ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ DOF TWOGEE

Αν δεν υπήρχε ένα οκτάλεπτο βίντεο στο YouTube δεν θα ξέραμε ούτε τη φωνή του. Και αν δεν υπήρχαν και αυτά τα “Κώτσο” που μοιράζουν κάθε τόσο οι ράπερς που πατάνε πάνω στα beats του, πιθανώς να μην ξέραμε ούτε και το κανονικό του όνομα.

Αλλά και πάλι, τι σημασία θα είχαν όλα αυτά; Το θέμα είναι ότι ξέρουμε πόσο σημαντικός είναι, όχι μόνο για το χιπ χοπ, αλλά γενικά για το ελληνικό τραγούδι αυτού του αιώνα -και όσο μπουμερίστικο κι αν ακούγεται αυτό, άλλο τόσο δίνει και την απαιτούμενη βαρύτητα στην προσφορά του.

Κι επειδή το κείμενο που ακολουθεί είναι αρκετά μεγάλο, κόβουμε τον πρόλογο στο μισό -στο μισό του μισού για την ακρίβεια- και περνάμε στην κουβέντα μας που έγινε μέσω Zoom (εγώ Αθήνα, εκείνος Θεσσαλονίκη) και κράτησε σχεδόν δύο ώρες με συχνές στάσεις στα ομώνυμα sessions, στο Film Noir, στα άλμπουμ με τον Λεξ και τις συνεργασίες του με τους σημαντικότερους ράπερς εκεί έξω.

Μια κουβέντα η οποία ξεκίνησε κάπως έτσι:

Οι περισσότεροι σε ξέρουμε μόνο μέσα από αναφορές άλλων, δηλαδή βάζουν μέσα στα τραγούδια τους διάφορους στίχους, ξέρεις, “κόψ’ τον Κώτσο, δεν ξέρει να ραπάρει” κλπ. Δεν ξέρουμε τίποτα για σένα μέσα από τα δικά σου λόγια.
Καμιά φορά είναι και καλύτερο αυτό. Μιλάς με τη δουλειά σου, μιλάς με την αισθητική σου. Καμιά φορά αυτά λένε και περισσότερα πράγματα.

DOF SESSIONS

Ωραία, πριν πούμε λίγο για τα sessions, να μου πεις λίγο τώρα τι κάνεις, πάνω σε τι δουλεύεις; Κάνεις τα Limited Editions;
Αυτό το τελείωσα. Ήθελα να είναι λίγα. Είχα κουραστεί κιόλας από τα προηγούμενα sessions που έκανα για δυο χρόνια, ήθελα απλά να μην τα κόψω απότομα, να κάνω και κάτι λίγο διαφορετικό, με ντουέτα, γιατί είχα σκοπό και στο πρώτο να κάνω κάνα ντουέτο.

Αλλά το φορμάτ άρχισε και γινόταν αυτόνομο, οπότε δεν μπορούσα να το πειράξω. Σταμάτησε να ‘ναι στα δικά μου χέρια…

Τι εννοείς;
Έγινε μια οντότητα μόνο του και ήταν σαν να μην είναι κάτι το οποίο εγώ έχω το δικαίωμα να το αλλάξω ή να το φτιάξω διαφορετικά. Γι’ αυτό και το έκλεισα κιόλας.

Και επειδή μου είχαν μείνει κάποια πράγματα ακόμα που ήθελα να κάνω, έκανα ένα δεύτερο κύκλο για πολύ λίγα επεισόδια με ντουέτα πιο ελεύθερα.

Απλά από ό, τι καταλαβαίνω, εσύ ό, τι κάνεις θέλεις να υπάρχει κι ένα κόνσεπτ από πίσω, θες να φτιάχνεις και ένα σύμπαν, θέλεις να το ντύνεις με κάτι.
Θεωρώ ότι γενικά η τέχνη δεν υπάρχει αυθαίρετη. Πάντα υπάρχει μέσα σε ένα σύμπαν.

Απλά, ξέρεις, όταν έκανες τα sessions είχες αυτό το μαύρο φόντο, είχες έναν τύπο απλά μπροστά στο μικρόφωνο. Τώρα έκανες τα limited, όπου έβαζες δύο ράπερς μαζί. Δηλαδή θες να υπάρχει κάτι με ένα κόνσεπτ πάντα. Δεν θες να είναι κάτι μόνο του.
Όλα είναι αποτελέσματα ζυμώσεων και των δικών μου σκέψεων, αλλά και των σκέψεων των δικών μου ανθρώπων. Στις συζητήσεις που κάνουμε, είτε σε έναν καφέ είτε με μια μπίρα για την επικαιρότητα και για τη μουσική και για όλα, γίνονται κάποιες ζυμώσεις, μέσα απ’ τις οποίες γεννιούνται διάφορα. Κάπως έτσι γεννήθηκαν και τα sessions.

Όσο για το μαύρο φόντο, αυτό ήταν μια ιδέα του Φώτη Γεωργιάδη, εικονολήπτη των sessions. Ήταν κάτι που και εντυπωσιακά έγραφε στην κάμερα, δίνοντας την αίσθηση του κενού που δεν τελειώνει ποτέ αλλά και έβγαζε τον ράπερ τόσο μπροστά χωρίς συμπληρωματικά στοιχεία. Στην ουσία το ραπ και η εκφραστικότητα του ήταν οι πρωταγωνιστές.

Εν τω μεταξύ, από ό, τι καταλαβαίνω, όλα αυτά είναι λίγο παρεΐστικα, έτσι; Είστε μια ομάδα.
Γενικά είμαστε μια παρέα που βρίσκεται πολύ συχνά, ακόμα κι αν πέρασαν τα χρόνια.

Πώς και δεν έκανες και μια μεγάλη συναυλία για τα sessions; Όπως έγινε για παράδειγμα με το Arte Povera;
Θεώρησα ότι θα υπήρχαν μπελάδες με τους οποίους δεν ήθελα να ασχοληθώ. Ναι, καλό θα ήταν να ακουστούν αυτά λάιβ, καλό θα ήταν και οικονομικά για μένα, όπως φαντάζομαι και για τους υπόλοιπους, αλλά θεώρησα ότι είχε ένα τρέξιμο το οποίο δεν είναι η δουλειά μου να κάνω.

Δηλαδή το αν τα έχουν καλά μεταξύ τους όλοι αυτοί για να βρεθούν στον ίδιο χώρο ή οτιδήποτε τέτοιο δεν είναι δικό μου θέμα.
Εγώ θέλω να σπαταλώ φαιά ουσία γύρω από τη δουλειά μου, όχι γύρω από τα τεχνικά ζητήματα ή από παράπλευρα πράγματα. Αυτός ήταν ο λόγος.

Απλά ήταν ένα παράπονο πολλών. Έγραψα στο Twitter ότι θα σου κάνω συνέντευξη και αυτό ήταν μία απ’ τις ερωτησεις που μου έστειλα αρκετοί. “Πώς και δεν έκανε ένα live για τα sessions;”.
Φαντάζομαι ότι φάνηκε σαν κάτι εφικτό από τη στιγμή που έγινε το άλλο ‘’ακατόρθωτο’’ που είναι η συναυλία του Φώτη. Αν δεν γινόταν αυτό, ίσως να μην το σκέφτονταν.

Εκείνος είχε παραπάνω μεράκι για να το κάνει, ήταν φτιαγμένο κατά κάποιο τρόπο και για να γίνει λάιβ. Αλλά εγώ δεν έχω αυτό το μεράκι. Ήθελα μόλις τελειώσει αυτό να συνεχίσω να κάνω μουσική για άλλα πράγματα.

Δεν σε νοιάζει δηλαδή να κάνεις ένα λάιβ κάποια στιγμή, συγκεντρωτικό, μόνο με δικά σου πράγματα; Δηλαδή το λάιβ να είναι ο Dof και από κάτω όποιοι θέλουν να πάνε να παίξουν.
Όχι, εμένα μου αρέσει να κάθομαι να κάνω μουσικές, να φαντάζομαι ποιοι θα τις ραπάρουν, να βρίσκομαι στο στούντιο μαζί τους, να τις βγάζουμε προς τα έξω, να βλέπουμε τι κύμα δημιουργούν τα τραγούδια στον κόσμο, ώστε να παίρνουμε feedback και να κάνουμε τα επόμενα.

Μ’ αρέσει αυτό το game περισσότερο.

Μπορεί να κάνεις μια μέρα “40 χρόνια Dof” πχ στο Καλλιμάρμαρο, να γίνει κάτι τέτοιο.
Ε, να το κάνετε εσείς για μένα. Τι να πω, δεν το έχω στο μυαλό μου. Δεν με ενδιαφέρει.

Του ‘84 είσαι κι εσύ;
Το ‘84, ναι.

Όλοι αυτοί που ήρθαν στα sessions ήταν πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους, έτσι; Δηλαδή άλλο ραπ ο ένας, άλλη ηλικία ο άλλος, άλλο στίχο. Ποιο ήταν το κριτήριο σου για να τους διαλέξεις;
Κοίτα, καταρχάς εγώ στο μυαλό μου είχα την πόλη που θα έπρεπε να έχει δυνατή εκπροσώπηση. Επίσης, θα έπρεπε να είναι σύγχρονο, να μην κλείνει τα μάτια ούτε στο πολύ καινούριο ούτε στο παλιό. Να εκπροσωπούνται επάξια τα ρεύματα, με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν και εκπροσωπούνται και έξω στη μουσική δηλαδή.

Και μάλιστα και η σειρά ήταν φτιαγμένη με τέτοιο τρόπο. Δηλαδή εκεί που φαινόταν ότι έρχονται μόνο παλιοί, ήρθαν καινούργιοι. Εκεί που φαινόταν ότι έρχονται μόνο νέοι, ήρθαν πιο μεγάλοι σε ηλικία, και εκεί που φαινόταν ότι είναι μόνο Θεσσαλονικείς, ήρθαν Αθηναίοι.

Ήθελα συνολικά τα sessions να είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του ελληνικού ραπ. Και το πάλεψα για να το καταφέρω.

Αλλά παρ’ όλα αυτά υπήρχε και το biased, ότι θα βάλουμε και λίγο παραπάνω Θεσσαλονίκη, θα βάλουμε και λίγο τον ήχο που εμένα μ’ αρέσει παραπάνω ώστε να βγει στην κοινωνία, να διαμορφώσει πλέον την κατάσταση και να γυρίσει πίσω.

Το drill δηλαδή; Γιατί αυτό που είδα να γράφουν πολλοί είναι ότι μέσα από τα sessions έκανες πολύ established το drill.
Εκεί πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα, αν και OK, και πριν με τον Sadam κάναμε drill.

Αλλά και με τα sessions κάπως το έκανες και πιο γνωστό, και κάπως του ‘δωσες μια δυναμική.
Ναι. Βέβαια, η πόλη είχε αρχίσει και έφερνε αυτόν τον ήχο. Δηλαδή στη Θεσσαλονίκη υπήρχαν παιδιά που έκαναν drill, δεν τους ανακάλυψα εγώ. Και με τον φίλο μου τον Φίλιππο είχαμε ασχοληθεί με το drill πριν τα sessions.

Αλλά βοηθήσαμε κι εμείς, μετά βοήθησε και η πόλη, μετά ξανάβοηθήσαμε εμείς, μετά μας ξανάβοήθησε η πόλη… Κάπως έτσι πάει.

Εν τω μεταξύ, βγήκανε και πάρα πολλοί νέοι ράπερς μέσα από τα sessions. Δηλαδή ουσιαστικά έγιναν ξαφνικά γνωστοί από εσένα.
Κοίτα, επειδή το ακούω συχνά αυτό. OK, μπορεί να πήραν το βήμα αλλά δεν έχω κανένα μαγικό άγγιγμα. Αν δεν ήταν καλοί δεν θα έκαναν τίποτα. Έχουν περάσει και κάποιοι, οι οποίοι δεν έκαναν τίποτα. Δεν μπορώ εγώ να χρεωθεί την επιτυχία του Wang η του Ricta πχ ούτε κανενός απ’ αυτό το νέο κύμα που βγήκε μετά τα sessions. Οι άνθρωποι κάτι είχανε, δούλεψαν και τα
κατάφεραν.

Να σε ρωτήσω κάτι σαν συνομήλικος που δεν έχω και πολύ σχέση με το χιπ χοπ. Δεν σε έχει κουράσει λίγο αυτό το πράγμα που κάθε φορά ερχόταν ένας να ραπάρει και κάθε φορά έλεγε “θα σπρώξω”, “ο δρόμος”, “θα κάνω περήφανη την μάνα μου”… Δεν λέω για κάποιον συγκεκριμένο, έτσι; Αλλά ειλικρινά δεν σε κούρασε; Δεν έλεγες μετά από ένα σημείο από μέσα σου ότι “κάτσε ρε συ, φτάνει. Πόσοι θα κάνετε περήφανη τη μάνα σας”;
Αν εξαιρέσεις τους ανθρώπους οι οποίοι ήρθαν και φαινόταν από την αρχή ότι είχαν το σκεπτικό τους και τα κατάφεραν όντως και απλά χρειάζονταν ένα βήμα, σε πολλούς άλλους μιλούσα στην αρχή και έλεγα ότι “κοίτα, εδώ θα σε δει κόσμος. Βγάλε τον καλύτερο σου εαυτό, μην έρθεις με πράγματα που λένε όλοι”. Αν κάτι είχε ξαναειπωθεί, του το έλεγα. “Γιατί να το ακούσω από σένα
αφού το λέει άλλος καλύτερα;”.

Έκανα πάντα μια εισαγωγή σε όσους έρχονταν, όπως κάνω και με τον οποιονδήποτε βρίσκομαι σε κάποιο στούντιο και μπορεί να θέλει τη γνώμη μου.

Αλλά από εκεί και πέρα όποιος δεν θέλει ρε φίλε να ασχοληθεί παραπάνω, να βγάλει την καλύτερη πτυχή του εαυτού του προς τα έξω, ε, μετά κι εγώ νίπτω τας χείρας μου. Μέχρι ένα σημείο μπορώ να πω κάτι. Δεν γίνεται να θέλω εγώ παραπάνω από αυτόν να γίνει ο ίδιος καλός.

Είναι και εγωιστικό αυτό. Το κάνουμε καμιά φορά και είναι κακό. Έχω πιάσει τον εαυτό μου να θέλει πιο πολύ να γίνει κάποιος καλός ράπερ απ’ ό, τι ο ίδιος. Και σαν να τον πιέζω κιόλας.

Είναι σαν τους γονείς που θέλουν τα παιδιά τους να γίνουν γιατροί, ενώ εκείνα είναι για ποδόσφαιρο.

Κατάλαβα, εντάξει, εγώ απλά στο λέω λίγο ως λαθρεπιβάτης σε αυτή τη φάση που τα βλέπω λίγο απ’ έξω. Και επειδή έβαλα τώρα να ακούσω και κάποια sessions που δεν τα είχα ξανακούσει, λέω “τι γίνεται, πάλι τα ίδια λένε;”.
Βέβαια, πολλές φορές και η πραγματικότητα των ανθρώπων είναι παρόμοια γιατί ζούμε στην ίδια εποχή και είναι δύσκολα τα πράγματα εκεί έξω. Και πολλά παιδιά το βιώνουν αυτό.

Παρ’ όλα αυτά, η ένσταση δεν είναι στο αν μου μιλάς για την πραγματικότητα σου, η οποία πράγματι μπορεί να είναι να κάνεις τη μάνα σου περήφανη ή μπορεί να αφορά και τη μικροπαραβατικότητα που σε βγάζει από τη δύσκολη καθημερινότητα. Το θέμα είναι με ποιο τρόπο θα το μεταδώσεις αυτό σε μένα.

Σωστό, ναι.
Είναι και μουσική, δηλαδή αυτή η πραγματικότητα μπορεί να εκφραστεί με διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί να τη δει κάποιος και να πει ότι “ναι, αυτό εδώ είναι τέχνη” ή να το δει και να πει “μια από τα ίδια”. Είναι στο χέρι του άλλου.

Εσένα σου έχει μπει καθόλου στο μυαλό να γράψει στίχους; Έστω ένα δίστιχο, κάτι;
Όχι. Τώρα αν είμαστε στο στούντιο μαζί με τον ράπερ και λείπουν πέντε λέξεις και ψάχνουμε όλοι εκεί πώς μπορεί να μπαλωθεί, ναι, μπορεί να μου έχει έρθει κάτι και να έχει μπει στο κομμάτι. Αλλά μέχρι εκεί.

Έχει τύχει ποτέ να δεις κάποιο στίχο που να πεις “κοίτα φίλε, σ’ αγαπάω, σε εκτιμάω αλλά με αυτό εδώ εγώ είμαι ιδεολογικά αντίθετος, δεν μπορώ να σε αφήσω να το βάλεις στη μουσική μου. Ή δεν θα το βάλουμε καθόλου ή δεν θα κάνουμε τη συνεργασία”. Ξέρεις, δεν θέλω ονόματα, δεν ψάχνω κουτσομπολιά.
Έχω περάσει από ένα φιλτράρισμα τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφομαι, όπως περνάνε όλοι οι άνθρωποι τους ανθρώπους με τους οποίους κάνουν παρέα. Οπότε δεν μου συμβαίνει αυτό.

Και τώρα θα βγάλεις τα sessions σε δίσκο τον Απρίλιο;
Θα το βγάλω σε βινύλιο, έτσι σαν συλλεκτικό.

Πόσα κομμάτια περίπου;
Δεν ξέρω, είναι ακόμα στο στάδιο της προπαραγγελίας, οπότε θα εξαρτηθεί και από αυτό.

Στο τελευταίο session που έβαλες φωτιά, μολότοφ ήταν αυτό;
Ναι.

Ποιος την έφτιαξε; (σ.σ. Βλέπει ότι γελάω)
Ποιος έφτιαξε τη μολότοφ;;; Κάτι παιδιά, τέλος πάντων.

Ξέρεις, αστυνομία κανονικά (γελάμε).
Ήταν σε ιδιωτικό χώρο.

FILM NOIR, Η ΠΡΩΤΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΟΥΛΕΙΑ

Εν τω μεταξύ, το Film Noir του 2012 ήταν το πρώτο έτσι δυνατό που είχες κάνει.
Ναι, ήταν ο πρώτος δίσκος που έκανα, όπου όλες οι παραγωγές ήταν δικές μου και όπου είχα προσωπικά την συνολική επιμέλεια.

Διαχωρίζω τις δουλειές μου σε αυτές που μπαίνω ως συμμετοχή, όπως δηλαδή ένα beat που έχω στον δίσκο του Dani Gambino, και σ’ αυτές που πιάνω ένα πρότζεκτ στο σύνολό του. Εμένα με ενδιαφέρει πιο πολύ και νιώθω πιο ολοκληρωμένος όταν κάνω το δεύτερο.

Σου είχαν πει οι άλλοι ότι “κοίτα, ψάχνουμε έναν τέτοιο ήχο”; Δηλαδή πως γίνεται η συνεργασία, και όχι μόνο εκεί, γενικά;
Προηγουμένως είχα κάνει και τις μισές παραγωγές και στον δίσκο “Δεν μας ξες καλά”, απ’ τα Ανάποδα Καπέλα. Και εκεί είχα προσπαθήσει τα beats μου να έχουν μια συνοχή μεταξύ τους, να έχουν το ηχόχρωμα που με ενδιαφέρει, αυτό που δείχνει και τις επιρροές μου στο ραπ.

Στη συνέχεια αποφάσισα να κάνω τα δικά μου beats μία συλλογή και έτσι οι άνθρωποι που ήταν τριγύρω μου εκείνη την εποχή, δηλαδή ο Λεξ και ο Μικρός Κλέφτης, ήρθαν πάνω στο πρότζεκτ και έφτιαξαν τον πρώτο σκελετό με τα κομμάτια τους. Και μετά, επειδή ούτως ή άλλως κάναμε παρέα και με τους Βήτα Πεις και με τον 12ο Πίθηκο -είμαστε ίδια γενιά- συμπληρώθηκαν και οι
υπόλοιποι ράπερς.

Είχες επιρροές από κινηματογράφο εκεί; Είχες πάρει στοιχεία από ταινίες;
Ναι, είχε ένα πρόμο βίντεο με κάποια αποσπάσματα από ταινίες και το εξώφυλλο είναι μια παραλλαγή ενός φιλμ νουάρ. Στη Θεσσαλονίκη είχαμε ένα Seven το οποίο είχε πιο ιδιαίτερες ταινίες, δεν είχε τις mainstream που είχαν όλα τα υπόλοιπα. Seven Aρτ Gallery λεγόταν.

Και εκεί είχαμε δει μια κασετίνα με φιλμ νουάρ, όπου δηλαδή ήταν 5-6 ταινίες σε ένα ωραίο πακέτο που είχε ένα όπλο και καπνό απ’ έξω και τέτοια πράγματα. Και κάναμε μια παραλλαγή πάνω σε αυτό για το εξώφυλλο.

Είστε κάπως κολλημένοι σ’ αυτήν την παρέα με τις ταινίες; Είστε κάπως movie freaks;
Ε, όχι movie freaks, εντάξει. Άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο. Αλλά ναι, με ενδιαφέρει ο κινηματογράφος.

Γιατί έχεις γράψει μουσική και για μια ταινία από ό, τι είδα του 2020.
Έχω κάνει για δύο μικρού μήκους (ή τρεις;) αλλά είναι του εξωτερικού.

Πώς βρέθηκες με αυτούς;
Νομίζω είχαν επικοινωνήσει στο ίντερνετ ότι ψάχνουν sound design και soundtracks, κάπως έτσι.

Και σε είχαν βρει αυτοί;
Όχι, έψαχναν αυτοί και τους βρήκα εγώ.

Άρα ήθελες πάρα πολύ να το κάνεις. Το έψαξες.
Ναι, από ό, τι θυμάμαι ήμουν σε μια περίοδο που ήθελα να ασχοληθώ με τη μουσική, χωρίς όμως να έχω κάποιο πρότζεκτ ανοιχτό. Και ήθελα, έτσι κι αλλιώς, να το δοκιμάσω.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ BEATS

Θέλω να σε ρωτήσω και πώς ξεκίνησες μέσες άκρες. Το πρώτο σου beat ποιο είναι;
Νομίζω πρέπει να έχω ένα beat στο “Χαλαρότερα”, το δεύτερο mixtape από τα Βόρεια Αστέρια που έβγαλαν το 2004.

Ακόμα όμως δεν το είχες πάρει πολύ ζεστά τότε όμως, ήταν άλλοι που έκαναν πιο πολύ τα beats τους. Ή όχι;
Ναι. Τότε όλοι αρχίζαμε. Το πολυμηχάνημα ήταν ο Μικρός Κλέφτης. Δηλαδή, ναι, όλοι ραπάρανε, όλοι προσπαθούσαν αλλά όλοι στηρίζονταν σ’ αυτόν -και για παραγωγές και για ηχογράφηση και για μίξη και για τα πάντα. Ακόμα τότε μας έδειχνε.

Οπότε φαντάζομαι ότι ειδικά σε εκείνο τον δίσκο τα περισσότερα πρέπει να είναι του Μικρού Κλέφτη και κάποια του Mondi.

Πώς τους έχεις γνωρίσει όλους αυτούς; Δηλαδή ποιος έφερε ποιον σε επαφή;
Συχνάζαμε όλοι μαζί στα Ηλύσια, είναι ένα μέρος στο κέντρο της πόλης όπου σύχναζαν διάφορα graffiti crews εκεί.

Α, ναι, εσύ έκανες και graffiti από ό, τι έχω δει.
Όλοι θεωρούσαμε ότι κάναμε, εντάξει, αλλά μόνο κάποιοι έκαναν όντως. Οι περισσότεροι κάναμε ταγκς και πιο το πολύ bombing στον δρόμο. Ήταν λίγοι ανάμεσα μας αυτοί οι οποίοι είχαν πραγματικά ταλέντο. Εμείς βρήκαμε με το τι πρέπει να ασχοληθούμε αργότερα.

Και ήταν διάφορα crews τότε, τα οποία όλα μαζί έκαναν ένα union που ήταν οι 2G. Αρχικά οι 2G ήταν αρκετά άτομα (40, 50, δεν ξέρω πόσα) και στο τέλος, λίγοι λίγοι, μείναμε αυτοί που είμαστε σήμερα.

Εκεί ήταν και ο Μικρός Κλέφτης, εκεί ήταν ο Λεξ, εκεί ήταν και ο Ζήνων. Εκεί ήταν και ο Δημήτρης Μουγκός.

Πριν μου ‘πες ότι θέλεις να φαίνονται οι επιρροές σου στη μουσική. Ποιες είναι αυτές;
Άκουγα πάρα πολύ ραπ της Νέας Υόρκης και πιο συγκεκριμένα του Queensbridge. Είναι κάποια πρότζεκτς εκεί στο Κουίνς που για μένα έχουν γεννήσει τους καλύτερους ράπερς της Νέας Υόρκης. Τον Nas, τους Mobb Deep, τον Big Noyd, τον Cormega, τον Capone από τους Capone-N-Noreaga, τον Tragedy Khadafi, αργότερα τους Infamous Mobb…

Αυτοί είχαν ένα κοινό ηχόχρωμα, το οποίο μου άρεσε πάρα πολύ. Ήταν ένα λιτό, μονότονο, βαρύ, σκοτεινό ραπ. Δεν είχε αυτό το ανάλαφρο που είχε πχ του Μπρονξ. Δηλαδή στην ουσία εγώ δεν συμπάθησα ποτέ το boom bap με τον πραγματικό του όρο -KRS-One και τέτοια δεν άκουγα ποτέ.

Οπότε όλο αυτό βγήκε στον ήχο σου μετά;
Ναι. Και μετά ο ήχος μου έγινε αυτόνομος και παρά το γεγονός ότι αυτό το στυλ πάλιωσε στην Αμερική και σταμάτησε να είναι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, συνέχισε να ζει μέσα μου και δημιούργησε τον δικό μου ήχο κατά κάποιον τρόπο.

Και είναι και ασυνείδητο πια δηλαδή, ξέρεις, υπάρχει μέσα σου.
Ναι, βέβαια. Μπορεί να μην έχω πλέον επιρροές από το Queensbridge αλλά η αφετηρία ήταν εκεί ώστε να φτάσω στον σημερινό μου ήχο.

Η ΦΙΛΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΛΕΞ

Όταν κάνατε το δεύτερο άλμπουμ με τον Λεξ, το “2XXX”, το καταλαβαίνατε εκείνη τη στιγμή ότι αυτό που φτιάχνατε είναι ιστορικό; Γιατί πέρα από το ότι θεωρείται ας πούμε στο χιπ χοπ ναυαρχίδα (σορυ για τη λέξη μιλάω, σαν να είμαι 100 χρονών) αλλά θεωρείται πολύ σημαντικός δίσκος γενικά στην ελληνική μουσική τα τελευταία 15 χρόνια. Όταν το κάνατε, το νιώθατε ότι γράφατε ιστορία;
Εγώ το ήξερα, ναι. Και ο Λεξ το ήξερε. Αυτό που δεν ξέραμε και το κάνει ακόμα πιο σημαντικό, και το κάνει ακόμα μεγαλύτερη ναυαρχίδα για μένα του ελληνικού ραπ, είναι ο πρώτος δίσκος, το “Ταπεινοί και Πεινασμένοι”. Γιατί τότε όντως δεν ξέραμε τι κάναμε και σ’ αυτό βρίσκεται και το σημαντικό της δημιουργίας του.

Στον δεύτερο δίσκο ήξερα τι θα κάνουμε και το περίμενα.

Θυμάμαι δηλαδή ότι επειδή εκείνο τον καιρό ήμουν λίγο περίεργα οικονομικά έλεγα στην κοπέλα μου “μην ανησυχείς, αφού βγει ο δίσκος, θα είμαι αρκετά πιο άνετος μετά”.

Το είχες πιστέψει τόσο πολύ;
Ναι, και μάλιστα μου είπε αργότερα, ότι της είχε φανεί περίεργο.

Σε εμπιστεύτηκε όμως, εντάξει, καλά πήγε.
Ναι, αυτό ήταν για κάποιο καιρό τότε, έτσι; Γενικά δεν μπορώ να πω ότι έχω περάσει δύσκολα στη ζωή μου. Μια χαρά ήμουν πάντα. Μη φανεί ότι αυτό ήταν η νόρμα. Όχι. Τότε αυτή ήταν η εξαίρεση.

Ωραία, εκεί ποια συζήτηση είχε προηγηθεί με τον Λεξ; Δηλαδή σου είχε πει ή του είχες πει ότι “ξέρεις; Θα φτιάξουμε μια μουσική, η οποία θα είναι πώς;”. Κάπως κινηματογραφική πχ; Γιατί έχει κάποιους περίεργους ήχους μέσα, έχει κάτι λίγο σαν horror, δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω.
Νομίζω ότι, έτσι όπως το είδα εγώ τουλάχιστον όταν το έκανα, ότι συνδυάζει τον ηλεκτρονικό ήχο απ’ τα synths με το κλασικό ήχο απ’ το πιάνο και το βιολί. Αυτό είναι το mix του συγκεκριμένου δίσκου, γι’ αυτό ακούγεται και κλασικό και φουτουριστικό κατά κάποιο τρόπο.

Επίσης, αυτό γίνεται και ασυναίσθητα πολλές φορές. Για παράδειγμα, εγώ ούτε σε ωδείο έχω πάει ούτε μουσική μόρφωση με τον συμβατικό τρόπο έχω. Αν δεν υπήρχε το ραπ δεν θα ασχολούμουν με τη μουσική. Δηλαδή δεν είμαι από αυτούς που έπαιζαν κιθάρα και τους άρεσε το ραπ, οπότε το διοχέτευσαν εκεί.

Δεν θα είχα σχέση με τη μουσική παρά μόνο ως ακροατής. Μου άρεσε πολύ το ραπ και μπήκα σε αυτό. Και ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να μπει σ’ αυτό ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει γνωρίζει μουσική θεωρία είναι μέσω του sampling, καθώς και οι περισσότερες ραπ παραγωγές τότε βασίζονταν σ’ αυτό -να πάρεις ένα πολύ παλιό δείγμα, να το γυρίσεις ανάποδα, να το
κόψεις, να το ράψεις…

Το “Ταπεινοί και Πεινασμένοι” έχει πολύ sampling μέσα. Και δείχνει την ευρηματικότητα του sampling. Στον επόμενο δίσκο είχα αρχίσει πλέον να συνθέτω, αλλά πάλι μέσω του ραπ, χωρίς να ξέρω κάποιο όργανο. Τα φυσικά όργανα των δειγμάτων που samplαρα μαζί με τα συνθεσάιζερ και τα βιολιά που έπαιζα εγώ από πάνω δημιούργησαν αυτό τον ήχο.

Παίζεις εσύ από πάνω όργανα; Και πώς έμαθες να παίζεις;
Έχοντας σαν μια βάση τη λούπα που έφτιαξα μέσω sampling, έγραφα μελωδίες από πάνω. Ούτε καν συγχορδίες. Μόνο το lead, το οποίο είναι πολύ πιο εύκολο να σολάρεις πάνω σε μια λούπα από το να συνθέσεις από την αρχή τα chords. Πλέον συνθέτω τα πάντα όταν χρειάζεται.

Δεν παίζω κάποιο όργανο real time αλλά συνθέτω τα πάντα.

Αλλά πάλι όμως πρέπει να έχεις ένα μουσικό αυτί, πρέπει να καταλαβαίνεις τι κάνεις εκείνη τη στιγμή, δεν είναι κάτι που μπορώ να το κάνω εγώ πχ.
Αυτό βγαίνει ασυναίσθητα. Κοίτα, για να το έκανα εγώ, κάποια μέρα μπορεί να το κάνεις και εσύ αν ασχοληθείς. Θεωρώ δηλαδή ότι ο ήχος που βγήκε στο δεύτερο άλμπουμ είναι ο συνδυασμός του sampling και της σύνθεσης στο επίπεδο ενός ανθρώπου που συνθέτει με το αυτί. Δηλαδή αυτό το raw πράγμα που δίνουν τα συνθεσάιζερ από πάνω, ίσως αν γνώριζα μουσική θεωρία τότε να μην μπορούσα να το βγάλω. Μπορεί να βοήθησε δηλαδή.

Τώρα πια που ακολουθώ τη θεωρία με νότες, με κλίμακες, με μινόρε, ματζόρε -καλά ματζόρε δεν έχω γράψει ποτέ στη ζωή μου…

Ναι ρε συ, γιατί; Δεν έχεις καθόλου μέσα σου να θες και να γλεντήσεις λίγο;
Ναι, ντάξει, γλεντάω με των άλλων, δεν χρειάζεται (γελάει). Ο καθένας αυτό που ξέρει να κάνει. Εγώ και να το προσπαθήσω, δεν θα μου βγει.

Καμιά φορά, λοιπόν, το γεγονός ότι τώρα ακολουθώ κλίμακες και γνωρίζω τη μουσική θεωρία και δεν γίνονται λάθη θεωρώ ότι μου έχει κοστίσει λίγο. Γιατί τότε μπορεί να γίνονταν κάποια πράγματα από λάθος και να δούλευαν.

Κατάλαβα πως το λες, τώρα είναι όλα προγραμματισμένα.
Ναι, πάνε με τη θεωρία σωστά. Τότε πήγαινε με το αυτί. Θα μπορούσε κάποιος δάσκαλος μουσικής να μου έλεγε παλιά ότι “α, εδώ έχεις πρόβλημα” αλλά αυτό τελικά να δούλευε. Αυτό δεν γίνεται πλέον.

Κοίτα, για τους στίχους του Λεξ δεν σε ρωτάω, θα έπρεπε να ρωτήσω τον ίδιο, είναι δικό του θέμα. Εσένα ρωτάω για τον ήχο. Αυτόν, λοιπόν, πώς τον πέτυχες; Δηλαδή ήταν κάτι που το είχατε συζητήσει και σου είπε “ξέρεις τι, θέλω αυτόν τον ήχο να είναι έτσι, πχ επιβλητικός” ή επειδή σε ήξερε, γνώριζε ότι ήδη κινούσουν προς τα εκεί και άρα κολλούσατε έτσι κι αλλιώς;
Κοίτα, είχαμε και κοινά ακούσματα, είχαμε και κοινά γούστα. Νομίζω ότι κολλήσαμε, εκτός από χαρακτήρες και φίλοι ανάμεσα στους υπόλοιπους της παρέας, και στο να δουλέψουμε μαζί μουσικά και επειδή ακούγαμε τα ίδια πράγματα και ψάχναμε να κάνουμε το ίδιο. Δηλαδή εγώ τον Λεξ τον είχα ξεχωρίσει και όταν ήταν μέσα στα Βόρεια Αστέρια και ήξερα ότι αυτό που τον χαρακτηρίζει σαν ηχόχρωμα δεν είναι η μουσική των Βορ.Ας.

Και κάπως κολλήσαμε και ήρθε το πράγμα ασυναίσθητα, δηλαδή του έδινα beats και έγραφε τα ραπς από πάνω. Ήταν το πράγμα τόσο raw και στην αρχή του, που απλά πηγαίναμε μαζί γιατί όντως ταιριάζαμε σ’ αυτό.

Κατάλαβα τι λες, ότι σας βγήκε χωρίς να πεις “εδώ κάνουμε αυτό”. Σας έβγαινε ασυναίσθητα, σαν ροή από μέσα σας.
Ναι, ενώ τώρα είναι αλλιώς. Τώρα ο Λεξ έχει μεγαλώσει τόσο που είναι ο ίδιος executive producer του εαυτού του. Καθορίζει τον ήχο του, καθορίζει το τι θέλει να κάνει κι εγώ προσπαθώ να τον καταλάβω σε αυτήν την πορεία.

Στον τρίτο δίσκο που έβγαλε που τα κομμάτια ήταν drill, αν καταλαβαίνω καλά απ’ αυτά…
…δεν ήταν μόνο drill αλλά είχε και τέτοια μουσική μέσα, ναι.

Ωραία. Άρα αυτά στα είχε ζητήσει; Ήταν λίγο “κατά παραγγελία” σε σχέση με την πρώτη φορά η συνεργασία σας;
Η αλήθεια είναι ότι στον τρίτο δίσκο που υπήρχαν πολλοί παραγωγοί, εγώ πήρα κατά κάποιο τρόπο τις ειδικές αποστολές, δηλαδή αυτά που ήθελαν κάποια συζήτηση, που έπρεπε να υπάρχουν για συγκεκριμένο λόγο, ενώ οι άλλοι παραγωγοί νομίζω έδωσαν πιο ελεύθερα.

Γιατί είπες προηγουμένως ότι το δύσκολο ήταν όταν βγάλατε τον πρώτο δίσκο; Θέλω να πω, δεν υπήρχε αυτός ο ήχος τότε καθόλου και ήταν κάτι που το κάνατε εσείς πρώτοι;
Νομίζω ότι δεν υπήρχε ο ήχος σε συνδυασμό με το περιεχόμενο και με το βιωματικό ραπ του Λεξ.

Για παράδειγμα, νομίζω ότι λίγο πριν είχε βγει ο δίσκος του Κανόνα, “Ο Διάβολος σε θέλει”, που σε ήχο ήταν κοντά στα δικά μας ακούσματα, που μας φάνηκε πολύ οικείο το ηχόχρωμα (ήταν όμως πιο battle σε στίχο). Ο ήχος μαζί με το βιωματικό ραπ, μαζί με την συγκεκριμένη ατμόσφαιρα και με την οπτική γωνία του Λεξ, νομίζω ότι δεν υπήρχε ως τότε.

Ποια στιγμή κατάλαβες τότε ότι υπάρχει μεγάλη αποδοχή; Πώς είπες ότι “κοίτα να δεις, με αυτό που βγάλαμε γίνεται χαμός, γουστάρει ο κόσμος”;
Ε, νομίζω απ’ τα πρώτα λάιβ. Αρχικά είχαμε κλείσει για λάιβ παρουσίαση δίσκου τη Μαύρη Τρύπα που χωρούσε 200 άτομα.

Πού είναι αυτό;
Στα Λαδάδικα. Είναι τόσο μικρό που δεν έχεις ακούσει άλλον ράπερ να πηγαίνει πλέον εκεί. Την αφίσα την έχω εδώ συλλεκτική (σ.σ. κοιτάζει δίπλα στον τοίχο του) γιατί το λάιβ δεν έγινε ποτέ εκεί. Βγήκε η αφίσα για τη Μαύρη Τρύπα, εξαντλήθηκαν τα εισιτήρια αμέσως και μετά πήγε στο Μύλο. Και αργότερα πήγε και στην Αθήνα στο Χυτήριο, όπου ο Λεξ έπαιξε δύο φορές γιατί ο κόσμος κρεμόταν από τα ταβάνια, δεν χωρούσε να μπει. Και πήγαμε και σε πόλεις που δεν πιστεύαμε ότι μπορεί να έχει τόσο κόσμο, πχ είχαμε πάει μέχρι και στην Καλαμάτα και ήταν γεμάτο.

Εκεί καταλάβαμε το τι έχει γίνει. Τα λάιβ θα στο δείξουν.

Απλά εγώ έχω κολλήσει με τον δεύτερο δίσκο…
Ως παραγωγός κι εμένα μου αρέσει περισσότερο. Δηλαδή όταν ακούω συζήτηση για το ποιοι είναι οι τοπ δίσκοι στην Ελλάδα, κι εγώ συμφωνώ με εκείνους που βάζουν αυτόν το δίσκο και όχι τον πρώτο. Απλώς ο πρώτος έχει μια γλύκα παραπάνω, για μας τουλάχιστον, γιατί ήταν raw τελείως.

Και άγνωστο πεδίο.
Ναι. Και ήταν και άγνωστο πεδίο, είχες κι ένα ρίσκο, δεν ήξερες πώς θα σε πάει.

Αυτοί οι στίχοι και αυτή η θεματολογία, παρότι εσύ δεν είχες λόγο πάνω σε αυτό, έκανες ένα άλλο πράγμα, ωστόσο σε άγγιζαν ή έτσι κι έτσι; Μίλησαν και σε σένα;
Μ’ άγγιζε απόλυτα γιατί ήταν αλήθεια. Εγώ στο ραπ σέβομαι την αλήθεια του οποιουδήποτε, αν έχει ταλέντο και μου τη μεταδίδει με ωραίο τρόπο.

Οπότε και την ιστορία ενός ανθρώπου, την οποία εγώ, εφόσον τον ξέρω, ξέρω και πόσο αληθινή είναι, με αυτόν τον τρόπο, σε αυτό το ηχόχρωμα, σε αυτόν το δίσκο, δεν μπορώ παρά να τη σεβαστώ.

Ειλικρινά, φέτος το καλοκαίρι που παίξατε μπροστά σε τόσο κόσμο, 30.000 ανθρώπους, πώς ένιωθες πάνω στη σκηνή; Ήσουν άνετος εκεί; Πώς είναι να παίζεις μπροστά σε τόσο κόσμο γενικά;
Νομίζω πιο άνετος είσαι με πολύ κόσμο παρά με λίγο. Αν γίνει κάτι στραβό και δεν έχει κόσμο, νομίζω τότε είναι το άβολο.

Για παράδειγμα στο Λονδίνο που είχε κόσμο αλλά λόγω των αγγλικών κανόνων ασφαλείας, δεν υπήρχε πολύ σκοτάδι (κρατούσαν κάποιο φως για να βλέπουν και να μην πέσει ο ένας πάνω στον άλλον) και βλέπαμε ξεκάθαρα τον κόσμο και αυτοί εμάς, εκεί ένιωσα άβολα. Ένιωσα εκτεθειμένος. Δεν μπήκα ποτέ στο κλίμα της συναυλίας.

Έχω συνηθίσει να γίνεται ένας χαμός μπροστά, να υπάρχει μια κάπνα, μια ατμόσφαιρα. Το άλλο ήταν τόσο καθαρό και έβλεπα τόσο πολύ τα πρόσωπα αυτών που με κοιτούσαν που εκεί ένιωσα άβολα.

Τώρα μπροστά σε 30.000 κόσμο με καπνογόνα κτλ, όχι, μια χαρά είναι.

Εσύ που έχεις ζήσει και όλη την πορεία αυτή, από αυτό το μαγαζί τη “Μαύρη Τρύπα” -που δεν παίξατε ποτέ βέβαια, αλλά ΟΚ, φαντάζομαι πριν τη Μαύρη Τρύπα θα είχατε παίξει σε άλλα μαγαζιά έτσι μικρά- μέχρι τους 30.000 ανθρώπους, πώς το βλέπεις; Όταν βρέθηκες μπροστά σε τόσους ανθρώπους σου φάνηκε αδιανόητο;
Είναι αδιανόητο. Παρόλα αυτά, εντάξει, τα θετικά βρίσκουμε τρόπο και τα αντιμετωπίζουμε. Τα αρνητικά είναι το πρόβλημα.

ΠΩΣ ΤΟΝ ΒΛΕΠΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ

Οι συνθέτες που είναι εκτός χώρου, εκτός χιπ χοπ, που γράφουν ροκ ή έντεχνα πχ, σε έχουν αποδεχτεί; Πώς σε αντιμετωπίζουν; Ισότιμα ή θεωρούν ότι δεν είσαι ακριβώς σαν αυτούς;
Δεν γνωρίζω για αυτό αλλά εφόσον εγώ δεν είχα ποτέ σκοπό να κάνω μουσική καριέρα -δηλαδή αν δεν υπήρχε το ραπ, δεν θα ασχολούμουν- είμαι καλά εδώ που είμαι, οπότε κι αν δεν με αναγνωρίζουν δεν υπάρχει κανένα θέμα.

Ρωτάω γενικά, ξέρεις, μπορεί να μου πεις ότι “μου έχει τύχει αυτή η ιστορία με κάποιον”.
Κατά κάποιον τρόπο κάποιοι παραγωγοί του ραπ, όπως εγώ, επειδή μπήκαμε σε αυτό το πεδίο από την αγάπη μας για τη συγκεκριμένη μουσική, μπορεί όντως να είμαστε και λίγο λαθρεπιβάτες των μουσικών παραγωγών, αλλά τουλάχιστον αυτό που κάνουμε το αγαπάμε πολύ. Είναι δημιουργικό.

Ναι, προφανώς.
Στο ραπ, το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι δεν είχαν μουσική μόρφωση με την συμβατική έννοια, τους έκανε ευρηματικούς, πράγμα το οποίο είναι πολύ σημαντικό στη δημιουργία. Δηλαδή ναι, μπορεί σε ένα στούντιο να τους φανεί τρελό που εμείς χρησιμοποιούμε επίτηδες distortion στα μπάσα αλλά είναι δημιουργικό.

Απλά ήθελα να δω αυτό, τι εικόνα έχουν οι άλλοι για τους χιπ χοπ παραγωγούς.
Δεν έχω συνεργαστεί και δεν έχω βρεθεί και με πολλούς μουσικούς πάνω στη δουλειά πάντως για να ξέρω ακριβώς.

Με την Χάρις Αλεξίου όμως δεν είχες συμμετοχή;
Ναι αλλά δεν τη γνώρισα, δεν είχα άμεση επαφή. Είχα την επαφή που έχω εγώ με τη μουσική, δηλαδή είχα τα κανάλια, είχα το πρόγραμμα μου, είχα τον Αλέξη να συζητάμε για το πώς πρέπει να πάει.

Απλά ήθελα να δω λίγο πώς σε βλέπουν οι άνθρωποι που είναι εκτός χιπ χοπ, γιατί μέσα στο χιπ χοπ προφανώς σε θεωρούν τοπ. Άσχετο, αλλά σε αντιγράφουν; Έχεις δει κάτι τέτοιο;
Δεν νομίζω ότι προσπάθησε κάποιος να με αντιγράψει αλλά τα ρεύματα που μπορεί να δημιούργησα ανά καιρούς, μπορεί όντως κάποιους να τους επηρέασαν, το οποίο είναι θεμιτό γιατί κι εγώ επηρεάστηκα από αλλού.

Δεν έχω νιώσει ποτέ φθόνο για κάποιον να πω ότι αυτός αντιγράφει. Γενικά, δεν βλέπω κι έτσι τα πράγματα.

Και για τον Τζαμάλ είχες γράψει πολύ ωραίες μουσικές. Μπορείς να μου πεις από ποιο τραγούδι είναι το sample της “Φαβέλας”;
Δε θυμάμαι καν. Πάντως αυτό είναι από τις λίγες φορές όπου δεν έχω κάνει πολλά πράγματα στο sample, οπότε φαντάζομαι ότι κάποιος θα το βρει κάποια στιγμή. Δεν είναι κρυφό.

Απ’ την άλλη, υπάρχουν πράγματα στου Λεξ που είναι τόσο πολύ πετσοκομμένα που δεν θα φανούν ποτέ.

Τα μάρτυρας αυτά, λες από πού έχεις πάρει κάποιο sample;
Γενικά λίγα samples θυμάμαι από πού τα πήρα. Από το Film Noir θυμάμαι ότι το “Πολίτης Φ” του Φορτσάτου έχει ένα σημείο από ένα γιαπωνέζικο horror film, το “Hausu”, κάπως έτσι…

Πάντως καμιά φορά όταν τα πετυχαίνω στο YouTube, μ’ αρέσει που βλέπω στα σχόλια να έχουν βρει ποιο είναι το ορίτζιναλ κομμάτι και να το γράφουν από κάτω.

Όμως η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν μπορώ να το κάνω πλέον, πχ να βρω ένα σάουντρακ του ‘80 και να κόψω κάτι. Και δεν μπορώ γιατί πλέον τα πράγματα έχουν μεγαλώσει, υπάρχουν τα copyrights κλπ. Σήμερα αν χρησιμοποιήσω sample ή ζητάω την άδεια ή το το κάνω τελείως δικό μου, σε σημείο που ούτε ο ίδιος ο δημιουργός του να μην το καταλάβει. Και όταν βρω ένα καλό δείγμα ποτέ δεν αρχίζω να το δουλεύω αν δεν πάρω την άδεια, για να μην πω στον πειρασμό να το βγάλω έτσι. Και η δυσκολία όλου αυτού με κάνει πιο συχνά πλέον να συνθέτω τα πάντα από την αρχή παρά να sampλάρω.

Οπότε στο “2XXX” πχ, ας πάρουμε το “Vittorio”, εκεί πώς το δούλεψες το κομμάτι;
Κάνοντας τον δεύτερο δίσκο είχα καταλάβει ότι τα πράγματα είναι σοβαρά και ότι δεν μπορώ να σαμπλάρω ό, τι θέλω. Όποτε σε περιπτώσεις όπως το Vittorio έστελνα σε έναν συνεργάτη που σπούδαζε μουσική για κινηματογράφο σε πανεπιστήμιο στην Αμερική MIDI και μελωδίες που έχω συνθέσει ώστε να τα ξαναπαίξει σε πιάνο κανονικό, σε κανονικό χώρο με την κανονική ηχώ και να μου το ξαναγυρίσει πίσω με αυτό το rusty ηχόχρωμα, το οποίο θα μπορούσα να έχω μόνο άμα το σάμπλαρα από κάπου. Και από πάνω έχω συνθέσει τα synths και όλα τα υπόλοιπα κτλ. (drums, μπασο)

Πλέον καταφέρνω και κάνω και τις δικές μου συνθέσεις να ακούγονται έτσι, τόσο παλιές κλπ με διάφορα tapes ας πούμε, με software. Αλλά τότε ήθελα να πετύχω τη συνοχή με τον πρώτο δίσκο όπου τα περισσότερα ήταν σαμπλαρισμένα.

Αυτόν τον ήχο τον έχεις αφήσει τώρα πίσω σου και το έχεις ρίξει πιο πολύ στο drill ή σε άλλα είδη, δεν ξέρω;
Κοίτα, και το drill έχω αφήσει αλλά και το πάρα πολύ σκοτάδι. Αυτό το horror σκοτάδι που είχα δεν το νιώθω πλέον και σαν άνθρωπος. Τώρα έχω μεγαλώσει, τα πράγματα πάνε καλά. Δηλαδή είναι και λίγο παρωχημένο τώρα να πηγαίνουν τα πράγματα τόσο καλά κι εγώ να βγάζω αυτή τη μαυρίλα. Θα σήμαινε ότι το κάνω για το μεροκάματο.

Ότι το κάνεις επίτηδες; Ότι δεν το νιώθεις;
Ναι, ότι επειδή αυτό με χαρακτηρίζει, θα είμαστε μαύροι για μια ζωή για να μη χάσουμε τους πελάτες. Αλλά δεν το νιώθω έτσι. Προσωπικά τα πράγματα πάνε πολύ καλά για να βγαίνει τόση μαυρίλα από μέσα μου μουσικά.

Ντάξει, πάντως ήταν καλά τότε για μας.
Μια χαρά ήταν για όλους. Και για μένα ήταν καλά.

ΣΠΟΥΔΕΣ, ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ “ΚΑΝΑ ΔΥΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ”

Πριν τα καταφέρεις με τη μουσική, τι δουλειά έκανες;
Ψυχολογία έχω σπουδάσει αλλά δεν έχω ασχοληθεί.

Πού;
Στο Αριστοτέλειο. Αλλά δεν ήταν για μένα, το κατάλαβα στη σχολή και έστριψα όσο γίνεται από την κλινική ψυχολογία προς την κοινωνική που μου ταίριαζε περισσότερο. Έκανα μεταπτυχιακό στις θεωρίες πλήθους που ήταν σχετικό με ψυχολογία της μάζας, που ήταν πολύ ενδιαφέρον αλλά δεν κατάφερα να το σώσω.

Και μάλιστα τότε χτύπησε και η Κρίση. Σκέφτηκα “τι επιλογές έχω ως κοινωνικός ψυχολόγος;”. Θυμάμαι που μπήκα σε ένα site μίας εταιρείας κοινωνικών ερευνών και είδα κάτι μαύρα πανό, “παρακαλώ μη μας κλείνετε” και εκεί κατάλαβα ότι τα πράγματα είναι δύσκολα.

Από το βιβλίο “Κανά δυο φωτογραφίες” του Δημήτρη Μουγκού, ποιες ξεχωρίζεις; Είναι κάποιες που τις θυμάσαι και τις αγαπάς περισσότερο;
Αυτές οι οποίες είναι αυθόρμητες και είναι μέσα στο χώρο που γίνονται οι δουλειές, που είναι στο σπίτι στον 3ο όροφο. Αυτές είναι οι αγαπημένες μου.

Γιατί υπάρχουν και κάποιες άλλες που είναι για το εξώφυλλο ή για το οπισθόφυλλο, και για τα οποία έπρεπε να έχουμε φωτογραφίες και έτσι πήραμε τον Δημήτρη να μας βγάλει.

Προτιμώ αυτές που φαίνεται το χάος, πχ αυτή που υπάρχει και μια κόκα κόλα στο τραπέζι γιατί συνήθως με τον Αλέξη όταν βρισκόμασταν για brainstorming χρειαζόμασταν sugar high, δηλαδή με τη ζάχαρη αρχίζαμε και κατεβάζαμε ιδέες, οπότε έχει γίνει πολλές φορές αυτό.

Δεν το έχετε γυρίσει στη zero δηλαδή, όχι.
Ε, εγώ το έχω γυρίσει σε Monster zero, ο Αλέξης, όχι. Εγώ είμαι παραγωγός όμως, κάνω καθιστική ζωή.

Και εν τω μεταξύ μένεις ακόμα στη Ναυαρίνου. Διάβαζα ότι έμενες εκεί και μαζί με τον Δημήτρη Μουγκό, έτσι;
Ναι, έμενα στον 3ο με τον Μουγκό.

Κανονικά πού έχεις μεγαλώσει;
Στη Ναυαρίνου. Στον 3ο που μέναμε με τον Μουγκό ήταν το πατρικό μου.

Α, είσαι από πάντα εκεί.
Μια ζωή εδώ. Έχω φύγει μόνο για λίγο. Έμεινα στην Αγγλία δύο χρόνια, και ένα εξάμηνο στην
Αθήνα.

Στο “Κανά Δυο Φωτογραφίες”, φαντάζομαι θα υπάρχουν φωτογραφίες από αυτό το σπίτι.
Ε, είναι πολλές από εκεί. Από το πατρικό μου είναι και το βίντεο που έχουμε κάνει για το “Τίποτα στον κόσμο”, εκεί που δείχνει την κουζίνα. Το μισό βίντεο είναι στο σπίτι του Αλέξη, το άλλο μισό είναι στο δικό μου.

Το πίσω που φαίνεται, που είναι παιδιά που παίζουν, είναι εδώ στη Ναυαρίνου.

Μία φωτογραφία που είσαι στο μηχανάκι και ο Λεξ κάθεται πίσω σου και μία άλλη που είσαι στο αυτοκίνητο και ο Λεξ δίπλα σου τρώει πατατάκια, γαριδάκια, δεν ξέρω τι, αυτές ήταν αυθόρμητες; Ή ήταν για το άλμπουμ;
Ήταν φωτογραφίες που βγάλαμε για να συνοδεύουν τον δεύτερο δίσκο. Το μηχανάκι είναι ενός φίλου και ήταν ιδέα του Λεξ από την αρχή, ενώ η επόμενη ήταν πιο αυθόρμητη.

Από ομάδα τι είσαι;
ΠΑΟΚ.

Ασχολείσαι δηλαδή;
Κοίτα, στην πόλη το να λες “ασχολείσαι” σημαίνει κάτι άλλο.

Α, ναι έχει ξεφύγει η κατάσταση.
Οπότε δεν ασχολούμαι. Αλλά ότι βλέπω κάθε ματς και πηγαίνω όποτε μπορώ και στεναχωριέμαι και χαίρομαι κτλ, ναι.

SADAM KAI ΖΗΝΩΝ

Για τον νέο δίσκο του Sadam; Είδα τώρα ότι θα παίξει σε έναν μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που θα έπαιζε αρχικά. Πρέπει να γίνεται χαμός.
Ναι, θα πάει σε μεγαλύτερο. Σ’ αυτόν τον δίσκο έκανα το executive production.

Στο λάιβ θα πας να παίξεις κι εσύ;
Όχι. Εγώ έκανα τη δουλειά μου. Τώρα θα παίξει αυτός.

Εν τω μεταξύ, όταν άκουσες τον Sadam στο “Παυσίπονα” του Λεξ είπες ότι “όπα, αυτός εδώ κάτι έχει, θα του κάνουμε δίσκο”;
Όχι, δεν μου άρεσε σε εκείνο.

Σοβαρά; Μα γιατί;
Όχι, ήταν πολύ αργό για εκείνον. Είναι πολύ καλός σε πιο καινούργια πράγματα.

Ο Sadam ήταν στην παρέα σας από παλιά και απλά δεν ράπαρε “επαγγελματικά”;
Ναι, είμαστε παρέα από μικροί, ήταν λίγο μικρότερος από εμάς, δύο χρόνια, που βέβαια όταν ήμασταν πολύ μικροί αυτό ήταν μεγάλο χάσμα.

Δηλαδή εγώ τον θυμάμαι σαν τον μικρό αδερφό ενός φίλου και συμμαθητή μου, ο οποίος ήταν και αυτός στο crew μας. Ε, και όσο μεγαλώναμε, τελείωσε αυτή η διαφορά στην ηλικία.

ΟΚ, υπερκαλύφθηκε εγώ θα σου έλεγα.
Σε εκείνο το άλμπουμ πάντως ο Φίλιππος μου άρεσε πιο πολύ που είναι στο τελευταίο κομμάτι, στο “Γρανίτες και Τσιγάρα”.

ΟK, άρα περίμενε, ο Sadam που ήταν τόσο καιρό μαζί σας, δεν ράπαρε ποτέ, δηλαδή δεν έμπαινε στη διαδικασία;
Πάντα είχε σχέση με το ραπ, πάντα άκουγε, πάντα ράπαρε σε εμάς, είχε κουπλέ από εδώ και από κει, αλλά όχι, δεν είχε μπει στη διαδικασία να ηχογραφήσει ποτέ.

Πάει πολύ καλά, είναι αυθεντικός. Είναι πάρα πολύ καλός. Και σέβομαι και τη δικιά του πραγματικότητα επειδή είναι αλήθεια.

Ξέχασα να σε ρωτήσω για το “Καμικάζι” του Ζήνωνα. Περίμενες ότι θα πάει τόσο καλά;
Αρχικά ήταν άλλη η μουσική που το δοκιμάσαμε. Παρόλα αυτά, όταν αλλάξαμε το beat καταλάβαμε τι θα γίνει. Ήμουν με τον φίλο Νότη Αγγελή στα Ηλύσια και το ακούγαμε σαν ηχητικό πριν τελειώσει το μοντάζ και ήμασταν σίγουροι.

Νομίζω του έδωσες την καλύτερη μουσική σου απ’ τα υπόλοιπα session. Πόσο τυχαίο που το έκανες σε αδερφό σου;
Δεν πιστεύω ότι είναι το καλύτερο beat ούτε θεωρώ ότι είναι ένα δώρο που έκανα στον αδερφό μου. Όπως και σε άλλα session, ο ράπερ ήταν αντάξιος της περίστασης. Ο Ζήνων κατέθεσε την ψυχή του στη μουσική, ξεδίπλωσε το ταλέντο του και μίλησε στις καρδιές του κόσμου.

Θεωρώ ότι το μεγαλύτερο μερίδιο της επιτυχίας οφείλεται σε αυτόν.

Η ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΤΗ MINOS

Εν τω μεταξύ, έχεις πάει στην Minos τώρα. Πώς προέκυψε αυτό;
Κοίτα, πλέον τη δισκογραφική τη χρειαζόμαστε μόνο για το distribution. Μπορείς να το κάνεις και τελείως ανεξάρτητα μέσω κάποιων sites στο ίντερνετ, όπου όμως ένα πρόβλημα να δημιουργηθεί, ένα copyright claim, κάτι, δεν υπάρχει κάποιος να σε βοηθήσει. Δηλαδή αν σηκωθεί το κομμάτι σου κάπου πειρατικά, μπορεί να τους ψάχνεις καμιά βδομάδα για να βρεθεί μια λύση. Είσαι τελείως φτερό στον άνεμο έτσι.

Στην ουσία δεν μιλάμε για συμβόλαια στα οποία σου λένε τι θα βγάλεις, πότε θα το βγάλεις κλπ. Είναι συμβόλαια στα οποία εσύ λες “έκανα αυτό το άλμπουμ, το σηκώνετε, παίρνετε το ποσοστό σας και μου δίνετε τα κέρδη μου”. Αυτό είναι το deal.

Με όποια εταιρεία και να το κάνεις, το ίδιο. Τα μόνα που αλλάζουν είναι τα ποσοστά και η συνεννόηση.

Απλά αναρωτιόμουν αν αυτοί που θα σε “έχουν” στην εταιρεία τους, μπορεί να σου ζητήσουν να γράψεις μουσική για δικούς τους καλλιτέχνες. Αν παίζει και κάτι τέτοιο.
Φαντάζομαι θα μπορούσαν να μου το ζητήσουν και πριν πάω εκεί.

Δεν αλλάζει κάτι. Και αν θα δεχόμουν να κάνω κάτι τέτοιο, θα είχε σχέση με το αν εγώ θέλω να
το κάνω, χωρίς να με δεσμεύει το ότι είμαι εκεί.

Αν θες δηλαδή να κάνεις συνεργασία με κάποιον που είναι ανεξάρτητος, μπορείς;
Ναι, βέβαια. Η Minos οτιδήποτε βγει με μένα ως main artist έχει την αποκλειστικότητα να το διανείμει αυτή στα ψηφιακά καταστήματα. Ωραία; Αλλά σε οποιοδήποτε πρότζεκτ βγαίνει από αλλού και συμμετέχω, εγώ πληρώνομαι από την άλλη εταιρεία κανονικά, δεν υπάρχει αποκλειστικότητα.

Δηλαδή αν αρχίσω νέα sessions και τα βγάζω από το κανάλι μου στο Spotify, θα τα κανονίσω με την Minos. Αν όμως είμαι στον δίσκο του Λεξ, ο οποίος είναι αλλού, θα πληρωθώ από αλλού.

Άκου. Αν περίμενα ένα συμβόλαιο από τη Minos για να κάνω κάτι το οποίο δεν με εκφράζει, μπορούσα και πριν, χωρίς αυτό.