Η Κομισιόν χωρίς τη φον ντερ Λάιεν – Οι επικρατέστεροι διάδοχοι

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι αυτή τη στιγμή το φαβορί για να λάβει μια δεύτερη θητεία στην εκτελεστική εξουσία της ΕΕ, ωστόσο πλέον υπάρχουν φαινομενικά και άλλοι “μνηστήρες” για τη θέση της.

Το Politico αναφέρει πως αυτή τη στιγμή παίζεται ένα “συναρπαστικό παιχνίδι” στις Βρυξέλλες με διάφορους να εμπλέκονται σε αυτό, από πολιτικούς, διπλωμάτες και αξιωματούχους που επικρίνουν την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μέχρι δημοσιογράφους. Σε κάθε περίπτωση το Politico αναφέρει πως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είναι απίθανο να παραιτηθεί από την προεδρία της Επιτροπής εάν παραμείνει η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στις Βρυξέλλες μετά τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου.

Το Politico σημειώνει πως το 2019 κανείς δεν έβαζε τα “λεφτά” του στο να γίνει πρόεδρος της Επιτροπής η φον ντερ Λάιεν, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να εμφανιστούν και άλλες υποψηφιότητες δεδομένης της αντιδημοφιλίας της προέδρου αυτή τη στιγμή. Πριν λίγες ώρες άλλωστε, δημοσίευμα του Bloomberg ανέφερε πως ο Εμανουέλ Μακρόν έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για να βάλει απέναντι στην φον ντερ Λάιεν τον Μάριο Ντράγκι.

Η φον ντερ Λάιεν αντιμετωπίζει κριτική για τον τρόπο με τον οποίο διηύθυνε την Επιτροπή τα τελευταία πέντε χρόνια, ιδίως όσον αφορά τις εμπορικές διαπραγματεύσεις, την κλιματική μετάβαση της ΕΕ και τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ενώ ο ίδιος ο Μακρόν έχει ασκήσει ανοιχτή κριτική στις επιδόσεις της. Δεν είναι βέβαια σαφές αν ο Μακρόν θα προκρίνει τελικά άλλον υποψήφιο, ή αν θέλει να πιέσει την πλευρά της φον ντερ Λάιεν για να εξυπηρετήσει τα δικά του συμφέροντα.

Σε κάθε περίπτωση η φον ντερ Λάιεν εξακολουθεί να είναι το φαβορί, καθώς είναι η επικεφαλής υποψήφια του ΕΛΚ, το οποίο αναμένεται να κερδίσει τις περισσότερες ψήφους τον Ιούνιο.

Οι “αντίπαλοι” της φον ντερ Λάιεν σύμφωνα με το Politico:

Mario Draghi –  Μάριο Ντράγκι

Γιατί; Ο 76χρονος ηγήθηκε ενός ευρύτατου ιταλικού συνασπισμού μέχρι τη διάλυσή του το 2022 και το όνομά του εμφανίζεται συχνά όταν κενώνονται διεθνείς ηγετικοί ρόλοι. Μέχρι στιγμής, ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει συνδεθεί κυρίως με τη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (όταν αποχωρήσει ο Σαρλ Μισέλ).

Ο Ντράγκι έχει ήδη επιστρέψει στην πολιτική της ΕΕ, καθώς εργάζεται πάνω σε ένα επίσημο σχέδιο των Βρυξελλών για να καταστήσει το μπλοκ πιο ανταγωνιστικό, το οποίο θα παραδώσει αμέσως μετά τις εκλογές της ΕΕ, όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα παζαρεύουν για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας του μπλοκ. Συν τοις άλλοις, βρίσκεται κοντά στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.

Γιατί όχι; Ο Ιταλός δεν έχει σαφή πολιτική τοποθέτηση και είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί το ΕΛΚ θα παρέδιδε την ισχυρή θέση του προέδρου της Επιτροπής σε κάποιον χωρίς σαφή πολιτική πίστη, όπως τονίζει το Politico.

Roberta Metsola – Ρομπέρτα Μέτσολα

Γιατί; Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το ΕΛΚ είναι απίθανο να εγκαταλείψει την ηγεσία της Επιτροπής κατά την επόμενη θητεία. Ωστόσο, εάν η φον ντερ Λάιεν δεν λάβει την υποστήριξη που χρειάζεται, μια άλλη κορυφαία γυναίκα υποψήφια του ΕΛΚ θα μπορούσε να βγει στην επιφάνεια.

Ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Μέτσολα έχει καταφέρει να παραμείνει υπεράνω της πολιτικής αντιπαράθεσης, μια τακτική που τη βοήθησε προηγουμένως να εξασφαλίσει τη σημερινή της θέση. Ταυτόχρονα έχει επιδείξει ηγετική ικανότητα στην εξωτερική πολιτική και ήταν η πρώτη ηγέτης της ΕΕ που επισκέφθηκε το Κίεβο μετά την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022. Με καταγωγή από τη Μάλτα, η Μέστολα θα μπορούσε να είναι μια νίκη για τη νότια Ευρώπη όταν θα μοιραστούν οι κορυφαίες θέσεις εργασίας. Σε μια ανάρτηση στο Instagram την περασμένη εβδομάδα η Μέτσολα εθεάθη με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ – μια υπόδειξη ότι μπορεί να έχει υποστήριξη σε υψηλά κλιμάκια.

Γιατί όχι; Η Μάλτα είναι η μικρότερη χώρα της ΕΕ, τόσο σε μέγεθος όσο και σε πληθυσμό. Επίσης, η Μέτσολα δεν έχει καμία εκτελεστική εμπειρία, ακόμη και στην πατρίδα της. Το συντηρητικό της ιστορικό σχετικά με τις αμβλώσεις χρησιμοποιήθηκε εναντίον της κατά την έναρξη της προεδρίας της στο νομοθετικό σώμα της ΕΕ.

Christine Lagarde – Κριστίν Λαγκάρντ

Γιατί; Επειδή είναι Γαλλίδα. Η απροθυμία του Μακρόν να υποστηρίξει τη φον ντερ Λάιεν για την κορυφαία θέση, θέτει ένα προφανές ερώτημα: Μετά από πέντε χρόνια γερμανικής διακυβέρνησης και μια ακόμη μεγαλύτερη περίοδο που Γερμανοί ή Αυστριακοί κατείχαν τη θέση-κλειδί του επικεφαλής του προσωπικού του προέδρου της Επιτροπής, θα ήθελε ο Μακρόν να διοικήσει την Επιτροπή μια Γαλλίδα;

Ως πρώην υπουργός Οικονομικών και νυν πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η Λαγκάρντ θα μπορούσε να συμπεριλάβει και αυτό στο βιογραφικό της και έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι είναι γυναίκα.

Γιατί όχι; Επειδή είναι Γαλλίδα. (Επίσης: Δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στο προσωπικό της ΕΚΤ).

Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Λαγκάρντ θα ήταν πρόθυμη να εγκαταλείψει την ΕΚΤ πριν από το τέλος της οκταετούς θητείας της, ούτε ότι το Ελιζέ εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να προτείνει το όνομά της. Από τότε που έφυγε από το ΔΝΤ το όνομα της Λαγκάρντ έχει εμφανιστεί επίσης σχεδόν σε κάθε ανασχηματισμό της γαλλικής κυβέρνησης ως πιθανή υπουργός.

Klaus Iohannis – Κλάους Γιοχάνις

Γιατί; Ο πρόεδρος της Ρουμανίας θεωρείται σταθερό χαρτί και είναι ο αγαπημένος των Ευρωπαίων ηγετών, ιδίως των συντηρητικών. Τόσο ο Μακρόν όσο και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς τον έχουν επαινέσει επειδή κράτησε τη χώρα του αγκυροβολημένη στο φιλοδυτικό και φιλοευρωπαϊκό στρατόπεδο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία – κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί για την Ουγγαρία, τη Σλοβακία ή τη Βουλγαρία. Σε αντίθεση με την Πολωνία, η Ρουμανία τήρησε επίσης αυστηρά τους κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και δεν επέβαλε μονομερώς περιορισμούς στα ουκρανικά σιτηρά – ενισχύοντας τη φήμη του Γιοχάνις ως φιλοευρωπαίου ομαδικού παίκτη.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ήρθε η ώρα για έναν Ανατολικοευρωπαίο να ηγηθεί της ΕΕ. Αν είναι έτσι, ο γερμανόφωνος Γιοχάνις είναι σε καλή “μοίρα”, καθώς προέρχεται από την ίδια πολιτική οικογένεια του ΕΛΚ με τη φον ντερ Λάιεν. Η απόφαση του ΕΛΚ να πραγματοποιήσει το εκλογικό του συνέδριο στο Βουκουρέστι μαρτυρά επίσης τη θέση του μεταξύ των συντηρητικών ηγετών της ομάδας.

Με τη δεύτερη θητεία του να λήγει τον Δεκέμβριο, ο Γιοχάνις αναζητά μια κορυφαία διεθνή θέση. Τον περασμένο μήνα συμφώνησε να θέσει υποψηφιότητα ως ο επόμενος ηγέτης του ΝΑΤΟ – αλλά αυτό θα είναι μια δύσκολη μάχη, δεδομένης της ευρείας υποστήριξης του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε.

Γιατί όχι; Η προσπάθεια του Γιοχάνις την τελευταία στιγμή να κλέψει τον ηγετικό ρόλο του ΝΑΤΟ από τον Ρούτε έχει ενοχλήσει ορισμένες δυτικοευρωπαϊκές χώρες.

Andrej Plenković – Αντρέι Πλένκοβιτς

Γιατί; Ο πρωθυπουργός της Κροατίας Αντρέι Πλένκοβιτς προέρχεται επίσης από το ΕΛΚ, και όπως και με τον Γιοχάνις, ο διορισμός του θα ανταποκρινόταν στις αυξανόμενες εκκλήσεις για την Ανατολική Ευρώπη να αποκτήσει μια κορυφαία θέση. Η επιλογή ενός Κροάτη για πρόεδρο της Επιτροπής θα έστελνε επίσης ένα θετικό μήνυμα στα επίδοξα μέλη της ΕΕ (η Κροατία είναι η νεότερη είσοδος κράτους – μέλους στην ΕΕ). Η αιφνιδιαστική ανακοίνωση του Πλένκοβιτς ότι θα ηγηθεί της λίστας υποψηφίων ευρωβουλευτών του κυβερνώντος κόμματος HDZ της Κροατίας έχει κάνει ορισμένους να υποπτεύονται ότι θέλει να εγκαταλείψει την εσωτερική πολιτική. Η εμπειρία του ως πρωθυπουργός από το 2016 του έχει σίγουρα προσφέρει κύρος και ευκαιρίες δικτύωσης με τους συναδέλφους του Ευρωπαίους ηγέτες.

Γιατί όχι; Ο Πλένκοβιτς έχει απορρίψει τις φήμες ότι θα μπορούσε να αντικαταστήσει τη φον ντερ Λάιεν, κάτι που φυσικά θα μπορούσε να θεωρηθεί ως καλή ένδειξη ότι ενδιαφέρεται για τη θέση.

Thierry Breton –  Τιερί Μπρετόν

Γιατί; Είναι Γάλλος. Ο Μπρετόν δήλωσε στο POLITICO πέρυσι ότι ήταν υποψήφιος στο “Plan B” για να γίνει Ευρωπαίος Επίτροπος το 2019 (πήρε τη θέση μόνο αφού η πρώτη επιλογή, η Σιλβί Γκουλάρτ, αποκλείστηκε κατά τη διάρκεια των ακροάσεων επιβεβαίωσης στο Κοινοβούλιο). Έχει αφήσει έντονα να εννοηθεί ότι είναι ανοιχτός στο να γίνει και πάλι “Plan B”, σε περίπτωση που η υποψηφιότητα της φον ντερ Λάιεν δεν ευοδωθεί. Ως πρώην υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, ο Μπρετόν έχει εμπειρία σε ανώτερα στελέχη, και παρόλο που δεν προέρχεται από το ΕΛΚ, κλίνει προς το συντηρητικό κόμμα. Το ιστορικό του ως πρώην διευθύνων σύμβουλος που επανέφερε τη βιομηχανική πολιτική στην ατζέντα της Επιτροπής του επιτρέπει να υποστηρίξει ότι θα πρέπει να ηγηθεί ενός εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ που θα εστιάζει πολύ περισσότερο στην ανταγωνιστικότητα.

Ο Μπρετόν έχει επίσης αναδειχθεί ως ο επικριτής της φον ντερ Λάιεν. Σε ένα περιβόητο tweet του μετά την ανάδειξή της ως επικεφαλής υποψήφιας του ΕΛΚ, ο Μπρετόν σημείωσε ότι η επικεφαλής της Επιτροπής δεν είχε ακριβώς ομόφωνη υποστήριξη εντός του ΕΛΚ για μια δεύτερη θητεία. Ήταν επίσης μέλος της ομάδας των επιτρόπων που επέκρινε την επιλογή της για τον Μάρκους Πίπερ ως απεσταλμένο της Επιτροπής για τα ΜΜΕ. Και ενώ ένας ανώτερος Γάλλος αξιωματούχος δήλωσε στο POLITICO ότι ο Μακρόν ήταν “έξαλλος” για το tweet, άλλοι Γάλλοι αξιωματούχοι δήλωσαν έκτοτε ότι ο “ο πρόεδρος” δεν ήταν τελικά τόσο ενοχλημένος.

Γιατί όχι; Ο Μπρετόν έχει ίσως περισσότερους εχθρούς παρά φίλους στους κορυφαίους κύκλους της ΕΕ, μεταξύ άλλων στην Επιτροπή και σε πολλές χώρες της ΕΕ, με πολλούς να αμφισβητούν το ιστορικό του. Η αυτοπροβολή του και η φήμη του ότι μιλάει πολύ προτού δείξει αποτελέσματα, έχει ενοχλήσει τους συναδέλφους του Επιτρόπους – με κυριότερη την επικεφαλής του ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ, αλλά και πολλούς από το προσωπικό και τους δημόσιους υπαλλήλους με τους οποίους υποτίθεται ότι θα συνεργαζόταν.

Ένα επικριτικό (και ανώνυμο) άρθρο που δημοσιεύθηκε στο γαλλικό περιοδικό Atlantico περιέγραψε τον Μπρετόν ως “τον χειρότερο Γάλλο επίτροπο των τελευταίων 30 ετών”, υποδηλώνοντας ότι έχει αντιπάλους αποφασισμένους να τον υπονομεύσουν. Επιπλέον, δεν είναι μέλος του ΕΛΚ, και η διαμάχη γύρω από το πέρασμά του ως επικεφαλής της γαλλικής εταιρείας τεχνολογίας Atos, θεωρείται σημαντικό βαρίδι για οποιαδήποτε πιθανή επιβεβαίωση της υποψηφιότητάς του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Μια έκπληξη

Γιατί; Τα παρατεταμένα παζάρια μεταξύ των πολιτικών ομάδων για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη μετά τις ευρωεκλογές είναι πάντα γεμάτα εκπλήξεις. Πίσω στο 2019, κανείς δεν θα στοιχημάτιζε ότι η φον ντερ Λάιεν θα γινόταν πρόεδρος της Επιτροπής – οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν κάλλιστα να εκπλαγούν από έναν υποψήφιο που δεν έχουν ακούσει ή συναντήσει ποτέ πριν.

Γιατί όχι; Δεν έχουμε ιδέα ποιος μπορεί να είναι η έκπληξη αυτή (αλλιώς δεν θα ήταν έκπληξη), καταλήγει το POLITICO στην ανάλυσή του.