Η ΡΩΣΙΑ ΘΑ ΣΤΕΙΛΕΙ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Το τελευταίο διάστημα πολλαπλασιάζονται οι πληροφορίες από αμερικανούς αξιωματούχους ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να στείλει ένα νέο όπλο στο διάστημα. Οι πληροφορίες αλιεύονται εδώ και τρεις μήνες και επιβεβαιώθηκαν από εκπρόσωπο του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ που μίλησε στο Vox. “Οι ΗΠΑ εικάζουν πως αυτή τη στιγμή η Ρωσία αναπτύσσει δορυφόρο που θα μεταφέρει μια πυρηνική συσκευή στο διάστημα”, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το “καλό” (ας πούμε) σενάριο είναι πως ένα τέτοιο πυρηνικό σύστημα δεν θα προορίζεται για να “χτυπήσει” τη Γη, αλλά για να καταστρέψει άλλους δορυφόρους που βρίσκονται σε τροχιά, σε περίπτωση “εμπλοκής”. Μιλάμε φυσικά για ένα “διαστημικό πόλεμο” για τον οποίο οι ΗΠΑ ετοιμάζονται εδώ και χρόνια, ως υπόθεση εργασίας. Παρόλα αυτά, η υπόθεση αυτή μόνο “καθησυχαστική” δεν μπορεί να είναι.

Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Πεντάγωνου και τις δηλώσεις του στο Vox, μια καταστροφή άλλων δορυφόρων από κάποιο πυρηνικό όπλο θα αποτελούσε “απειλή για τις επικοινωνίες, τις επιστημονικές μελέτες, τις μετεωρολογικές προβλέψεις, τις υπηρεσίες ασφαλείας και εν γένει για τη λειτουργία εκατομμυρίων εταιρειών”. Κοινώς, για την παγκόσμια ασφάλεια – οικονομία. Θα σηματοδοτούσε επίσης ένα σημαντικό βήμα προς τη στρατιωτικοποίηση του διαστήματος, με τη Μόσχα να διαθέτει στα χέρια της ακόμη ένα “χαρτί” για να απειλεί τον πλανήτη κατά την προσφιλή της συνήθεια.

Στον πόλεμο της Ουκρανίας άλλωστε, ουκ ολίγες φορές ο πρόεδρος Πούτιν έχει απειλήσει πως τελικά θα πατήσει το “κουμπί”, ενώ συχνές είναι οι ασκήσεις με άρματα που μπορούν να πυροδοτήσουν πυρηνικά, κοντά στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας.

Σε κάθε περίπτωση, πολλά παραμένουν ασαφή σχετικά με το τι ακριβώς είναι το “πυρηνικό διαστημικό πρόγραμμα” που ετοιμάζει η Μόσχα, πόσο κοντά είναι η επιστημονική της ομάδα στο να το ολοκληρώσει και τα σχέδια της ρωσικής κυβέρνησης, αν τελικά ευοδωθούν τα πλάνα. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ πάντως δείχνει να μην πέφτει έξω σχετικά με τις προβλέψεις – παρατηρήσεις της, κάτι που φάνηκε στις εκτιμήσεις της ως προς την επικείμενη τότε εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κάτι που το Κρεμλίνο διέψευδε σε κάθε τόνο. Εν προκειμένω πάντως, κάθε πληροφορία για τα νέα “διαστημικά όπλα” της Ρωσίας, φαντάζει συγκεχυμένη ως προς τις πιο συγκεκριμένες λεπτομέρειες που θα μπορούσε ρεαλιστικά να φέρει.

ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΠΥΡΗΝΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ

Η επιφυλακτικότητα των ΗΠΑ ως προς τη διάδοση των σχετικών πληροφοριών φαίνεται και από τη στάση του ίδιου του προέδρου Μπάιντεν ο οποίος αποφεύγει να τοποθετηθεί σχετικά. Για πρώτη φορά σχετικές ειδήσεις ακούσαμε στις 14 Φεβρουαρίου όταν ο Μάικ Τέρνερ, Μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών, έκανε μια “περίεργη” ανάρτηση στο X.

Έγραφε τότε πως η Επιτροπή Πληροφοριών της Βουλής, της οποίας προεδρεύει, είχε αντιληφθεί μια “σοβαρή απειλή για την εθνική ασφάλεια” και καλούσε τον πρόεδρο Μπάιντεν να λάβει θέση αποχαρακτηρίζοντας τις σχετικές πληροφορίες προς ενημέρωση του κοινού της χώρας. Δημοσιεύματα που κυκλοφόρησαν την ίδια μέρα μιλούσαν για ένα διαστημικό πυρηνικό όπλο που κατασκεύαζε η Ρωσία – ένα όπλο που θα μπορούσε να παραβιάσει τη Συνθήκη για το Διάστημα του 1967, η οποία απαγορεύει την τοποθέτηση πυρηνικών όπλων στο διάστημα. Την επόμενη μέρα, ο εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας Τζον Κίρμπι επιβεβαίωσε πως η απειλή σχετιζόταν με “μια αντιδορυφορική τεχνολογία που αναπτύσσει η Ρωσία”.

Στις 20 Φεβρουαρίου, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διέψευσε τις παραπάνω αναφορές αναφέροντας πως η χώρα του πάντοτε ήταν “κατά των πυρηνικών όπλων στο διάστημα”. Το θέμα είναι πως πλέον, κανείς δεν τον πιστεύει.

Εν συνεχεία, ΗΠΑ και Ιαπωνία προσπάθησαν να περάσουν νέο ψήφισμα στον ΟΗΕ που θα επισφράγιζε τη Συνθήκη για το Διάστημα για τα πυρηνικά καλώντας όλα τα κράτη να απέχουν από το να αναπτύξουν τέτοια όπλα. Όταν τελικά το ψήφισμα ήρθε για ψηφοφορία στις 25 Απριλίου, η Ρωσία και η Κίνα άσκησαν βέτο (στην ουσία η Κίνα απείχε υποστηρίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη Ρωσία). Την 1η Μαΐου, ο Μάικ Τέρνερ ανέφερε πως μια μια πυρηνική έκρηξη “σε χαμηλή τροχιά” θα μπορούσε να καταστήσει τις επικοινωνίες στη Γη μη λειτουργικές για μήνες, ακόμη και για ένα έτος. Αυτό, γιατί πρακτικά θα απενεργοποιούσε τις πτήσεις και τις αποστολές σε χαμηλή τροχιά (1.200 μίλια ή λιγότερο από την επιφάνεια της Γης).

Οι ΗΠΑ ανέφεραν ακόμη πως αυτή τη στιγμή η Ρωσία έχει στείλει σε τροχιά πάνω από τη Γη έναν συγκεκριμένο δορυφόρο, που επισήμως λειτουργεί για “επιστημονικούς σκοπούς” αλλά ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά σε σημείο που δεν υπάρχει άλλος δορυφόρος. Πρόκειται για τον Cosmos-2553 που εκτοξεύτηκε το 2022, λίγες εβδομάδες μόλις πριν την εισβολή στην Ουκρανία, ενώ είναι επιβεβαιωμένο πως έχουν γίνει τεστ για την αντοχή του δορυφόρου στην έκθεση των εξαρτημάτων του σε ακτινοβολία.

Με άλλα λόγια ο δορυφόρος αυτός προορίζεται στο να μελετήσει πραγματικά τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στα ηλεκτρονικά συστήματα. Σύμφωνα με τη Wall Street Journal ο Cosmos-2553 “λειτουργούσε κρυφά ως πλατφόρμα έρευνας και ανάπτυξης για μη πυρηνικά στοιχεία του νέου οπλικού συστήματος, το οποίο η Ρωσία δεν έχει ακόμη αναπτύξει”.

ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ

Όπως τονίζει ο David Burbach, καθηγητής στο Ναυτικό Πολεμικό Κολλέγιο των ΗΠΑ και ειδικός σε θέματα διαστημικής ασφάλειας, “ευτυχώς για την ώρα δεν έχουν υπάρξει πολλές πυρηνικές δοκιμές στο διάστημα”. Στις 9 Ιουλίου 1962, οι ΗΠΑ πυροδότησαν μια βόμβα υδρογόνου 1,45 μεγατόνων (100 φορές πιο ισχυρή από τη βόμβα της Χιροσίμα) πάνω από την Ατόλη Τζόνστον στον Ειρηνικό Ωκεανό, προκειμένου να μελετήσουν τις επιπτώσεις μιας πυρηνικής έκρηξης στην υψηλή ατμόσφαιρα. Αυτή η συγκεκριμένη δοκιμή, γνωστή ως Starfish Prime, ήταν αρκετά ισχυρή για να δημιουργήσει “τεχνητό” φαινόμενο τύπου βορείου σέλας σε όλο τον Ειρηνικό και δημιούργησε έναν ηλεκτρομαγνητικό παλμό που έσβησε τα φώτα των δρόμων και έκοψε τις τηλεφωνικές διασυνδέσεις στη Χαβάη, σε απόσταση μεγαλύτερη από 1.000 μίλια. Το πιο διαρκές αποτέλεσμα του Starfish Prime ήταν η απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων ακτινοβολίας.

Η Γη κανονικά περιβάλλεται από τις ζώνες Van Allen, δύο περιοχές υψηλής ακτινοβολίας. Οι δορυφόροι τοποθετούνται συνήθως σε τροχιές που αποφεύγουν αυτές τις ζώνες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν ταχεία αποσύνθεση των ηλεκτρονικών συστημάτων τους. Ο Starfish Prime δημιούργησε μια νέα τεχνητή ζώνη ακτινοβολίας στη χαμηλή τροχιά της Γης και αύξησε επίσης την ένταση των υπαρχουσών ζωνών Van Allen. Αυτό οδήγησε στην απώλεια 9 από τους 25 δορυφόρων που βρίσκονταν σε τροχιά εκείνη την εποχή. Όπως γράφει το Vox, επτά εξ αυτών ήταν αμερικανικοί. Η Ρωσία έκανε και τις δικές της, μικρότερες σε έκταση δοκιμές, κάτι που έληξε τελικά το 1967.

Σε κάθε περίπτωση, η χαμηλή τροχιά πάνω από τη Γη ως ζώνη, είναι πολύ πιο γεμάτη σήμερα από ό,τι ήταν το 1962, τη χρονιά του Starfish Prime, και ο αντίκτυπος μιας τέτοιας έκρηξης θα ήταν πολύ πιο σοβαρός. Σύμφωνα με την Wall Street Journal υπάρχουν περισσότεροι από 6.700 αμερικανικοί δορυφόροι σε αυτό το μέρος του διαστήματος. Η Κίνα έχει 780 και η Ρωσία έχει 149 στην ίδια ζώνη.

Πολλοί από τους αμερικανικούς δορυφόρους αποτελούν μέρος του δικτύου Starlink, που λειτουργεί από το πρόγραμμα SpaceX του Elon Musk, το οποίο παρέχει ευρυζωνικό διαδίκτυο σε δεκάδες χώρες σε όλο τον κόσμο. Το Starlink αποτελεί βασικό κομμάτι της συνδεσιμότητας ολόκληρης της Ουκρανίας, κάτι που προφανώς ο Πούτιν θα έχει κατά νου.

RISK MANAGEMENT

Επίσης, στην ίδια ζώνη οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να αναπτύξουν ένα δίκτυο δορυφόρων που θα παρέχει δεδομένα και συνδεσιμότητα με στρατιωτικά συστήματα στο έδαφος. Οι δορυφόροι αυτοί δεν προορίζονται για την ώρα να είναι ανθεκτικοί σε μια πυρηνική απειλή. Σε χαμηλή τροχιά είναι και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA αλλά και ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός. Οι δορυφόροι που χρησιμοποιούνται για την πλοήγηση GPS βρίσκονται συνήθως σε υψηλότερες τροχιές αν και δεν αποκλείεται η πυρηνική ακτινοβολία να παρεμποδίσει την επίγεια επικοινωνία τους.

Τον Απρίλιο, η Finnair διέκοψε ορισμένες από τις πτήσεις της λόγω παρεμβολών στο σύστημα GPS για τις οποίες η φινλανδική κυβέρνηση κατηγόρησε τη Ρωσία. Ως προς τις άμεσες επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων στο έδαφος, αυτές θεωρούνται ελάχιστες, ωστόσο όλα τα ηλεκτρονικά συστήματα θα επηρεάζονταν για καιρό ακρωτηριάζοντας τις υποδομές ολόκληρων κυβερνήσεων.

Προς το παρόν, οι προσπάθειες των ΗΠΑ να ανταποκριθούν σε αυτήν την αντιληπτή απειλή έχουν επικεντρωθεί κυρίως στη διπλωματία, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης αντιπαράθεσης στον ΟΗΕ. Πέραν τούτου όμως, παραμένει ασαφές το πώς θα μπορούσαν να κινηθούν αν όντως η Ρωσία αναπτύξει πυρηνική συσκευή που θα τεθεί σε χαμηλή τροχιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ απαγόρευσαν τη δοκιμή αντιδορυφορικών πυραύλων το 2022, επικαλούμενες τα επικίνδυνα διαστημικά συντρίμμια που προκλήθηκαν από προηγούμενες δοκιμές από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα.

Θεωρείται ωστόσο πιθανό οι στρατιωτικές και εμπορικές εταιρείες δορυφόρων να επενδύσουν περισσότερα ως προς το να είναι πιο ανθεκτικές οι κατασκευές τους έναντι ακτινοβολίας, για το άμεσο μέλλον, κάτι που σηματοδοτεί πρακτικά έναν νέο “ψυχρό πόλεμο” ακριβώς πάνω από τα κεφάλια μας.

Να σημειωθεί βέβαια πως και η Ρωσία έχει δεκάδες δικούς της δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά, κάτι που σημαίνει πως η πυροδότηση ενός τέτοιου όπλου θα είχε επιπτώσεις και για την ίδια. Ωστόσο, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, οι ΗΠΑ θα είχαν να χάσουν περισσότερα ως προς τις άμεσες επιπτώσεις, σε περίπτωση που το χειρότερο σενάριο ενεργοποιείτο κάποια στιγμή. Και αν η Ρωσία δεν επενδύει τόσο πολλά στο διάστημα, αυτό το κάνει η Κίνα που είναι και βασικός σύμμαχος στρατηγικά για τη Μόσχα, όπως και η Ινδία.

Όπερ σημαίνει πως ακόμη κι αν ο Πούτιν στείλει πυρηνικά στο διάστημα, σε πρώτο χρόνο όλο αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει για τον ίδιο ως διπλωματική πίεση ή ως μια βραδυφλεγής μπλόφα, έναντι των αντιπάλων του στο ΝΑΤΟ.