Τράπεζες: Ρίχνουν τα spreads για να δελεάσουν βιώσιμες επιχειρήσεις

Με συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους τους επιχειρούν οι τράπεζες να απαντήσουν στην σφοδρή κριτική που δέχονται τους τελευταίους μήνες ιδιαίτερα από τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, περί αποκλεισμού τους από την δανειακή ρευστότητα.

Ιδιαίτερα σε ότι αφορά στις 100.000 υγιείς μικρομεσαίες επιχειρήσεις που πληρούν τα υφιστάμενα πιστοληπτικά κριτήρια ο ανταγωνισμός έχει «κτυπήσει κόκκινο» καθώς στις τράπεζες γνωρίζουν καλά ότι η τόνωση της πιστωτικής επέκτασης και η επίτευξη των στόχων που έχουν θέσει στα business plans τους, περνάει μόνο μέσα από την χρηματοδότηση τους.

Όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές «ιδιαίτερα για την χρηματοδότηση της συγκεκριμένης πελατειακής βάσης είναι σαφής η συγκράτηση της επιτοκιακής τους επιβάρυνσης μετά την έναρξη το καλοκαίρι του 2022, του αυξητικού κύκλου των επιτοκίων της ΕΚΤ που είχε σαν αποτέλεσμα την «έκρηξη» του euribor υψηλότερα κατά 450 μονάδες βάσης μέσα σε περίπου ένα χρόνο.

Μάλιστα οι πολιτικές συγκράτησης του περιθωρίου κέρδους από πλευράς των τραπεζών επεκτάθηκαν και στον δανεισμό των μεγαλύτερων επιχειρηματικών ομίλων της χώρας, σε κλάδους με αναπτυξιακή δυναμική, οι οποίοι, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, απολαμβάνουν επιτόκια αντίστοιχα ή ακόμη και χαμηλότερα των ανταγωνιστών τους στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Συγκράτηση των spreads

Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα και παρά το γεγονός ότι το κόστος του χρήματος για τις τράπεζες έχει ενισχυθεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο σημαντικά, δεν ισχύει το ίδιο και για κόστος χρήματος για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις καθώς τα περιθώρια κέρδους (spreads) έχουν συμπιεστεί σημαντικά.

Τα στοιχεία που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος για την εξέλιξη των επιτοκίων στις νέες δανειοδοτήσεις είναι ενδεικτικά της επιτοκιακής πολιτικής που απολαμβάνουν οι περίπου 100.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις με πρόσβαση στο δανεισμό.

Σύμφωνα με αυτά, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο μέχρι και το καλοκαίρι του 2022, πριν δηλαδή ξεκινήσει η ΕΚΤ την αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, στα δάνεια χωρίς καθορισμένη διάρκεια για ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις, κινούνταν γύρω από τη ζώνη του 5%. Το Μάρτιο του 2024 διαμορφώθηκε στο 5,93%, περίπου 90 μονάδες βάσης υψηλότερα, παρά την τετραπλάσια την ίδια περίοδο ενίσχυση των διατραπεζικών δεικτών euribor.

Τραπεζικά στελέχη αποδίδουν την εξέλιξη αυτή τόσο στον αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των τραπεζών όσο και στην διαπραγματευτική ισχύ που έχουν οι επιχειρήσεις έναντι των τραπεζών επιτυγχάνοντας κούρεμα των επιτοκίων μέσω μείωσης των spreadς που πληρώνουν.

Με απλά λόγια οι τράπεζες απορρόφησαν το μεγαλύτερο μέρος της ανόδου του κόστους δανεισμού για να προσελκύσουν νέα πελατεία και φυσικά να διατηρήσουν την υφιστάμενη.

Ανάλογη είναι η πορεία των επιτοκίων και στα δάνεια με καθορισμένη διάρκεια. Συγκεκριμένα, μέχρι και τον Ιούλιο του 2022 το μέσο κόστος στις νέες δανειοδοτήσεις κινούνταν μεταξύ 4,5% και 5%. Στο α’ τρίμηνο του 2024 διαμορφώθηκε γύρω από την περιοχή του 5,5%, με την άνοδό του ναι είναι υποπολλαπλάσια της αναπροσαρμογής των επιτοκίων euribor σε σχέση με 1,5 χρόνο νωρίτερα.

Οι αποκλεισμένοι

Το πρόβλημα της πιστωτικής ασφυξίας πάντως παραμένει καθώς περί τα 800.000 νομικά πρόσωπα, η συντριπτική δηλαδή πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων παραμένει αποκλεισμένη από την τραπεζική ρευστότητα.

Είναι άλλωστε πρόσφατη η τοποθέτηση του Διευθύνοντος Συμβούλου της Eurobank Φωκίων Καραβίας ότι πρόκειται κυρίως για επιχειρήσεις που δηλώνουν χαμηλή ετήσια κερδοφορία και απασχολούν ελάχιστους εργαζόμενους.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που παρουσίασε:

• 540.000 δεν έχουν κανέναν υπάλληλο
• 250.000 απασχολούν μέχρι 4 εργαζόμενους
• 80.000 έχουν παραπάνω από 5 υπαλλήλους.

Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες επιχειρήσεις αδυνατούν να περάσουν τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις και βρίσκουν τις πόρτες χρηματοδότησης των τραπεζών κλειστές. Κι αυτό διότι ο κίνδυνος δημιουργίας νέων επισφαλειών στην προκειμένη περίπτωση είναι μεγάλος.

Εν αναμονή της ΕΚΤ

Την ίδια στιγμή τα τραπεζικά επιτελεία έχουν ξεκινήσει να καταστρώνουν τα πρώτα σχέδια για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού, με προφανή στόχο την αντιστροφή της τάσης στην πιστωτική επέκταση.

«Προφανώς και παρακολουθούμε πολύ στενά τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τονίζει στο NEWS 24/7 υψηλόβαθμη τραπεζική πηγή, καθώς οι πρώτες αποφάσεις της για χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, θα μας ανάψει το πράσινο φως για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού τόσο για επιχειρήσεις όσο και τα νοικοκυριά». Ο ίδιος μάλιστα προσθέτει ότι «υπό τις παρούσες συνθήκες, ίσως να είναι και ο μόνος τρόπος να ενισχυθεί η ζήτηση για φρέσκο χρήμα από την πραγματική οικονομία και ταυτόχρονα να καταστούν επιτεύξιμοι οι στόχοι που έχουν τεθεί από τις τράπεζες για την πιστωτική επέκταση».

Ουσιαστικά οι διοικήσεις των συστημικών τραπεζών εκτιμούν ότι όταν η ΕΚΤ ξεκινήσει τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων η κατάσταση θα βελτιωθεί και ήδη σύμφωνα με πληροφορίες προγραμματίζουν για το δεύτερο μισό της χρονιάς επιθετικές κινήσεις που θα καταστήσουν φθηνότερα τα δάνεια τόσο για ιδιώτες όσο και για επιχειρήσεις, σχεδιάζοντας ήδη και τις πρώτες καμπάνιες προώθησης των προγραμμάτων τους.