Είμεθα τεντιμπόις

Πριν από ένα μήνα, στις 8 Μαρτίου, η μητέρα μου βρέθηκε σε μια εκδήλωση, που οργάνωσε μια συλλογικότητα, για την Ημέρα της Γυναίκας και στην οποία, λίγο – πολύ, συζητήθηκαν ζητήματα σχετικά με την ισότητα και την έμφυλη βία. Στη διάρκεια της εκδήλωσης αυτής, πήρε τον λόγο μια γυναίκα από το κοινό και είπε κάτι που προσωπικά, όταν μου το μετέφερε η μητέρα μου, με συγκλόνισε: «Βία είναι να εργάζομαι 13 και 15 ώρες τη μέρα για να συντηρήσω την οικογένειά μου και να μην ξέρω αν το παιδί που μεγαλώνω βιώνει το ίδιο bullying ή το ασκεί σε κάποιο άλλο παιδί».

Μέσα σε λίγες λέξεις, η γυναίκα αυτή έθεσε το φαινόμενο της βίας των ανηλίκων σε μια βάση που η Πολιτεία ή αρνείται να καταλάβει ή δεν θέλει. Τουλάχιστον, αυτό βγαίνει ως συμπέρασμα από το «Εθνικό Σχέδιο κατά του Bullying». Ανάμεσα σε άλλα, ο υπουργός Παιδείας Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Κυριάκος Πιερρακάκης, ανακοίνωσε την Τρίτη 9/4, παρόντος του πρωθυπουργού, την αυστηροποίηση του πλαισίου των συνεπειών, οπότε πλέον:

1. Επανέρχεται η πενθήμερη αποβολή,
2. Επανέρχεται ο διαχωρισμός των απουσιών σε αδικαιολόγητες και δικαιολογημένες 40 – 75,
3. Σε περίπτωση που μαθητής προκαλέσει υλικές ζημιές στο σχολείο τότε οι γονείς θα επιβαρύνονται οικονομικά για την κάλυψη του κόστους της επιδιόρθωσης.

Παράλληλα, παρουσιάστηκε η «πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr στην οποία θα μπορούν οι μαθητές και οι γονείς τους να υποβάλλουν αναφορές για περιστατικά τα οποία τους απασχολούν… Επίσης «θα ψηφιοποιηθεί το απουσιολόγιο, το βιβλίο ύλης και οι βαθμολογικές επιδόσεις των μαθητών». Α και για να μην το ξεχάσω, «η χρήση κινητών τηλεφώνων στο σχολείο παραμένει απαγορευτική».

Ήδη, από αυτό το τελευταίο διαφαίνεται πως η ομάδα που συνέταξε αυτό το «εθνικό σχέδιο», πολύ μικρή ιδέα έχει για το τι συμβαίνει σήμερα στα σχολεία. Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. Επί της ουσίας λέμε σε ένα παιδί που εμφανίζει επιθετική έως παραβατική συμπεριφορά πως η τιμωρία του γι’ αυτό θα είναι να λείψει 5 μέρες από το σχολείο (που, ναι αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι θα αυξηθούν οι αδικαιολόγητες απουσίες του, μακροπρόθεσμα ίσως κινδυνέψει να μείνει στην ίδια τάξη κλπ.). Μα αν δείχνει ένα πράγμα ένα παιδί με αυτή τη συμπεριφορά είναι ότι έχει προ πολλού απολέσει το ενδιαφέρον του για το σχολείο. Το τελευταίο πράγμα που το απασχολεί είναι η εικόνα ενός επιμελούς ή, εν πάση περιπτώσει, συμβατικού μαθητή. Ένα παιδί που ξεσπά, ασκεί βία, παρενοχλεί, δεν θα σταματήσει να κάνει τα παραπάνω επειδή έλαβε μια αποβολή. Είναι τουλάχιστον επιφανειακή και μακριά από τα βαθύτερα αίτια του προβλήματος αυτή η προσέγγιση.

Σε ό,τι αφορά στην πλατφόρμα «stop bullying», νιώθω ότι ο νυν υπουργός Παιδείας εφαρμόζει τη «στρατηγική 112» δια πάσαν νόσον. Όμως, όπως έχει φανεί και με τον τριψήφιο σε έκτακτες ανάγκες, όπως συμβαίνει και με το Panic button στην έμφυλη βία, η – χρήσιμη, ναι, κατά τ’ άλλα – αξιοποίηση της τεχνολογίας, δεν αρκεί από μόνη της για να λύσει σύνθετα προβλήματα, πόσω δε μάλλον όταν στη συζήτηση μπαίνει ο ανθρώπινος παράγοντας. Ζητάμε από τα θύματα να καταγγείλουν αυτό που τους συμβαίνει, ενώ γνωρίζουμε ήδη (χρειάστηκαν δεκάδες κακοποιημένες γυναίκες και πολλές δολοφονημένες για να το γνωρίζουμε), ότι πολύ συχνά τα θύματα φοβούνται να μιλήσουν.

Παρεμπιπτόντως, αδυνατώ να καταλάβω πώς θα ενισχύσει την αντιμετώπιση του bullying η ψηφιοποίηση του βιβλίου ύλης, αλλά αυτό ίσως είναι προσωπική μου ανεπάρκεια, οπότε ας το προσπεράσουμε.

Εν ολίγοις, όσοι/όσες πιστεύουν πως το bullying (όπως και η έμφυλη ή οπαδική βία), λύνεται με επιπλέον καταστολή, έχει τα ίδια βαθιά μεσάνυχτα με εκείνους/εκείνες που πιστεύουν πως η βία των ανηλίκων αφορά αποκλειστικά σε «περιθωριοποιημένες περιοχές» (κάπου εδώ να σημειώσω πως η εκδήλωση που ανέφερα στην αρχή έλαβε χώρα στον δήμο Γλυφάδας).

Χωρίς δομές ΔΩΡΕΑΝ ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, προσβάσιμες σε παιδιά, νέους και ενήλικες 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, 12 μήνες τον χρόνο σε όλους τους δήμους της χώρας, χωρίς σχολεία που να έχουν στο επίκεντρό τους τα ίδια τα παιδιά και όχι τους βαθμούς τους, με γονείς που εργάζονται 10+ ώρες τη μέρα για να ανταπεξέλθουν (αν ανταπεξέλθουν) στις υποχρεώσεις, θα είναι σαν να κυνηγάμε την ουρά μας. Διότι, έστω ότι ένα παιδί παίρνει πράγματι 5ημερη αποβολή. Μετά το πέρας του πενθημέρου που θα επιστρέψει στο σχολείο του, οι λόγοι που το έκαναν να έχει την παρενοχλητική, κακοποιητική, βίαιη συμπεριφορά, θα έχουν εκλείψει; Εάν η απάντηση είναι «ναι», τότε στρουθοκαμηλίζουμε.

Έχουν περάσει 66 χρόνια από τη θέσπιση του «Νόμου 4000», τότε που κούρευαν με τη ψιλή, διαπόμπευαν και εξευτέλιζαν τους ατίθασους νέους της εποχής, με την κατηγορία του «τεντιμποϊσμού». Καταργήθηκε το 1983. Σήμερα, το 2024, θα έπρεπε να είμαστε σε θέση να καταλαβαίνουμε – και να πράττουμε αναλόγως – πως τα παιδιά και οι νέοι που καταφεύγουν στο bullying «φωνάζουν» για προσοχή, πως πρωτίστως χρειάζονται βοήθεια και τα ίδια. Ειδεμή, θα εξακολουθήσουν οι τίτλοι των ειδήσεων για ανήλικα που δέρνουν ανήλικα, με τον μέσο τηλεθεατή να αναρωτιέται από τον καναπέ του: «Καλά, γονείς δεν έχουν τα παλιόπαιδα να τα μαζέψουν;».