Τράπεζες: Χωρίς τέλος οι αποπληρωμές δανείων από τις επιχειρήσεις

«Βραδυφλεγή βόμβα» στα θεμέλια των Business Plans που ανακοίνωσαν πρόσφατα στους αναλυτές οι διοικήσεις των συστημικών τραπεζών για την επόμενη τριετία και ειδικά των φιλόδοξων στόχων για το ύψος των νέων χορηγήσεων, αποτελεί το φαινόμενο της αποπληρωμής των δανείων κυρίως από τις επιχειρήσεις.

Η επιλογή των επιχειρήσεων όχι μόνο να γυρίσουν την πλάτη στον τραπεζικό δανεισμό λόγω της έκρηξης του κόστους χρήματος το 2023 αλλά ταυτόχρονα να προχωρήσουν στην αποπληρωμή – από όσες επιχειρήσεις είχαν την ρευστότητα – του δανεισμού τους, είχε σαν αποτέλεσμα τους αναιμικούς ρυθμούς της πιστωτικής επέκτασης κατά την προηγούμενη χρονικά καθώς για μεγάλα χρονικά διαστήματα οι αποπληρωμές των δανείων υπερέβαιναν τις νέες χορηγήσεις.

Υπενθυμίζεται ότι το 2023 και σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία οι αποπληρωμές δανείων στο πιστωτικό σύστημα ξεπέρασαν τα 24 δισ. ευρώ. Όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές «είναι προφανές ότι σε ένα σημαντικό κομμάτι της αγοράς υπάρχει επαρκής ρευστότητα και είναι λογικό, όσο τα επιτόκια παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, οι επιχειρήσεις να σπεύδουν να συμμαζεύουν τον δανεισμό τους».

Τόσο προς το τέλος της προηγούμενης χρονιάς όσο και στην έναρξη της τρέχουσας οι τραπεζίτες με κάθε ευκαιρία έσπευσαν να εκφράσουν την εκτίμηση ότι ήταν θέμα χρόνου το φαινόμενο να ολοκληρωθεί πυροδοτώντας ταυτόχρονα επιτάχυνση του ρυθμού της πιστωτικής επέκτασης. Ωστόσο, η πραγματικότητα διαψεύδει τα τραπεζικά επιτελεία καθώς οι επιχειρήσεις με ρευστότητα συνεχίζουν να προχωρούν στην εξόφληση των δανείων τους.

Μάλιστα τα στοιχεία που έχουν οι τράπεζες στην διάθεση τους δείχνουν ότι καθ’ όλη την διάρκεια του πρώτου τριμήνου και ιδιαίτερα το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου πολλές μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις έσπευσαν να προχωρήσουν στην αποπληρωμή – μερική ή ολική – του δανεισμού τους, επιτείνοντας τον προβληματισμό στα τραπεζικά επιτελεία που όπως έχουν ανακοινώσει, το πιστωτικό σύστημα σκοπεύει να προχωρήσει συνολικά σε νέες χορηγήσεις ύψους 7 δις. ευρώ για το 2024. Προβληματισμός που όσο το φαινόμενο των αποπληρωμών δεν δείχνει σημάδια ουσιαστικής κόπωσης θα επιτείνεται καθώς η πιστωτική επέκταση αποτελεί βασική παραδοχή των Business Plans που έθεσαν πρόσφατα υπ’ όψιν την επενδυτικής κοινότητας.

Υπενθυμίζεται ότι παρά το γεγονός ότι το 2023 οι τράπεζες ανάμεναν «έκρηξη» των νέων χορηγήσεων η εκτίμηση αυτή δεν επιβεβαιώθηκε καθώς η απότομη αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ και η συνεπακόλουθη αύξηση του κόστους χρήματος οδήγησε, κυρίως τις επιχειρήσεις, σε μαζικές αποπληρωμές δανείων, οι οποίες ήταν περισσότερες από τις νέες εκταμιεύσεις με αποτέλεσμα ο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης να είναι τελικά αναιμικός. Την ίδια στιγμή η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων «έβαλε» στο ψυγείο και την ζήτηση για δάνεια από πλευράς των νοικοκυριών, φαινόμενο που επηρέασε κυρίως την στεγαστική πίστη.

Η αρνητική πιστωτική επέκταση αποτελεί και το μόνο «μελανό» σημείο κατά τις επαφές που έχουν τους τελευταίους μήνες οι Έλληνες τραπεζίτες με τους μεγάλους θεσμικούς οίκους του εξωτερικού. Μετά τις μέτριες επιδόσεις του 2023, είναι φυσικό οι διεθνείς αναλυτές να θεωρούν εξαιρετικά αισιόδοξες τις όποιες εκτιμήσεις για νέα δάνεια το 2024.

Χωρίς αποτέλεσμα η αντεπίθεση

Την ώρα που οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν καταφέρει όχι μόνο να αυξήσουν την καταθετική τους βάση, συγκρατώντας το κόστος τους από την άνοδο των επιτοκίων της ΕΚΤ, αλλά και να βρίσκονται σε μακράν καλύτερη θέση ρευστότητας από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες (διαθέτουν τη χαμηλότερη αναλογία δανείων προς καταθέσεις στην Ευρωζώνη 59% έναντι μέσου όρου 104%) η πραγματική οικονομία τελεί υπό συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας.

Χωρίς αντίκρισμα παραμένουν και οι νέες μειώσεις στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων που προσφέρουν οι τράπεζες ως απάντηση στο κλίμα επιφυλακτικότητας που υπάρχει στα νοικοκυριά για την αγορά κατοικίας μέσω δανείου, σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον των εν δυνάμει νέων αγοραστών. Πηγές από τις τράπεζες σχολιάζουν ότι τα επιτόκια σταθερής διάρκειας έχουν υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά και συγκρίνονται με το μέσο επίπεδο των κυμαινόμενων επιτοκίων που ίσχυε στη χώρα μας το 2019.

Μικρή ανάσα

Πάντως στα χθεσινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος έδειξαν μικρή βελτίωση της εικόνας τον Φεβρουάριο, σε σχέση με τον Ιανουάριο όπου υπήρξε σημαντική μείωση των χορηγήσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία υπήρξε αύξηση στην παροχή δανείων, τα περισσότερα από τα οποία κατευθύνθηκαν σε επιχειρήσεις.

Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης της εγχώριας οικονομίας διαμορφώθηκε σε 3,1%, το Φεβρουάριο του 2024, από 1,9% τον προηγούμενο μήνα. Η μερίδα του λέοντος κατευθύνθηκε προς τις επιχειρήσεις, με τη χρηματοδότηση να είναι θετική κατά 924 εκατ. ευρώ, ενώ στον αντίποδα υπήρξε υποχώρηση στην παροχή δανείων προς ελεύθερους επαγγελματίες, νοικοκυριά και μη κερδοσκοπικά ιδρύματα.

Αποτέλεσμα αυτής της πορείας ήταν η μηνιαία καθαρή ροή της συνολικής χρηματοδότησης να είναι θετική κατά 1.618 εκατ. ευρώ, τον Φεβρουάριο του 2024, έναντι αρνητικής καθαρής ροής 4.471 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.