Zalingei, Σουδάν: Από τις βόμβες σε έρημες αίθουσες

Καθώς οι μάχες στο Σουδάν μεταξύ των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) και των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) άρχισαν τον Απρίλιο του 2023, οι εκτοπισμένοι του καταυλισμού Hasahisa στο Zalingei, πρωτεύουσα της πολιτείας στο Κεντρικό Darfur στο Σουδάν, βρέθηκαν στο στόχαστρο.

Μέχρι τον Νοέμβριο, ο καταυλισμός είχε πολιορκηθεί από τις RSF για μήνες, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, με αποτέλεσμα οι τραυματίες να μην μπορούν να αναζητήσουν ιατρική περίθαλψη εκτός του καταυλισμού.

Ο καταυλισμός Hasahisa φιλοξενούσε κάποτε περίπου 50.000 ανθρώπους – οι περισσότεροι είχαν ήδη εκτοπιστεί στις αρχές της δεκαετίας του 2000 – αλλά τελικά άδειασε καθώς οι άνθρωποι κατάφεραν να ξεφύγουν από τους ανηλεείς βομβαρδισμούς, αφήνοντας πίσω τους κατεστραμμένα σπίτια από τούβλα και πόλεις-φαντάσματα. Μη έχοντας πουθενά αλλού να στραφούν, έχουν καταφύγει εδώ και μήνες σε λεηλατημένα και εγκαταλελειμμένα σχολεία, τράπεζες, πυροσβεστικούς σταθμούς και άλλα σημεία σε όλη την πόλη.

Επιβίωση χωρίς βοήθεια

Τη νύχτα της 2ας Νοεμβρίου, η Aissa και η οικογένειά της επιβιβάστηκαν σε κάρα με γαϊδουράκια και εγκατέλειψαν τον καταυλισμό Hasahisa. Τα περισσότερα από τα υπάρχοντα της Aissa είχαν κλαπεί, αφήνοντάς της μόνο ένα στρώμα, το οποίο αργότερα χάθηκε στο δρόμο. Ακολούθησε τη μητέρα της και τα παιδιά της καθώς έδειχναν το δρόμο.

«Μας κυνήγησαν και μας ανάγκασαν να φύγουμε», αφηγήθηκε η Aissa, 50 ετών. «Κάποιοι από τους άνδρες μας σκοτώθηκαν. Άλλοι συνελήφθησαν. Τα πράγματά μας τα πήραν και τα έκλεψαν. Καθώς φεύγαμε, μας σταμάτησαν [ένοπλοι άνδρες] και έπρεπε να περιμένουμε μέχρι το πρωί. Έδεσαν [τους ανθρώπους] και χτύπησαν τα νεαρά αγόρια.

Δεν υπάρχει τρόπος να βγάλουμε χρήματα. Απλά βγαίνουμε έξω και περιφερόμαστε στην πόλη. Αν βρεις κάποιον για τον οποίο μπορείς να πλύνεις ρούχα, τα πλένεις και προσπαθείς να πάρεις κάποια χρήματα».

Aissa

Για πάνω από έξι μήνες, η Aissa και η οικογένειά της διέμεναν σε ένα μόνο κοντέινερ στο κατεστραμμένο πυροσβεστικό σταθμό Zalingei. Όπως 6,5 εκατομμύρια άλλοι εκτοπισμένοι στο Σουδάν, εξαρτώνται κυρίως από την ανθρωπιστική βοήθεια που παραμένει σε πολλά μέρη μη διαθέσιμη. Η Aissa και η οικογένειά της επιβιώνουν κάνοντας αναξιόπιστες δουλειές εδώ και εκεί και δεν έχουν κατάλληλη πρόσβαση σε νερό, τρόφιμα ή βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής περίθαλψης.

Απέναντι από τον πυροσβεστικό σταθμό, η Najwa και τα τρία παιδιά της έχουν βρει καταφύγιο στη λεηλατημένη τράπεζα της πόλης μαζί με άλλους 30 εκτοπισμένους ανθρώπους από τον καταυλισμό Hasahisa. Η Najwa έχει δημιουργήσει εκεί μια ψευδαίσθηση σπιτιού: χρηματοκιβώτια τράπεζας που χρησιμοποιούνται ως ντουλάπες, παράθυρα με τούβλα και περβάζια που τώρα κρατούν μερικές κουρελιασμένες τσάντες και κάποια μαραμένα φυτά.

«Ζούμε σε αυτές τις συνθήκες χωρίς στέγη και δεν έχουμε φαγητό», είπε η Najwa, δείχνοντας τα σκισμένα σεντόνια που είναι απλωμένα πάνω από τον προθάλαμο. «Αλλά δεν έχουμε λάβει ποτέ καμία βοήθεια, ούτε καν μια μπάρα σαπούνι. Σύντομα έρχεται η περίοδος των βροχών και δεν ξέρουμε πού να πάμε».

Ελλιπής πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και φάρμακα

Στην καρδιά της πόλης, το Πανεπιστήμιο του Zalingei – κάποτε κέντρο για τους φοιτητές της ιατρικής, της γεωργίας και της τεχνολογίας – βρίσκεται τώρα εγκαταλελειμμένο. Στο αμφιθέατρο φυλάσσονται δεμάτια με άχυρο για γαϊδούρια, ενώ τα κτίρια της πανεπιστημιούπολης συνδέονται με σχοινιά για ρούχα.

Το πανεπιστήμιο έχει από τότε μετατραπεί σε αυτοσχέδιο καταφύγιο, με περισσότερους από χίλιους ανθρώπους να ζουν στις αίθουσες διδασκαλίας και τα γραφεία του, κυρίως εκτοπισμένους από τον καταυλισμό Hasahisa. Κυρίως αγρότες, δεν μπορούν πλέον να καλλιεργούν τακτικά τα χωράφια τους και να έχουν εισόδημα. Η κοινότητα βασίζεται η μία στην άλλη λόγω της απουσίας ανθρωπιστικής βοήθειας.

Μόλις 10 λεπτά μακριά, η Khadija περιμένει την κόρη της Makala να πάρει εξιτήριο από το Zalingei Teaching Hospital. Είναι η πρώτη μέρα που οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα άνοιξαν ξανά την ανακαινισμένη αίθουσα επειγόντων περιστατικών και η Makala είναι ένας από τους πρώτους ασθενείς. Εκτοπισμένη και αναγκασμένη να πουλήσει τα υπόλοιπα υπάρχοντά της για να κερδίσει χρήματα, η Khadija δεν ήταν σε θέση να αγοράσει φάρμακα για την κόρη της.

«Ταξίδεψα για πάνω από μία ώρα στο Zalingei Teaching Hospital για να λάβω θεραπεία για το παιδί μου, το οποίο βρέθηκε θετικό στην ελονοσία», εξηγεί η Khadija. «Στον καταυλισμό Hasahisa, λαμβάναμε φάρμακα δωρεάν. Εδώ στο Zalingei, δεν είναι το ίδιο. «Aλλά σήμερα λάβαμε δωρεάν φάρμακα [για πρώτη φορά]».

Υποστήριξη ενός συστήματος υγείας που καταρρέει

Εν μέσω της μεγάλης κλιμάκωσης της βίας στο Σουδάν, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και οι δομές δέχθηκαν επιθέσεις και λεηλασίες, με αποτέλεσμα μεγάλα τμήματα του συστήματος υγείας να καταστραφούν ή να μη λειτουργούν. Η μόνη εναπομείνασα δευτεροβάθμια υγειονομική μονάδα στην πολιτεία του Κεντρικού Darfur, το Zalingei Teaching Hospital, έχει επίσης λεηλατηθεί πολλές φορές κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Μετά από άλλη μια λεηλασία τον Μάιο του 2023, το προσωπικό του Υπουργείου Υγείας έκανε ό,τι μπορούσε για να διατηρήσει το νοσοκομείο λειτουργικό, κινητοποιώντας εθελοντές σε όλη την πόλη. Ένας από αυτούς ήταν η 21χρονη νοσηλεύτρια Assma. Λίγες εβδομάδες μετά από μια λεηλασία τον Μάιο, το νοσοκομείο δέχτηκε και πάλι επίθεση: αυτή τη φορά με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ασθενούς.

«Μετέφερα έναν ασθενή στην αίθουσα του χειρουργείου όταν ο γιατρός πυροβολήθηκε στο λαιμό», θυμάται η Assma. Έκανε καισαρική τομή. Μετά από αυτό, ο ασθενής απεβίωσε στον διάδρομο».

Assma, νοσηλεύτρια του Υπουργείου Υγείας

Για την αποκατάσταση της εξειδικευμένης περίθαλψης στην πολιτεία, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρέχουν δευτεροβάθμια περίθαλψη στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο Zalingei και υποστηρίζουν το Υπουργείο Υγείας με την εκπαίδευση και την παροχή κινήτρων στο προσωπικό, καθώς και με την αποκατάσταση των τμημάτων επειγόντων περιστατικών, «μητρότητας και παιδιατρικής. Τον Απρίλιο, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρείχαν πάνω από 900 επείγουσες επισκέψεις, σχεδόν 400 παιδιατρικές εισαγωγές, σχεδόν 100 ασφαλείς τοκετούς και αντιμετώπισαν πάνω από 50 παιδιά για υποσιτισμό στο κέντρο θεραπευτικής σίτισης εσωτερικών ασθενών.

«Ο πόλεμος έχει διαταράξει πλήρως την πρόσβαση των ανθρώπων στην υγειονομική περίθαλψη στο Σουδάν», εξήγησε ο συντονιστής έκτακτης ανάγκης Victor García Leonor. Οι τιμές των φαρμάκων και των τροφίμων έχουν εκτοξευθεί στα ύψη καθιστώντας τα απρόσιτα για τους ανθρώπους -ιδιαίτερα για τους εκτοπισμένους- και οι περισσότερες δομές υγείας δεν λειτουργούν πλέον σωστά. Ταυτόχρονα, η χώρα αντιμετωπίζει ανθρωπιστικό κενό, το οποίο επιδεινώνει περαιτέρω τις τεράστιες ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης».

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεχίζουν να καλούν όλα τα εμπόλεμα μέρη να σεβαστούν την ειδική προστασία που παρέχεται στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και στις ιατρικές δομές βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, καθώς και να εξασφαλίσουν ασφαλή ανθρωπιστική πρόσβαση σε όλες ανεξαιρέτως τις περιοχές του Σουδάν και να σταματήσουν τους αποκλεισμούς προμηθειών και προσωπικού.

Σχετικά με το έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Σουδάν

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εργάζονται και υποστηρίζουν σήμερα περισσότερες από 30 δομές υγείας σε εννέα πολιτείες του Σουδάν: Χαρτούμ, Αλ Τζαζίρα, Λευκό Νείλο, Μπλε Νείλο, Αλ Γκεντάρεφ, Ερυθρά Θάλασσα και Βόρειο, Δυτικό, Νότιο και Κεντρικό Darfur. Οι ομάδες έχουν επίσης παρέμβει πρόσφατα στην Κασσάλα. Πραγματοποιούν δραστηριότητες τόσο σε περιοχές που ελέγχονται από τις SAF όσο και σε περιοχές που ελέγχονται από τις RSF, παρέχοντας περίθαλψη τραυμάτων, μητρική και παιδιατρική περίθαλψη και θεραπεία του υποσιτισμού παράλληλα με άλλες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν επίσης Σουδανούς πρόσφυγες και επαναπατριζόμενους στο Νότιο Σουδάν και το ανατολικό Τσαντ.

Οι ομάδες παρέχουν ιατρική περίθαλψη στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο Zalingei στο Σουδάν και υποστηρίζουν το Υπουργείο Υγείας με αποκατάσταση, εκπαίδευση και κίνητρα για το προσωπικό του. Τον Απρίλιο, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα επαναλειτούργησαν τα τμήματα επειγόντων περιστατικών, μητρότητας και παιδιατρικής, καθώς και το κέντρο θεραπευτικής σίτισης εσωτερικών ασθενών.