Κολούμπια: “Νεομαρξιστές” ή ρομαντικοί; Τι ζητούν πραγματικά οι φοιτητές

Με αμείωτη ένταση συνεχίζονται οι κινητοποιήσεις στα πανεπιστημιακά ιδρύματα των ΗΠΑ υπέρ της κατάπαυσης πυρός στη Γάζα, με “αιχμή του δόρατος” το Κουλούμπια. Το θέμα παίζει ως πρώτη είδηση στα περισσότερα διεθνή ΜΜΕ, κάτι που κάνει a priori τις διαμαρτυρίες, επιτυχημένες.

Κύριο αίτημα των φοιτητών που έχουν στήσει τις “ακτιβιστικές τους κατασκηνώσεις” στους υπαίθριους χώρους των ιδρυμάτων, πέραν της ειρήνης στην Παλαιστίνη, είναι και η διακοπή των επιχειρηματικών σχέσεων των πανεπιστημίων με επιχειρήσεις και άλλες ακαδημαϊκές σχολές του Ισραήλ. Από την άλλη, υπάρχουν Εβραίοι φοιτητές που καταγγέλλουν τις διαδηλώσεις για “αντισημιτισμό”, ισχυριζόμενοι ότι φοβούνται να πάνε στις σχολές τους, καλώντας σε επέμβαση της αστυνομίας. Σημειώνεται πως σε πολλά αμερικανικά πανεπιστήμια, κύριοι δωρητές είναι επιχειρηματίες εβραίικής καταγωγής που απειλούν πως θα αποσυρθούν.

Μπροστά στη μαζικότητα που έχουν λάβει οι διαμαρτυρίες, το Κολούμπια, στη Νέα Υόρκη ανέστειλε τη διορία που είχε δώσει στους φιλοπαλαιστίνιους φοιτητές για να εκκενώσουν την πανεπιστημιούπολη, στην οποία έχουν στήσει σκηνές. Το γραφείο της προέδρου, Minouche Shafik, επεσήμανε ότι συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις. Παρόλα αυτά, δυνάμεις καταστολής βρίσκονται στο σημείο καθημερινά, έχοντας για την ώρα ρόλο “παρατηρητή”, σε μια αντίθετη λογική με τις συλλήψεις που σημειώθηκαν πριν μια εβδομάδα.

Το φοιτητικό κίνημα υπέρ των Παλαιστινίων ξεκίνησε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και πλέον έχει επεκταθεί σε μερικά από τα πιο φημισμένα πανεπιστήμια του κόσμου, όπως το Χάρβαρντ, το Γέιλ και το Πρίνστον.

Εκστρατεία για αποεπενδύσεις

Η εκστρατεία των φοιτητών για αποκοπή των επιχειρηματικών δεσμών με την κυβέρνηση του Ισραήλ (το λεγόμενο Divest) εκτιμάται πως δεν θα έχει εντέλει σημαντικό αντίκτυπο ως προς το εμπάργκο καθαυτό, ωστόσο πρόθεση των φοιτητών είναι να “ακουστούν” εμφατικά και να αναγκάσουν τις διοικήσεις των σχολών τους να κινητοποιηθούν μαζικά. Στο Κολούμπια άλλωστε, μέλη ΔΕΠ απεργούν, στο πλευρό των ακτιβιστών, ζητώντας να ανακληθούν οι αποβολές των συλληφθέντων.

Στο Yale και στο Cornell, οι φοιτητές κάλεσαν τα πανεπιστήμια “να σταματήσουν να επενδύουν σε κατασκευαστές όπλων”. Στο Κολούμπια οι φοιτητές ζητούν να σταματήσει η συνεργασία του πανεπιστημίου με επιχειρήσεις όπως η Google και η Airbnb που συνεργάζονται με την κυβέρνηση Νετανιάχου. Η δε Airbnb επιτρέπει ενοικιάσεις κατοικιών στην κατεχόμενη – εμπόλεμη Δυτική Όχθη. Αναλυτές αναφέρουν σε διεθνή ΜΜΕ πως μια πιθανή αποεπένδυση θα ήταν τελικά αμελητέα για τις επιχειρήσεις του Ισραήλ, ενώ οι διοικήσεις απορρίπτουν όλες τις συναφείς αιτιάσεις. Ωστόσο, θα μπορούσε να περάσει το “μήνυμα”.

Με τα αιτήματα αυτά έχουν συνταχθεί και Εβραίοι φιλειρηνιστές φοιτητές, με τις συλλογικότητές τους. Οι τωρινές δράσεις θυμίζουν τις κινητοποιήσεις του 1980 εναντίον του καθεστώτος της Νοτίου Αφρικής. Τότε, το Κολούμπια είχε πουλήσει μετοχές που διακρατούσε σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν στη χώρα. Άλλες σχολές ακολούθησαν το παράδειγμα και συνολικά αποεπενδύθηκαν 150 εκ. δολάρια σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού. Η διαφορά είναι πως πλέον οι επενδύσεις των πανεπιστημίων είναι σε διαχείριση μεγάλων hedge funds και εξωτερικών μάνατζερ, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα οι διοικήσεις να μην έχουν τον έλεγχο.

Για τα παραπάνω αλλά και για την πορεία των κινητοποιήσεων, το NEWS 24/7 μίλησε με τον καθηγητή στο τμήμα αγγλικής φιλολογίας του Κολούμπια Bruce Robbins, αλλά και τον οικονομολόγο Charles Calomiris που δίδασκε στο κολέγιο.

Όπως μάς αναφέρει ο Bruce Robbins, περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί, τα κυρίαρχα ΜΜΕ καθώς και μεγάλο μέρος των πολιτικών έχουν περιγράψει την κατάσταση ως εξαιρετικά χαοτική. Ωστόσο, “πρόκειται περί παραπληροφόρησης. Ο καταυλισμός των διαδηλωτών ήταν ήρεμος, ειρηνικός, καλά οργανωμένος, όχι διχαστικός και σίγουρα όχι βίαιος ή εκφοβιστικός. Τα διδάγματα, δε, είναι πολλά για τους φοιτητές, οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι οι ίδιοι και το ίδρυμά τους έχουν θέση στον πραγματικό κόσμο”.

Μιλώντας για την ανθρωπογεωγραφία των εξεγερμένων, επισημαίνει ότι “πολλοί από αυτούς είναι Αφροαμερικανοί και πολλοί (όπως εγώ) Εβραίοι. Τα ΜΜΕ μάλιστα, σε συντριπτικό βαθμό, αγνοούν το μεγάλο ποσοστό των Εβραίων φοιτητών που είναι εξαιρετικά επικριτικοί απέναντι στη συμπεριφορά του Ισραήλ στη Γάζα. Σε γενικές γραμμές, νομίζω ότι οι σοκαριστικές εικόνες που έρχονται από τη Γάζα, κυρίως μέσω των social media, έχουν οδηγήσει τους φοιτητές να αναλάβουν δράση, θεωρώντας την κατάσταση στον παλαιστινιακό θύλακα ως σύμβολο του κακού γι’ αυτή τη γενιά”.

Ερωτηθείς σε περίπτωση που οι διαδηλώσεις έχουν άσχημη τροπή, αν θα μπορούσε αυτό να συμβάλει σε μια αυξανόμενη «κρίση εμπιστοσύνης» στα πανεπιστήμια, που προετοιμάζουν τις μελλοντικές γενιές να αντιμετωπίσουν τις πιο πιεστικές προκλήσεις του κόσμου, απαντά:

“Νομίζω ότι ήδη έχουν αντιμετωπιστεί άσχημα, και το αποτέλεσμα αυτό έχει αποβεί επιζήμιο για τη θέση των πανεπιστημίων στην κοινωνία. Αν πρόκειται να συνεχίσουμε να προετοιμάζουμε τις μελλοντικές γενιές, όπως λέτε, οι διοικήσεις των πανεπιστημίων οφείλουν να ορθώσουν το ανάστημά τους για να υπερασπιστούν κάποιες αρχές, όπως αυτή της ακαδημαϊκής ελευθερίας, από τις οποίες εξαρτάται ο διάλογος στα πανεπιστήμια”.

Σχετικά, δε, με τον αντίκτυπο που μπορεί να υπάρξει στις εταιρείες ή στο Ισραήλ από μια πιθανή αποεπένδυση, φέρνει ως παράδειγμα μια αντίστοιχη εξέγερση, τη δεκαετία του 1980, που είχε αναγκάσει το Πανεπιστήμιο να αποσύρει τις επενδύσεις του από τη Νότια Αφρική λόγω απαρτχάιντ.

“Οι άνθρωποι που αντιτίθενται τώρα σε μια τέτοια κίνηση, λένε ακριβώς τα ίδια πράγματα που έλεγαν τότε όσοι επέβαλλαν τη διάκριση των ανθρώπινων ομάδων βάσει φυλετικών κριτηρίων. Η αποεπένδυση δεν ήταν μια μη ρεαλιστική στρατηγική τότε, και δεν είναι μια μη ρεαλιστική στρατηγική τώρα. Θα δούμε τι έχει να πει η ιστορία για εκείνους που αντιτίθενται στην αποκοπή των επιχειρηματικών δεσμών με την κυβέρνηση του Ισραήλ· ίσως ό,τι λέει η ιστορία για εκείνους που αντιτάχθηκαν στην περίπτωση της Νότιας Αφρικής”.

Μια αντίθετη οπτική για τις κινητοποιήσεις

Από τη δική του μεριά, ο ελληνικής καταγωγής οικονομολόγος και συγγραφέας, Charles Calomiris, τονίζει μιλώντας στο NEWS 24/7 πως η πορεία που έχει λάβει τα τελευταία έτη το Κολούμπια, “αποκλίνει από τις αρχές του”. Γι’ αυτό τον λόγο και ο ίδιος -όπως αναφέρει- αποφάσισε να σταματήσει τις διδασκαλίες του εκεί.

“Παραιτήθηκα από το Κουλούμπια πέρυσι καθώς θεώρησα πως δεν μπορούσα να είμαι πλέον μέρος του νεομαρξιστικού περιβάλλοντος που είχε κυριαρχήσει στο πανεπιστήμιο από το 2012. Είναι νεομαρξιστικό γιατί θεωρεί την αντιπαλότητα μεταξύ των διαφορετικών ομάδων ως τον πρωταρχικό, καθοριστικό παράγοντα που πρέπει να διέπει τις πανεπιστημιακές πολιτικές. Ενώ ο παράγοντας αυτός θα έπρεπε να είναι τα ατομικά δικαιώματα και οι μαθησιακοί στόχοι του κάθε φοιτητή”.

Σχολιάζοντας τις κινητοποιήσεις, αναφέρει: “Η κοινότητα DEI (Diversity, Equity & Inclusion) για παράδειγμα είναι ένας αριστερίζων πολιτικός μηχανισμός που τοποθετεί την αντίληψή του για την κοινωνική δικαιοσύνη (βασιζόμενοι στην κριτική φυλετική θεωρία και σε συναφή δόγματα) πάνω από τα ατομικά δικαιώματα και τη μάθηση. Οι πολιτικές της DEI του Κολούμπια είναι ανήθικες και συχνά παράνομες (αλλά η κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται να αντιμετωπίσει αυτές τις παράνομες ενέργειες).

Μόνο μέσα από αυτή την προοπτική μπορεί κανείς να αντιληφθεί την καθοδική πορεία που διάγει το Κολούμπια τους τελευταίους μήνες”.

Σχετικά με την απόφαση της διοίκησης να καλέσει την αστυνομία και να προχωρήσει σε τηλεκπαίδευση μέχρι να εκτονωθεί η κρίση, απαντά: 

“Από την άλλη, η πρόεδρος του Ιδρύματος Shafik θα πρέπει να επαινεθεί για το ότι δεσμεύεται στο να υπηρετεί την ελευθερία της έκφρασης και την ασφάλεια όλων των ατόμων. Και η απόφασή της να χρησιμοποιήσει την αστυνομία για την επιβολή των πανεπιστημιακών κανόνων, ήταν απολύτως σωστή.

Από την άλλη πλευρά, έχει δείξει αδυναμία ως προς το να επιμείνει στην εφαρμογή των κανόνων από την περασμένη Δευτέρα και μετά. Παρόλο που φαίνεται να είναι εφικτός ένας συμβιβασμός που μπορεί να εκτονώσει την κατάσταση, δεν βλέπω κανένα λόγο ως προς το να συμφωνήσει να επιτρέψει σε φοιτητές διαδηλωτές να συνεχίσουν να παραβιάζουν τους κανόνες του πανεπιστημίου στα πλαίσια αυτού του συμβιβασμού, αλλά φαίνεται πως πιθανότατα θα υποχωρήσει. Αν υποχωρεί όμως, ποιες αρχές θα υπηρετεί στο μέλλον;”.

Για το πώς θα έπρεπε να συνεχιστούν τα πράγματα, τονίζει: “Γενικότερα, μέχρι να υπάρξει μια σοβαρή δέσμευση για την επιβολή των Αρχών του Σικάγο (που εγκρίθηκαν το 2015 από το Κολούμπια αλλά δεν επιβλήθηκαν ποτέ), αυτού του είδους τα προβλήματα θα συνεχιστούν και σε άλλα πανεπιστήμια.

Μια κρίσιμη πτυχή των Αρχών του Σικάγο είναι η αναγνώριση της ανάγκης περιορισμού των πολιτικών δηλώσεων και δράσεων από το πανεπιστήμιο ή τους διευθύνοντές του και τους καθηγητές, ώστε να δημιουργείται ένα περιβάλλον που ευνοεί την ανοιχτή έρευνα και τον πολιτικό διάλογο από όλους, συμπεριλαμβανομένων των φοιτητών από όλα τα προγράμματα. Σχεδόν κανένας στις σχολές ή στη διοίκηση του Κολούμπια δεν κατανοεί αυτές τις αρχές ή ποιες θεσμικές αλλαγές απαιτούνται για τη δημιουργία ενός βιώσιμα προοδευτικού κλίματος στο πανεπιστήμιο, το οποίο θα προωθεί την ανοιχτή έρευνα και τον διάλογο. Πρακτικά δεν είμαι αισιόδοξος για την πορεία των πραγμάτων.

Φυσικά, τα πανεπιστήμια της Ελλάδας είναι σε ακόμη χειρότερη κατάσταση, αλλά αυτό είναι ένα ξεχωριστό θέμα”.