων των ομογενών;

Ξεχωριστό, ενδιαφέρον, είχε η στρογγυλή τράπεζα της ημερίδας για τα προβλήματα του εκπαιδευτικού προσωπικού. Εκεί, εκτός από τα ζητήματα που περιγράψαμε και παραπάνω, έγινε λόγος για πολλές άλλες δυσκολίες που βάζουν προσκόμματα στο εκπαιδευτικό έργο.

Για παράδειγμα, ελλείψει προσωπικού γραμματειακής υποστήριξης, το διοικητικό έργο πέφτει στο σύνολό του στις πλάτες των εκπαιδευτικών οι οποίοι καλούνται να συμπληρώνουν έγγραφα επί εγγράφων και να απαντούν σε εκατοντάδες e-mail αναλυτικά.

Πολλές φορές, δε, (και αυτό ισχύει περισσότερο για τη Γαλλία) η κάρτα υγείας καθυστερεί ιδιαίτερα να εκδοθεί (σε μία περίπτωση έκανε 13 μήνες). Μέχρι να γίνει αυτό, ο/η εκπαιδευτικός καλύπτει τα έξοδα περίθαλψης από την τσέπη του. Γι’ αυτό και όπως πολύ σωστά τόνισε κάποιος από τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς, “η απόσπαση χρειάζεται πάντα προσωπικό μπάτζετ, βάζει κανείς δικά του χρήματα, ειδικά στην αρχή”.

Τέλος, εκπαιδευτικός που εργάζεται τα τελευταία εννιά χρόνια σε ελληνικό σχολείο της Βαυαρίας (μικτό σχολείο με ελληνική και βαυαρική ζώνη όπου τα ελληνικά διδάσκονται ισότιμα με τα γερμανικά) τόνισε ότι η ίδια και οι συνάδελφοί της εργάζονται κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη της απειλής κλεισίματος πολλών ελληνικών σχολικών μονάδων στην περιοχή.

Πράγματι, όπως είχε αναφέρει στο πρόσφατο παρελθόν και το NEWS 24/7 σχολεία όπως ο “Αριστοτέλης” (ίσως το μεγαλύτερο ελληνικό σχολείο της ομογένειας) κινδυνεύουν με κλείσιμο καθώς δεν βρίσκεται η χρυσή τομή για την κάλυψη του ενοικίου του κτιρίου.

Η πολιτεία οφείλει να σταθεί στο ύψος της περίστασης. Οχι με λόγια αλλά με συγκεκριμένες πράξεις σύμφωνα και με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 108 του ελληνικού Συντάγματος το οποίο ορίζει τα εξής: “Το Κράτος μεριμνά για τη ζωή του απόδημου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα Πατρίδα. Επίσης μεριμνά για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των Ελλήνων που εργάζονται έξω από την επικράτεια”.

** Στην ημερίδα του Σαββάτου έδωσε το παρών ο πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας Θεόδωρος Παπαγγελής ενώ εκτεταμένη διαδικτυακή παρέμβαση έκανε ο αναπληρωτής πρόεδρος Δημήτρης Κουτσογιάννης.