Ιωάννα: Aφήστε τη δημιουργία σε μένα και τα πιάτα στην τεχνητή νοημοσύνη

Viral στα κοινωνικά δίκτυα έχει γίνει τις τελευταίες μέρες μια εικόνα που θυμίζει απόκομμα εφημερίδας. Σε αυτή απεικονίζεται η συγγραφέας και λάτρης των βιντεοπαιχνιδιών, Ιωάννα Ματσιέβσκα, συνοδευόμενη από μια ανάρτηση που ανέβασε η ίδια στο X στις 29 Μαρτίου: “Θέλω η τεχνητή νοημοσύνη να μου πλένει τα ρούχα και τα πιάτα για να μπορώ να κάνω τέχνη και να γράφω, όχι η τεχνητή νοημοσύνη να κάνει τέχνη και να γράφει, για να μπορώ να πλένω τα ρούχα και τα πιάτα”.

Σε συνέχεια της τεράστιας απήχησης της ανάρτησής της, η Iωάννα διευκρίνισε στις 30 Μαρτίου στο X: “Αυτή η ανάρτηση δεν αφορά την επιθυμία για ένα πλυντήριο-ρομπότ. Πρόκειται για την ευχή να επικεντρωθεί η τεχνητή νοημοσύνη στην αφαίρεση εκείνων των εργασιών που μισούμε και δεν απολαμβάνουμε, αντί να προσπαθεί να αφαιρέσει αυτά που αγαπάμε να κάνουμε και αυτά που μας κάνουν ανθρώπους”. 

Το αυθόρμητο σχόλιο της Ιωάννας υπογραμμίζει μια κρίσιμη πτυχή στην τρέχουσα συζήτηση για τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην προσωπική και εργασιακή καθημερινότητα. Στους περισσότερους από εμάς, και ειδικά για τους δημιουργικούς ανθρώπους και επαγγελματίες, η αληθινή αξία της τεχνητής νοημοσύνης έγκειται στην ικανότητά της να αναλαμβάνει τις βαρετές, επαναλαμβανόμενες εργασίες, ελευθερώνοντας έτσι χρόνο και ενέργεια για περιπλανήσεις στους κόσμους της δημιουργικότητας και της καινοτομίας.

Ακόμα και το ChatGPT φαίνεται να συμφωνεί με την Ιωάννα. Αφού επισύναψα την εικόνα, το ρώτησα: “Γεια σου ChatGPT. H συνημμένη εικόνα έχει γίνει viral στο διαδίκτυο. Ποια είναι η άποψή σου σχετικά με αυτό;”

Ιδού η απάντησή του: “Τα λόγια της Ματσιέβσκα βρίσκουν απήχηση σε πολλούς, επειδή αναδεικνύουν ένα βασικό θέμα στην ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στη ζωή μας. Ενώ καλοδεχόμαστε την ευκολία και την αποτελεσματικότητα που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία στις οικιακές δουλειές, υπάρχει μια σαφής γραμμή που δεν θέλουμε να περάσει όταν πρόκειται για τις δημιουργικές μας δραστηριότητες. Θέλουμε η τεχνολογία να μας εξυπηρετεί, όχι να αντικαθιστά την ανθρώπινη πινελιά στην τέχνη και το γράψιμο.

Αυτή η εικόνα έγινε viral επειδή αγγίζει μια κοινή απογοήτευση με τις χρονοβόρες δουλειές του σπιτιού και την επιθυμία να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο σε όσα αγαπάμε. Είναι μια χιουμοριστική, αλλά και διορατική αντανάκλαση του πώς ελπίζουμε η τεχνολογία να βελτιώσει, όχι να επισκιάσει, τις δημιουργικές μας εκφράσεις.

Στην ουσία, το μήνυμα της Ματσιέβσκα μάς υπενθυμίζει να χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη για τα δυνατά της σημεία, διατηρώντας ταυτόχρονα τα ανθρώπινα στοιχεία που κάνουν τη δημιουργική μας δουλειά ξεχωριστή. Είναι μια πρόσκληση να αφήσουμε την τεχνολογία να αναλάβει τις βαρετές δουλειές, ώστε το μυαλό μας να είναι ελεύθερο να φαντάζεται, να δημιουργεί και να εμπνέει”.

Τί λένε, όμως, γι’ αυτό οι άνθρωποι της δημιουργικής βιομηχανίας;

Για τον Λεωνίδα Αρβανίτη, creative director στη διαφημιστική εταιρεία Another Circus, η σχέση μεταξύ δημιουργικότητας και ΑΙ είναι κάπως πιο σύνθετη. «Η AI είναι μια πολύ μεγάλη κουβέντα στα γραφεία μας, που συνήθως δεν οδηγεί σε κάποιο συμπέρασμα. Όπως κάθε τι σε αυτή την εποχή της αδράνειας που ζούμε, το αντιμετωπίζουμε κάπως στωικά και προσπαθούμε να προσαρμοστούμε στις αλλαγές που φέρνει και όχι να το χαλιναγωγήσουμε. Η βοήθεια που ήδη δίνει στη δημιουργία πρωτότυπων εικαστικών, με την ενσωμάτωσή του σε προγράμματα όπως το Adobe Photoshop αλλά και με τη συνεχή εξέλιξη πλατφορμών όπως το Midjourney, είναι τεράστια, όμως αναρωτιόμαστε ποια είναι η κόκκινη γραμμή και αν την περνάμε καθημερινά».

Ρωτώντας τον για την “κόκκινη γραμμή” και την υπέρβασή της, ο Λεωνίδας θέτει καίρια ερωτήματα και προβληματισμούς που αφορούν κρίσιμα ζητήματα, όπως αυτό της πνευματικής ιδιοκτησίας εικαστικών προϊόντων που έχουν παραχθεί με τη βοήθεια εργαλείων AI. «Πόσο ηθικό είναι να ξέρουμε ότι αυτά τα «πρωτότυπα» εικαστικά της AI έχουν προκύψει από τον σφετερισμό ουσιαστικά έργων πνευματικής ιδιοκτησίας που βρίσκονται ήδη μέσα στον αχανή κόσμο του διαδικτύου; Πόσο αλλάζει η ίδια η εικαστική εργασία όταν το ταλέντο του να κάνεις εύστοχο prompting μπορεί τελικά να είναι πιο σημαντικό από την αισθητική καθαυτή; Και πόσο σίγουροι είμαστε ότι τελικά η AI δεν θα αντικαταστήσει και την ίδια μας τη δημιουργική σκέψη, αφού οι άνθρωποι το μάθαμε να μαθαίνει και να γίνεται καλύτερο; Το χειρότερο είναι ότι ίσως μέσα μας ελπίζουμε ότι την κόκκινη γραμμή σε όλα αυτά θα τη βάλει κι αυτή η ίδια η AI. Αλλά ως τότε, ας κάνουμε άλλο ένα εικαστικό στα γρήγορα, γιατί μας πιέζει και ο πελάτης». 

Οι προβληματισμοί του Λεωνίδα με έβαλαν σε σκέψεις. Μήπως κινδυνεύουμε να χάσουμε την επαφή με την ίδια τη διαδικασία της δημιουργίας, που είναι συχνά γεμάτη από λάθη, μαθήματα, και τελικά το αίσθημα της προσωπικής ικανοποίησης που έρχεται με την ίδια τη διαδικασία της δημιουργίας; Πώς θα μπορέσουμε να εξισορροπήσουμε τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης με την ανάγκη μας για αυθεντική ανθρώπινη έκφραση; Τελικά, ποια είναι η “κόκκινη γραμμή” που δεν πρέπει να περάσει η τεχνητή νοημοσύνη για να παραμείνουμε αληθινά δημιουργικοί;

*Ο Άγγελος Aλεξόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου σπούδασε Διεθνή και Ευρωπαϊκά Οικονομικά στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 2008 ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στην Οργανωσιακή Συμπεριφορά και Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού στο Dublin City University της Ιρλανδίας.

Το 2012 ξεκίνησε να εργάζεται στο CERN, το μεγαλύτερο εργαστήριο σωματιδιακής φυσικής στον κόσμο, όπου εντάχθηκε στην Ομάδα Εκπαίδευσης και Επικοινωνίας.

Το 2020 ορίστηκε Πρόεδρος του Τομεακού Επιστημονικού Συμβουλίου Ανθρώπινου Δυναμικού και Αναβάθμισης στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, το ανώτατο συμβουλευτικό όργανο της πολιτείας, υπεύθυνο για τη διαμόρφωση και εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία.