1η Μαΐου – Η εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή

Ποιόνε να κλάψω πρώτονε
ποιον να τραγουδήσω πρώτονε

Την 1η Μαΐου που έγινε η εκτέλεση των 200 ανδρών στην Καισαριανή από τον γερμανικό στρατό, η πορεία του πολέμου είχε ήδη καθοριστεί. Ο γερμανικός στρατός βρισκόταν σε υποχώρηση και από την Ελλάδα μετρούσε μήνες μέχρι να την εγκαταλείψει.

Ποιο ήταν το πολεμικό κλίμα

Το κλίμα στην Ευρώπη είχε αντιστραφεί. Στις 22 Αυγούστου 1943 οι Γερμανοί άρχισαν να αποσύρονται από το Χάρκοβο στην Ουκρανία και οι Ρώσοι εισέρχονται
στην πόλη την επόμενη ημέρα.

Τον Σεπτέμβριο, του ίδιου έτους, βρετανικές και καναδικές δυνάμεις εισβάλλουν στην ηπειρωτική Ιταλία ενώ οι Σοβιετικοί απελευθερώνουν το Σμόλενσκ και την 1η Οκτωβρίου οι Βρετανοί εισέρχονται στην Νάπολη.

Τον επόμενο μήνα, Νοέμβριο, οι Γερμανοί αποχωρούν από το Κίεβο και στο τέλος του μήνα συγκαλείται η διάσκεψη της Τεχεράνης (Στάλιν, Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ).

Το 1944, στις 20 Ιανουαρίου, οι Σοβιετικοί απελευθερώνουν το Νόβγκοροντ, μία εβδομάδα αργότερα θα επανακαταλάβουν το Λένινγκραντ, ενώ μπαίνουν στη Ρουμανία και καθαρίζουν την Κριμαία από τον γερμανικό στρατό.

Μέσα σε αυτό το κλίμα της γερμανικής υποχώρησης ο γερμανικός στρατός, που βρίσκεται στην Ελλάδα, χωρίς να έχει κάποιο όφελος παρά μόνο την εκδίκηση της ήττας επιδίδεται  σε σειρά εκτελέσεων, πυρπολήσεων και καταστροφών. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή.

Η εκτέλεση

Οι Γερμανοί σε αντίποινα για την εκτέλεση ενός Γερμανού στρατηγού και του επιτελείου του εκτέλεσαν 200 άντρες στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. 200 νέοι κομμουνιστές οι οποίοι πρώτα κρατούνταν στην Ακροναυπλία, και το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά αντί να τους απελευθερώσει όταν μπήκαν οι Γερμανοί στη χώρα μας τους παρέδωσε στους κατακτητές.

8 χρόνια ήταν φυλακισμένοι.

Η τελευταία τους νύχτα πέρασε με τραγούδια, γνώριζαν πως τα ξημερώματα θα εκτελούνταν. Ανέβηκαν στα καμιόνια. Άφησαν τις φυλακές του Χαϊδαρίου, και στη διαδρομή τραγουδούσαν. Οι περαστικοί στους δρόμους ανατρίχιαζαν. Γνώριζαν τι σήμαινε αυτή η πομπή. Διέσχισαν τους δρόμους της Αθήνας και έφτασαν στην Καισαριανή. Κατά τη διάρκεια της πομπής πέταγαν σημειώματα. Ήταν τα τελευταία τους λόγια. Αποχαιρετούσαν γονείς, φίλους, πατρίδα.

Δεν φαινόταν πως πήγαιναν για εκτέλεση, περισσότερο για γλέντι.

Οι 200 οδηγήθηκαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Τους χώρισαν σε εικοσάδες, έγιναν 10 ομάδες που η μία περίμενε την άλλη. Δίπλα από το σκοπευτήριο είχαν
σταθμεύσει τα φορτηγά για να φορτώσουν τα πτώματα.

Η πρώτη ομάδα των είκοσι πήρε τη θέση της στο χώρο των εκτελέσεων. Ανάμεσα στους 200 βρισκόταν και ο θρυλικός διερμηνέας Ναπολέων Σουκατζίδης που
πολλές φορές τους είχε βοηθήσει σε υποθέσεις τους με τους Γερμανούς.

-Ρώτησέ τους αν έχουν τίποτε να πούνε!

-«Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η λευτεριά!»

-Τίποτε άλλο;

-Όχι! Τίποτε άλλο.

Πυρ!
Είκοσι άντρες έπεσαν νεκροί μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.

Έρχονται οι επόμενοι είκοσι. Το πρώτο που πρέπει να κάνουν είναι να πάρουν τα νεκρά σώματα των συντρόφων τους και να τα μεταφέρουν στα φορτηγά.

Οι νεκροί ήταν ακόμη ζεστοί, κάποιοι σπαρταρούσαν! Σιγά σιγά και τρυφερά τούς ακουμπούν στην καρότσα του φορτηγού που μύριζε σαρδέλες και παίρνουν τη θέση
τους στο χώρο εκτέλεσης.

«Ζήτω το έθνος! Κάτω οι τύραννοι!»

Και έτσι με αυτή τη σειρά φτάσανε στην τελευταία εικοσάδα.

Στους τελευταίους είκοσι ήταν και ο διερμηνέας Ναπολέων Σουκατζίδης. Ο Γερμανός διοικητής γνωρίζοντας τον Σουκατζίδη από τις διερμηνείες και φαίνεται σε μία έκλαμψη ανθρωπιάς του πρότεινε να τον εξαιρέσει.

Ο Σουκατζίδης ρώτησε αν με την εξαίρεσή του ο κατάλογος θα συμπληρωνόταν από άλλον κρατούμενο και στην καταφατική απάντηση του Γερμανού ο Σουκατζίδης αρνήθηκε την ιδιαίτερη μεταχείριση και πήγε μαζί με τους υπόλοιπους 19 στο χώρο των εκτελέσεων.

Οι τελευταίοι είκοσι, εκτελέστηκαν και αυτοί. Έδωσαν τα νιάτα τους για τη λευτεριά της πατρίδας τους.

Τα σημειώματα

Όπως ήδη αναφέρθηκε με ένα μολύβι και ένα χαρτί έγραφαν σημειώματα και τα
πέταγαν στο δρόμο προς το Σκοπευτήριο.

Ναπολέων Σουκατζίδης

«Πατερούλη. Πάω για εκτέλεση. Νά σαι περήφανος για τον μονάκριβο γιο σου. Να αγαπάς και να λατρεύεις την κορούλα σου και αδελφούλα μου. Κι οι δύο μεγάλοι
άνθρωποι. Γεια, γεια πατερούλη»

Μήτσος Ρεμπούτσικας

«Αγαπημένοι μου, ο θάνατός μου δεν πρέπει να σας λυπήσει, αλλά να σας ατσαλώσει πιο πολύ για την πάλη που διεξάγετε. Σφίξτε την καρδιά σας και βγείτε παλικάρια, από τη νέα αυτή δοκιμασία. Έτσι θα μας τιμήσετε καλύτερα. Όταν ο άνθρωπος δίνει τη ζωή του για ανώτερα ιδανικά, δεν πεθαίνει ποτές.

Χαϊδάρι 1.5.44

Με πολλή αγάπη

Σας φιλώ, Μήτσος»

Νίκος Μαριακάκης

«Καλύτερα να πεθάνει κανείς στον αγώνα για τη λευτεριά, παρά να ζει σκλάβος»

Σπήλιος Αμπελογιάννης

«Έτσι πεθαίνουν οι άξιοι Έλληνες. Πεθαίνω περήφανος. Ζήτω η λευτεριά. Διαβάτη Έλληνα, το ρούχο τούτο να το πας στην παραπάνω διεύθυνση. Είναι η στερνή μου επιθυμία ενός ανθρώπου, που ξέρει να πεθαίνει για τη λευτεριά. Ζήτω ο ελληνικός λαός»

Σώτος Τζανουλίνος

«Αγαπημένοι μου γονείς και αδέλφια, ο Σώτος έπεσε ηρωικά στον αγώνα του λαού. Σφίχτε την καρδιά σας και μην αφήσετε να κυλήσει δάκρυ κανένα από τα μάτια σας.
Εκδικηθείτε τον χαμό μου με το κεφάλι ψηλά. Σας χαιρετώ όλους, με αγάπη και σας ζητώ συγγνώμη για τις πίκρες που τυχόν πήρατε από μένα,

Γεια χαρά Σώτος»

Την επόμενη ημέρα ο τόπος της εκτέλεσης και οι γύρω δρόμοι γέμισαν με λουλούδια από τους Αθηναίους και οι τοίχοι είχαν φρεσκοβαμμένο το σύνθημα:

«Αυτός ο δρόμος είναι ΔΡΟΜΟΣ ΗΡΩΩΝ. Τον διαβαίνουν οι λεβέντες του έθνους. Χθες 1 η Μάη τον διάβηκαν 200 παλληκάρια».

Όπως αναφέρει η Ιωάννα Τσάτσου σε μία αποθήκη στην οδό Απόλλωνος μαζεύτηκαν τα ρούχα των εκτελεσθέντων. Την ίδια ημέρα αλλά και την επόμενη μία ομάδα ανθρώπων πάλευε να αναγνωρίσει από τα ρούχα τους εκτελεσθέντες.

Άλλοι είχαν γραμμένα χαρτιά στις τσέπες τους και έγραφαν το τελευταίο αντίο στους δικούς τους, κάποιοι είχαν στις τσέπες τους τις ταυτότητές τους. Από τα στοιχεία που βρέθηκαν στα σακάκια ταυτοποιήθηκαν οι 70 από τους 200.

Το νέο πως σε μία αποθήκη υπήρχαν ρούχα των εκτελεσθέντων διαδόθηκε αστραπιαία. Γυναίκες κατέφθαναν στην Απόλλωνος. Έκλαιγαν, μοιρολογούσαν. Γιο, άντρα, αδελφό. Μία μάνα βρήκε το σακάκι του γιου της, οδυρμός και σφιχταγκάλιασμα του ρούχου. Και το βλέμμα της έπεσε στα ρούχα και του μικρού της γιου.

 

Βιβλιογραφία:

Το χρονικό του αγώνα. Στ΄ άρματα, στ΄ άρματα. Ιστορία της εθνικής αντίστασης. 4
τόμοι, εκδόσεις Γιαννίκος.

Εκτελεσθέντες επί Κατοχής, Πρόλογος και επιμέλεια Ιωάννας Τσάτσου